N°. 62 1915
Zaterdag 29 Mei
102de jaargang.
Bij dit do. behoort een
Warrige Draden,
Un uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prgs per kwartaal, in Goes f buiten Goes, franco f ï,S»
Afzonderlijke nommeri S cent.
unending ven ad verten, tl 9ia op Maandag:, Woensdag
en VRIJDAG vóór 13 uren,
De prgB der gewone advertentiSn is van 1-5 regels 50 et., elke regel meer 10 ot.
Bg directe opgaaf van driemaal paatslng derzelfde advertentie wordt
de prijs slechts tweemaal beroksnd.
Geboorte-, huwelgk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—10 regels s I,— bereksno
Bewlsürmmers 5' een:
Xeletoounnmimer 88. Directeur G. W. van Babnbvbld. Uitgave va» de Nutml. VesEootHchaji ,Getstke Courant". Hoofdredauteur W, J. c. van Santin
„Wij weten niet, of het op liet
oogenblik wenschelijk is, om ons aan
<le woorden van den Minister van Bui
tenlandsche Zaken te houden, het ge
zantschap bij het Vaticaan te herstellen.
Blijkt zulks te zijn in het belang des
lands, wij zouden de regeering
schoon gelijk geveu. Aan haar dus, dit
belang aan te toonen."
Zoo schreven wij in ons artikel
„(iezantschap bij het Vaticaan" in het
nr. van 1S Mei j.l. Op dit oogenblik
lijkt ons in den toestand allerminst
wijziging gekomen. Wij kunnen nog
steeds volstaan met de mededeeling van
den Minister-president in de Tweede Ka
mer-zitting van 19 Mei 1914, dat, naai
zij n overtuiging, //de zaak, waarom het
hier gaat, ernstig zou worden geschaad,
indien het onderzoek van het wetsont
werp werd uitgesteld5'. (Haudelingen
der Tweede Kamer 19141915,II
pug. 1421).
Met deu dag wordt de agitatie tegen
eeu tijdelijk gezantschap bij deu Paus
echter grooter. tu verschillende plaatsen
des lands belegt men protest-vergade-
ringeu, waarin het wetsontwerp wordt
genoemd /s»een slag in het aangezicht
der reformatie", „in strijd met de
Grondwet", „eeu beleediging van het
Kuis van Oranje, dat nimmer het hoofd
voor Itome heeft gebogen", „een smade
lijke gang naar Oanossa", „een knieval
voor den Paus". Wij doen slechts een
greephet zou ous geeuerlei moeite
kosten, het geciteerde met tientallen
van kracht-termen aan te vullen. Alleen
vinde nog vermelding, dat dr. .1. P.
Oanuegieter, hervormd predikant te
Middelburg, ten opzichte van het Vati
caan een vergelijking met de duikbooten
trok iu het gezantschap zag hij de
periscoop van de duikboot. Modern is
de vergelijking wel. Doch dit is ook
de eenige - lof, welken wij haar kimnen
toezwaaien.
Nv willen wij eerlijk bekennen, dat
wij de felle agitatie tegen het wetsont
werp niet begrijpen. Wenscht men daar
door invloed uit te oefeueu op de slem
van een aantal Kamerleden, als zij
straks de voordracht te beoordeelen
krijgen Zoo dit werkelijk de bedoeling
is en wij meenen zulks te mogen
aannemen dan streeft meu ziju doel
voorbij argumenten kunnen overtuigen,
holle frazen doen dit nimmer.
De heele beweging trouwens gaat
van een oujuisten gedachtengang uit.
Dr. Cannegieter moge zeggen, dat met
39 Efc li ilLetqjN
Sehtttz school' de tafel weg, bakte
en raakte eeu veer op dea vloer. Een
spleet vericheen, die steeds grooter
werd, tot er een ladder zichtbaar werd.
Zjj gingen naar beneden en kwamen
in een drogen kei >er, door electri icho
lampen verlicht. Zeven mannen zaten
om een tafeltje In den veraten hoek.
Hon gesprak staakte, toen de ande.en
verschenen, en Kobe.-t'a ondervrager
liet SehO z an hem 3taan en voegde
zich by hen. Fletcher wilde hem vol
gen, maar Scbü'.z hield hem tegen.
.Wacht even,* halsterde hg. ,Men
zal ons roepen.'
Wie is hg vroeg Bobert, wgzende
op de lange militaire gestalte.
,Noem hem kapitein X,* antwoordde
Schfltz zacht. „Hg wil hier niet bekend
zijn.'
.Maar hoe is hg in de kamer ge
komen f' vroeg Bobert. .Ik heb hem
niet in het restaurant gezien.'
„Het is heter, dat ja niet te veel
vragen doet, mgn waarde," zei hij.
De man, dien Fletcher kapitein X
moest noemen, keerde zich nn om en
wenkte hem.
„Ik heb dezen man, Msx Koch, aan
genomen als lid van de eerste afdeeling
van den koloersbond," kondigde hg
aan. .Msx Koch, luister oplettend, en
je zal begrgpon, welke verantwoorde
lijkheid Je op je hebt genomen."
Er was een oogenblik stilte. Bobert
gevoelde groote neiging tot laeben.
liet wetsontwerp een hlijwni/ gezant
schap wordt bedoeld, eeu grond
voor deze bewering bestaat niet. Onze
regeering is er van overtuigd, dat de
werkzaamheid des Pausen voor het
herstel van deu vrede haar volle aan
dacht verdient, dat van hem eeu groote
invloed knn uitgaan. Slaagt de Paus
in zijn pogingen niet, dan zal hein dit
allerminst als een blaam mogen worden
aangerekend. Eu ligt het niet tevens
voor de hand, dat van zijn bemoeiingen
meer kracht zal uitgaan, zoo hij daarbij
wordt gesteund door de vertegenwoor
digers van neutrale mogendheden
Men zoekt hier politiek, waar absoluut
geen politiek bestaat. Tevens blijkt,
dat de verdraagzaamheid van sommige
protestanten nog even veel te wensehea
overlaat als in 1853.
Nu heet het, dat de regeeriug den
Godsvrede verstoort. Op ergerlijke wijze
zelfs. Maar zij, die zoo redeneeren,
hebben van hot begrip Godsvrede wel
een zeer eigenaardige opvatting. Zij
willen hem toegepast zien, als het in
eigen kraam te pas komt, met andere
woorden er dus een egoïstisch gebruik
van maken. En begrijpen niet, dat zij
juist, bij een dergelijke opvatting, aller
eerst den Godsvrede verstoren.
Beseffen bovendien de heeren, die
op protest-vergaderingen het woord
voeren, niel, dat zij de zaak van het
protestantisme schade doen Want als
het protestantisme reeds ten ondergang
gedoemd moet zijn, door een tijdelijk
gezantschap bij het Vaticaan in te
stellen, heeft het dan wel voldoenden
wortpl onder ons volk geschoten Deze
vraag moeten de heeren zich eens in
alle kalmte voorleggen.
Beweringen, als zon onze regeei'ing
door het wetsvoorstel het Huis van
Oranje beleedigen, dat nimmer het
hoofd voor Rome heeft gebogen en het
Nederlandsohe volk dwingen tot een
knieval voor den Paus, gaan wij zonder
meer voorbij. Xe zijn al te dwaas.
Wij voor ons hebben voldoende ge
loof in de levenskracht van het pro
testantisme, dat het niet geschaad zal
worden hij het herstel vaneen lijdelijk ge
zantschap bij het Vaticaan. Op dat pro
testantisme wordt door de regeering
geenerlei aanslag gedaanhet ligt
allerminst in haar bedoeling. Ware het
anders, zij zouden ous legen haar
moeten kanten. Eu wanneer men dan
zegt, dat, ondanks den Godsvrede, de
bestrijding van de roomsch-katholieke
leer een eisch des lijds is, kunnen wij
antwoorden gaat gerust uw gang
een tijdelijk herstel van het gezantschap
bij den Paus maakt dat allerminst
onmogelijk. Maar zorgt er dan ook
De heele zaak kwam hem als een klacht
voor. De mannen daar aan de tafel
hadden een zeer vreedzaam voor
komen, een paar er van knikten
Bobert vriendelijk toe.
Een heel dik man wenkte hem, voor
hem te komen staan
„Max Koch,* zei hg, „luister naar
my. Je bent een geboren Dnitscher.
Is er in je hart nog liefde voor het
vaderland
„Altgdl* antwoordde Bobert vol
vnnr.
„Je hebt zoo lang in Amerika ge
woond, dat een paar woorden tor uit
legging noodig mogen zyn. In de
laatBts jaren hebben alle wars patri
otten esa groote en akelige waarheid
moeten erkennen. Ons land wordt be
dreigd door een rnstelooze en onver
moeide vijandschap. Overal hebben
wU den invloed daarvan ondervonden,
altijd zjjn de plannen van onzen waak-
zamen en onbarmhartigen vgand ge
dwarsboomd. Wy kunnen ons hot
komende gevaar niet langer ontvein
zen. Engeland la ODZe gezworen vg-
and. Er is slechts een ding mogeiyk,"
ging hl] langzaam voort. „Het is oor
log t Die moet spoedig komen 1 Wg
begrgpen, dat de mogendheid, die des
eersten slag toebrengt, zleh het succes
zal verzekeren. Daarom moet Dnl'.seh-
land dat doen, al was het alleen m var
tor zelfverdediging. Msx Koeh, er zlin
In dit land 290 000 jangdlge landge -
nooten van ons, die hebben gediend
en kannen schieten. Zallen die nu
werkeloos biy ven Neen 1 W(| zijn aan
hot we-k geweest Ha delsbodienden,
winkeliers, kelners en kappers, allen
hebben han aangewezen taak. De
voor, goed te ouderschoiden
Wij herhalen, wat we in ons artikel
van 18 Mei j.l. schreven de vrijzin
nigen kannen eert afwachtende houding
aannemen. Is het horstel in het belang
des lands, dan zullen zij er vóór stem
men. Blijkt het niet. m het landsbelang
te zijn, dan is ook v- nzelfsprekend hun
bonding aangewezen Naar het belang
van het land, en daarnaar allédn, zullen
zij hun stem bepaler. Doch dit kunnen
wij wel bij voorbaat verzekerende
agitatie van dr. Cannegieter, ds Krop,
<ls. Lieftinck, tnr. Tideman e tutti quanti
zal hen niet intimidèeren. De kwestie
dient volkomen nuchter te worden be
zien en de agitatie dier heeren gaat
volkomen langs de zaak heen.
Buitenland
De strijd In en buiten Europa.
Een nias te verdedigen handeling
goed te praten is geen gemakkelijk
werk.
Dat heeft de Itallaansche minister
van bnltenlandsche zaken, Sonnino,
dezer dagen terdege ondervonden.
Niet alleen moest toch aan Ooatan-
ryk een oorlogsverklaring worden
toegezonden, waarin op redelgke gron
den werd aangetoond, waarom Italië
thans het oogenblik gekomen achtte,
om, ter wille van de Oostenrgksoh-
Servlsohs kwestie, zyn oade bonage-
nooten den oorlog te verklaren, maar
ook by de regseringen van alle cen
trale staten moeBt een dergelijke ver
klaring Italle's goed recht ten duide
lijkste in het licht stellen.
Van dit goed recht zijn wy, cokna
de officie»;e Itsllasnsche verklaring,
alles behalve overtuigd.
Het Is een feit, dat het bondgenoot
schap tnesohon Dt.'nchland, Oostenrijk
oc Italië aan de laatste mogendheid
rechten en verplichtingen oplegde,
waarvan slechts weinigen iets bekend
Is geweest, daar hier, bjj het slniten
der overeenkomst, weer de zonder
linge geheimhouding betracht is, waar
door het volk van de gewichtigste
staatsovereenkomsten onkundig bleef
en deze Blschts bg weinige diploma
tieke personen bekend waren.
Thans, nu er geen reden meer is,
de bepalingen van het verdrag zorg
vuldig geheim te houden, is o a.
bekend geworden, dat overeengeko
men was, dat, wanneer door een van
de verbonden staten tydeiyk of duur
zaam gedeelten van het Balkan-
schiereiland werden bezet, hg ver
plicht was, met da andere staten over
een te komen, welke vergoeding bun
daarvoor zon worden to-gewesen.
Toen dus Oosterryk aan Servië den
oorlog verklaarde, had Italië het recht,
van zgn bondgenoot, als vergoeding
voor mogelijke annexatie op don Bal
kan, ander grondgebied in mil te
forten, welke deze groote stad be
schermen, mogen van buitenaf on
neembaar zijn, maar van binnen
wel, dat is een andere zaak. Lnlsterl
Ds juiste plaats, waar wg zullen aan
vallen, Is aangewezen, en plannen van
elk fort, dat de Theems bestrijkt, zijn
in onze handen. Hat signaal zal zgn
het bezoek der Engelsche vloot te
Kiel! Drie dagen tevoren zal je com
pagnie en alle mogolitka bijzonder
heden je worden aangewezen. Je zal
roemryk deelnemen in den komenden
etryd I Ik drink met je, Max Koeh,
en metn, myn vrienden,op dion dag I'
Hij dronk zgn glas leeg en allen
volgden zijn voorbeeld. Ook Bobert
werd een beker rynwyn overhandigd
en ht) ledigde dien snel.
„Is het geoorloofd, een vraag te
doen vroeg by.
„Zeker,* antwoordde kapitein X,
„zoolang het niet de bijzonderheden
van onze plannen betreft. Die gaan
je niet aan. Je hebt Bleohts te ge
hoorzamen
„Ik was benieuwd,* zei Bobert,
„naar Frackrgks hondlng."
Kapitein X draalde aan zyn blonden
knevel.
„Je hebt je niet met de politiek te
bemoeien,* zei b|j. „Maar nu je die
vraag hebt gedaan, zal ik ze beant
woorden. Wy hebben ons de neutrali
teit van En getands nieuwen bondge
noot verzekerd.*
Robert's dikke vriend overhandigde
hem een papier.
„Ziehier,* zei hy, ,de bon voor je
geweer eu je kaart van lidmaatschap.
Sehtt zl*
8sbt z knikte on nam Fletcher bjj
verlangen.
Italië heeft dan ook de onderhan
delingen daarover met Oostenrijk on
middellijk na de oorlogsvreklaring
aan Servië geopend en wanneer een
overeenkomst betreffende aistaDd van
Oostanrgkseh grondgebied toen tot
stand ware gekomen, dan was er geen
reden, aan de handelwijze van Italië
het verraderlijk karakter toe te ken
nen, dat zy nn ongetwgfeld draagt.
Thans willen wg nagaan waaruit
dat karakter meer dan ooit is ge
bleken.
Oostenryk ioeh heeft als antwoord
op de Itallaansche aanspraken op ver
goeding van grondgebied meegedeeld,
dat deze niet kon worden toegekend,
daar Oostenryk wel afstraffing van
Servië, maar geenszins annexatie van
eenlg gebied op den Balkan beoogde,
waardoor das Itallë's eischen om ver
goeding la grondgebied waardeloos
werden.
Da Itallaansche regeering, welke
blykbaar in die dagen nog niet zoo
onder den invloed der Triple Entente
stond als thans, biliykte dit antwoord
en zag van verdere aanspraken af,
tot ln December de besprekingen op
nieuw op den voorgrond werden go-
drongen.
Dat was op het oogenblik, toen, door
de tegenslagen in de Karpathen, de
str{d voor Oostenrijk er zeer beden
kelijk begon nit te zien.
Italië herinnerde zich toen eerst
weer zgn vermeende rechten en be
dreigde zyn bondgenoot op een voor
dezeu zeer ongunstig oogenblik.
Getntgt dat allerminst van eenige
ridderiykheid, alt alles blgkt, dat
Italië, dat zich in den Driebond niet
meer thnls voelde, en wiens sympa
thieën voor de mogendheden der
Entante, dank zij ook een door
dezen onder het volk handig gevoerde
propaganda, met den dag grooter
werden, zich langzaam staar zeker
voorbereidde, zyn oude bondgenootec
in don rug aan ts vallen.
En dat werkeiyk de Oostenrgksch-
Servtsche kwestie, die nu tot een
oorlogsverklaring geleid heeft, Italië,
vóór het door de Entente-mogend-
heden bewerkt werd, niet bijzonder
gewichtig scheen, bewijst wel een
artikel, in Sept. j.l. in het officieel»
Itallaansche orgaan van het dep. van
Oorlog verschenen, waarin geconsta
teerd werd, dat, iniien Italië thans
Oostenryk—Hongaryo aanviel, de Ita
llaansche regeering een boevenstreek
zon begaan en tegenover de wereld
geschiedenis zelfmoord zon plegen
Dit vreos voor Frankrijk in den
Driebond gedreven, heeft Italië, ook
toen het van Frac ache zijde niet3
meer te dachten had, telkens weer cr
in toegestemd, het verdrag te ver
nieuwen.
Dit Is, ook van Dnltsch—Oosten-
rgksohe zyde, waar men de verande
ring in de Itallaansche sympathieën
den arm. Ean oogenblik later ging by
de drie treden at naar het restaurant,
dat nn by na verlaten was.
XXI.
Den volgenden morgen om half elf
belde Robert aan do woning van z|jn
neef en vroeg naar hem. Het was een
uitstekend bewys voor Robert's ver
anderd uiterlijk, dat de bediende, dien
by z{jn hoela leven had gekend,
weigerde hem toe te laten.
„Sir John is op het pant alt te gaan,'
zei hy. „H|j heeft het vanmorgen te
drnk, om iemand te ontvangen.*
„Hg heeft mg hier besteld," drong
Bobert aan. „ik gi niet weg, zonder
hem te hebben gezien."
Hg wilde hem voorbggaan, maar do
man greep ham bg den kraag. Toen
ging een dear open en John kwam
te voorsohgn.
„Wat is er te doen, Muscly vroeg
hy scherp,
„Die man hier wilde binnendringen,
meneer. Hy zegt dat a hem besteld
hebt.* John trok zgn handschoenen
aan en nam Bobert even op.
„Dat moet een vergissing zijn. Ik
ben zeker, dat ik je nooit eerder heb
gezien I'
„Ik zou n gaarne even willen spra
ken, meneer," zei Bobert, „ik zal n
niet langer dan twee minuten op
houden'
John ging terng naar zgn zitkamer.
Bobert volgde hom en nam de vrg-
held, do denr achter zich te slniten.
Toen nam hy zijn hoed at, richtte
zleh ln zgn volle lengte op en liet zgn
bnltonlandseb accent varen.
„Ken ja mg niet, John?' vroeg hg.
kende on toch tot handhaving van
het verbond besloot, zeker een ern
stige font geweest.
Van Italiaanscbe zgde komt hst
onwaardige echter niteluitend op den
voorgrond, want vandaar Is tot nn toe
steeds do schgn aangenomen, alsof
Italië in alla opzichton zgn rechten
en verplichtingen tegenover hot ver
bond zon handhaven.
Zgn rechten heeft het zonder twgfel
doen gelden, to»n het kort geleden,
onder bescherming van Dnitechlaud
en Oostenryk, doch tegen beider wil,
Trlpolitanië veroverde en eveneens,
toon het Oostanrgi, er in deed toe
stemmen, tgdeos :len Balkanoorlog
geen positief voordeel op den Balkan
te behalen, waardoor Italle's eigen
toekomst daar niet werd geschaad.
Nn, overgehaald door da mogend
heden der Entente, loopt Italië openlgk
naar den vgand over en naarmate
mser en meer bekend wordt, hoe het
baslnlt daartoe reeds langen tgd
geleden genomen moet zijn, kau men
veilig aannemen, dat Italië met zgn
oorlogverklarlng slechts gewacht heeft
totdat het geheel voor den strgd ge
reed zon zgn Het aftreden van het
ministerie Sslandra en bet onmogeiyk
biykan van de vorming van een
nieuw kabinot waren slechts komedie-
vertooningen, welke den schgn moes
ten wekken, alsof Italië tegen zgn
zin tot een rampspoedigen oorlog werd
gedwongen.
Minister Salandra erkende zelf in
de Kamer, dat de Italiaansehe diplo
matie de Dnitsche te slim af was
geweest.
Prins von Billow werd naar Borne
gezonden om aanbiedingen te doen,
tenGnde te voorkomen, dat Italië zleh
zon afscheiden.
Dit aldus Salandra maakte
het tot taak van onzen minister van
bnltenlandBche zaken, om kg Von
Btt'ov de hoop, dat wg onzijdig zonden
blgven, levendig te honden. Want
gedurende de onderhandelingen kre
gen wg tgd om ons gereed temaken
voor den oorlog, wat wg vroeger niet
waren.
Hierdoor komt o.i. Italië's onwaar
dige aanval ln een nog ongunstiger
daglicht.
Terwijl het verbond met Dnitsch
land ea Oostenrgk van volle kracht
was, hoeft Italië in de Oostenrgksch-
Servlseha kwestie gaan reden tot
oorlogsverklaring gezien en het heeft
niet op het inwilligen van omnogelgke
eischsu om vergoeding -afgedrongen,
voor het zleh ln stilte voldoende op
een aanval tegen zgn eigen bondge-
nooten had voorbereid.
Inmiddels ls de gezant van den
Dnltsohen bondgenoot, die ln volle
vertrouwen met Italië onderhandelde
en trachtte diens begeerigheid in
deze gevaarvolle oogenbll ken door
gebledsafstand te stillen, openlgk om
den tnln geleiden heeft Italië gedaan,
Deze schrok op het gelnid van Ro
bert's stem en deed haastig een stap
naar hem toe.
„God in den h'tnel, het is Bobert I*
rlop h'j uit.
„Mijn vermomming la blgkbaar nog
boter, dan ik had gehoopt," zei deze
lachend. John schudde hem de hand.
Het deed Bobert goed, te zien, dat ar
op zgn galaat niets dan blglschap te
lezen was.
„Kerel, ik bsn he tl big 1 Wat heb
je mg laten schrikken I In 's homais
naam, spreek 1 Ik moot weten, of ik
wakker ben.*
„Je bent klaar wakker,* zei Robert,
„even zeker als ik nog leef. Wat staat
zwart je g >ed 1 Dat is zeker voor mij
„Ja. Hoe konden de couranten zich
toch zoo vergissen?"
„Bet is hno schuld niet. De man, die
in de Bocky Mountains vermoord werd,
rela is onder mlin naam en met mgn
koffers. Maar ik was het zelf niet,
zie je."
„Dat is tooh heel vreemd," zei John,
geheel in do war.
„De mannen, die hem doodden,
dachten, dat zg mg hadden vermoord,"
antwoordde Robert. „Het is een lang
verhaal, John. Ik ben hier gekomen,
om ja er wat van te vertollen. Heb
ja t«d
„Natnnrlgk 1* antwoordde hg en
ging naar de telefoon. Robert hie'd
hem tegen.
„Geen woord hiervan aan iemanl
anders, John," zei hg. „Zelfs niet aan
Muscly'.
Hg knikte en trok zgn ovetjasnit.
Wordf vervolgd