N°. 72 1915
Dinsdag 22 Juni
102dt jaargang.
Warrige Draden.
Telefoonnummer 33. Directew G, W. tan Barneveld. Uitgave van de Naaml. VeiRootsthap aGMS«he Courant". Hoofdredacteur W. J. C. van Santin.
De uitgave deaer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prfli per kwartaal, in Goes f 0,75, buiten Goes, franco f 1,1®
Afzonderlijke nommers 9 cent.
Inzending: van advertentlën op Maandag:, Woensdag
en VRIJDA.G vóór 12 uren.
De prfls der gewone advertentlën is van 1-5 regels 50 ct., elke regel meer 10 et,
Bfl directe opgaaf van driemaal paatsing derzelfde advertentie wordt
de prijs slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelflk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—10 regels** 1,— beroksnd
Bewijsnummers ent;
flC Zij, die zich met Ingang
van 1 Juli a.e> op ons blad abon-
neeren, ontvangen de tot dien
datum verechljnende nummers
gratis,
.x.*.* Spaak.
Het loopt met den Godsvrede spaak.
Voor de sociaal-democraten heeft liet
woord van hun leider, dat de nationale
gedachte de nationale geschillen behoort
te overheerschen, reeds lang geen
waarde meer. En dat behoeft ons niet
te verwonderen. Een politieke organi
satie, welke prat pleegt te gaan op haar
exclusief karakter, die met de nationale
gedachte altoos den spot heeft gedreven,
kon bezwaarlijk anders handelen. Zeker:
toen de internationale in duigen viel
en in de eerste oorlogs-dagen de S.D.
A.P. den schrik leelijk beet had, be
dacht men zich plotseling, dat er cok
nog zoo iets als een nationaal voelen
kan bestaan. Maar het bracht geen
partij-winst op. En toen de toestand
weer wat opklaarde, ging men den
ouden kant opnieuw uit.
Godsvrede eu winst-bejag, het is
ook bij dr. Kuyper schering en inslag
geworden. Na geconstateerd te hebben,
dat met de S.D.A.P. bij de aanstaande
verkiezingen geen accoord te maken
valt, schrijft hij in zijn Standaard:
//En ook elders moest 't wel hokken,
zoo de tegenpartij van een toevallig
ongehoord succes bij de stembus geen
korrelken wilde afstaan. Dit laatste
verhinderde in meer dan één gemeente
zelfs de antirevolutionaire partij, van
eigen candidatuur af te zien".
Dit is weer de sliuger-om-den-arm-
politiek, waarin dr. Kuyper zich een
zekere vermaardheid heeft verworven.
Voor ons bestaat er slechts één weg
men handhaaft den Godsvrede, of men
doet het niet. Acht men, van rechts,
de tijdsomstandigheden geschikt, om
zelfs aan de gemeentelijke stembus een
politieken strijd te voeren, welnu, dan
kome men daarvoor ruiterlijk uit. Maar
het voor te stellen, als zou meu het
Bestand gaarne willen handhaven, en
ondertusschen op wat politieke winst
te loeren, dit achten wij een wijze van
doen, welke waarlijk afkeuring verdient.
Wil men den Godsvrededan late
men zitten, wat zit. Dan worde de
zetel van een Raadslid, dat opstaat,
door een partij-genoot ingenomen. Een
andere beteekenis kan aan het Bestand
niet worden gegeven.
Maar, zegt dr. Kuyperen hier heeft
hij natuurlijk de linkerzijde op het oog
de tegenpartij wil hier en daar „van een
toevallig ongehoord succes bij de stembus
geeu korrelken afstaan." Het loont de
moeite, de vraag onder de oogen te zien,
of zoo'n „toevallig ongehoord succes bij
de stembus" wel uitsluitend der linker
zijde ten deel is gevallen. Wij hebben
reeds eerder op Rotterdam gewezen. Hier,
inderdaad,had rechts bijdegemeentelijke
stembus een toevallig cn een ongehoord
succes; zoodra de vrijzinnigen in de min
derheid waren, werden van de vijf wet
houders-zetels er vier voor de coalitie
gereserveerd, wat de verhouding van de
linksche minderheid absoluut niet weer
gaf. Het duurde eveuwel niet lang, of de
Raad was in zijn samenstelling wederom
in meerderheid links. En dit zou in Sep
tember 1914-, bij de aanwijzing van wet
houders, zeer zeker van invloed zijn ge
weest, ware niet de Europeesche oorlog
tusschenbeide gelreden en tot het op
schorten van den politieken strijd be
sloten. De rechtsche wethouders, aan de
beurt van aftreding, bleven zitten.
Wat wil dit dus anders voor de rechter
zijde zeggen, dan dat het „toevallig en
ongehoord succes" werd bestendigd
Nu zouden wij de vraag kunnen stellen,
of dr. Kuyper in zijn Sföndaard-artikehje
bij geval de September-gebeurtenisseu
van 1914 indeMaasstad op het oog heeft.
Dat het korrelken, waarom het hier gaat,
door de rechterzijde moet worden afge
staan.
Wie den Standaard-redacteur kent, zal
zich wel niet aan eenigé illusie overgeven.
En zoo is voor ons geen andere con
clusie mogelijk, dan deze dr. Kuyper
adviseert zijn mannen, den Godsvrede te
bewaren, mits.daar partij-winst mee
te behalen valt.
Welnu dan is hij voor ons aanneme
lijk. Dan kuunen wij tot de rechterzijde
nog slechts met deze vraag komen leg
uw kaarten eerlijk blootge kunt dan,
zeer zeker, het verwijt te hooien krijgen,
dat ge in deze ernstige tijden den politie
ken strijd noodeloos aan de gemeentelijke
stembus ontketent, maar ge wordt dan
niet beschuldigd van een dubbelhartig
spel.
En het eerste lijk! ons altoos nog heel
wat beter dan het' laatste.
Buitenland.
De strijd In en buiten Europa.
Weer gaan or vredesgernchton rond.
En dat is oen toeken, dat het Bas
land op het oogenblik niet naar
wensch gaat.
Want zoodra in dezen oorlog een
mogendheid in een nadeellge positie
komt, zoodra het bijjkt, dat zyn
legen niet in staat zijn, den opdrin-
genden vijand te koeren, doet het
gerucht de ronde, dat de regeering
van dezen staat niet ongeneigd zoa
zjjn, een afzonderlijken vrede te sluiten.
Zoo werd er over Oostenrijk gespro
ken, toen de Kussen in de pasBen
der Karpathen stonden en do Hon-
gaarsche laagvlakte dreigden binnon
te rakken, zoo wordt er ook na
verteld van Kusland, wiens leger
macht zich in Galictë niet tegenover
de troepen der verbondenen kan
handhaveD.
Kusland, zegt men, denkt er over,
een afzonderlijken vrede te slnlten
49 FEUILLETON
,De soldaten zijn onderweg,* ant
woordde hij. ,Wü hebben juist be
richt er van gekregen door onze
particuliere telegraaf. De andere is
afgesneden. Kijk I Mijn 6od, zij
hebben kanonnen meegebracht 1 Er
zjjn nog mannen in het hoofdkwartier,
die geen dwazen zijn.'
Allen drongen dicht by de ramen
en het was werkelyk een vreemd
tooneel. Van het nlterste eind der
straat, waarheen de politie was terug
getrokken, vluchtten de menschen
in alle richtingen. Zij zagen een
glimp van scharlakenrood en een
visioen van grijze paarden. Er was
geen pardon. De lijken dar politie
agenten in alle richtingen, het knallen
der geweerschoten was voldoende.
ZU zagen de schitteriDg van vnur en
hoorden het vreeselifkete aller gelui
den bet snelle knetteren der gra
naten. Bobert trok Jane weg van
van het raam.
,Kgk niet langer, lieve," zei h(j,
want de gelederen der menigte waren
reeds vororoken. Zy zagen de opge
heven handen, zij hoorden de doods
kreten. De aanvoerders sprongen
voor den dag en riepen hun bevelen,
maar vielen neer als kegels voor het
kanonvuur. Er was geen boop voor
hen of redding, behalve in de vlncht.
Voor hun oogen zagen zQ die groote
vereeniging wegsmelten als sneeuw
voor de zon. Bryce haalde verlicht
adem.
.Over een half uur," zei hy, zich
eenklaps tot Jano wendend, „zal ik
u een exemplaar van de .Daily Be-
view* geven.
XXVII.
Het verschijnen van de .Dally Be-
view* den volgenden, of liever den-
zelfden morgen, electriseerde Europa.
Nooit sedert menschenheugenis was
er zoo iets gebeurd. Voor een halven
stuiver werden de handelsbediende,
de mllllonnalr en de staatsman allen
onthaald op een sensatie, zooals erin
jaren en jaren niet één geweest was.
Het gebeele eerste blad van do con-
rant werd ingenomen door een hoofd
artikel, met groote letter gedrukt, en
deze vragen waren do tekst van wat
volgde
,1. Weet de regeering. dat op min
der dan tachtig myien van'Klei een
leger van honderd en tachtig duizend
man staat met kanonnen rn krijgsbe
hoeften, daar byeengebraeht deels in
het geheim, deels onder het bolache-
ïyke voorwendsel van manoeuvres
II. Wiet de Begeering, dat het het
uitschot der Duiteche marine is, het
welk ons eskader lo de haven van
Kiel afwacht, en dat de rest der
en minister Sassonof zon, volgens
sommige bladen, reeds verzekerd
hebben, dat het ryk niet voornemens
is, zich tot een nieuwen veldtocht
voor te bereiden.
Deze Russische plannen du lfjken ons
heel onwaarschyniyk, in allen gevalle
voorbarig.
Niet dat vy de inneriyke kracht,
de samenbarg van de combinatie
waartos Rusland behoort, zoo groot
achten, dat niet een der staten zich
van de anderen zon kunnen losmaken
om meer aan eigen belangen dan aan
het voor aller oogen gestelde groot-
sche doel te denken. Daarvoor bevat
het bondgenootschap, dat zich tot
vernietiging van de centraal Euro
peesche mogendheden heeft gevormd,
te veel heter.gene elementen, te veel
staten, welke in bevolkingstype, be
schaving en nationale wanechsn zoo
veel verschillen, dat eea samengaan
van iangen duur onmogeiyk iB.
Kuslai d behoort niet by Frankrijk
en Engeland, Er woont een ander
volk, er is een ander, mlddeleenwsch
regeerings itelsel, er worden daden
bedreven, welke in geen andere En
ropeesche mogendheid zonden moge
lijk z{jn, het volk, geknecht et) ver
drukt, gebukt onder den knoet, staat
op een trap van beschaving, als geen
ander in Europa.
Waarom dm dit zonderlinge bond
genootschap
Omdat er één gemeenschappeiyk
doel is, omdat men een centraal-
Enropecsch gevaar zag, dat naar het
Oosten en het Westen dreigde, omdat
men meende, dat, ter verkrijging van
een rnstige toekomst, een t{jdeiyk
samengaan ter vernietiging van
Duitschland en Oostenrijk noodzake-
ïyk was.
Neem Dnitschland en Oostenryk
weg nlt de kaart van Europa en het
ODnatnnriyk verbond der geallieerden
valt ineen als een kaartenhuis.
Vernietig de levenskracht der beide
centrale mogendheden, laat de Fransch-
Engnlsche Invloed zich naar het Oosten,
de Rnsdscha zich naar het Westen
nttbreiden en een bloedige sti-yd om
de heerschappy in Ent opa zal niet
lang op zich laten wachten.
Rusland is een groot en machtig
land, met een rensachtlge bevolking.
Het gaat vootnlt, al g vat het langzaam,
zyn leger wordt na lederen oorlog
sterker en op modernere leest ge
schoeid. Z(jn monschecmateriaal
schynt onuitputtelijk als Bnslaud zich
militair blyft ontwikkelen, zal het
spoedig een van do sterkste en, door
zyn geweldige grootte, moeliykst te
vernietigen legers in Enropa hebben.
Kusland streeft naar meer grond
gebied, naar meer macht. Het is in
het Oosten gebleken.
Waarom heeft het dan met zjjn ge
weldig leger nog niet getracht, zUn
invloed naar het Westen nlt te breiden?
Omdat er een sterke dam was, mid-
den In Enropa, die den steeds wassen-
den Kussiecheu vloed tegenhield,
omdat de centraal Europeesche mo
gendheden met hnn krachtige legers
iedere Bnssische actie naar het Westen
Dnitscno vloot, in volie kracht en
gereed voor den stryd, daar diehtby
verborgen is?
III. Dat er te Londen, onder het
vreedzaam mom van handwerka-ver-
eeniglrgen, een leger van ongeveer
200000 Duitschers Is, allen geoefende
BChntters, en dat er een volledig plan
bestaat om ze op den eersten wenk
te wapenen en aan te voeren?
IV. Dat er een Duitsch leger is
samengetrokken op deFraesche grens
met het doel om di aanspraken op
den troon van prins Victor van Nor-
mandlë te stennep, en dat ln de laatste
acht-en-veertig nnr een samenzwering
ls ontdekt onder het Fransche leger,
om een Inval in hnn land onder dit
voorwendsel toe te laten
V. Dat een Amerlkaansch blad
heden de namen publiceert van eenige
zijner rjkste bnrgers, die geld ver
schaffen aan Fransche konlngs gezinde
agenten, om de weifelende officieren
om te koopen van het leger van onzen
bondgenoot, het leger der Frai.sche
Republiek
Er bestaat onwetendheid, die dwaas
held is,* ging het artikel voort, „en
onwetendheid, die zonde is. De re-
g erlug is schnldlg gebleken san de
eersteindien zjj zich ook gchnldig
toont aan de tweede, heeft het volk
van dit land bet recht de dwazen van
hnn plaatsen te vei jagen, die bet op
den rand van het inheil hebben ge
bracht, en zich zelf te redden. In z{jn
onmogeiyk maakten.
Laten wy nn eens nagaan, wat er
eigenlijk gebeurt. Rusland tracht den_
munr, die hem naar het Westen afaluit"
omver te werpen, de Bnssische golven
slaan met kracht tegen de dyken, die
hen beletten, hot onbeschermde ach
terland met een geweldige watermassa
te overstroomen en do West Enropee-
sche mogendheden, Frankrijk en En
geland, werken thans mede om de
zware, beschermende d{jken te onder-
m|jeen en den Rnselschen Invloed en
Russische beschaving ln WeBt Enropa
overheerschend te doen worden.
Waot als de geallieerden hnn doel
mochten bereiken en de centraal
Enrupeesche mogendheden vernietigd
zyn, is er niemand meer, die het
Russische leger naar het Westen zal
tegenhouden.
Frankryk en Engeland z||n er niet
toe ln staat. Hoe znllen zy de geweldige
mlllloenenmacht stuiten, waar zjj thans
nog ntet krachtig genoeg biyken om
tezamen de kleinste helft van het
Dnltsche leger achternlt te dringen 1
Wanneer Rnaland geen afzonderiy-
ken vrede sinlt maar z||n bondgeneoten
tro-w bl|jft en de geallieerden er
werkelyk ln mochten slagen, den
weerkracht der centralen te breken,
zal Rnaland riet nalaten, zyninvoed-
sfner naar het Westen nlt te breiden.
Wy wenschen geen versterking van
den Rnsstachen Invloed, w(j willen
niet do macht van bet Russische
i-egoerlngsstelsel voelen, w(j zyn niet
gesteld op Russische toestanden en
RnsBlsche beschaving.
Maar Frankrijk on Engeland zyn
dat ook niet en als werkelijk de
geallieerden zouden winnen, als wer
kelyk de dam ln centraal Europa met
vereende krachten mocht worden
doorbroken, de Rnssiche golven
zich een weg banen naar het Westen
en de vloed de lage landen aan den
Oceaan bedreigt, dan zal men eerst
inzien, aan welk onverantwoordelijk
werk men medeplichtig is geweest en
dan zal het jaren van inspanning en
zwaren stryd kosten om het water
terug te dringen en opnieuw weder
te herstellen de zware en betrouwbare
dykm, welke men thans in blinde
woede tracht door te steken.
Do vraag is op het oogenblik deze:
zon Rnaland werkelyk genegen zyD,
een afzonderiyken vrede te sluiten
WQ kannen het niet gelooven. De
kans, welke Rusland thans tot uit
breiding van zyn Invloed naar het
Westen wordt geboden, de hulp, welke
het daarbjj van andere mogendheden
ondervindt, zyn zóó groot, dat het
niet te verwachten is, dat Rusland
op het oogenblik den str(jd reeds zal
opgeven.
Dat zal het slechts doen, en even
eens zal het zyn bondgenooten in
den Bteek laten, wanneer het biykt,
dat het.doel, dat het zich voor oogen
heeft gesteld, de vernietiging van
Dnitschlands en Oostenryks macht,
niet mcgtiyk is.
In dat geval is ieder doorzetten
van den krijg voor RuslaDd slechts
een aderlating van zyn leger, welke
naam vragen wO twee dingen
„Het zenden van een kanonneerboot
naar ods eskader van het Kanaal, met
tevel terstond terstond terng te koeren.
„De mobilisatie van onze vloot ln
de Middellandsche zee."
Met dezen tekst had Bryce zQn
artikel geschreven, en b|j had het met
een pen van vaar gedaan. Elk woord
maakte Indrnk. Hy had geschreven
als iemand, dip de dingen ziet gebeu
ren, welke hy behandelt. Er kon
slechts een resultaat zOn. Om tien nnr
werd er Ministerraad gehouden, en er
werd om Bryce getelefoneerd Voor
twaalf nnr was alles gebeurd, wat hy
had voorgesteld.
Zelfs toen trilde de kwestie van
oorlog of vrede nog ln de weegschaal.
„Laat maar gebeuren, wat wil,"
verklaarde Perth in John's studeer
kamer, „het groote complot is ver
nietigd. Ik geef u myn woord, dat
morgen de Duiteche couranten ons
zullen bespotten, ons belachelijk zullen
zoeken te maken. Zy znllen alles wel
uitleggen. Er zal geen oorlog komen.
Een inval van Dnitschland in Engeland
ls alleen mogeiyk door Intriges, die
Frankrtk neutraal houden, en ver
raad, dat onze vloot werkeloos hond:.
Dit complot heelt vyf jaren lana be
staan en ik ben het van het begin op
het spoor geweest. Goddank, nn heb
ik met het verleden afgerekend I
Er kwam geen oorlog, maar het
de weerkracht van het land zwakker
en de kans op latere successen ge
ringer maakt.
Rusland zal dus doorvechten zoo
lang het nog eenige kans ziet, de
legermacht van den vijand zoodanig
te verzwakken, dat een eind-overwiu-
ning niet buitengesloten is. KrOgthet
echter te geweldige slagen en wordt
de kans op een vernietiging van den
tegenstander nog kleiner, dan zal
Rusland zonder twyfel den stryd op
geven.
Zoover schynt het nog niet gekomen.
We! gaan er reeds vredesgernchten
rond, wel worden de Russische horden
telkens weer op eigen gebied achteruit
gedreven, maar nog is da voorsprong
van de centrale mogendheden niet ver
genoeg, nog ls er in het geweldige
Russische leger geen bres geslagen,
groot genoeg om de overtuiging te
vestigen, dat do Russische onderne
ming, door zoovele factoren begun-
stlgd, ook ditmaal een fiasco is ge
bleken.
Gaan wy tot slot even de aetie der
centralen in Galiclë na.
De Russen zyn er, ondanks alle
krachtige pogingen, niet in geslaagd,
opnieuw by Sleniawa door te breken.
De bondgenooten bezetten deze plaats
en zetten zich daardoor ten N. van
Przemysl op den rechter San-oever
vast. Aanvakeiyk slaagden zy er niet
in, de Dojestr-overgangen ten N. van
de lfn Stryj—Stanislan te vermeeste
ren. De Russen wisten daar opDienw
een krachtige legermacht samen te
trekken en wierpon den vyand by
Znrawno op den rechter Dnjestr-oever
terng.
Znrawno werd echter hernomen en
de Rassen op de brnggehoofden by
Mlyolskaen Zydaczow ternggeworpen,
terwyi vyandeiyke aanvallen by Hallez
en Stanislan werden afgeslagen.
Ten N. van do Proetb-linie trokken
de troepen van genereal Pflanzer b|j
Nlznlow en ten O. van Horodenka
over den Dojestr.
Generaal Von Mackenzen rukte
Inmiddels over een breedte van 70
K.M. tnsschen Mosclska en Slaniawa
op. Zyn leger werkte Bamen met dat
van generaal Von LissingeD, die tegen
den boven.Dojestr opereerde en weer
voeling bad met generaal Pflanzer aan
de Proeth-linie.
De Dnitschers en Oostenrykers kwa
men daardoor over het geheele San-
en Dojestr-front in een voordeellge
positie.
Al bieden de Rassen hardnekkigen
tegenstand en kannen zy meermalen
plaatselijke successen vermelden, de
kring, welke rond Lemberg ls ge
trokken, wordt steedB kleiner.
Ten N. van de Wereszyoalinio zyn
de Rassen op den rechteroever van
do San, op eigen grondgebied, op de
Tansw teruggedrongen. Bil de meren
van Grodekaan do Weressyca hebben
zy een weerstandslinie ter verdedi
ging van Lsmberg ln gereedheid ge
bracht en znllen hier ongetwyfelo den
centralen het bezetten van deze plaats
niet gemakkeiyk maken.
De volgende telegrammen geven
lachen der Dnltsche conranten was
ietwat zenuwachtig. De pers der
wereld vatte de zaak ernstiger op.
Maar er was geen oorlog, en nog zyn
er lieden, meest zyn vyanden onder
de journalisten, die zeggen, dat Bryce
gefopt was.
.Worden wjj naar onze verdienste
beloond in deze wereld vroeg een
zeker iemand op een avond, toen zy
evenals vroeger te Ssxby aan tafel
zaten en zy dachten daar een
oogenblik over na
„Bryce is in den adolstand ver
heven,* merkte Jane op.
„Gelukkiger dan ik,* lachte Perth,
doch hy noemde zich niet langer
Perth, maar Lord Reginald Cnm-
mlngham. „Myn vroegere ongenade
moest nltgewlscht worden door een
nitnoodiglng naar Windsor en een
lintje Zoo zyn de weg»n der staat
kunde, die nooit een tont durft er
kennen.*
„De verbazende domheid van dien
man!" mompelde zyn vrouw. „Geld
ik dan voor niets
By bakte zich en raakte haar hand
met zyn lippen aan, tarwyi Jane
Bobert o"er de tafel toelachte.
„Ik vind," zei Z", „dat jullie beiden
verdient wat je hebben gekregen
ons
EINDE.