N°. 71 1915
Zaterdag 19 Juni
102de jaargang.
BIJVOEGSEL
18 Juni 1915.
Ue uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en 'Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prjs per kwartaal, in Goes f 0,75, buiten Goes, franco f IgU.
Afzonderlijke sommen (l cent.
intending van .-d vertentlSa op Maandag, Woensdag
en VRIJDAG vóór 13 uien.
Oe prjs dor gewone advertentlfin l« van 1-5 regelt 50 ct., elke regel meer lOet,
B{j directe opgaaf van driemaal paatslng derzeifde advertentie wordt
de prij» slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, hnweljk- en doodsberichten ea de daarop betrokking hebbend»
dankbetuigingen worden van 1—10 regels 1,— serektnd
Bew^inununers S^tsnti
Telefoonnummer 38. Qirsetemr G. W. tan Babnzvsld. Uitgave va» de Numl. Vem»oots«kap „Gtosike Courant". Hoofdredaetesr W. J. C. van Santbb.
Hedeu voor honderd jaren had een
geweldige worstjiing plaats, welke in
de geschiedenis alsdes'iagbij Waterloo
bekend is.
Napoleon, van Elba ontvlucht, had
zich opnieuw tot Keizer van Frankrijk
uitgeroepen en rukte aan het hoofd
van zijn getrouwen op, otn Europa
opnieuw aan zijn machtigen wil te
onderwerpen.
Maar de vorsten, op het vredescongres
hijeen,zoudenditmaal den soldatenkeizer
den genadeslag toebrengen.
Na Quatre-Bras, maakte op 18.Juni
1815 de siig van Waterloo een einde
aan de macht van den Franschen
overweldiger.
Wel deden zijn troepen wonderen
van dapperheid, wei waren de soldaten,
we ke hij zoo menigmaal ter overwinning
gevoerd had, opnieuw bereid, hun leven
voor den keizer te geven, maar de
sterke tegenstand der Mollandsche en
Engelsche troepen en het tijdig ingrij
pen van den Duitschen vechtgeneraal
B'ücher, gepaard aan de fouten in de
Franscbe bevelvoering, beslisten tegen
den avond den strijd in het voordeel
der verbondenen.
De dapperheid van maarschalk Ney,
van de generaals Friant en (,'ram-
bonne, konden het Frausche leger
niet redden.
I11 de verwarring na den slag reed
de keizer alleen en niet herkend voort,
meegesleurd door den stroom van
vluchtelingen.
Ziju gelukszon was ten onder gegaan
en St. Helena wachtte den heerscher
over millioenen.
Europa was van den geweldenaar,
die ongetwijfeld den grootsten veld
heer zijner eeuw was, bevrijd en ging
een rustige toekomst tegemoet.
Met dankbaarheid gedenken wij het
aandeel, datde Nederlandsche troepen,
onder den Prins van Oranje, aan deze
gevechten gehad hebben.
Tegen het bevel van den Engelseheu
generaal Wellington, die zijn kostbaren
tijd op het bal van de hertogin van
van Eichemond bad zoek gebracht, bleef
de Ne lerlandsche generaal De Perpon-
cher Quatre-Bras bezet houden, wat
later door de Prins van üranjewerd goed
gekeurd en van groot belang voor het
verloop van den strijd is geweest.
Wellington kreeg er gelegenheid door,
zijn stelling op de heuvels van Waterloo
te kiezen en BÜicher den tijd om zijn
leger in het verband te heistellen.
De Nederlandsche troepen onder
(Jhassé beslisten bij Waterloo om 8 uur
den strijd in het centrum, de Pruisen op
het oostfront.
De Prins van Oran je werd ernstig aan
den linkerschouder gewond.
Niettegenstaande de dapperheid der
Nederlandsche troepen,werd hun aandeel
aan den strijd door den Engelseheu gene
raal in zijn officieel rapport zooveel
mogelijk op den achtergrond geschoven.
Eerst in de laatste jaren hebben
onpartijdige schrijvers het schitterend
gedrag van het Nederlandsche leger in
een helder daglicht gesteld.
Met den slag bij Waterloo was ook
onze vrijheid bevochten en werd onze
onafhankelijkheid niet langer bedreigd.
Thans, na honderd jaren, zijn de oude
bondgenooten van voorheen in een bloe-
digen strijd gewikkeld het slagveld van
Waterloo is den rechttnaligen bezitter
ontrukt en in vijandelijke handen.
Steeds verder grijpt de wereldbrand
om zich heen en ons land, gelukkig
nog vrij en zelfstandig, wordt door den
rossen gloed der vlammen verlicht.
In 1815 gaf een Oranje zijn bloed
voor onze onafhankelijkheid.
In 1915 staat een Oranje wederom
aan het hoold van den Staat en gaat
Haar volk voor in alles waarin een
klein volk groot kan zijn.
Laat ons dan vertrouwen, dat op
nieuw de zware wolken zullen weg
trekken en dat het Nederlandsche volk,
met het Oranjehuis op het innigst
verbonden, een nieuw en zonnig tijd
perk van b oei en welvaart, van onbe-
Staten-Generaal.
Tweede Kamer.
De interpellatie-Ea» Vu uren in zake
de Indische leening is, zooals wel le ver
wachten was, met een sisser afgeloopen.
Daarop wees reeds de indruk van vnr.
Vatijn's vunie lib.) uitnemende rede; de
heerenfa» Deventer [yrijz.-dem en Koek
(unie lib.) hebben het nadien nogmaals
voor minister Pteyie opgenomen. Dat de
bewindsman bij de beantwoording van
de vraag des heeren Boogaerdt, op 2
Maart j.lminder gelukkig was, is abso
luut geen reden, om ook maar een oogen-
blik aan te nemen, dat er kwade trouw,
corruptie, in het spel was. De Minister
heeft zelve zijn fout erkend en tegenover
den kwaden post van 2 Maart staat dan
toch, als credit, het feit, dat ten slotte de
leening schittereud is geslaagd, al moest
dan aan het bank-consortium een provi
sie van 1 '/a ten honderd worden toege
staan.
Wij mogen trouwens aan de kritiek
van den heer Van Vuren welke ten
slotte op zijn eigen hoofd is neerge
komen niet zooveel gewicht hechten,
dat de beteekenis van delndische leening
ons daardoor zou ontgaan. Bij de bevor
dering van Indië's ontwikkeling de
heer Van Deventer wees er met groote
kennis van zaken op staan wij voor
een uiterst moeilijk vraagstuk. De afge
vaardigde voor Assen heeft vroeger de
oplossing gezocht in liet kwijt-schelden
van de schuld, welke Indië aan het moe
derland had. Gedeeltelijk is daaraan
vroeger reeds gevolg gegeven, hetgeen
lot resultaat had,dat de welstand eenigs-
zins werd hersteld. Door het sluiten van
de leeniog zal Indië verder geholpen
worden
Ook de heer Van Deventer was van
oordeel, dat het van den Minister goed
gezien was, de provisie te verstrekken,
om zekerheid van welslagen te verkrijgen.
Onjuist is het, de voorstelling ingang te
doen vinden, alsof voor liet consortium
geen risico bestond. Dit was wel degelijk
aanwezig. En het succes van de leening
is met die provisie volstrekt niet te
duur gekocht.
De Minister van Koloniën heeft ten
slotte nog verklaard, dat hij bij een
tweede Indische ieening gebruik zal
maken van de ervaring, thans door hem
opgedaan een ervaring, welke niemand
vóór hem bezat.
Na nog wat klein-goed behandeld te
hebben, is de Kamer voor een poos uit
eengegaan. In Juli zal ze weder bijeen
komen dan wordt hel ontwerp alge
meene oefenplicht aan de orde gesteld.
Eerste Kamer.
De Eerste Kamer, wij hebben het reeds
meermalen kunnen constateeren, voelt
zich en schijnt aan den lust niet te kun
nen ontkomen, om, waar men allerwege
den mond vol heeft over Godsvrede, zoo
kemphanig mogelijk op te treden. Die
merkwaardige houding kwam uit bij de
verwerping van het ontwerp tot wijziging
van de vermogens-belasting zoodra het
eeds-wetje bij den Senaat in behandeling
werd gebracht, vertoonde zich dezelfde
militante stemming.
De argumenten echter,welke tegen dit
wetje werden ingebracht, waren weinig
steekhoudend.
Al heel bijzonder was het optreden van
den Delftschen burgemeester, den anti
revolutionairen inr. Van den Berg. Men
zal zich uit de debatten in de Tweede
Kamer allicht herinneren, dat het. ont
werp is ingediend, nadat de Hooge Baad
had geconstateerd, dat er thans omstan
digheden zijn, waaraan de wetgever eer
tijds niet heeft gedacht onze eeds
wetgeving is nu juistl.'niet precies v.-m
receuten datum en dus voorziening
eischen. En wat concludeerde nu de heer
Van den Berg daaruit Dat de regeering
zich laat leiden door den Hoogen Baad
dat dit college gaat doen, wat des wet
gevers is. Het poogt tot het maken van
wetten te dwingen,maar het heeft,volgens
de Grondwet, geen recht van initiatief.
Hebben wij niet hei recht, hiervan het
zoeken van spijker-» op laag water te
spreken
De roomsehe heer I an den Bieseu gaf
toe, dat een algemeene eeds-dwang niet
meer mogelijk zon zijn,waarde gevoelens
van godlochenaars, ontkerkten en zelfs
van geloovige kerkleden ontzien moeten
worden. Voor hem lag de oplossing van
het eeds-vraagstuk dan ook in een alge
meene afschaffing van den eed 011 alge-
heele vervanging door een belofte. Dan
eerst wordt het ernstig genomen met
gewetensvrijheid. Maar toch had het
ontwerp zijn sympathie allerminst dit
zelfde was het geval met zijn partijge
noot Beekers wijl het den eed faculta
tief stelt na overweging van de gemoeds
bezwaren daartegen door den rechter.
Bovendien leek hun die toetsing door
den rechter verre van doelmatig.
Van antirevolutionaire zijde zijn aan
het woord geweest de heeren Lncasse en
Kuyper. Wat den eersten spreker betreft,
hij was de meening toegedaan, dat
men den eed niet kan missen voor de
waarachtigheid der verklaringen. Alleen
zij, die verklaren, niet inGod tegelooven
en zij, wier kerkgenootschap het afleggen
van den eed verbiedt, dienden daarvan
vrijgesteld te worden, atheïsten dus en
doopsgezinden. Maar verder geen uit
zonderingen.
Dr. Kuyper kwam de geboorte-akte van
het wetsontwerp niet heel pluis voor.
Hij bracht in herinnering, dat het arrest
van den Hoogen Baad aanleidingwas tot
dit ontwerp. Welnu tusschen dit arrest
en den datum van indiening liggen
slechts zes dagen voor voorbereiding.
I11 nog geen week tijds dus heeft het ont
werp den langen weg,dien ten onzent een
wetsvoorstel moet volgen, afgelegd. Dit
kwam hem heel apocrief voor en daarom
coucludeerde hij, dat het ontwerp ïeeds
gereed lag en het arrest van den Hoogen
Baad slechts de „père adoptif" is ge
weest.
Dit leek heel snugger gevonden, maar
het was niet- precies eerlijk. Dr. Kuyper,
als leider der oppositie, wist, moest
althans weten, dat de regeering zich
reeds geruimen tijd met het eeds-vraag
stuk bezig hield. Ligt het nu niet voor
de hand, dat zij na het arrest van 29 Juni
1914 de indiening bespoedigde, z66, dat
het het ontwerp op 6 Juli d.a.v. bij de
Tweede Kamer kon worden ingediend
Verderwas het ontwerp antithetisch, in
strijd met den Godsvrede,anti-clericaal...
Van deze bewering heeft nr. Brucker
(vrijz.-dem.) den leider der oppositie het
noodige teruggegeven. Dat het wetsont
werp iets met de antithese zon hebben
uit te staan, het is toch allerminst
gebleken bij het sectie-onderzoek in de
Tweede Kamer. Moet het dan soms anti-
clericaal geheeten worden? Maar dan was
jhr. mr. De Savornin Lohman in zijn
Nederlander óók anti clericaal, want het
blad heeft deze wetsvoordracht in be
scherming genomen. Ook zou dan anti-
clericaal geweest zijn de roomsch-katho-
lieke mr Begout, Minister van Justitie
in het cltricale Kabinet-Heemskerk, die
dezelfde oplossiDg aanbevolen heeft als
nu de vrijzinnige Minister Urt doet, en
haar de eenig beschikbare noemde. Op
die gronden heeft mr. Brucker in een
schitterende rede het wetsontwerp dan
ook verdedigd, met een beroep op het
gezond verstand en op de ervaring.
Maar heeft de Senaat deze artikelen
niet reeds lang als onbruikbaar terzijde
gesteld
Ook de Minister van Justitie heeft het
ontwerp krachtig verdedigd, er den na
druk op leggend,datalgeheele afschaffing
van den eed de regeering niet wenschte,
wijl zulks zou strijden met het algemeen
religieus karakter van onze natie. Voor
de groote meerderheid is de eed zeer zeker
nog de relatief krachtigste waarborg
voor het spreken van de waarheid. Maar
zij, die oprechte gemoeds-bezwaren heb
ben, moeten, onder goedkeuring van den
rechter, vrijgesteld kunnen worden de
conscientie-vrijbeid verbiedt, hen te
dwingen. Degenen te dwingen, die onge-
loovig zijn, leidt tot een profanatie van
Gods naam voor hen toch is de aanroe
ping een onbeteekeuende fraze. De Staat,
die hen zou dwingen tot den eed,zou den
grondslag van den eed zelf miskennen en
daarnaast zou de Staat den waarborg
missen, welken de niet geloovige kan
geven den waarborg, die gelegen is in
zijn woord. Van dezulken den eed te
eischen, het zou zijn een werpen van
valsche munt in de schaal des rechts.
Op de verstarde leden der rechterzijde
had de uiterst klare rede vail den Minis
ter niet de minste uitwerking het eeds
wetje werd verworpen met 23 tegen 17
stemmen, zuiver rechts legen links.
Het is nu voor de tweede maal in een
zeer korte spanne tijds, dat de Eerste
Kamer een streep haalt door den arbeid
van het Kabinet en den arbeid van de
volksvertegenwoordiging, de Tweede
Kamer. Hoe lang zal het Nederlandsche
volk zulk een antiquiteiten-museum nog
dulden
echtzaken.
Arrmditsements-Rechtbank
te Middelburg.
Heden werden de navolgende zaken
behandeld
Mishandeling.
M v. B., 19 jaar, veldarbeidor te
Wolphaansdjjk, had zieh te verant
woorden, dat hg op 8 Mei 1915 te
Wolphaartsdijk opzettelijk geweldadlg
J. K. heeft geslagen en geschopt.
Eioch f 10 ol 10 d, b.
Belediging.
L. v. 't W., 39 jaar, landbouwer te
Baarland, werd tec las.a gelegd, dat
hy op 12 Mei 1915 te Nlssa opzettelijk
den onbez. ryksveldwachter P. G., d e
aldaar surveilleerde, heelt beleedigd,
door dezen eenlge minder aangename
woorden toe te voegen.
Eisen f 10 of 10 d. h.
Een vrouwnbeül.
Voor de Amsterdamsche rechtbank
stond een 27 jarig voermausknecht
terecht, andermaal wogen9 mlsnande*
Ung vau zgu vrouwh0 bad om die
reden reeds eeus 3 m.andeu gevan
genisstraf ondergaan, en ook wegens
diverse andere mtsdryven herharide-
tyk in de gevangenis verkeerd
Volgens zijn verklaring had z(jn
vrouw, behalve dat zU dronk (dooh
ook bokt was geen afschaffer) en een
onzedel{jk leven leidde, hom geld weg
genomen en laatsteiyk ook een deken.
Dit laatste merkte bjj op een dag
toen zfj in haar werkhuis „De Tam
boer", aan de Koestraat, was btyveu
overnachten. Wegens d en deken
wenschte h0 in den nacht van 5 op 6
April haar te spreken. Terwyl zij sliep
gat hy baar een paar klappen, trok
naar het bed uit en diende haar zes
trappen op gebat en hoofd toe, zoodat
zy, na aanvankelijk door een broed tr"
verbonden te z0n, tien dagen Id het
Binnengasthuis in behand-Ung bleef
Het O M reqaireerde 8 maanden
gevangenisstraf.
Bdeediging van den Duitschen Keieer.
Het O.M. bq de Rotterdamsche
rechtbank eischte tegen B. Cmter
wagens beleedigtng van den Duitschen
keizer in een artikel voorkomende in
ce .Bolland Expres" f 150 boeto suba.
30 dagen hechtenis.
De verdediger bepleitte vrjapraak
daar niet de persoon van den Duitschen
keizer maar het Pruisische regeerings
stelsel in het bewuste artikel bedoeld
was.
,Barbaarsch Nederland
Gisteren stond voor de Zwolsche
rechtbank een visscherman uit Har
derwijk terecht, omdat hy een tot een
Fracsch automobielgezelschap behoo-
rende dame eenlgeztns onzacht had
aangeraakt. Men herlnoert zteh de
opgewonden verhalen, die over dit
geval het vorig jaar onder ddn op-
geaehroefden titel .Barbaarech Neder
land" in de pers de ronde deden. Hoe
weinig het heele voorval te boteeke-
nen had, bleek nu alt den eisoh van
het O. M f 15 boete.
Stadsnieuws.
Op het twaalftal
Ds, P. J. Stalnz, alhier, komt voor
op het twaalftal voor predikant b0 de
Ned. Herv. gemeente te Meppcl.
WIJKVERPLEGING.
Met barteltiken du.k ontving de
w0kzuster f 4,en f 2,50 voor ver
leende hulp.
N.V. Landbouw Mtp. db Bathpoldehs.
Naar wy vernemen zal door Com
missarissen aan di Algemeene ver
gadering van aandeelhouders In de
N V. Landbouw Maatschappij de Bath-
polder» over het afgeloopen jaar een
dividend van 8 worden voorgesteld.
Docpssbzindb Gkmïantk.
Zondag 20 Juni, voormiddag 10 unr
Ds. T. H. slemeliok.
POSTDÜIVENVBS. ,DE ZEECW".
De uitslag van de wedvlucht uit
Delfzijl is, dat de lste en 6e prys
behaald werden door den hoer F de
Janghde 2e pr0a door den heer
Ross de 3a, 4e en I2e prys d»or den
heer J Clementde öe prys door
Gsbrs R0k j de 7e prjo dcor den heer
I Scbulllug j de 8e prils door den heer
A van Opdorp j de 9a en 11e prys
door den heer A. de Mnnck j de 10a
prfls door den heer C. Kuze» en da
13a prys door den heer Blarende.
Waterloo oollkote
De heden alhier gehouden Waterloo-
collecte heelt opgebracht t 38 551
Frovincienieuws.
Wolf <rt»dl]k. Toen het 13 jarig
dochtertje van den landbouwer C van
Luik Dinsdagmiddag met de fi-ts uit
Goes huiswaarts reed, werd zj op den
z.g.n. Nleuwendyfc, onder deze ge
meente, door een groep btssenplnk-
kers, opgeschoten jongens nit Goes,
van do fiets gerukt en mishandeld.
Haar armbanden werden stuk getrok
ken en hare kleederea gescheurd.
Door haar vader, die juist met paard
en rijtuig vau de markt In Goes kwam,
werd het meisje onzet. Hy waar
schuwde vlug den gemeente veldwach
ter, die da belhame's dadelijk per
fiats achtervolgde en proces-verbaal
opmaakte. Het bleek, dat de jongens
het werk ia de boomgaarden der
Zeeuwsehe frniiteelt Maatsehappy had
den neergelrgi, omdat zy niet genoeg
v-rdiendau. Zy kregen 21/, cent per
Kilo en konden ruim fl,25 per dag
verdienen.
Schort-, Donderdagavond hield het
steouuommité alhier zyn eindvergade-
ring. Uit het verslag van den secr.
pent;den heer W. Sterk, stippen we
het volgende aanDa ontvangsten
baöroRgen f 20,285,14, de uitgaven
f20,253 82.
Hat grootBte aantal vluchtelingen,
tegeiyk in de gemeente geherbergd,
bedroeg 3000, tern>01 het totaal
aantal vluchtelingen in October 1914
in da gemeente binnen gekomen en
aldaar gebleven of doorgereisd, onge
veer 90 0C0 bedroeg.
Verstrekt wurdan o. a. 306S0 K G.
brood, 3000 KG. spek, 2350 KG.
margariie, 941 KG. reuzel, 1.07 H L.
steenkool, 4560 L petroleum, 900 K G.
zout, ï026 paar klompen. 3250 K G.
rijst, 1600 KG. koffie, 1075 KG. sui
ker e:- 565 H L. ra-dappelen.
Een kind werd geboren, terwyi geen
sterfgeval heeft plaats gehad.
In do Belgische naaischool werden
door 50 vrouwen en melsj-s mot 4
trap- en 7 handmachines 1011 kle
dingstukken genaaid, terwjl 60 brei
sters JO K.G. sajet verwerkt hebben.
B-roepen naar Sehore ds. J. L.
Klomp te Meeuwen N. B.
Krulningsn. Voor de te stichten
C Operatieve Superphospbaatfabrlok
tres Handelvareeulging S0~ alhier
voorloopig 218 aandeelen geplaatst.
Melnkenszand Alhier werden tot
heden uitgegeven 214 broodkaarten
en nog komm er dagol(jks aanvragen
In Gisteren werd hat brood veikryg-
baar gesteld.
Toen de timmermansknecht de
J. zich gisteren over een welput
bukte om water te scheppen, vjoj gyn
zilveren horloge in den put. Pogingen
om het te vinden mislukten.
lersoke. Tot heden hebben zich
665 gezinshoofden aangegeven als
gegadigden voor het regeeringabrojd.
Deze 635 gezinnen gebruiken tiago-
lyks 1' 102 pond brood, wat een be
sparing van u'tgaven beteekond van
f945 ruim per werk.
Verspreid Oorloos-Nieuw*.
Waarom I» 't Engelsche
front zoo klein
Men heeft zleh dikwijle vrwonderd
over de kl-inheid van het Engelsche
front in vergelijking met het Frr.rscbe,
zegt do Trmps Maar men moe', dearby
in aa* marking nemen, dat het Frau
sche froct niet overal even dicht be
zet is, dat het Engelsche front slechts
een voorultgecehoten llcla Is en dat
aan het Engelsche front het aantal
non-combattanten betrekkeiyk geer
groot ls. Naarmate da EngelBehe fa
brieken meor oorlogsmateriaal zfl-i-
