N°. 71 1915
Zaterdag 19 Juni
102
jaargang.
Warrige Draden.
de
Bij dit iio, behoort een
Bijvoegsel.
48 FEUILLETON
De aitgav© doaor Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en 'Vrijdagavond SS## Pr5s dör gewone advertentiên is van 1-5 regels 50 et., elke regel moer 10 ot.
uitgezonderd op feestdagen. directe opgaaf van driemaal paatsing derzeifde advertentie wordt
Prjs per kwartaal, in Goes f Oa79f buiten Goes, franco f l,£fi %--■*> tweemaal berekend.
Afzonderlijke nommers 6 cent. Alm'''"Tir tfT-^i-1 Geboorte-, huwel§k- en doodsberichten en we daarop betrekking hebbend»
inzending van advertantlëii op Maandag. Woenaóag; :^h dankbetuigingen worden a 1— rögais f 1 oerekend
,an VRIJDAG vóór 13 uren. S9w%pi:umaart ff; sent»
rcleloounmnMer 22, directeur g. "W. yar Babnkvbld. Uitgave va* de Naaml, VecaootseJsap „Gtoscke Goaraat HoofdredatUur W. j. Gi. var Sartin,
ting, cl- al het mogelijke toe bij te
dragen, het Nederlan Ische volk rustig
en gerust te doen zijn. En dit is juist
ten onzent zoo gemakkelijk, waar wij
ons gelukkig mogen prijzen in een
regeering, welke het volle vertrouwen
zicli in de bijna elf zware maanden,
die achter ons ligger., waardig beeft
betoond.
En wanneer zij dan bet noodig acht,
dat achter het leger van 300.000 man
een tweemaal zoo sterke, goed-geoefendé
reserve staat, dan zeggen wij nietdit
is een eerste sta})naar den oorlog,
dien de regeering niet wenscht en hel
volk niet wenscht. Neen, dan moeten
wij integendeel erkennen, dat zulks
gedaan wordt, om des te beter in staat
te zijn, voor de neutraliteit van ons
land zorg te dragen. De regeering beeft
de toekomst niet in haar hand. Maar
wanneer men en ook de sociaal
democraten erkewieu dit voorbereid
moei wezen, is het dan niet veel ver
kieslijker, goed voorbereid te zijn
Een eerste stap naar den oorlog is
de algemeene oefenplicht allerminst,
daarvoor staat de houding onzer re
geering borg. Maar wie het toch aldus
voorstelt, deed beter, alle dubbelhartig
heid te laten varen en de regeering
het vertrouwen op te zeggen. Het
gestadig stoken en verdacht maken
leidt tot niets en is unfair de regeering
heeft de S.D.A.P. doe er baat-
voordeel mee liever een openlijken
vijand dan een onbetrouwbare!) vriend.
Buitenland,
De strijd in en bulten Europa.
De moderne oorlog ie een loopgra-
ven.trtjd.
In deze dagen, nn wjj de veldslagen
bij Qcatro-Bras en Waterloo herden
ken, nn er ons weer aaa herinnerd
wordt, hoe daar in weinige nren over
het lot van volkeren en staten werd
beslist, treft het ons ta meer, dat de
stry 1 van heden eea nitpnui' gsstry d is.
Geen schitterende wapenfeiten tra-
den op den voorgrond, geen moed ea
doodsverachting kunnen den vijand
nlt ïfjn sterke posities doen wjken
in klei en modder heeft de mersch
zich ingegraven en doet, onzichtbaar
voor deD vfjaaö, diens aanstormende
strjdkrachten neervailen onder den
kogelregen zijner machinegeweren.
Welke belangstelling verdienen nog
do telegrammen van het Westelijk
front, als we van dag tot dag lezen en
herlezen, boe de anikerfabriefc van
Sonchez genomen en hernomen werd,
hoe het front zich telkens weer golvend
ever dezelfde strook gr.nds bewoog
en het resnltaat aan beide zjjden
slechts hot verlies van duizenden dap
pere jorgo mannon was!
l)e Dnitschers staan thans weer,
waar zfj den 3en Maart stonden, meldt
de Vost, Ztg
Dus al dien tijd is er niets Veran
derd, is geen der beide partijen een
stap nader tot de zoo vurig gewenschto
overwinning gekomen.
Na bjjni. elf maanden van strjjd
staan in het Westen de linies der
strijdenden nog onverbreekbaaren vast
asueer gesloten t, g-nover elkander
In welke verre toekomst Is dan van
een van beide zijden een doorbrask
te verwachten en zeife wanneer dit
gelokt, zal dan niet, onmiddellijk
achter het wijkende front, een tweede,
nog sterker ais vroeger, ingenomen
worden, waarvoor weer maanden van
bioedigen str{jd en steeds zwaardere
ÜBsncieele offers znllen noodig zi n
om hot opnieuw te doen wijken I
Er: dan nog bestaat immers altijd de
mogelijkheid, dat het teruggedrongen
front,door krachtige, aanvallenhet ver
loren temde meter voor meter weet te
herwinnen en wij na maandenlangen
strjd, na maanden van zware militaire
en economischs krach' sinspannir g voor
alle Btrtjdecde mogendheden, weer
znllen sehrjven: thans staan de helde
psrtgen »ri op dezelfde plaats waar
zii een half jaar geleden stonden.
Hoe lang is de weg naar Partis en
Londen, maar ook, hoe lang is de
weg naar Berlijn.
Van belde zliden is men, vol hoop
en zelfvertrouwen, dea langen tocht
begonnen, maar van da tot da?
werdf-de kans grooter, dat de enor
me krachtsinspanning, welke ver-
eischt wordt en da zware kosten,
daaraan verbonden, beide partijen
tot het opgeven van da onderneming
zullen noodzaken, nog voor da torens
van het beloofde land tn het zicht
zljo gekomen.
In bet Westen is, zonder krachtige
versterking aan. eén van beide zijden,
in do eerstvolgende maanden geen
verandering in den stand van hst
krSesb»drgf te verwachten.
Die verandering wordt a-rrst waar
schijnlijk, wanneer één van belde
partijen buitengewoon versterkt of
één van beiden belangrijk verzwakt
wordt.
Versterking van het Franech.Engel-
sche front is niet te verwachten.
Frankrijk strijdt met zijn geheele
weermacht, in Engeland gaan stom
meo op. dat reeds to veel manschap
pen naar hst front werden gezonden
en dat het rjjk zfjn bondgenooten heter
door geld en munitie kan helpeD en
van Italië zijn blijkbaar geen troepen
tot versterking van het Westelijk front
te verwachten.
Om in het Wasten met succor te
kunnen voortrukker, is voor da ge
allieerden das een beduidende ver
zwakking van het Dnitsche front
noodzakelijk.
Dit zou alleen kunnen worden ver
kregen, wanneer een ander deel van
Dui'seh gi-bied lóó ernstig bedreigd
werd, dat het een levensbelang voor
het Dnitsche rijk werd, daarheen zoo
veel troepen te zenden, dat men zo
gedeeltelijk aan het Westelijk oorlogs
terrein zuu moeien onttrekken.
Voor deze ernstige bedreiging van
ÖST" Zij, die zich met ingang
van 1 Juli a.a. op ons blad abon-
neeren, ontvangen de tot dien
datum verschijnende nummers
gratis.
Gevaar
Ligt in het wetsontwerp tot alge-
meenen oefenplicht een gevaar; wordt
daardoor de kans, dat Nederland in den
oorlog wordt betrokken, vergroot !J
Van socialistische zijde poogt men
de meening ingang te doen vinden,
alsof dit inderdaad zoo is. Misschien
zijn er ook enkele niet-socialisten in
den lande, die er aldus over denken.
Men gaal uit van deze veronderstelling
lioo meer militairen, des te meer wapen
gekletter hoe ineer wapen-gekletter,
des te grooter oorlogs gevaar.
Op het oog een redeneering, waar
mede velen i liet eens kunnen wezen.
Maar wanneer uien dieper in de zaak
doordringt, moet men wel, naar onze
overtuiging, tot een andere meening
komen.
Allereerst toch mogen wij wijzen op
de houding van onze regeering. Al
wordt in dezen tijd het politieke ver
schil niet toegespitst, dit neemt niet
weg, dat ill ons land de verschillende
jioiitieke overtuigingen blijven bestaan.
Eu waar nu van alle zijden moei wor
den erkend, dat onze regeering met
een 'pijnlijke nauwgezetheid zorg draagt
voor de handhaving onzer neutraliteit,
zal men van haar toch bezwaarlijk een
daad kunnen verwachten, welke het
oorlogs-gevaar vergroot. Het eYn sluit
volkomen het andere uit.
Nu kan men tegen den algemeenen
ocfeuplicht zijn.
Wij gelooven niet, dat één regeering
er zich op beroemen kan, een ingrijpend
wetsvoorstel te hebben ingediend, dat
van de één of andere zijde niet bestre
den werd. Zoo zou het ook hier kunnen
gaan. Lieden, die zich tegen elke uit
breiding van het militairisme verzetten,
omdat zij vijandig tegenover het intli-
tairisme staan, zullen hun goedkeuring
aan het voorstel van Minister Bosboom
moeten onthouden. Dat is zoo eenvou
dig als twee maal. twee vier.
Er moet echter één restrictie worden
gemaaktde bestrijding zij ruiterlijk.
Men argumenteere. De tegenstanders
van algemeenen oefeupli-ht moeten de
voorstanders daarvan en die zijn er
in veel grooter getale -met klem van
argumenten trachten te overtuigen, dat
zij zicli op den verkeerden weg bevinden.
Dan kan allicht een vruchtbaar debat
volgen.
En nu laat het overtuigende in de
actie tegen den algemeenen oefenplicht
,Is het waar, meneer Fletcher,"
vroeg hg, .dat men hier nog meent,
dat u dood bent?"
„üeker," antwoordde hij. „Ik heb
zelfa niet aan mijn zaakwaarnemers
geschreven. Het lot vac m{jn plaats
vervanger was genoeg, om mij voor
zichtig te maken. Alleen mijn neef,
Sir John Hay ward of Egerton Cottage,
weet het. Het is een van de onzen.
HU heeft Durham gesproken en alles
gedaan, wat h(j kon."
„Goed I" zei Bryce. „Nog een vraag.
U zegt, dat er in het bestuur der
sehuuersvereeniging een Dnitsch offi
cier was. Weet n, wie het waa?"
„Ja," antwoordde Kobart. „Ik zag
hem in de club, toen ik myn neet
ging bezoeken. Zijn naam is graaf
Metterheim en hij behoort tot het
Dnitsche gezantschap hier.'
„Albeteren beter," prevelde Bryce.
„Dank n, dat is alles."
Robert ging naar de kamer terug,
waar de anderen wachtten. In minder
dan vijf minuten werd hg weer ont
boden. Bryce zag op van zjn schrgf-
werk.
„Er la bericht gokomen van het
vernielen van café Viotorla," zei hg.
„Zoo ver is nw verhaal dus bevestigd.
Een man en een vrouw zg:t in hechtenis
van socialistische zijde zoowat alles Ie
wenschen over. Men zou hebben kunnen
meenen, dat de sociaal-deinoeraten er
een stap in do goede richting iu zagen,
want op hun program komt toch nog
altoos zoo iets als een volks-leger voor,
wat ons onmogelijk te verkrijgen lijkt
zonder algemeenen oefenplicht.
Van een zwenking gewaagt men niet
voor argumentatie is men niet vatbaar;
het ontwerp van Minister Bosboom
wordt bestreden op dezen grond het
is een eerste stap naar den oorlog
(Volk van 13 .Juni j.l.),
De bewering in het sociaal-dcmo-
cratische hoofd-orgaair is niet nieuw.
lieeds .eerder is te kennen gegeven,
dat de uitbreiding, welke een neutrale
staat aan zijn leger geeft, door de
oorlog-voerende partijen niet bijzonder
warm zal worden toegejuicht, ja, als
een vijandelij e daad moet be
schouwd. We moeten eerlijk bekennen,
dat -ons eenvoudig verstand daar niet
bij kan. Wanneer het Xederlandsclie
leger van 300.00(1 man wordt uitge
breid met een reserve van 600.000
weerbare mannen, dan behoeft geen
enkele oorlog-voerende partij daarin o,sn
daad van vijandschap te zien. Wij
zouden zoo zeggen noch de landen
der entente, noch de centraal-Euro-
peesche mogendheden hebben zich van
onze binnenlandsche aangelegenheden
iets aan te trekken wij zijn waarlijk
wel in staat, zelf ons huishouden te
doen. Eu zou men waarlijk een oogen-
blik in ernst kunnen meenen, dal die
uitbreiding, welke een tijdelijk karakter
heeft voor den duur van den Euro-
peescheii oorlog en vanzelfsprekend
geleidelijk zal moeten gaan, tegen één
der beide oorlog-voerende partijen is
gericht? Dat Duitschland zeggen zal
zulks geschiedt, om mij straks in den
rug aan te vallen Of Engeland het
wordt gedaan, om straks de krachten
der centraai-Europeesehe mogendheden
te versterken Maar dan zou, bij alle
oorlog-voerende partijen, Nederland
reeds hebben opgehouden, neutraal te
zijn. Imnrers; als men een stant zóó
wantrouwt, heeft hij in feiteiijken zin
reeds de beteekenis van een vijand
aangenomen.
Wij gelooven, dat noch bij de rijken
der entente, noch bij de centraal-
Europeesche mogendheden zulk een
meening voorzit. Sterkerwij zijn
overtuigd, dat alle staten van oordeel
ziju, dat Nederland niets anders wil,
dan ongerept zijn neutraliteit te bewaren.
Het wil dat.
Zal het zulks ook kunnen
Wij houden er niet van, de moge
lijkheden nauwkeurig op te sommeo,
welke Nederland in den oorlog zouden
/cunnen betrekken. Het zou alleen de
onrust vergroeien en het is de taak
der pers, onverschillig van welke rich-
genomen. Hun naam is Sefcüiz."
„H8 is een lid van het bestnor 1*
riep Robert nit. „Ik zag hem het va
lies binnenbrengen.Het was zyn vrouw,
die mg den gebeelen tgd wantronwde."
„Denkt n," vroeg bg, „dat n hier
heen gevolgd bent
„Heel waarsahgniyk," antwoordde
Robert.
Bryce wendde zich tot eon langen,
donkeren, jongen man, die naast
hem stond.
„Vertel meneer Fletcher wat er ge
beurd is," zei hit. De secretaris zag
Robert nieuwsgierig aan.
„Een kwartier geleden kwam hier
een man, die dringend verlangde, me
neer Bryce te spreken. Hg zei, dat hg
een belangrgke inlichting kon geven
over d o verwoestlng van café Victoria.
Hg wlida niemand anders zien en
trachtte met geweld binnen te dringen.
In de worsteling viel er een geladen
revolver nlt zgu zak."
„Wat hebt n met hem gedaan?"
vroeg Robert.
„Hem aan de polttie overhandigd,"
antwoordde hg, „maar ik vrees, dat zg
hem nooit raar het bureau znllen krij
gen. Kgk maar eeni nit het venster 1"
Robert ging naar het raam, schoot
het gordijn op zijde en zag nit. De
straat was volgepakt met mscichen
Terwyi hg daar nog stond, hoorde hg
het breken van glas beneden.
„Wat beteekent dat?" vroeg hy
ontsteld.
„Uw schuttersvereeniging, zon ik
denken," iel Bryce, zonder met schry.
ven op te bondon „Wij hebben de
deuren juist byttjds gesloten. Zg willen
probeeren, het gebouw te vernielen
„WU hebben aan het politiebureau
getelefoneerd en aan de bereden poli
tic," zei de secretarie, die nu naast
Robert stond, „en er zijn na veertig
politie agoLten in het gebouw. Groote
God 1"
De lucht dreunde van een plotselinge
uitbarsting.' De vloer bewoog zich
onder hun voeten en do vensterruiten
braken. Zg konden duideigk de kreten
en het gekerm van beneden hooren.
Da straat was nu reet de lichamen van
doode menachen bedekt. Robert deins-
di terng en zg zagen elkaar vol af-
gryzen aan
„Een bom," zei Bryce kalm. „Luis
ter!"
Hg boog zich voorover in zyn stoel
en zgs gezicht drukte gespannen aan
dacht uit. Langzamerhand ontspande
hst zich echter.
„Ze werkt!" mompelde hy. „Goed!"
En by boog zich weer over zyn arbeid.
„Wat bedoelt hg?" vroeg Robert.
„De machine. De machinekamer is
niet beschadigd," was het snelie ant
woord.
Robert wiachte het zweet van zgn
voorhooid. Het was doodstil in de
kamer, alleen het gedreun dor machine
drong tot hen door. Hy zag opnieuw
het raam uit. Een troep bereden politie
dreef het volk torug.
Fletcher ging terug naar de ontvang
kamer en werd haast omver gcloopen
door een man, dis kwam aansnellen
met een bnndal natte proefoladen In
de hand. Jane stond bS het gebroken
venster en wendde zich met «en kreet
tot haar verloofde.
„Bob!" riep zy. „Kyk! Kijk!"
Hg zag het geweervuur en de politie
uit de zadels vallen. Het volk drong
weer rond het gebouw.
„Dat komt er van," zei Perth met
«en donker gelast, „dat mon van
London een toevluchtsoord maakt voor
ai het bnltenlandfche uitvaspsel van
do wereld Hoe staat bet, Fletcher?"
„Bryce schrlift nog, on do machine
is onbeschadigd
„Voor hoo lang nog prevelde hy.
„De politie valt als kegel"."
Rotert keek naar benedon. Het was
geen gewone oploop Men schoot Dn
in salvo's en de b au voord era vertoon
den zich hier cn daar. Het was ge-
makkeigk te begrijpen, wa. a gebeurd
was. Men was her gevolg en had
hun doel geraden. Men zou beletten,
dat de morgen-editie vap de „Daliy
Review" verscheen.
„Da plaats zal over twintig minuten
aan bnn genade zyn overgeleverd,"
zei Perth somber. „Wie zou vicr-eit-
twintig uur geleden znlk een oploop
hebben durven voorspellen en dat nog
wel in Londen Ds politie vorm -g
niets tegen die menigte."
Do denr ging open on Bryce ver
scheen. Hg leek in dien korten tyd
jaren ouder geworden, maar op zgn
Duitschland en zfn bondgenoot was
Rusland in het Oosten natuurigk de
aangewezen mogendheid.
Wanneer het-Russlsche leger zege
vierend naar Berlijn en Weenen op
marcheerde, de DaUsche en Oosten-
rgksche troepen voor zich uitdrijvend,
wanneer van het Wosteigk oorlogs
terren- treinen vol Duitsehe soldaten
naar het Ooaten zouden snellen om
daar, door eon nienw en krachtig front,
een dam op te werpen om den Rus-
sisehen vloed te kunnen keeren, dan
was het oogenbllk voor de geallieer
den daar, om het verzw kte Duitsohe
West front ;e doorbreken en zou
Duitschland. van twee zijden bedreigd,
in een zeer nadeellge positie gekomen
zyn.
Zoo heeft men zich ongetwyfeld de
veldtocht aan de zijde der grallieor-
deu voorgesteld, maar de werkeigk-
hsid heeft niet aan de verwachtingen
beantwoord.
Immers, de Russische Htoomw'alB
rolt niet zegevierend over het ver
overde land. De geweldige Rueeische
horden worden stap voor stap achter
uit oedrongen. Uit Oost Pruisen ge
worpen, voeren zy thans den atrgd
in het Noorden op eigen gebied en
s eeds wordt het waaroohyelyker, dat
de ce traal Enropeeacho mogendheden
er in znllen slagen, de Russen uit
geheel Galicië ta verdringen en hen
op eigen, grond, uitsluitend tot het
defensief zullen noodzaken.
Een audero mogeiykheid tot ver
zwakking van het Duttsche West front
is een krachtige act'o van het Zu il in
uit en daarom was Italië een begeer
lijks bondgenoot. Een Bterke Itallaan-
sche, aan Oostcnrgk en Duitschland
vgandlge krggsmaebt, zon nlt bet
Zuiden kunnen oprukken est een even
groote weerkracht van vgandeiyko
zijde noodzakeigk maken, waarvan
dn terugslag op hst Oosteiyk en Wes
telijk front duidelyk merkbaar zou
kunnen zgn.
Maar Italië heeft tot nu toe niet
getoond een bijzonder gevsarigken
vijand te zjin en bet ia gebleken, dat
de oen fraai Europeesche mogendheden
zyn off ntlef tegengaan, zonder dat
een der anders gevechtsfronten ïioht-
bsar verzwakt ia.
In het Westen handhaven de een-
tralen zich evengoed als voor de tns-
cchenkomst van Italië cn in het Oosten
wordt hun cffrosiet langs da geheeio
linie voortgezet.
De mogelijkheid, hot Dnitsche West-
front, door eon dmk van het Oosten
of Zutden uit te verzwakken, is dus
gering.
Dar bigft nog dezo, dat het Dnitsche
WeBtfront versterkt wordt en hoewel
hot niet te voorspellen is, wat het
plan van den Dultsehen generale staf
is, is het duidelijk, dat, wanneer de
centralen, sa den vyaiad ook uit Galicië
te hebben geworpen, niet verder op
Russisch gebied doordringen, maar
zich bepalen, in sterke loopgraven
stellingen, dn eigen gren :en te be
schermen, van de nn in het Oosten
baroodlgde legercorpsen vele zonden
gelaat stond niets van die wanhoop
te lezen, waarvoor Robert vreesde.
Hy waB bleek en zyn oogen schitter
den van onderdrukte opgewondenheid,
doch by zag er volstrekt niet uit als
een verslagen man. Hy kwam tiaar
Fletcher toe
„Het is klaar," zei hg bedaard. „Ik
heb uw vorh '.al in drnk gelezen,"
„Praohiig," mompelde Robert, „maar
kBz eend Denkt n, dat een onkel
ex uiplaar deze plaats zal verlaten
Hi) zag raar beneden en zyn gelaat
betrok.EenlgnoogenbUkaen zwi eg bij.
„Kyk eens naar hen!" prevelde hg.
„ElndelykDe alarmklok heeft gelnld
en da ratten komer uit hare holen.
Meer dan een half millioao uitvaagsel,
dat doorgedrongen is tot midden in
deze groote stad. Jarenlang hebben
I wij getracht, de regeerlng het gevaar
er van te doen inzien. Het is onzo
verwensehte Britsohe verwaandheid,
die de oogett en ooren van onze re-
I geerit.g gesloten hondt. Ste! u eens
voor, da', nw inval plaats had, wie
i moot ze dan in toom houden Londen
I zou half uitgeplunderd zgn, eer een
i enkel Dnitsch eotdaat den voet op
onze knst zette."
De kwestie echgot voor het oogen-
blik te zgn," merkte Robert op, „hoe
la- g het-nog du-rt, oir de plundering
van dit gebouw plaats hoeft. Kgk, do
politie trekt terug. Het volk dringt
verder de straat in!'
Bryce bleef kalm.
8U)l volgt
