N°. 76 1915
102de jaargang.
4 FEUILLETON
Het Geheim van de Hoeve.
i. D. Fransen van de. Putte
Dr. D. Mol.
Joh. Pilaar (anr.)
nltgave deaor Courant gescliiedt Maandags Woensdag- er. 'Vrijdagavond
aitgexonderd op feestdagen.
Prfjs per kwartaal, In Qoce f Obuiten Goes, franco f lstS.
Afzonderlijke nommere cent.
azendliig van advortenUön op Maandag, Woensdag
en VRIJDAG vóór 13 uren-
r§& v
De pr{Js der gewone advertentiön is van 1-5 regels 50 et., elke regel meer 10 ct.
Bfl directe opgaaf van driemaal pa&tsing derzelfde advertentie wordt
de prijs slechts tweemaal berekend»
Geboorte-, huwelijk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbend*
dankbetuigingen worden van 1—10 ragoli.;* t,— berekend
'ew^snumxaers '5£.t©at,
releloonnuxnaier 88. Directeur G W. tak Babneveld. Uitgave va* de N*ami. Vemaootsckap MGaas«bfe Couraat". Hoofdredacteur W. J. C. vak Saktkk.
Het besluit vau de vrijzinnige kies-
vereeniging //Vooruitgang", om met
drie candidaten bij de aanstaande ge
meentelijke stembus uit te komen, is,
in de gegeven omstaudigheden, een
verstandig besluit te noemen. Wij, voor
oqs, hadden het van meet af aan gaarne
anders gezien indien Vooruitgang" het
advies van de bestuurs-meerderheid had
gevolgd en de drie aftredende vrijzinnige
Raadsleden gecandideerd,ware de tweede
vergadering, van j.l. Maandag, over
bodig geworden, even overbodig als de
thans aangebrachte correctie. Maar de
kogel was nu eenmaal door de kerk
en daarom, gelet op het genomen be
sluit, kunnen wij nog altoos consta-
teeren, dat de verstandige weg is inge
slagen. Zoo //Vooruitgang" vier can
didaten had gesteld, dus ook één
tegenover het aftredend vrijzinnig
Raadslid, den heer Joh. Pilaar, dan
zou zulks aan de stembus een verwarring
hebben gegeven, welke slechts nadeel
kon toebrengen aan de vrijzinnige zaak.
Wat wij vooral onzen politieken
vrienden op het hart willen binden
laat u toch. uiet leiden d' or persoon
lijke en daardoor zoo dikwijls juist
kleine overwegingen. Het gaat, bij
welken stembus-strijd ook, niet om den
persoon. Het gaat om de zaak. Verliest
men dit laatste uit het oog, dan zal
men steeds in de kaart van den poli
tieken tegenstander spelen.
Van harte gaarne zullen wij in eenit e
volgende artikelen dit is er slechts
één ter inleiding de candidaten van
//Vooruitgang" aanbevelen. De aftreden
de leden Fransen van de Putte en
Walter Kakebeeke hebben hun sporen
in den Raad ten volle verdiend. Dr.
D. Mol, de derde candidaat van //Voor
uitgang", is niet alleen een wetenschap
pelijk man, een man, die in den Raad
bij uitstek nuttige adviezen zal kunnen
geven, een vaardig spreker, hij is
in de vrijzinnige kringen meer dan
bekend hij is, in den goedeu zin des
woords populair. Want zoo ééu, dan
leeft dr. D. Mol het vrijzinnige leven
in onze gemeente geheel en al mede.
Wij kunnen hem daarvoor slechts
dankbaar zijnin de kringen van
//Vooruitgang" weet men zijn adviezen
op prijs te stellen.
De candidaten van „Vooruitgang"
zijn dus, oubedingd, onze candidaten.
Maar er is iets meer.
//Vooruitgang" heeft voor de vier
vacatures drie candidaten gesteld. En
dit geschiedde niet, om den Godsvrede
te bewaren, want, deze was reeds ver
stoord, uiet alleen door het onzinnig
drijven van de afdeeling Goes der S.
D.A.P., doch ook door de rechterzijde.
Toen hij met de was kwam, verwon
derde het hem, te bemerken, hoe vol
komen de trekken van don vreemde
ling waren veranderd. In Ashbey's
afwezigheid had hij zfln stofbril afge
zet eo voor den spiegel zijn voorko
men zeer veranderd met behulp van
een klein doosje, dat hfl nit zfln zak
genomen had, en daarna zfln bril weer
opgezet.
Zijn diep gerimpeld gezicht gaf hem
nu h°it voorkomen van een man, die
vóór zfln tijd verouderd en door zorg
gebogen was en toen hfl het stukje
was aannam, lachte hfl om Ashbey'a
verbazing en zei
„Neem me niet kwalijk, dat ik zoo
doe, maar het móét. Morgen pas zal
mjjn reis ten einde zijn en ik mag
niet herkend worden."
In ieder geval was hfl een meester
in do kunst, zich onkenbaar te ma
ken en dat was zéér verdacht. Recht
schapen menschen, acteurs uitgezon
derd, zijn daar niet zoo handig in.
En als het niet was door zfln stem
en kleeding, zou Ashbey hem niet
herkend hebben, behalve toen hjj vlak
vcór hem stond.
De dokter ontdekte op dat oogen-
blik nog iets anders, dat hem ver
baasde. De hemdsmouw was omge
slagen, toen hij zijn gekwetste hand
onderzocht, doch toen hij nu zijn
Wij, vrijzinnigen, behoefden al zoo geen
clementie toe te passen. Neeneen
vierde candidaat werd uiet aangewezen,
wijl een toevallige meerderheid op de
voorlaatste algemeene vergadering van
//Vooruitgang" deu heer Joh. Pilaar
deed vallen.
En zulks om redenen, welke de toets
van den ernst, die bij een stembus
strijd behoort voor te zitten, geenszins
kunnen doorstaan.
Hadde men van den heer Joh. Pilaar
kunnen zeggen en bewijzen dat
hij in den Raad, 11 strijd met de vrij
zinnige beginselen handelde, wij
zouden er geen oogenblik aan denken,
hein opnieuw bij de kiezers aan te
bevelen. Maar men schijnt in Goes te
meenen, dat een Raadslid het iedereen
naar den zin kan maken. Misschien
zou dit kunnen zoo men, als
een quantité négligable, zijn karakter
over boord werpt. Daarvoor heeft de
heer Joh. Pilaar bedankt. En wij prijzen
dit in hem.
Trouwenswelke steek-houdende
argumenten heeft men tegen dezen
aft redenden gemeentelijken vertegen
woordiger kunnen inbrengen Wij aar
zelen geen oogenblik, om te zeggen
niet één enkel. De reorganisatie van
het onderwijs Men zou iu het midden
kunnen brengen, dat meerdere vrijzin
nige Raadsleden vóór die reorganisatie
hebben gestemd. Met zulke debaters
argumenten van den lagen grond moet
men evenwel niet aankomen. Dit is
een feit de reorganisatie van het open
baar onderwijs te dezer stede heeft aan
de zaak van het openbaar onderwijs
absoluut geen schade toegebrachtmen
heeft gedachtdat zulks het geval zou
zijn, doch de bewijzen ontbreken ten
eenenmale. En is het juist niet teeke
nend, dat van de rechtsche zijde pro
paganda wordt gemaakt voor de //chris
telijke" M.U.L.O.-school, wijl men
een andere conclusie kunnen wij niet
trekken den invloed van de openbare
M.U.L.O.-school in die kringen vreest?
Tegen het aftredend vrijzinnig Raads
lid, den heer Joh. Pilaar, is voorts
uitgespeeld het voorstel, dat in de
Breede Watering bewesten lerseke ter
sprake is gebracht, om ook lasten van
de gebouwde eigendommen te heffen,
welke onder dit waterschap ressorteeren.
Of de goedkeuring vau Gedeputeerde
Stalen aan dit voorstel zal worden
gehecht, is nog in hooge mate twijfel
achtig. Maar het voorstel is niet uitge
gaan van den heer Joh. Pilaar; hij
heeft, bij een bespreking der fiuancieele
regelingen, iets dergelijks in overweging
gegeven. Maar het voorstel ging uit
van het bestuur van de Breede Wate-
ring. p)
De eventueele gevolgen daarvan zijn
rechterhand naar de waa uitstak, zag
Ashbey, dat de knoopen van zijn over
hemd van ovalen vorm waren en ge
heel uit goud bestOi den, met kroontje
en cflfer in diamant govat en de
kroon was een vorsten kroon 1
De vreemdeling zag, dat Aahbey's
oog erop was gevallen en liet direct
zfln arm zinken, om het te verbergen,
den dokter tegelijkertijd dankend voor
den dienst, die hij hem bewezen had
„Nu moet ik weg," verklaarde hfl
zuchtend, terwfll hij weer zijn zware
jas aantrok. .Herinnor u, dokter, dat
u mfl geheimhouding beloofd hebt en
dat uw g-eheimhoudirrg niet onbeloond
zal blijven. U zult waarschijnlijk
vreemde dingen hooren en zonderlinge
theorieën omtrent do vraag, wie en
wat ik ben. Maar laat dit mysterie
u niet in 't minst verontrusten, totdat
u de waarheid zult weten. Al wat u
zich mag herinneren, is, dat u van
avond iemand geholpen hebt, die uw
hulp noodig had en verder, dat u niet
slechts mijn leven, maar ook dat van
een vrouw gered hebt. Geen van ons
beidon zal dat ooit vergeten. Adieu 1"
En hfj strekte zijn hand naar Ashbey
uit. Deze greep die en hernieuwde
zfjn belofte.
.Uitstekend,* zei hü ernstig. „Ik
verlaat mij geheel op uw eer, de eer
van een Eogelschman."
Daarop liep hfl de steenen gang
door naar de plek, waar de groote
acetyleen lantaarns den weg verlicht
ten.
.Adieu!" riep hfl vroolflk, toen hfl
naast zfjn chauffeur ging zitten en de
plaid over zijn knieën trok, terwijl de
dik overdreven.
En voor ons blijft het altoos de
vraag, waarop nooit ook niet door
de oppositie in Vooruitgang" het
antwoord is gegeven wat heeft deze
kwestie te maken met een gemeente-
raads-verkiezing in Goes Men sleurt
er bij de haren bij, wat niet het minst
met de zaak, waar het om gaat, heeft
uit te staan.
Voor ons is de heer Joh, Pilaar een
Raadslid van vrijzinnigen huize, die
met recht aanspraak mag maken op
de stem van elk vrijzinnig kiezer.
En nu nog wat.
Het leek er op, alsof in //Vooruit
gang" scheurmakers aan het werk
wilden gaan. Gelukkig is het bij den
schijn gebleven. Laten wij toch allen
bedciiken, dat we ons de weelde niet
kunnen veroorloven, in gescheiden ge
lederen op te trekken. Wannier wij de
vraag stellen wie onzer wil de rechter
zijde in de kaart spelen clan zijn
wij overtuigd, dit antwoord te verne
men niemand //Vooruitgang// heeft,
op de voorlaatste algemeene vergade
ring, een besluit genomen, dat zeer
vele leden betreuren. Gedane zaken
nemen geen keer, zegt men. Maar een
fout te erkennen en deze te herstellen,
is een daad, waarvoor geen enkel man
zich behoeft te schamen.
Het parool van ieder vrijzinnige zij
daarom géén verdeeldheid, die slechts
der tegen-partij ten goede komen kan.
Elk persoonlijk element dient buiten
gesloten <|u een zoo ernsligen strijd,
als ons thans te wachten staat.
Daarom stemme een ieder, wien de
vrijzinnige zaak in onze gemeente ter
harte gaat, al» één man op de heeren
(aftr.)
W. Kakebeeke (aftr.)
Over deze kwestie hopen wij in
een volgend artikel het één en ander
te zeggen.
Buitenland.
De atrijd In en bulten Europa.
Bflna een jaar heeft de oorlog au
gewoed on over geheel Europa de
sporen vaD verwoesting, van dood en
ellende achtergelaten.
Nog denkt geoa enkele regeeri.ig
van een der strijdende pi-rtflen er aan,
met vredesvoorstellen voor den dag
te komen.
motor den heuvel opschoot, naar het
noorden.
In do dulBtrrnis probeerde Ashbey
tevergeefs het nummer van den wa
gen te onderscheiden Toen sloot hfl
de dour voor den (jskouden wind en
ging weer naar zijn leuningstoel terug,
terwijl hij de bankbiljetten in de hand
ram.
Ashbey vroeg zich af, wie de vreem
deling toch wezen kon. Zeker was het
de geheimzinnigste patiënt, die hem
ooit was komen raadplegen.
En wat kon hij bedoelen met het
vreemde nieuws, dat de dokter den
volgenden morgen zou hooren Had
deze geweten, wat het aannemen van
die honderd pond voor gevolgen zou
hs'oben, hoe heel anders had hü dan
gehandeld 1 Maar voor iederen maD,
die arm is ec hard moet zwoegen, ls
geld een verlokking, en niets ls ver-
lokker.der dan het geritsel van bank
papier.
II.
De komst van den vreemdeling, die
was verlangde, was al bovenmate ge
heimzinnig, maar niet half zoo buiten
gewoon als de gebeurtenissen, die daar
onmlddellük op >o!gden.
Toen Ashbey zijn pjp zat te rooken
en ln het vuur staarde, sloeg de kerk
klok één en gebeurde er iets vreemds.
Nauwelijks was het plechtig geluld
weggestorven, of hfl hoorde paarden
getrappel op den bevroren weg. Een
paard, dat in volle galop de dorpsstraat
doorrende, hield plotseling voor het
doktershuis stil en het volgend oogen
blik hoorde hfl reeds een zwaren klop
Want vredesvoorstellen doenbetee-
kant zwakheid en verraadt militaire
en oeconomische onmacht, welke
slechts den tegenstander tot grootore
krachtsinspanning on hardnekkiger
volhouden zou prikkelen.
Er is immers nog geen enkele com
binatie zoo verslagen en zoo verne
derd, dat de tegenstander den degen
weer in da scheedo kan steken met de
gedachte dat het doel ven den oorlog
bereikt is en het nutt-'ooa is, den
verslagen vyand nog dl per ln het
ongeluk to drüven.
Frankrijk en Engeland hebben bo
loofd, niet eer te zullen eindigen voor
DultscMand militair en oeeoDomisch te
gronde gericht was »n evenmin als bü
het begin van den oorlog is het te voor
spellen, wanneer dit doel kan worden
bereikt en wat Duitschland betreft, al
staat het er op het oogenblik riet
ongunstig voor, bet kan toch evenmin
met eenli.e zekerheid op een spoedige
vernietiging van al zijn tegenstanders
rekenen.
Men strfldt dus voort omdat het doel
van den oorlog, de vernietiging van
den tegenstander, nog niet bereikt is
en nu bet hoe langer hoe duidelijker
wordt, dat dit doel waarschflnlflk van
geen van belde zflden in dezen oorlog
ooit zal bereikt worden, strfldt men
voort, in de hoop op eenlg succes tot
een van beide partflen, of beide wel
licht, niet door de nederlaag, maar
door uitputting, door gebrek aan
Btrüdkrachten en financiën, gedwon
gen wordt, de wapens neder te leggon.
Wanneer dat zal zflo ls evenmin
met Benige zekerheid te voorspellen
maar wel kan worden aangenomen,
dat. wanneer de strfld onbeslist
blijft voortduren, zooaio hü nu reeds
büna een jaar duurt, ook het tüd-
Btip, dat eon der militaire combi
naties eigen onmacht zal erkennen,
nog in e-n zeer ver verschiet ligt.
Van ofiicleelo vredesvoorstellen ls,
zoolang geen enkele staat nog zün
machteloosheid wil erkennen, voor
eerst geen sprake.
Iedere staat weet, dat bet doen van
dergelijke voorstellen door den tegen
stander als een bewüs van zwakheid
wordt opgevat en hoezeer men waar
schünlflk in leder der strüdende rflken
naar den vrede verlangt, men ls te
fier om Iets te doen, waaruit een
macht elooshoid tot het voortzetten
van den krflg geconcludeerd zou kun-
neD worden.
Belde elkander vflandige combina
ties strflden des voort, zooals twee
uitgeputte schooljongens doorvechten,
beiden verlangend naar het eind. maar
leder voor zich te fier om, door elkaar
los te laten, bü de omstanders de ge-
dachte aan eigen machteloosheid op
te wekken.
Wie kan dus eenig succ«s hebben
met het doen van vredesvoorstellen
Allereerst een persoon of een groep
van personen, vau wie het bekend is,
dat zü onpartfldig tegenover den
op do eiken deur.
De bedienden waren alloD weg, dus
ging Ashbey zeit naar de deur, deed
er do ketting af en zag in de duisternis
een vrouw te paard
„Ik moet dokter Norton hebben
direct I* riep zü bulten adem uit.
„Dokter Norton 1b er niet," ant
woordde Ashbey. „Kan ik iets voorn
doen P Ik ben zfln assistent'.
„Is u dokter?" vroeg zü kortaf.
„Ja, lk bon ten volle bevoegd," was
Asbbey's antwoord, waarop zfl vaD
haar zadel glipte, haar kleed opnam,
bet paard vastbond en hem volgde
naar de apotheek.
Toen Ashbey haar zag in 't volle
lamplicht, merkte hü pas, hoe mooi
en elegant zfl was; donker, slank,
met een paar diepe, l cht-bruine oogen,
een lieven mond en voorname houding.
Haar zachte wangen bloosden door 't
harde rflden, het bruine haar viel ver
ward over haar schoudejs, en haar
stoffig kleed droeg allo sporen van veel
gedragen en nu in haast aangetrokken
te zün.
Door haar spraak had Ashbey on-
middellflk gemerkt, mot een dame te
doen te hebben Haar voorhoofd was
blank en boog, baar neus kort, haar
wangen hadden kuiltjes, handen en
voeten waren klein Zü droeg een
donkerblauwen hoed; om haar hals
was haastig een wit-züden zakdoek
geknoopt.
Toen zü zóö voor Ashbey stond,
bevend en bulten adem, met de hand
op de borst, om 't wilde kloppen van
haar hart te bedaren, zag hü aan haar
bleek gelaat, dat zü vreeselük go-
we,reidstrüd staan en hun belangen,
noch bü een overwinning, noeh bfl
een nederlaag van een der strüdende
combinaties gebaat of geschaad wor
den.
Vervolgens het rü'k of de combina
tie van rüken, welke ln dezen strfld
een boBllr.t succes bobben behaald,
nog steeds ln het vcordeel blijven en
van wie hot te v -wachten is, dat zfl
bü een voortzei'.on van den strüdden
tegenstander nog dieper zullen ver
nederen.
Slechts van deze twee züden Bchünt
het ons toe, dat vredesvoorstellen met
eenlge kans op succes In het leven
geroepen kunnen worden.
Hfl, wiens positie, afstamming of
sympathieën doen vermoeden, dat hü
niet geheel onpartüdig Is, zal nooit
met vredesvoorstellen voor den dag
bohoeven te komen, want oumiddellflk
zal de partü, welko daarin geen voor-
deel ziet, .n den persoon, de nationa
liteit of den werkkring van don voor
steller een streven zien, de tegenparifl
ter wille te zfln en daarom reeds on
mlddellük elke vredes-actie van zfln
zÜde onvoorwaardelflk afwijzen.
En roede betoogden wfl, dat een
staat, welke niet beslist overwinnaar
1», geen vredesvoorstellen zal kannen
doen zonder bü de tegenpartij het
vermoeden van machteloosheid te
wekkon.
Jammer genoeg worden de invloed
rijke personen, wier bemiddeling voor
den vrede door belde partüen zou kun
nen aanvaard worden, hoe langer hoe
zeldzamer. President Wilson, het hoofd
van den grootsten neutralen staten-
bond, heeft door zün houding en nota's
nu juist riet in Duitschiacd het ver
trouwen in zfln onpartüdlgheld ver
sterkt en de positie van den paus, in
wien men den aangewezen vredestich
ter meonde te zien, wordt ongetwflfeld
zeer, verzwakt door het publiceeren
van intervieuws, waarin hem reeds
meer dan eens het koesteren van be
paalde sympathieën ten laste gelegd
werd.
Inderdaad, wil de paus zich als
vredcsbemiddelaar opwerpen, dan mag
men niet langer Intervieuws publicee
ren, waarvan de bedoeling geen an
dere is dan hem aan het publiek als
iemand mot uitgesproken persoonlüke
sympathieën en antipathieën te doen
kennen.
Beschouwen wü thans eens het doen
van vredesvoorstellen door de regee
ringen der strüdende staten zelf.
Van die züde is o.i. in den eersten
tüd zeer zeker geen enkele actie voor
den vrede te verwachten.
Want nog is geen mogendheid diep
genoeg vernederd, nog heeft geen
enkele der strüdende staten zulke
zware offers gebracht, dat hü zün
nederlaag, zfln militaire, financieele en
economische onmacht zal erkennen
door om den vrede te verzoeken of
althans, door vredesvoorstellen te pu
bliceeren, den echfln aan eigen mach-
sohrokken was en in doodelflken angst
verkeerde. Er sprak ontzetting uit die
prachtige oogen, een uitdrukking van
onzegbare vertwijfelng.
„Dokter," zei ze ten slotte, „vergeef
me, dat ik u op zulk een laat uur
Dog lastig vaJ, maar het moot. U moet
mfl direct helpenik heb tien mül
gereden om u te balen.'
„Om dokter Norton te halen,'corri
geerde hfl. „Mün naam is Ashbey
„Dokter Norton, of u, dat doet er
niet toe," riep zfl uit. „Er staat een
menschenleven op het spel
„Wat is er dan gebeurd?" vroeg
hü, nog altooe betooverd door haar
schoonheid.
„Ik west het niet precies," ant
woordde zfl. ,'t Is een raadsel Hü ls,"
hier hield zü even op, om er weer aan
toe te voegen, „een toeval, denk lk
„Ernstig
„Ja. Is vond bem bewusteloos en
heb hem zoo verlaten."
„Alleen
„Ja- Hfl is alleen, daarom moeten
wo direct naar hem toe. Ik durfde
mün geheim aan niemand toever
trouwen, daarom zsdelde lk zelf
het paard en reed zoo snel mogelflk
hierheen."
Ashbey keek haar opnieuw aan en
zag, dat alle kleur uit haar gelaat
geweken was van uitputting Zonder
een woord te zeggen, maakte hü haar
een drankje klaar, bood haar een stoel
en ging den knecht van dokter Norton
roepen.
Wordt vervolgd).