N°. 74 1915
Zaterdag 26 Juni
102
jaargang.
de
BIJVOEGSEL
Oe uitgave doser Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prü» per kwartaal, In Soes 0,76,, buiten Goes, franco f i„£B,
Afzonderlijke nommer» S cent,
Mending van advertsntldn op Maande gr, Woensdag
en vrijdag vcób 13 turen.
De prjs dar gewone advertentién ia van 1-5 rogeisöO ct., elke regel meer lOct
BJ directe opgaaf van driemaal paatsing derïelfde advertentie wordt
de prijs slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljk- en doodsberichten en de daarop besrekking hebbotni»
dankbetuigingen worden *sa 1—10 regels A, I,berekend
BowSsnummers £|cent,
Telelooimanmer 88. Sirettear G. W. var Babrsvbld. Uitgave va» de Nawnl. Veamoots.fcap ,G»»s«ke Courant". Hoofdredacteur W. J. C. var Saktuk
Uit de Pers,
De witte Das
In een lange serie artikelen tracht De
Standaard te betoogen, dat het Kabinet-
Heemskerk niet van het //echte wagen
schot" was. De „dege ernst" van de
leden van bet Ministerie-Kuyper wordt
gesteld tegenover de minder ernstige
manieren van het Kabinet-Heemskerk,
welke in verband gebracht werden met
de sociëteits-kringen, waaruit gewoonlijk
de staatslieden van links opdoken.
We krijgen dan o.a. het volgende te
hooren
//Toen in 1888 Mackay en Keuclie-
nius optraden, gevoelde men in de
Kamer, zoo Links, als Rechts, dat er
een ander genre van staatslieden aan
het woord kwam. De meeste staatslie
den van Links waren steeds opgedokeu
uit den normalen sociëteitskring. Niet
alsof alle heeren leden en bezoekers
van de Witte waren. Er zijn in Den
Haag nevens de Witte ook het Eilandje
de Besogne kamer, de Diplomatensocië-
teit op 't Lange Voorhout, enz. Maar
schier iedere Linksche staatsman hoorde
dan toch op één van deze sociëteiten,
en voelde zich er thuis. Dit nu was
van Rechts niet alzoo geweest. Niemand
heeft er ooit van gehoord, dat Groen
van Prinsterer op de Witte kwam
(o Heemskerk, o Talma, o Colijn, voelt
ge thans, wat ge misdreven hebt
Red. //De Vad."), en dat Elout van
Soeterwoude er ooit klant was. Ook
van Keuchenius hoorden we dit niet.
Dr. Kuyper is er, toen hij eerst op
kamers in Den Haag woonde, er voor
een half jaar lid van geweest, om de
leeszaal, doch merkte al spoedig, dat
ook hij er niet hoorde, en nam af
scheid. l)e gezelschapstoon en de ge-
zelschapsmanieren van Links waren de
onze niet. Vandaar dat ook in de
Tweede- en Eerste Kamer onze mannen
van oudsher deftiger positie innamen.
Men gevoelde toen steeds aan hun
optreden, dat er een heilig en hoog
en ernstig probleem was, det hen van
de Linksche leden afscheidde. En zoo
ook in het Kabinet van 1901 sprak
zich van meet af een toon uit, die
gevoelen deed, hoe het onzen mannen
in den politieleen strijd om een ander
beginsel en om een hooger belang
ging"
De (unie-lih.) Vaderlander zegt hier
van
„Nogmaals, arme Heemskerk, die
vergeten hebt den witten das om ie
doen, en op wiens creditzijde niet eens
geboekt wordt, dat collega De Waal
Malefijt in den toon bleef, en dat col
lega Wentholt loffelijke, al ware het
dan ook kopelooze, pogingen deed, om
dien te pakken te krijgen. Hij zelf
staat schuldig aan het feit, dat hij niets
aan zijn wezen had wat den anti-re
volutionair van verre deed vermoeden,
noch in manieren, noch in stemgeluid,
noch in kleeding, en dat hij dit alles
verzwaarde door de omstaudigheid, dat
hij plaatsen frequenteerde, waar Groen
van Prinsteren nooit kwam en waarvan
Elout van Soeterwoude allerminst vaste
klant was. Wij hebben echter nooit
zoo onomwonden hooren verkondigen,
dat het verschil tusscheu Links en
Rechts volgens den meest bevoegden
beoordeelaar feitelijk enkel uit uiter
lijkheden bestaat. Waarvan nota."
En bij dat spoedig afscheid nemen van
dr. Kujper //in de leeszaal", toen hij be
merkte op de //Witte" niet thuis te
hooren, teekent De Vaderlander in een
nota aan
z/Dit is een vergissing; op de lees
zaal van de Witte mag niet gesproken
worden, zoodat daar van een gezelschaps
toon geen sprake is. Maar misschien is
dr. Kuyper, met de inrichting van dit
wijd vermaarde gebouw weinig bekend,
per abuis in de biljartzaal of speelzaal
verdwaald."
Ook De (christelijke-historische) Ne
derlander bemoeit zich met het geval.
Het blad komt mededeelen, dat de
heeren Mackay, Lohman en Keuche
nius van het Kabinet-Mackay lid van de
Witte waren, dat de oud-Minister Colijn
het eveneens is en voorts bijna alle
leden van de antirevolutionaire Kamer
club, van nir. Rutgers af tot den heer
Brummelkamp toe, gelijk vroeger ook
de heeren Okma, v. d. Borch v. Ver
wol de enz.
Het blad meent trouwens, dat men
in zoo'n heereu-societeit minder gemengd
gezelschap aantreft dan in een publiek
café, waar ook dames komen en waar
dr. Kuyper „in en buiten de residentie
zijn biertje nuttigde."
Daarmede kan hij, zouden wij meenen,
het voorloopig doen. Het is ons een
genoegen, dat het farizeïsch gedoe van
dr. Kuyper door een coalitie- genoot
aldus aan de kaak wordt gesteld
Provinciale Staten.
Subsidien ambachtsscholen.
Biykeos adrrssau wordt opnieuw
subBidl.) uit de Provinciale kas ge
vraagd voor de ambachtsscholen te
Middelburg, Goes, Zierikzee, Ooatburg
su Hulst.
Ged Staten meenen, dat Prov. St.
ongetwijfeld weder bereid zijn, voor
deze zoo gunstig werkende inrichtin
gen steun uit de Provinciale kaa te
verleenen. In overeenstemming met
de denkbeelden ontwikkeld ia hunne
mededeeling van 21 Mei j.l. (byi. not.
no. 20), wordt voorgesteld, het subsidie
te handhaven op f25 per leerling.
Het bestuur van de school te Mid
delburg vraagt opheffing van het tot
dusver gestelde msxlmum, of wel
verhooging daarvan met een belang
rijk bedrag. Hot eerste hebben Ged.
Staten indortQd aan bedenking onder
hevig geroemd ,aan aubsidiën uit do
publieke kas behoort uit den aard der
zaak eene grens te worden gesteld,
waarmede ook by de begrooting reke
ning kan worden gehouden,* schreven
zjj in hun voordeel van 17 JudI 1910
no. 8.
Zjj sQn nog die moening toegedaan
en hebben dus tegen opheffing van
het maximum bezwaar. Intusschen
hebben zy er geen bedenking tegen,
dit maximum voor de school te Mid
delburg le stellon op f6000.
Voor de scholen te Goes en te
Zierikzee was tot dusver het maxi
mum bepaald op f 1600. In da laatste
jaren is het getal leerlingen aan die
scholen zoodanig gestegen, dat het
de ultkeering dor Provincie, berekend
tegeD f 25 per jaar, boven dit bedrag
zou brengen. Do bil ijkheiï brengt
mede, nu ook voor dezo scholen het
maximum te verhooge,. zij stellen
voor, het op te voeren tot f'2000, als
voor de scholen te Hulst cu te Oost
burg. Daarmede wordt ook tegemoet
gekomen aan het door het bestuur
der school te Zierikzee gedaan ver
zoek.
BJ toetsing aan de regeling, neer
gelegd in de bovenvermelde mede-
deeling, blijkt, dat '.en aanzien van
de bjdragen van de gemeenten en
belangstellenden voor de scholen to
Middelburg, Goes en Zierikzee vol
daan wordt aan hetgeen zjj wenscheltlk
achten. Ten aanzien van de scholen
te Oostbnrg en te Hulst is dit niet
het geval. Voor die te Hulst bedroeg
la 1914 het Provinciaal subsidie
f 1712,50, de bydrage van da gemeente
Hulst f 650, van andere gemeenten en
belangstellenden f637,675, samen dus
f1287,6J5. Voor dia te Oostburg is
over hetzelfde jaar genoten als Pro
vinciaal subsidie 11562,50, als bijdrage
van de gemeente f 400, van ander®
gemeenten en ven particulieren f1061,50
samen f 1461,50
Er bestaat grond voor de verwach
ting, dat de som, welke ontbreekt om
deze bjdragen te doen geiyk stellen
met het Provinciaal subsidie, niet zal
kunnen worden verkregen van anderr
gemeenten of van belangst-llenden.
zoodat zy zou moeten worden bijge
legd door de gemeenten Hulst en
Oostburg. Ged. Staten achten het niet
zonder bedenking, haar dozen last op
de schouders te leggen. De gemeenten
zjn niet groot en de draagkracht ie
niet van dien aard, dat, in verband
met andere noodigo uitgaven, voor
dezen tak van dienst eene dergelijke
verzwaring mag worden opgolegd
Bovendien hebben deze belde scholen
meer leerlingen van bulten de ge
meente dan uit de gemeente zeil.
Waar verder deze inrichtingen reeds
enkele jaren bestaan, zouden zj dan
ook genoegen willen nomen met de
thans genoten bQdragec alleen dient
verhooging van het Provinciale sub
sidie met verbooging van dis bijdragen
gepaard te gaan.
Op grond van een en ander stellen
God Staten voor, het volgende besluit
te nomenDe Staten dar provincie
Zeeland besluitenvoor een tydvak
Van vyf jaren 1916 tot en met
1920 uit de Provinciale fondsen een
jasrlijkssh subsidie te verleenen, be
rekend tegen f 25 per leerling en per
jaat aan de Versenigiog
le. ,da Ambachtsschool* te Mid
delburg tot een maximum van f6000
per jaar;
2e. ,de Ambachtsschool* te Goes
tot een maximum van f 2000 per jaar;
3e. tot oprichting en Instandhou
ding van de ambachtsschool te Zie
rikzee tot een maximum van f2000
per jaar
4e. „de Ambachtsschool voor Oost
burg en omstreken" te OoBtburg tot
een maximum van f2000 per jaar;
5e „Ambachtsschool voor Hulst en
omstreken* te Hulst tot een maximum
van f-2000 per jaar;
onder voorwaarden
a. dat door het Rijkeen jaarljjkseh
subsidie worde verleend., ten minste
geiyk staande aan dat, over het jaar
1914 verstrekt
b. dat de gemeente, waar de school
gevestigd is, de omliggende gemeenteif
en belangstellenden gezamenlijk eone
jaarlüksche bfidrage verleenen, ten
minste gelijkstaande aan die van de
Provincie, terwjl de bydrage van da
gemeente, waar de school gevestigd
ie, gelijk moet staan met ten minste
de helft van do Provinciale bydrage
c. dat, voor zooveel de scholen te
Hulst en ta Oostburg betreft, de voor
waarde b eerst in werking treedt,
zoodra het aantal leerlingen aanleiding
zou geven tot eene Provinciale by
drage van meer dan f 2öuü en dan
nog tot de verbooging boven de f 2000
beperkt bljft, zullende voor het bedrag
tot en met f 2000 de gemeente, waar
de school gevestigd ls, de omliggende
gemeenten en belangstellenden geza
menlijk eene bydrage moeten verlee
nen, ten minste gelijkstaande aan de
door hen in het jaar 1914 verleende
d. dat de behoefte aan het subsidie
tolken jara aan Gedeputeerde Staten
zal moeten biyfcon uit de over te leg
gen begrooting
e. dat het subBidle ua afloop van
«Ik kwartaal zal worden uitgekeerd
en berekend naar het grootste aantal
leerlingen, die gedurende dat kwartaal
tegelijkertijd asn de lossen hebben
deelgenomen, met dien verstaode, dat
dozeitde leerling slechts eenmaal voor
subsidie in rekening mag worden
gebracht
f. dat voor de uitbetaling vaD bet
subsidie door het bestuur der Ver
eeniging aan Gedeputeerde Staten
wordsn overgelegd de door dit college
gevraagde verklaringen
g. dat verder jaariyks worden
overgelegd afschriften of afdrukken
van het verBlag en van da rekening
der Vereeniging.
h. dat do Staten zieh voorbohouden,
om, bijaldien do in uitzicht gestelde
wettelijke regeling van het vakondor-
wjs daartoe aanleiding geeft, in dit
besluit zoodanige wijzigiDg te brengen,
als zy zullen noodig achten.
Subsidie» avondvakscholen.
Blijkens de hieronder afgedrukte
adressen wordt opnieuw subsidie uit
da Provinciale kas gevraagd voor
le. de avondschool voor ambachts
lieden te Goes;
2o. do avondschool voor handwerks-
lioden te Middelburg;
3e. de avondschool voor handwerks-
lieden te VUssingen
4e. de avondschool voor vakonder
wijs to Zierikzee.
De vergadering zal ongetwijfald
weder, bereid zijn, aan deie zoo
gunstig werkende Inrichtingen steun
uit de Provinciale kas te verleenen.
In overeenstemming met de denk
beelden, ontwikkeld Id de mededeeling
van Ged. St. van 21 Mei 1915 wordt
voorgesteld, aan de hlervoren ge
noemde scholen uit do Provinciale kas
een subsidie te verleenen tot een be
drag van 10 pCt. der gewone jaar-
lijkscha uitgaven, met een minimum
van f500 per jaar, an voortB onder
de voorwaarden, nader omschreven in
het volgende ontwerp besluit do
Staten der provincie Zoelandbesluiten:
voor een tydvak van vyf jaren 1916
tot en mot 1920 uit do Provinciale
kas een jaarlijksch subsidie te verlee
nen tot een bedrag van 10 pCt. der
gewone uitgaven, met een minimum
van f 500 per jaar
le. aan do gemeente Goes voor
hare avondschool voor ambachtslieden;
2e. aan de gemeente Middelburg
voer hare avondschool voor hand
werkslieden
3o. aan do gemeente Vlissingea
voor hare avondschool voor hand
werkslieden
4e. aan de gemeente Zierikzee voor
hare avondschool voor vakonderwijs
onder voorwaarden
dat door het K(jk een jaariykseh
suoffdlo worde verleend, ten minste
gelijkstaande aan dat, over het jaar
1914 verstrekt
dat de behoefte aan hot subsidie
telken jare aan Ged. St. zal moeten
biykeu uit de over ta leggen begroo
ting;
c. dat de ultkeering van hot subsidie
plaats heeft in twee tarmynon, na
afloop van elk halfjaar, na Inzending
aati Ged. St. van eene specifieke
opgaat van de in dat halfjaar gedane
uitgaven
d. dat verder jaariyks worden
overgelegd een afschrift ot afdruk van
het verslag
e. dat de Staten zieh voorbehouden,
om, bjj&ldlen de in uitzicht gestolde
wettelijke regeling van hetvakonder-
wys daartoe aanleiding geeft, in dit
besluit zoodanige wjzlging te brongen,
als zij zullen noodig achten.
Subsidiën handelsschool en
han leltcursussen,
Büjkena adressen wordt opnieuw
subsidie uit de Provinciale kaa ge
vraagd voor de handelsschool te Vlis-
singon en de handelscursussen te Goes,
MIddelbnrg en Zierikzee.
De berichten van de dageiyksche
besturen der gemeenten Goes, Middel
burg en Zierikzee z$n voor de leden
afgedrukt met opgaven betreffende het
getal leerlingen en overzichten van
do laatstelijk vastgestelde rekeningen
en begrootingen, voor zooveel de
handelsschool te VUssingen betreft
getrokken uit do rekening on de be
grooting dezer gemeente.
Ged. Staten moeiten, dat Prov. St.
ongetwijfeld weder bereid zullen zyn,
voor deze zoo gunstig werkende in
richtingen stean uit de Provinciale
kas te verleenen. In overeenstemming
met de denkbeelden, ontwikkeld in
hunne mededeeling van 21 Mei jl.,
wordt voorgesteld, het subBidle te
handhaven op 10% dor gewone uit
gaven.
By toetsing aan de in dia mede-
doeling neergelegde regelen blijkt, dat
ten aanzien van de bydragen van de
gemeenten en belangstellerdan voor
da hier bedoelde inrichtingen ruim
schoot» voldaan wordt asn hetgeen
Ged. St wenscheiiik aehtan.
Op grond van een en ander stellen
Ged. Staten het volgende voor: De
Staten der provincie Zeeland besluiten
voor een tydvak van vyf jsren 1916
tot en met 1920 uit de Provinciale
fondsen een jaarlijksch subsidie te
verleenen tot oen bedrag van 10%
dor gewone uitgaven.
le. aan de gemeente VUssingen
ten behoeve van hare handelsschool,
tot een maximum van f 1000 per jaar;
2e. aan de Vereeniging voor Han
dalsonderwjjs to Goes ten behoeve
van haren handelscursns, tot een
maximum vsn 1500 per jaar;
3e. aan de Vereeniging voor Han-
dolsonderwys te Middelburg ten be
hoeve van haren handeiscursns, tot
een maximum van f500 per jaar;
4e. aan de Neutrale Mlddenstands-
vereonlglng te Zierikzee ten behoeve
van haren handelscursus, tot een
maximum van f500 per jaar;
onder voorwaarden
o dat door het Rijkeen jaariyks
subsidie worde verleend, ten minste
geiyk Btsando aan dat, over het jaar
1914 verstrekt;
b. dat de gemeente, waar de in
richting gevestigd is, de omliggende
gemeenten en belangstellenden geza-
msniyk eene jaarltjkeehe bydrage
verleenen. ten minste geiyk staande
met die van de Provincie;
c. dat de bydrage van de gemeente,
waar do inrichting gevestigd is, geiyk
moet staan met ten minste de helft
van do Provinciale bydrage
d. dat do behoefte aan het subBidle
telken jara aan Gedeputeerde Staten
zal moeten biyken uit de over te
leggen begrooticg
dat de ultkeering van het sub
sidie plaats heeft, voor zooveel de
bydrage in do jaarwedden aangaat, na
afloop van elk halfjaar, na inzending
aan Gedeputeerde Staten van eene
specifieke opgaaf van de in dat half
jaar uitbetaalde sommen, en, voor
zooveol de andere kosten aangaat, na
inzending van eene spec fiske opgaaf
van die kosten over elk jaar;
dat verder jaariyks worden over
gelegd afschriften of afdrukken van
het verslag en van de rekening der
inrichting;
g. dat do Staten zich voorbehouden,
om, byaldlen de in nitzlcht gestelde
wettelijke regeling van het vakonder-
wUs daartoe aanleiding geeft, in dit
besluit zoodanige wijzig.eg te brengen,
als zy zullen noodig achten.
Ötaasnieutvs.
Aanbeveling,
De door hot Burgerlijk Armbestuur
aan den Raad ingediende aanbevoling
voor secretaris-penningmeester (vaca-
tare-E van den Bosch) bestaat uit de
heeren J. Korstaaje Lz. ea P. A. de
Ligny.
gembenteraads-verkiezing.
Naar wy ver'nemeD, heeft de afd.
Goes van de S. D. A. P. voor de a s.
verkiezing voor den gemeenteraad
candidaat gesteld do heereD M. Pols,
A. Blaas, G. Brusl en J. de Dia.
Proviiiciemeuws.
Celijnsplaat. Evenals vorige jaren
is men ook thans weer begonnen met
bet inzamelen van het zaad van
de Kropaar (DactyliB glomerata L.)
Langs dykon en wegen ziet men velen,
(ook in 't land), bozig met de halmen
op een handbreedte onder de aar af
tesnyden. Door velen wordt op deze
wyze een aardig Btuivertje verdiend,
daar 't opgekocht wordt tegen 5 cents
per K.G. Het vorige jaar werd soms
wel het dubbele besteed, en duizenden
kilo's warden dan aangekocht.
Kapalle. t)e heer Dnynhouwer,
aannemer voob do bekeiïng van
den Dykwelschen Grintweg en
Nieuweweg, heeft van B. en W. ont
slag gekregen, dit werk uit te voeren.
Binnenkort zal nu een nlenwe be
steding plaats vinden.
lerseke. Als kantoorbediende op
het post en telegraalkantoor alhier is
aangesteld de heer J. van Dalsen to
Serooskerko (W.)
Woensdag ontstond alhier in een
woonhuis op het dorp, terwijl alle
huisgenooten afwezig waren, brand In
een schoorsteen, die tot een binnen
brand overging. Een voorbijganger
merkte het en bluschte met anderen
den brand. Er ontstond nogaleenige
schade, die door assurantie gedekt is.
Kloetlnge. Als naar gewoonte
maakte het z.g Gilde", oudtijds het
sehutterBgilde „St. Sebsstiaan', op St.
Jan %24 Juni) zijn tweej aarlij keet uit
stapje Ditmaal ging hot per lytuig
naar Middelburg en verder per tram
naar Domburg en op dezelfde wijze
terug. Er was niet zooveel animo by
de leden als andere jaren.
Schore. Hedenmiddag ontlastte
zich boven Scbore een geweldige
onweersbui, gepaard gaande met een
zwaren hagelslag. Er waren hagel-
steenen by ter grootte van knikkers,
die veel scbads aan het fruit berok
kenden. Peeren, kersen en pruimen
lagen in grooton getale onder de
boomen.
Da bliksem sloeg in do lacdbouw-
sohuur van de wed. J. Ryk, welke
schaar tot den grond afbrandde met
al het zich daarin bevindende land
bouwgereedschap en een partytje hooi
en stroo.
Het jongvee, dat zich in de schuur
bevond, kon gered worden. Assurantie
dekt da schede. Deze ls verzekerd
by de my. „De Nederlanden".
Wolfsrlsdljk. Woensdagavond
werd alhier, onder voorzitterschap van
den heer J. A. Koert, een vergadering
gehouden van vryo kiezers, welke
niet aangesloten zijn by een der
alhier bestaande kiesvereenlglngen.
Door de beide kiesvereenlglngen. de
christeiyk-hiotorische en sntirevolu-
tlonairo was getracht, den Godsvrede
te bewaren. Door den heer J. A. Koert
werd een en ander medegedeeld over
zijn onderhoud met de voorzitters der
beide kiasveroenigingen. Na deze
mededeeling' werd overgegaan tot
stemming of men twee of één candi-
daten zou stellen. Met meerderheid van
stemmen werd besloten, slechts één
candidaat te stellen en dus de open-
