N°. 64 1915
Donderdag 3 Juni
102de jaargang.
Warrige Dradeo.
Os uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en'Vrlj dagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prjs per kwartaal, in Goes f 0,1S, bolton Goes, franco
Afxondermke nommors B cent,
'nsendlnx van söwertentlB» op Maandag, Woensdag
en VRIJDAG- vóór IS uren,
Oe pr$s der gewone advortentién Is van 1-5 regels 50 ct., elke regel meer 10 et,
B$ directe opgaaf van driemaal paatsing derzelfde advertentie wordt
de prijs slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbands
dankbetuigingen worden van 1—10 rogels i- f 1,— berekend
Bewijsnummers 5|tentj
Telefoonnummer 89. Sireeteer G. W. vam Babnevbld. Uitgave va* de Naaml. Veaaootsehap .Gsasafes Coaraat". Hoofdredacteur W. J. G. van Sammn,
GOESCHE
COURANT.
Oorlog en propaganda.
Wij hebben meermalen (le vraag ge
hoord, ot opschorting van den politieken
strijd per slot van rekening aan de
vrijzinnige zaak geen schade zal be
rokkenen.
Ous antwoord ismen stelle zich
de kwestie niet ernstiger voor, dan zij
in werkelijkheid is.
Opschorting toch van den politieken
strijd kan en mag niet op éen lijn
worden gesteld met een tijdelijk begin
sel-verzaking. Dit werd trouwens van
geen enkele staatkundige partij gevergd.
Toen de groote oorlog plotseling Europa
overrompelde, wij te midden van den
wereld-brand zaten, kwam in het Ne-
derlandsche volk een verblijdend besef
van saamhoorigheid tot uiting
zelfs van sociaal-democratische zijde.
Dat besef was zóó groot, dat de uit
gave van een aantal periodieken,
een politieke richting vertegenwoordi
gend, werd gestaakt. Men wilde niet
letten op wat het volk verdeden kon
men had slechts oog voor de noodza
kelijke eenheid.
Daarin is langzamerhand wijziging
gekomen.
Niet zoodra toch was het dreigend
gevaar, om ook in den oorlog betrok
ken te worden, eenigszins verminderd,
of de sociaal-democraten gingen zich
weder op de bekende wijze roeren.
Deze heeren, altoos besetiend, dat het
goed visschen is in troebel water,
maakten gebruik van den voor velen
min gunstigen toestand, om, zoo mo
gelijk, de eigen rijen uit te breiden
en aldus te geraken tot grootere
machts-ontplooiïug. Sprekers gingen
het land door, aan het kapitaal de
oorzaak van tien w ereia-ouriog wijtend
de klasse-strijders werden als de vre
desapostelen bij uitnemendheid voor
gesteld. Bij de onnadenkende massa
sloeg de onwaar-opgezette propaganda
in.
Dit kon op den duur zoo niet blijven.
De sociaal-democraten, men wist het
reeds lang, hebben, volkomen gelijk de
kwakzalver, voor alle kwalen en
hetzelfde geneesmiddel. Dat is hier
bestrijding van het kapitalisme. Maar
oin nu aan dat kapitalisme de schuld
van den wereld-brand te geven, is
toch al te zot. Stund het er inderdaad
schuldig aan, het zou op de meest
radicale manier zelfmoord hebben ge-
plregd.
Niet alleen op dit punt was de
socialistische propaganda onwaar. Be
hoeft het nog met zoqvele woorden
gezegd
Het kan dus niemand verwonderen,
dat tegen de averechlsohe voorstellin
gen men van niet-sooialistische zijde
4i FEUILLETON
„Zeg mij," vroeg John, „wat is
het groote complot
„Dat kan ik o niet zeggen,* ant
woordde zü, zenuwachtig rondziende.
„Alleen ditHet ia een listig bedacht
plan, dat, als het gelakt, den onder
gang van nw land ten gevolge zal
hebben. Het gedeelte, waarvan Ik iets
weet, is, hoe Frankrijke nentraliteit
zal worden verzekerd. Dat deck ik
te beletten."
„Neem mfl in uw vertrouwen, juf
frouw Parker," verzocht John.
„Beter niet," antwoordde z(j, het
hoofd schuddend. „Maar ik kan u
tenminste een aanwjjziug geven. Als a
eenigen invloed hebt op een lid uwer
regeericg, belet hun dan, nw vloot
naar Kiel te zenden 1"
„Maar, beste jonge dame," protes-
teerda hj, „er zijn toch internationale
wetten, die elk volk eerbiedigt. Het
oorlogsspel heeft zijn rcgelB onge
schreven misschien, maar niet minder
verplichtend. Het bezoek van de
Engelsehe vloot aan de Dnitsche wa
teren is een kwestie van beleefd
heid -"
„Hebt u nooit gehoord," viel zfl bem
in de rede, „van een oorlogsschip, de
„Maine* genaamd? Herinnert ge n,
wat daarmee gebeurde? Men zal
zeker de Engelsehe vloot/ alt Kiel
laten vertrekken, maar er zullen mij
nen buiten de haven zijn. Als ik
meende te moeten opkomen. Het ge
schiedde, in de meeste gevallen, schrif
telijk. De verschillende periodieken
verschenen wederom als voorheen en
bepleitten het goed recht van de eigen
zaak.
Daarmee is tevens het antwoord ge
geven op de vraag, of opschorting van
den politieken strijd aan de vrijzinnig
heid schade zal toebrengen.
Wij hebben onze organen en daarin
wordt stelling genomen zoowel tegen
de sociaal-democratie als tegen de rech
terzijde. Zeer zekertegen de laatste
minder scherp, wijl zij schier overal
het met de vrijzinnigen eens is, dat
het beter moet worden geacht, in deze
ernstige tijden den Godsvrede te bewa
ren. Maar dat, tusschen vrijzinnigen en
rechterzijde, de groote, principieele
verschillen blijven, dat er slechts een
politieke wapenstilstand is gesloten,
niemand zal het een oogenblik willen
ontkennen.
Een andere kwestie is dezemoet
de propaganda voor onze beginselen
uitsluitend schriftelijk worden gevoerd
Op den voorgrond zij gesteld, dat
de tijdsomstandigheden voor het be
leggen van openbare politieke bijeen
komsten allerminst gunstig zijn. Daar
voor is de spanning te groot.
Maar de oorlog kau nog een geheelen
winter duren en zullen wij dan werke
loos blijven
Naar onze overtuiging mag dat niet
en wij zonden ernstig in overweging
willen geven, om, als de zomermaan
den voorbij zijn en de krijg blijft
voortwoeden, cursus-vergaderingen op
groote schaal te belegger. Daarmede
bereikt men tweeërlei eerstens zijn
dergelijke vergaderingen bij uitstek nut
tig en tweedens zullsnde vrijzinnigen,
als de tij Isomstandigheden wederom
normaal zijn, niet onvoorbereid worden
gevonden. De volle actie moet ieder
oogenblik kunnen worden ingezetop
dit laatste vooral komt het aan.
Buitenland
De strijd In en bulten Europa.
Er ia stilstand in het krijgsbedrijf,
in het Westen, in het Oosten en in
hst Zniden.
Da oorlogstelegramman maken sleehta
melding van afgeslagen aanvallen ot
kleine plaatselijke successen, welke,
met uitzondering van de doorbraak
bg Stryj en de verovering van eenlge
forten van Przemysl, geen nadere
bespreking verdienen.
Das wordt onze aandacht meer ge
trokken door wat In de oorlogvoe
rende rjjken zelf voorvalt, door den
economiichen toestand van land en
volk, vooral door da regeerings-
maatregelen, welke ten doel hebben,
bewezen had, zon Ik ze zeker geven I
Maar die heb ik niet. Mijn werk ls
ln Frankrijk. Doen volg mjjn raad
en spreek met nw ministers."
ZIJ stond op en zette Nagasaki neer,
om haar sjaal te verschikken. Lang
zaam, steeds snuffelend kwam hij naar
Robert toe. HQ blafte nijdig. Een paar
pas van het gordijn bleef hij staan.
„Nagasaki!" riep zijn meesteres.
Hg bewoog zich niet, Fletehsr durfde
het evenmin.
„Wat is er toch achter dat gordijn
vroeg Jane en bukte zich, om haar
hond op te Demen Met een zacht ge
grom sprong hg echter door de opening
iuaschea de gordijnen en zette zgn
tanden in Robert's broek. Jane wendde
zich tot John met een doodsbleek ge
laat.
„Er was slechts één persoon in de
wereld," zei ze, „tegen wien Nagasaki
zich zoo gedroeg, fir John. Wat ls
er achter dat gordijn Als ons gesprek
afgeluisterd is, kan het me mijn leven
kosten."
Fletcher kwam te voorschijn. Het
scheen hem toe, dat verbergen niet
langer mogelgk was. Z(j staarde hem
verschrikt aan. Robert had zgn baard,
zijn bril en schamele kleeding ver
geten. Zij herkende hem nietl
„Is die man hier al dien tijd ge
weest Is dit een valstrik vroeg zij
met vlammende oogen.
„Jane," zei Robert, op haar toetre
dend, „ken je me niet?"
Zij schrok geweldig. Zg staarde
hem een oogenblik aan met doods
bleek gezicht en wgd opengesperde
oogen.
het hnishonden van lederen staat ln
deze moeilijke tijden te regelen en
niet het minst door da besprekingen
van de regeerlngen der oorlogvoerende
staten met die van neutrale mogend
heden.
De laatsten zijn het werk van de
diplomatie. Deze stelt in ieder geval,
waarin een gedachtenwisseling met
de regeeringen van andere staten
noodzakelijk is, met de nitente
voorzichtigheid een nota op, waarin
het standpunt van het eigen lands
bestuur nauwkeurig wordt uiteenge
zet en verdedigd en de belangen,
welke het voorstaat, in het licht van
julotheld en billijkheid op den voor
grond gesteld worden
Voornamelijk Duitschland, dat zich,
bij alles wat het onderneemt, nn
eenmaal de verontwaardiging van alle
vijandelijke staten en het misnoegen
van vele in naam neutrale, maar in
werkelijkheid de entente vriendschap
pelijk gezinde regeeringen op dsn
hals haalt, heeft het drnk met het
verscbaffsn van Inlichtingen en het
opstellen van nota's aan allen, die
zich door de Duitaehe wjze van
oorlog voeren ern- tlg benadeeld ach
ten.
Thans is de Dnitsche nota, nis
antwoord op die an do Amerikaan-
scha regeeriog, betredende de „Lnel-
taaia" verschenen.
HterlD wordt uiteengezet,dat de Dult-
sche regeering gaarne wil medewerken
tot het ophelderen van mogelijke
misverstanden.
Nogmaals wüst zfj er op, dat het
niet In Dnitsoblands bedoeling ligt,
neutrale sehepen, welke zich in het
oorlogsgebied als zoodanig gedragen,
eenigen overlast aan te doen. De
Dnitsche strijdkrachten houden daar
rekening mee en wanneer het al eens,
voorviel, dat, door een vergissing,
neutrale schepen schade bellepen,
waren dit op zieh zelf staande uitzon
deringsgevallen. De Bchnld was dan
te w{ten aan het misbruik van de
vlag door de Engelsehe regeorlng of
een verdachte houding van die sche
pen zelf.
Steeds heeft do Dnitsche regeorlng,
wanneer een vergissing begaan was
daarover haar spijt betuigd of schade
loosstelling toegezegd en tegenover
de Amerlkaansehe schepen zal een
zelfde gedragslijn gevolgd worden.
De Dnitsche nota zet vervolgens
uitvoerig eenige gevallen uiteen,waar
bij DeitBohland van wreedheid en on
rechtvaardigheid beschuldigd was en
licht toe, dat de bemanning der duik-
booten niet anders kon handelen dan
zÜ deed.
Dan komt de regeering tot het be
langrijkste geschilpunt, het torpedee-
ren van de „Lusltanla*.
De nota vermeldt, dat Duitschland,
wat betreft het verlies aan menschon-
levens, aan de betrokken onzijdige
raeoringen reeds haar levendig leed
wezen betuigde over den dood van
„Bob!" riep zij. „Bob! O God 1"
Fletcher nam haar in zijn armen.
„Het was een ander man, die werd
doodgeschoten, Jane," fluisterde hj.
„Ik ten het werkelijk, liefste."
Maar Jane was ln zijn armen in
onmacht gevallen.
XXII.
Jane kwam weldra weer tot zich
zelve. John verliet bescheiden de
kamer. Toen z{j haar oogen opende
en Robert naast haar zag knielen,
keerde haar kleur terug.
„Bob," Halsterde zij. „Hoe komt
het, dat je nog leeft?"
„Heel eenvoudig," antwoordde hj.
„Ik vernam te Easton alles, waarvoor
lk naar Amerika was gekomen. Ik
wilde onbemerkt teruggaan en haarde
daarom een plaatsvervanger, om mijn
reis voort te zetten.'
„En die werd gedood I* riep zfl uit.
„Ja. Ik verzekerde zün leven en ik
nam aan, dat hij het gevaar kende.
In elk geval is het leven van een man
slechts een kleinigheid, vergeleken
met je weet wat."
„Wat ben je veranderd, Rob," Hals
terde z{j. „Ben je het, of niet Ik kan
het haast niet gelooven. Is het moge
lijk, in eenige maanden zoo te ver-
andei en
„Maanden?" antwoordde h8. „Het
eohjjnt mij toe, dat mijn geheugen niet
verder reikt dan tot een nacht, eenige
maanden geleden in het „Draninm-
hótel." Wat vroeger gebeurde, schijnt
een heel ander man te hebben be
troffen."
„Eu wat moet er nu van mQ worden?'
veie onderdanen van neutrale staten.
Evenwel meent de Dnitsche regee
ring, dat vale gewichtige feiten, welke
rechtstreeks met het torpedeeren van
de Lusltanla" in verband staan, aan
de Amerlkaansehe ontgaan zijn-
De Amerlkaansehe regeering toch
ging ln haar nota van bet standpunt
uit, dat de „Lusltanla" een gewoon,
ongewapend handelsschip was. De
Dnitsche wjjst er evenwel op, dat het
schip een van de grootst» en snelste
als hulpkruiser gebouwds handels
schepen was, wat uitdrukkelijk ver
meld werd op do marine-lijst van do
Engelsehe admiraliteit.
Het was de Dnitsche regeering be
kend, dat bijna alle Engelsehe han
delsschepen van waarde van kanon
nen voorzien waren en geoefende
kanonniers aan boord hadden.
De nota hondt vol, dat ook de „Lu
sltanla", onder het dek, in het ver
borgen opgestelde kanonnen had. Zij
vestigt er vei der nogmaals de aan
dacht der Amerlkaansehe regeerlng
op, dat de Engelsehe admiraliteit
koop vaardü sehepen aanbeval, zich
niet alleen door het gebruik van een
nentrale vlag te beschermen, maar
zelfs, aldus vermomd, Duitscho duik-
booten te rammen, waarvoor hooge
prezen werden uitgeloofd eil waardoor
de commandanten dezer dnikbooten
niet meer de gebruikelijke regelen van
buitrecht ter zeo konden naleven,
welke zij vroeger volgden.
De nota beweert, dat de „Lusltanla",
ook thans weer, evenals vroeger,
Canadeesche troepen en oorlogsman
rleel aan boord had, waaronder 5400
kisten munitie, bestemd om de Duit-
tehe soldaten op het Westelijk front
te vernietigen.
De Dnitsche regeering heelt, door
torpedeering van het schip, dan ook
gehandeld nit rechtmatige zelfverde
diging. Alle schold treft de Engelsehe
scheepvaartmaatschappij, welke met
opzet beproefde, het leven van Ame-
rlkaansche burgers als bescherming
der munitielading te gebruiken.
Daarmee werd gehandeld tegen de
bepalingen der Amerlkaansehe wetge
ving, welke het vervoer van passa
giers op schepen met ontplofbare stof
fen als lading verbiedt en strafbaar
stelt. De Engelsehe maatschappij is
dan ook uitsluitend schuldig; aan den
dood van talrijke passagiers.
Het snelle zinken van de „Lniitania*
was te wijten aan de ontploffing van
do aan boord aanwezige ammunitie
na het torpedo-schot. Daaraan is het
in hoofdzaak te wjjtan, dat vele pas
sagiers niet kondon gered worden.
Deze feiten beveelt do Dnitsche re
geerlng de Amerlkaansehe ln nauw
keurige -overweging aan en herinnert
verder aan haar bereidwilligheid om
ln te gaan op het vroeger gedane
Amerlkaansehe bemiddelingsvoorstel,
den duikbootes-oorlog te staken,
wanneer de Engelsehe regeerlng de
vr(je vaart van Dnitsche handelssche-
vroeg zQ znahtend.
„Wacht nog een paar maanden,
liefste," antwoordde hij vol vertrouwen.
„Geloof ja dan, to zullen slagen
riep zij uit.
„Waarom niet? Men houdt mü voor
dood. Zon j0 me herkennen?"
Zij schudde haar hoofd ontkennend.
„Ben je sterk genoeg, Jane," vroeg
hij, „voor een tweeden schok?"
„Niets kan mij meer verwonderen,"
antwoordde *U. „Wat Is het?"
„De werkelijke naam van don man,
die voor m{jn oom doorgaat ls
Reginald Perth 1"
Haar oogen openden zich wijd van
verbazing en zij ging eenige schreden
terug.
„Reginald Perth De man, die te
Ssxby stierf?"
„HU stierf niet," antwoordde Robert
„Het was een op den dood gelijkende
onmacht. Toen ik zjn brief aan mü
las en je 's morgens zag, meende ik,
dat h(j dood was. Dat deed Iedereen.
Doch midden in den volgenden nacht
ontdekte de verpleegster, dat h(j laefde.
Wij lieten den dokter halen en den
volgenden morgan was bij ln staat te
spreken. Toen besloten w{j gebruik te
maken van wat er gebeurd was."
„Ik begrijp het," fluisterde zij. „Daar
om veranderde je van begraafplaats."
„Perth bedacht alles. Het was ge
makkelijk te doen. H3t vreemdste van
alles ls, dat het vergif nu geheel uit
zijn lichaam verdwenen Is."
„Jnllie bent werkeljk buitengewone
mensohen, allebei," zei ze verbaasd.
,W(j hebben geluk gehad".
„En waarom zie je er uit als een
pen niet langer bsmoell(|kt, welk
bemiddelingsvoorstel van Engelsehe
zijde evenwel van de hand gewezen
werd.
Deze antwoordnota is natuurlijk
op zeer verschillende wijze opgeno
men.
Duitschlands medestanders en vele
onpartijdige neutralen, ook in da Ver-
eanigde Staten zelf, achten haar een
afdoend antwoord, waartegen Amerika
weinig kan inbrengen, maar van
andere zjde,waar men het „Lusltanla-"
incident ten nadeele van Duitschland
graag zoo breed mogelijk uitspint,
wordt ten krachtigste propaganda
gemaakt om de Amerlkaansehe re
geering en het volk te bewegen, met
deze Dnitsche opheldering in geen-
geval genoegen te nemen.
Aan de Morning Poet wordt uit
Washington geseind, dat de Dnitsche
nota een zeer Biechten Indruk maakte,
maar dat president Wilson, dia aan
de stemming in het land wel niet zal
ontkomen, aog geen aanwijzing van
zgn gedragslijn heeft gegeven.
Medegedeeld werdt, dat het land
verontwaardigd ls, maar minder op
gewonden dan dria weken geleden.
Een Reuter-telegram nit Londen be
richt, dat verschillende Amerlkaansehe
bladen de antwoord nota hoogst on
bevredigend noemen, daar Dnltschland
het verlies van Amerlkaansehe levens
en eigendommen niet wil vergoeden
en evenmin wenscht te beloven, dat
een dergelijke gebeurtenis in de toe
komst achterwege zal blijven.
De Engekch gezinde bladen doen
bun best, da nota ln nietszeggende
phrasen In een zoo slecht mogelijk
daglicht te stellen.
Zoo schrjft de Neto-York Herald
dat in het geding tusschen Duitsch
land en de beschaving de Vereenlgde
Staten het voor de beschaving sullen
opnemen en haar zaak tot het einde
toe zullen steunen.
De World noemt het Dnitsche ant
woord bennhazig, sproekt tegen,
dat de „Lnaitania" bewapend was
en CanadaeBChe troepen aan boord
had on beklaagt zich eveneens, dat de
Dnitsche regeerlng niet geneigd is, de
daad van den duikbootcommandant te
loochenen en voor den verloren ge-
ganen eigendom eenige vergoeding te
gaven.
Thans dient afgewacht te worden,
wat het antwoord van president Wil
son zal zijn. wiens nota binnen enkele
dagen zal worden afgezonden.
Voor den president van oen Staten
bond, wltns inwoners, naar hun land
aard, deels DnltBch- en deels Engeleeh-
gezlnd zijn, Is het torpedeeren van de
„Lusitania" ongetwijfeld een daad ge
weest, welke hem het bepalen van
zjn hunding tegenover de mogend
heid, welke haar verrichtte, uiterst
moeilijk gemaakt hoeft.
Met de Dnitsche regeering gelooven
wfl inmiddels niet, dat van Amerlkaan
sehe zjjde ecnig gevaar voor Daitsoh-
armoedig gekleed vreemdeling
„Ik ben kelnerin „Victoria" in Soho.
Perth mijn oom ls de eigenaar.'
„Luister, Rob," zei ze. „Zeg mS niet,
waarom je daar b8nt en wat je doet.
Jfl en lk z(jn bondgenooten. Wat ik
voor den doode wilde doen, zal lk nu
voor den levende doen."
„Bondgenooten voor het leven!"
antwoordde Robert, haar kussende„je
ziet, zelfs Nagasaki ls met m(j ver
zoend.'
„In elk geval zou ik je zonder hem
niet hebben gevonden! Ik ben be-
nionwd
„Of ik te voorschijn zon zijn ge
komen? Neen. Maar lk ben nu een
geheel ander man dan een half nar
geleden. Ik was vergeten, dat de we
reld toeh mooi is, ik was vergeten,
dat er zoo iemand bestond als Robert
Fletcher 1"
Eenige oogenbllkken later kwam
John binnen.
„Hot spijt me, jnllie te moeten storen,"
zei hjj, „maar 't ls tijd, dat ik ga.'
HIJ keek naar Jane.
„Wij hebban geen geheimen," zei
Robert snel.
John glimlachte.
„Om drie nnr vanmiddag heb ik een
samenkomst met den Minister van Bui-
tenlandsche Zaken. Waar kan ik je
later spreken
„Laat mij ongeveer kwart voor één
van avond ln je club komen", zei Ro
bert. „Het is wel wat laat, maar lk
kan niet eerder."
Jano stond op en gaf Robert de hand.
Wordt vervolgd
