N°. 65 1915,
Zaterdag 5 Juni
102de jaargang.
Bij dit no. behoort een
Bijvoegsel
42 FEUILLETON.
Warrige Draden.
tydlg oordeel kan wekken.
XXIII.
Ue uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en'Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prjs per kwartaal, In Goes B,ÏS, buiten Goes, franco f l,U,
Afzonderlijke nommars S sent.
inzending van advertontlön op Maandag, Woensdag
en VRIJDAG vóór 19 uren.
De prjs der gewone advertentiSn is van 1-6 regels 50 ct., elke regel meer 10 et.
By directs opgaaf van driemaal paatsing dsrielfde advertentie wordt
de prfls slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweigk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbend»
dankbetuigingen worden van 1—10 regels i 1,— boreksnd
Sawjinumineri Sjeest;
Telefoonnummer 33. öirestenr G. W. va» Babnbvbld. Uitgave van de Nwml. Veaaoutsslutp .Geeseke Gouraat". Hoofdredaetenr W. J. G. va» Sabthn
iff* Zij, die zich met Ingang
van 1 Juli a.z- op ons blad abon-
neeren, ontvangen de tot dien
datum verschonende nummers
gratis.
Socialistische voorstellingen
De ai'deeliugZaandam van deS.D.A.P.
heeft ceu merkwaardige motie aange
nomen, de noodzakelijkheid uitsprekend,
dat het I'artij-bestuur onverwijld maat
regelen zal nemen, om, wanneer het
aangekondigde wetsontwerp van den
Minister van Oorlog verdere uitbrei
ding van het leger mocht bedoelen,
gereed te zijn, dit ontwerp met de
meest krachtige middelen te bestrijden.
De motie is even merkwaardig, als
de houding der S. D. A. P. het altoos
is geweest ten opzichte van het vraag
stuk der defensie.
Toen de Europeesche oorlog uitbrak
en de overrompeling van België had
plaats gehad, zat de sociaal-democratie
ten onzent met de handen in het haar
en achtte men zelfs het ingrijpen van
Nederland een oogenblik noodzakelijk,
wijl, na België, toch aan ons de beurt
zou komen. Maar dat liep meede
neutraliteit van Nederland bleef onge
schonden. En dit feit alleen reeds had
een verbazende uitwerking op de soci-
aal-democralie. Het duurde niet lang,
of zij ging de oude taktiek weder
volgeu zooals een jongen, die, in
het oogenblik van gevaar achter de
rokken zijner moeder weggekropen, tot
de oude wandaden vervalt, als hij de
lucht weer voor zich zuiver waant, zoo
begon de sociaal-democratie, haar de
magogisch verleden getrouw, op alles
de, pijlen van haar kritiek te richten,
ook op de regeering, waarbij zij, toen
het gevaar van zeer nabij dreigend was,
een veilige toevlucht had gezocht.
Grootsch is een dergelijke houding
allerminst.
De sociaal-democratie ten onzent
kon echter moeilijk anders. De inter
nationale was, bij het uitbreken van
den Europeeschen oorlog, als een kaar
tenhuis ineengestortin plaats dat het
proletariaat van alle landen zich ver-
eenigt, zooals het parool luidt, beeft
het zich verdeeld tegen zich zelf.
Daarbij kwam, dat liet in het eigen land
alles behalve fortuinlijk ging. Een
sterke oppositie sta'c het hoofd op;
liet goedkeuren van militaire credieten
werd gebrandmerkt als een on-socialis-
tische daad. De moeilijkheden stapelden
„Ik moet ook gaan," zei ze. „Mis
achten sehr(jf ik je aan het adres
van Sir John. Vaarwel 1"
Robert kuste haar en zfln neef deed
Jane uitgeleide. Een half unr later
was Fletcher In zijn glimmenden rok
bezig, zjjn rol als keiner te spelen in
„Victoria." Het was er vol tegen
lunchtijd, maar Robert herkende nie
mand, eer de dikke dame, die hem
den vorigen avond had aangesproken,
binnenkwam. Robert bracht haar naar
een tafeltje en zB praatte vriendeigk
met hem in het Duitseh.
„Jo ziet, dat ik vandaag alleen ben,"
merkte zij op. „Je moet goed voor mo
zorgen. En ik heb honger ergon
honger
Fletcher bediende haar en dea ge-
heelen tjjd praatte zij tegen hem. Z{j
Bcheen onrustig te zijn, als hy niet
bij haar was.
„Mijn man is voor een paar dagen
weggegaan," vertelde zij. „Ik gevoel
m(j eenzaam, daarom eet ik meer!
Waarom glimlach je, meneer Kooh?
Je denkt, dat ik toch niet zoo erg
eenzaam zal zijn? Misschien heb je
geigk. Mijn goede man is veel ouder
dan ik. Soms is hg erg vervelend.'
Robert mompeldo iets. Op dat oogen
blik kwam Perth de zaal binnen en
ging al buigende en glimlachende naar
het kantoortje de typische restau
ranthouder. Madame nam hem soherp
op.
„Is dat uw osm, da nieuwe eige-
zich op.
Dit was voorde S. D. A. P. het sein,
om een anderen weg in In-slaan, om
de oude, bekende paden te gaan be
wandelen. Tegen militaire autoriteiten
werd stemming gemaakt,in de Kamer
weerklonken, bij militaire voorstellen,
de socialistische veto's protest-verga
deringen tegen den „honger" werden
belegd. En Het Volk, dat een poos
lang vrij mak was geweest, sloeg op
nieuw den ouden toon aan. Al had
dan ook de partij-leiding op hel con
gres te Arnhem gezegevierd, de
sterke oppositie moest wel degelijk naai
de oogeu worden gezien.
Volkomen in deze lijn past de moti.-
van de afdeeling Zaandam der S.D.A.I'.
In de Kamer heeft de Minister van
Oorlog medegedeeld, dat het ui zijn
bedoeling ligt, te komen met een
voorstel tot algemeenen oefenplichl.
In Het Volk van 19 Mei j.l. werd
daartegen, in een artikel „Voorspel",
reeds te velde getrokken en het heette
daarin „Maar dit staat reeds nu voor
ons vasthet oogenblik om van leger-
stelsel te veranderen, is eerst gekomen
nu den oorlog. Indien de Nederland-
sche militairisten reeds tijdens den
oorlog van een gemakkelijk te kweeken
stemming in de heerschende klasse
misbruik willen maken, om de per
soonlijke en linancieele lasleu voor bet
leger zeer belangrijk te verzwaren en
daarmede de toekomst voor de bezit-
looze klassen nog somberder te maken,
dan zullen zij op een feilen, bitteren
en niet gemakkelijk te breken tegen
stand onzerzijds moeten rekenen".
fa een ander artikel „Het zijn
maar reserves- Volk vr.n Mei
j.l. wordt beweerd, dat, wanneer
men tot algemeenen oefenplicht komt,
het gevaar grooter wordt, dat Neder
land in den oorlog zal worden betrok
ken.
De logica van deze bewering zal
velen, mot ons, ontgaan.
Allereerst moet de opmerking wor
den gemaakt, dat het stelsel van al
gemeenen oefenplicht heel wat anders
is dan het stelsel van algemeenen
dienstplicht. Onze regeering, die met
den internationalen toestand natuurlijk
lang zoo goed niet op de hoogte is
als de redactie van liet Volk, meent,
dat het gevaar voor Nederland, om
ook in den oorlog te worden betrokken,
nog steeds niet geweken is. Wanneer,
wat voorzeker niemand wenseht, maar
toch altoos als een mogelijkheid rnoet
worden beschouwd, ook Nederland in
den krijg wordt gesleept, wat zal dan j
beter zijn een leger van .390.001) man, I
naar?' vroeg zij.
Robert knikte en verliet haar onder
voorwendsel, te worden geroepen. Iets
in Perth's blik had hem gezegd, dat
hg hom moest spreken. Fletcher ging
naar het kantoortje.
„Weos voorzichtig met die vrouw,"
fluistarde hg Robert toe. ,zg is ge
vaarlijk."
„Zy is de vrouw van Schütz."
„Daar gaat zg voor door, dat weet
ik," antwoordde Perth. „Ik heb haar
vroeger een paar maal ontmoet. Zjj
is veel Behrnnderder. dan het schijnt
en gevaarlijk. Io er nieuwe?"
„Wij hebben een bondgonoote," zei
Robert. „Ze gaat vanavond naar
Parijs."
„Juffrouw Parker?" riep Perth uit.
„Ja!"
„Ik wonseh haar geluk. Later zul
len wg praten. Ga nu terug naar het
restaurant."
Robert gehoorzaamde en bijna on
middellijk riep de Dnitscha dame hem.
„Ik heb een bjodschap voor je,"
duisterde ze hem in het oor. Je moot
om vier uur vanmiddag in do schiet
baan van Arthur Flelschmann zgn."
„In orde. Waar is dat vroeg
Robert.
„No. 18, Old Compton Street. Na
afloop
Zij aarzelde. Fletcher stond voor
haar in een eerbiedige houding.
„Wil jo dan een glas bier by me
komen drinken Ik woon daar dicht
by."
Ze glimlachte Robert vriendelijk toe.
Deze was verbaasd en aarzelde.
„Kom gerust," fluisterde zy drin
gend. „No. 36, boven den kleermakers-
winkel. Je zal het gemakkeiyk vinden
zonder reserve, of een leger, dal achter
zich weet een C00.O00 geoefende mede
burgers? Wat wil Hel Volk, als onze
neutraliteit mocht geschonden worden
trachten den vijand over onze grens te
jagen, of, met de armen over elkander,
zeggen gaat u je gang maar? Wenseht
men bet eerste, Jan dient de weermacht
zoo sterk mogelijk te zijn en dat niet
eerst, wanneer de schending der neu
traliteit een daad is geworden, doch
daarvóór. Bepleit men het laatste, dan
zal men, eerstens, bet gerechtvaardigd
verwijt van lafheid niet kunnen ont
gaan, maar zal, tweedens, de oorlog
voerende partij, welke onze neutraliteit
niet schond, in ons, en volkomen logisch,
een vijand zien daarnaar handelen
dus.
Wanneer de Minister van Oorlog
met zijn voorstel tot algemeenen oefen
plicht komt, dan zal blijken, dat die
plicht slechts een tijdelijke is, zooals
het verband, bij den vrij willigen land
storm aangegaan, als een tijdelijk moet
worden beschouwd. Van verandering
van legerstelsel is dus geen sprake.
Dat moet Het Volk ook weten. Doch
dit te weten en het niet te zeggen,
is de weg welbewust openen voor een
agitatie, welke misschien een tijdelijk
succes kan bezorgen, maar dóór en dóór
valsch is.
Laten wij ten slotte uit het artikel
,/Het zijn maar reserves I» nog dit
moois overnemen /Hadden wij een
volksleger, waarin iedere geschikte jonge
man was ingelijfd, dan had hier het
Zwitsersche voorbeeld kunnen zijn ge
volgd bij het luwen van het gevaar
had een aanzienlijk deel der gemobi-
liseerden verlof k- "nen krijgen.
Nu bestaat dit „aanzienlijk deel"
alleenlijk in de fantazie van liet Volk.
Doch dat is minder. Waar wij op
willen wijzen, is ditmei welk een
schitterende kennis van zaken wordt
hier een vergelijking getrokken tus-
schen Zwitserland en Nederland het
óéne rijk met zijn krachtige, natuurlijke
versterkingen, welke het tot een schier
onneembare vesting maken het andere
rijk een laag land, dat aan alle zijden
open ligt
Met een varialie op het slot van
het artikel „Het zijn maar reserves 1"
mogen wij zeggen „De agitatoren te
gen een zuo weerbaar mogelijk Neder
land in deze dagen vermijden het zalig,
met steekhoudende argumenten tot het
publiek te komen."
Later kom ik hier dineeren. Ja?"
Robert bevond zich In groote ver
legenheid. Al kon het aannemen van
haar uitnoodiging hem in een lastige
positie brengen, tcch was hg nieuws
gierig naar de reden daarvoor. Zy
boog zich wat meer naar hem toe.
„Ik verwacht je," zei ze. „Je komt
„Dank u zeer," boog Robert, „ik zal
komen."
Ze betsaldo haar rekening en ver
trok. Fletcher liet haar uit en zU fluis
terde hem iets in het oor, teen zjj nom
voorhöging. Fritz, die nieuwsgierig
naar hen had gezien, kwam oen oogen
blik later by Robert.
Je mag wel voorzichtig wezen," zei
hy langzaam, ,'t Is niet geraden,
Scbiitz een poots te spelen."
Fletcher vertelde Perth wat er ge
beurd was.Hg was het met Robert eens,
dat het een lastige kwestie was, maar
drong er op aan, dat hij zou gaan.
„Je kan nooit weten," zei hy. „Zelfs
de schranderste vrouwen hebben haar
zwakheden. Doch ik denk, dat zy
ditmaal iets meer in den zin heeft."
Om vier stond Robert aan de deur
van het adres, dat hem was opgegeven.
Een slordige dienstbode wees hem een
trap, waar een handwyzer naar be
neden wees, waarop stond:
„ARTHUR FLEISCHMANN's
SCHIETBAAN."
Fletcher ging de trap af en kwam
ln een soort kelder met twee banen
in één was een jonge man bezig te
schieten. De heer Flelschmann stond
langzaam van zgn stoel op en kwam
naar Robert toe.
„Max Koeh, nietwaar?" vroeg by.
Robert knikte.
Buitenland.
De strijd In en buiten Europa.
Nederland, h9t kleine, zelfstandige
koninkryk, ligt als een oaso in de
woastgn dar verschrikking.
Hoe fel ook de volkerenstryd rond
om onze grenzen mag woeden, wg
zgn neutraal, wg hebben de vriend
schapsbanden met de oorlogvoerende
staten niet verbroken, wy bigven
workclooze toeBohonwors bij het groote
wereld-gebeuren,al staat ons leger, met
het geweer aan den voet, aan de
grenzen, om onze vrijheid en onaf-
hankeiykheid tegen lederen vreemden
indringer te verdedigen.
Het feit, dat wy vriendschappeigke
betrekkingen onderhouden met alle
oorlogvoerende mogendheden, het feit,
dat in onze staatscourant, by het be
kend worden van elke nieuwo oorlogs
verklaring, uitdrukkeigk vermeld is,
dat Nederland zich in ieder opzicht
onsydig zal houden, brengt voor onze
regeering vele en ernstige verplioh-
tingen mee.
Goddank hebben wy een regeering,
die in tal van moeiiyke oogenblikken,
welke reeds achter ons liggen, gotoond
heeft, haar taak volkomen te fcegrgpen.
De Nederlandsche regeering heeft
tot nu toe op al haar handelingen den
stempel van volkomen onzgdigheid en
onpartgdigheid gedrukt en zich daar
door in het buitenland doen kennen
als een kabinet, dat tot nu toe in geen
enkel opzicht voor één dar strijdende
partyen eenige voorkeur getoond heeft.
Dat moet Nederlands positie sterk
en krachtig maken, niet alleen nu,
maar ook na het sluiten van den vrede,
dat doet het buitenland vertrouwen
winnen ln onze oeriykheid, en waarde
toekennen aan ons onpartgdlg oordeel.
Maar wil onze regeering de achting,
welke zy tot nu toe van die van alle
oorlogvoerende staten genoot, behou
den, dan moet haar voorbeeld gevolgd
worden door allen, wien het welzijn
van Nederland ernstig ter harte gaat.
Dan moet zy achter zich weten een
volk en een pers, als uiting van de
voiksmseniDg, die ln alle opzichten
de onzijdigheid, welke ons land voor
een rampspoodigen oorlog behoedt,
in het oog honden, die zich steeds
rekenschap geven van woorden en
daden en bedenken, dat een onpar-
tgdig Nederland een sterk Neder
land Is.
Niet, dat wg niet mogen uiten hos
verschrikkelijk ons de aanblik Is van
den wereldbrand, welker vlammen
steeds verder en verder om zich heen
grypen, niet, dat wg onzen afkeer van
een dergeiyk schouwspel in de twin
tigste eeuw dor beschaving behoeven
te verbergen, maar vóór alles moeten
wij bedenken, dat onze sympathieën
en antipathieën niet tot uiting komen
ln een vorm, welke bg detegenpartg
een gerechten twijfel aan een onpar-
„Men heeft me gezegd, dat ik hier
om vier moest komen," zei hg.
„Juist. Zeg my eens, wat dit is
vroeg hy, van een stoel naast Robert
een wapen nemend, gcigk aan dat,
waarmee da jonge man schoot.
„Het is een geweer, zooals men in
het legnr gebrnikt."
„Laat me eens zien, hoe je het
laadt," beval hy, op oen doos met
patronen wijzend.
Robert gehoorzaamde zonder aar
zelen. Daarop wees Flelschmann op
do andere baan.
„Schiet
De baan was tameigk lang en het
doelwit klein, maar Fletcher vuurde
zes schoten af en trof het telkens.
Flolschman maakte aanteekeningen in
een zakboekje.
„Heel goed," verklaarde hy. „Je
komt in de eerste klas. Je zal vanavond
je geweer en patronen hebben. Be
waar ze op oen veilige plaats, en
denk er aanl"
Hy drong Robert een sigaar op en
klopte hem op den rng.
„Er komen hier lui van wie ik moei-
ïyk kan golooven, dat «Ij ooit een
geweer hebben gehanteerd. Met jou
is het wat anders. Ja zal wel raak
schieten. Een leven voor eiken ko
ge), hè
„Ik heb altgd veel van schieten ge-
houden I" zei Robert.
„Kom maar gauw weer terug, en
wgs dien anderen eens, hoe een jonge
Dnitscher moet schieten. Je hebt geen
oefsning noodig!"
Fletcher verliet de schietbaan met
vliegendo vaandels. HU was niet zoo
zeker van zUn volgend bezoek.
En hier dreigt den laatsten tUd een
gevaar, waartegen niet ernstig genoeg
kan gewaarschuwd worden.
Zien wjj buiten onze grenzen, dan
zien wy twee groote en machtige
mogendheden een vreeselyken stryd
om het bestaan voeren.
Van alle zyden besprongen, staan
hun legermachten, in Oost, Zuid en
West opgesteld, houden met reuzen
kracht dn dichte ryen vijanden van
allerlei kleur en nationaliteit huitan
de grenzen of dringen hen terug op
eigen grondgebied.
Een combinatie van mogendheden
van de meest nlteenloopende belangen
en beschaving, heeft zich verbonden,
de centrale mogendheden ten val te
brengen. Met do uiterste verwoedheid
wordt van hunne zyde de kryg ge
voerd en, waar het na tfen maanden
van inspanning niet gelukte, voldoende
succes ta behalon, worden, in naam
van beschaving en menscheiykheid,
steedB meer volken en regeeringen
aangespoord, zich aan te Bluiten, om
gezameniyk den machtigen en invloed-
rykea vyand voor goad ts verpletteren.
Griekenland heeft op het pnnt ge
staan, zich ln den stryd te werpen.
Italië heeft den onbezonnen stap
gedaan. Bulgarije en Roemenië worden
nog dagelijks beïnvloed.
Het middel, waarmede in al die
staten gewerkt is, verschilt naar deu
aard en de behoefien der bevolking.
Ia de Balkanstaten speelden de voor
uitzichten op geldeiyken steun een
groote rol, in Italië werden beloften
gedaan van belangrBke gebiedsaan-
winst, waardoor in de toekomst een
grooter Italië zou verryzen, waaraan
da zoo zeer begeerde landstreken niet
meer zouden ontbreken.
Italië heeft zich, zonder voldoende
waarborgen, vrUwiilig aan de ver-
sohrikkingen van den meest moord
dadige?. oorlog aller tyden blootge
steld, de Balkanstaten, door ondervin
ding voorzichtig geworden, wachten
nog af, aan welke z£de de meeste
kans op overwinniDg zal zgn.
Hoe staat nu ons land tegenover de
pogingen om ten voordeele van een
dor oorlogvoerende combinaties in
dezen stryd party te kiezen?
Het Nederlandsche volk, dat nu nog
met welgevallen op zUn bloeiende
akkers en ongeschonden eigendom
neerziet, weet, dat een noodeloos party
kiezen in dazen stryd een mi3daad zou
zyn, welke do risico met zich brengt,
dat van ons rtke vaderland een ver
woeste, verbrande en uitgemoorde
landstreek zal overbiyven, als België
was, na het doortrekken van het
Dnitsohe leger.
Wy zgn niet gevoelig voor buiten-
landsch geld, wy begeeren niet een
grooter gro dgebied ten koste van
onze buren.
Maar op andere wb'ze wordt een
De dame ontving Robert met een
vriendeiyken glimlach. Haar kamer
was op de typisch Dultsche manier
gemeubileerd. Er waren twee groote
spiegels, een pluchen tafelkleed, stoe
len met trüp en zware gordynen.
„We zullen hier gaan zitten," zei
ze, de sofa aanwUzend, „en over Enge
land spreken. Maar eerst zal ik ons
een glas bier Inschenkap."
Terwijl ze dat deed, kreeg Robert
plotseling oen goeden inval.
„Wilt u mat my op iemands ge
zondheid drinken?" vroeg hy,
Zy hief haar glas op. Fletcher nam
een sentimenteels houding aan.
„Het is die van m(jn meisje in
Koblenz 1" zei hy zuchtend. „Meine
liebe Kathol Weldra hoop ik terug te
keeren, om haar te trouwen I"
„Op Kathe'3 gezondheid dual" her
haalde zy en dronk haar glas in eens
uit. „Zoo, zoo, je hebt dus een meisje
in Koblenz?"
„Ja, mevrouw," antwoordde Robert.
Zyn gastvrouw dacht eenige oogen
blikken na. Hy kon zich niet vlaien,
dat er teleurstelling op haar gelaat
lag. Ze schoen eerder de noodzakeiyk-
hoid te overwegen, om haar planner,
te wijzigen. Ia dien tusschentyd be
merkte Robert een beweging in de
gordynen aan het eind dor kamer,
maar hy was echter wel zoo wy», daar
niet over te spreken.
„Je wilt met haar trouwen vroeg
zy.
„Zoodra ik geld genoeg heb over
gespaard. Mgn oom biedt my nu een
kans aan. Daarom ben ik uit Amerika
teruggekomen."
Zy knikte. (Wordf vervolgd.)