N°. 42 1915
Bij dit no. behoort een
Bijvoegsel.
Voor onze Soldaten.
f5,-
i9 FEUILLETON
Warrige Draden.
Buitenland.
Ob uitgave dezer Courant gaaehledt Maandag-, Woensdag- en'Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prja per kwartaal, in Goes f 0,75, buiten Qoes, franco f l,U>
Aöonderiyke nonuners E cent.
Lnaendlns van adv«r£enU§n op Maandag, Woensdag
en VRÏJ0A.G vöóï 13 vuren.
De prfls dor gewone advertentiën Is van i-5 regels 50 ct., elke regel meer 10 e».
Bg directe opgaaf van driemaal paatsing deraelfde advertentie wordt
de prijs slecht» tweemaal berekend.
Geboorte-, huwoljk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—JO regels S 1,— berekend
Bewgsnummers 6 cent.
Tclelooïmmnwer 88. Eurasian G. W. tam Barnbveld. Uitgave vaa de Naaral. Ve»*oots«kap ,öseseke Ooarant". Hoofdredaeteur W. J. Cl, vah Sahtbk
«OESCHE
(.01 RANT.
Evenals het vorig kwartaal, doen
ws waor era beroep op da abonné's
van de Qoeeche Courant, om een bfl-
drage in te zenden aan ons bnrean,
ten einde ta kannen doorgaan mot
het zenden van de conrant aan de
cantines en militaire tehuizen.
Wij ontvingen reeds van
N. N. te Oost-Kapelle f 0,50
W. te Den Haag 0,50
Sara C. Dekker, Amerika 0,50
J. S, Amerika ,0.50
H. te Nis3e 0,50
G. A. H. te Soes 1,
J. C. M. 1,50
Er worden 32 ex. verzonden, welke
we laveren voor 50 ets., zoodat een
bedrag van 11 gulden nog ontbreekt.
Ons aanbevelend voor nwo welwil
lende medewerking,
DE DIRECTIE.
Doorzichtig Spel.
Er schijnt aau de rechterzijde een
groot misverstand te heerschen en
wel een misverstand, dat niet alleen
plotseling opgekomen, doch vrij alge
meen is over de beteekenis van het
begrip Godsvrede, of, zooals men het
daar noemt, van het Bestand. Toch is
een definitie niet zoo moeilijk te geven.
Met den Godsvrede of het Bestand
heeft men niets anders voor, dan de
politieke geschillen te doen rusten,
totdat deze ernstige tijden aan ons zijn
voorbijgegaan een concessie, welke
zoowel door links en rechts, in het
belang van ons nationaal bewustzijn,
hl gelijke mate dient te worden gedaan,
liet zou al een zeer verkeerde opvatting
van den Godsvrede zijn, als rechts den
eisch steldenu zult gij, linkerzijde,
alleen datgene doen, wat iu onze kraam
te pas komt. En even absurd zou het
wezen, zoo door links een dergelijke
eisch werd gesteld.
Maar nu beweert men dag in dag
uit in de rechtsche pers, dat de lin
kerzijde den Godsvrede heeft verstoord
bij de behandeling van het eeds-vraag-
stuk in het parlement, over welke
kwestie door ons in een Kamer-over
zicht meer uitvoerig is geschreven. Wie
de zaken echter juist wenscht te onder
scheiden, zal moeten erkennen, dat van
een verstoring van het Bestand geen
sprake wezen kan. Niet alleen de lin
kerzijde, doch ook een aantal mannen
van rechts namen genoegen met een rege
ling, dat iemand van het atieggen van
„Dat was heel hard voor hem,« iel
Robert onhandig.
„Ziju leven is één lange verbanning
geweest," ging z(j voort. „Hy is nooit
gehuwd, hQ is vela jaren dood geweest
voor de wereld. Z{jn naam Is natuurlijk
niet Reginald Perth. O, Ik zon hem
zoo graag een paar gelukkige jaren
gunnon 1"
„Wat kannen wfl doen, Lady Canter
bury 1* vroeg Robert ernstig.
„Breng mij naar zijn kamer. Laat
in ij alleen met hem."
„Terstondzei hy en opende de
deur.
Hg schreef nog steeds. Zachtjes liet
Robert Lady Canterbury binnen en
ging weer naar benedon. Woodley
rookte op zgn gemak een van Robert's
beste sigaren on een glas whisky met
sodawater stond naast hem.
„Lady Canterbury is bg hem,* zei
hij. „Z{j wil probeeren hem over te
halen, u te ontvangen."
„Uitmuntend," merkte Woodley op.
„Blijf toch niet bij me, als u iets anders
te doen hebt. Ik heb tgd en geduld
genoeg."
Robert ging eenlge instructies geven
aan z$n jachtopziener, die op hem
wachtte. Een poos later kwam een
bediende hem zeggen, dat zijn gast
hem wenschte te spreken. Fletcher
hasstte zich naar de logeer kamer, j
La< y Cantcrbuiy zat aan de tafel I
den eed ontslagen worden kan en met
de belofte volstaan, als de kantonrechter
voor zich van den ernst der gemoeds
bezwaren is overtuigd.
Men vraagt zich afwaartoe al dat
kabaal voor zulk een simpele regeling
Wanneer men beweert, dat de linker
zijde blijk heeft gegeveu van ergerlijke
partijdigheid eu door dik en dun haar
zin heeft wenschen door te zetten,
vergist men zich ten zeerste. Zoo links
gekregen had, wat aan die zijde ver
langd werd, dan zou, al naar de op
vatting van den betrokkene, de eed
kunnen worden afgelegd of de belofte.
Links heeft dus een aanmerkelijke con
cessie gedaan, door genoegeu te nemen
met een regeling, waarin de kanton
rechter feitelijk de toetser der con
sciëntie-bezwaren wordt.
Maar een nog eigenaardiger karakter
krijgt het verzet der rechterzijde, als
men nagaat, wat de heer Heemskerk,
van 1908 tot 1913 Minister-president,
op 24 November 1909 in de Tweede
Kamer zei. De antirevolutionaire be
windsman sprak deze woorden „Hier
is dus misschien een redelijke oplossing
mogelijk, want wanneer iemand uit
consciëntie-bezwaren den eed weigert
af te leggen, dan kan men aldus rede-
ueeren iemand, die zoo ernstig over
de dingen denkt, zal ook wel buiten
eede de waarheid zeggen".
De roomsche heer Van Sasse van
Ysselt liet zich iu diezelfde zitting nog
duidelijker uit. „Het heeft mij altijd
gehinderd», sprak hij, „dat wanneer
een getuige beweerde niet aan God te
gelooven, deze toch gehouden was om
Gods heiligen Naam aan te roepen en
onder eede moest getuigen. Ik vind
dit in strijd met de heiligheid van den
eed en met de vrijheid van geweten,
welke wij allen te eerbiedigen hebben.
Daarom juich ik het toe, wat deze
Minister van Justitie voornemens is te
doen, nl. de bepalingen van den ge-
tuigen-eed in dier voege te wijzigen,
dat, wanneer een getuige gemoedsbe
zwaren heeft tegen den eed, bij met
een belofte kan volstaan".
Ten slotte de woorden van den
roomsclieu Minister van Justitie, den
heer Nelissen, door hem geschreven in
de Memorie van Antwoord op Hoofd
stuk IV der Staatsbegrootingvoor 1910
„Een regeling wordt overwogen, waar
door, met handhaving van het gewicht
van den eed, tevens de gelegenheid
wordt geboren tot eerbiediging van
gegronde gemoeds-bezwaren, ook bij hen,
die niet zijn aangesloten bij eenig
kerkgenootschap, dat het afleggen van
den eed voor den rechter ongeoorloofd
verklaart*'.
Drie uitspraken, van drie mannen
naast Perth. Zg heek op, toen Robert
binnentrad.
„Hg kiest den dood," zei ze een
voudig.
„Mabel," antwoordde h(] ernstig,
haar hand aanrakend, ,ik kies niet.
Er is geen keus. Uw vriend beneden
zon zeggenvertel mij alles, wat je
weet van een zekere zaak en je vonnis
zal worden opgeheven. Maar als ik
hem alles had verteld, zon geen over
eenkomst, geen beloite bindend zgn.
Dat zou ik zelf niet kunnen ver
wachten. In zijn plaats zou ik zorg
dragen, dat ik zoo spoedig mogelijk
een dood man was. Dat zeg ik, wiens
geheole leven voor een zaak van eer
werd opgeofferd."
Lady Canterbury weende zacht. Hy
legde zijn hand op de hare.
„Weet n zeker, meneer Perth," vroeg
Fletcher, „dat n het gewicht van uw
geheim niet overschat Woodiey heeft
toch als ieder mensch zgn prijs. Als
geld
„Mijn jonge vriend," viel Perth hem
ongeduldig in de rede, „ik ben geen
arm man. Woodley kan niet worden
behandeld als iemand,, die op slehzelf
staat. H(j vertegenwoordigt een sy
steem. Natuurlijk begrijpt n dat niet;
het is u niet kwaigk te nemen. Maar
geloof mg, al wat n voor mij kant
doen, is mg afscheid te laten nemen
van Lady Canterbury en mij een nur
met rast te laten, terwijl ik deze do
cumenten afmaak."
Fletcher zuchtte; hij moest wel
heengaan en wachtte Lady Canterbury
in de vestlbnle. Hg bad haar rijtuig
reeds laten voorkomen en hielp haar,
van rechts en waarlijk toch niet
de eersten de besten Met welke oogeu
moet men nu toch wel de oppositie
der rechtsche bladen aanzien 1 Wij ge
looven, te kunnen volstaan met aan
haling van mr. Troelstra's woorden,
welke geheel en al onze opinie weer
geven dat het juist de rechterzijde
was, welke den God rede misbruikte,
om te bedekken, 1-oe zij inzake den
eed, waarbij de gemèenscbappelijke ge-
loofs-wortel haar schouder aan Schouder
moest doen staan, hopeloos verdeeld is.
Zou het, ook in tijden van Gods
vrede, de rechterzijde niet gepast heb
ben, hier de zaken voor te stellen,
zooals zij inderdaad zijn, en zich niet
te leenen voor een ijdel, voor een al te
doorzichtig spel, ten doel hebbend, de
schuld op anderen te schuiven Als
deze taktiek óók al een uitvloeisel
moet wezen van den Godsvrede, dan
gevoelen wij grooten lust, daarvoor te
passen.
De strijd in en bulten Europa.
Er la In ieder land een kleins groep
personen, welko beslist, en een groots
groep, welke zieh achikt In deze be
slissing en aan de bevelen, die in
verband daarmede worden uitgevaar
digd, zonder eenig protest gehoor
zaamt.
De eerste groep is die der diploma
ten en regeeringspersonen, die in den
regel met de persoonlijke meenlcg
van het hoofd van den staat rekening
houden en hun beslissingen niet min
der voor een groot deal oj ieder
oogenblik doen afhangen van de ge
beurtenissen In he buitenlanden van
do stemming onder de breede lagen
der bevolking.
Hoe meer democratisch de staat is,
hoe lnider de stem van het volk in
eenig land zich doet hooren, hoo
grooter de invloed der bevolking op
inrichting en bestnur van den staat
is, des te meer zal met den volkswil
worden rekening gehouden.
Het volk begeert over het alge
meen den fitrjd niet, omdat het voor
zich zelf van een overwinning geen
voordeel heeft en in het algemeen de
kosten van den oorlog heeft ts dragen.
Of Duitschland na dezen oorlog b v.
al of niet in het bezit van E'zas-
Lotharlngen bljft, kan dan Duit-
schen werkman vrg cnverBchilllg la
ten. Persoonigk zal hg daar niets bg
winnen, maar kan integendeel door
den oorlog alles verliezen, wat hij
bezit. Allereerst zijn leven en, als dit
gespaard blijft, zgn bezittingen, 't zij
geheel door vernietiging of verbeurd
verklaring, 't zij gedeeltelijk door het
opbrengen van zwaie oorlogslasten.
Een strijd, waarbg het oorlog-ver
klarende land er dan ook alleen op
zoodra zjj beneden kwam, instappen.
Toen ging Robert terug naar den
man In de bibliotheek.
„Onze vriend heeft een uur uitstel
gevraagd," zei bij. „Als a wilt, zal
ik u de tuinen en stallen laten zien."
Hij nam het terstond aan en het
dnurde anderhalf nnr, eer zg in de
bibliotheek terugkwamer. Terstond
wilde Robert naar boven gaan, toen
bg dokter Brown met een ander man
de trap zag afkomen. Een rogenblik
stond Fletcher sprakeloos.
„Professor Zimmormann was onge
lukkig ongesteld," legde Ërown uit,
„maar hij heeft eeu plaatsvervanger
gezonden dokter Debncff me
neer Fletcher. Toevallig heeft dokter
Debnoff onsen vriend boven reeds
behandeld."
„Meneer Fletcher zal my wel her
kennen," zei de pas aangekomene.
„Het spijt mjj, cszen patiënt niet
beter te vindon."
Robert keek hem strak aan. „Denkt
n, dat hg sterven zal?" vroeg hy.
„Ik moet erkennen," antwoordde de
dokter, „dat ik geloof, dat hg weinig
kans op herstel heeft. Zgn weerstands
vermogen is gering."
Brown trok Fletcher een weinig ter-
zgde.
„Het zal n genoegen doen te hooren,
dat dokter Debnoff het volstrekt niet
eens is met mjn vermoedens. Hy be-
schonwt den toestand als natnurigk."
„Werkeigk
„Wg sullen een nieuw middel pro
beeren," ging Brown voort, „hoewel
Debnoff weinig hoop geeft."
Robert knikte.
nit is, zieh met het grondgebied van
andere staten te verrijken, vindt ook
in den regel heel weinig sympathie
bg het bezadigde deel der bevolking,
maar steunt uitsluitend op het chau
vinisme van bepaalde volksgroepen,
welke in het bovrgden van stamge-
nooten, die „onder vreemde over-
henrschlng znehten". of in het ver
overen van laad streken" VSMc* zij voor
den bloei van het vaderland onmisbaar
achten, een heiligen plicht zien.
In den regel treft men dezen toe
stand aan by volkeren, wier bloed
sneller stroomt dan het onze, wier
sympathieën en antipathieën sterker en
meer gevoele- dan verBtandsoverwe-
gingen zijn, d&n ig ons het geval is.
Zoo zien wg den volkswil, in lauden
als Italië en Roemenië, tot citing
kamen, da lenden, waar machtige
groepen steeds weer demonstraties
honden tot het veroveren van oude
Italiaansche gebieden of het bevrgden
van geloofsbroeders in Zevenbergen
of Beessrabië.
In rgken ais Duitschland en Frank-
ryk gaat het niet in de allereerste
plaais om verovering en gobieds uit
breiding. Ook daar beslist een kleine
maebtigo groep, maar het volk ge
hoorzaamt over hot algemeen zonder
morren, doordat krachtig gewerkt
wordt op zijn gevoel van vaderlands
liefde en saamhoorigheld.
De Dnitscher strSdt, omdat hg
zich een eenheid voelt in de groote
machtige Dniisehe groap, waaraan hg
zich door taal, afkomst en geschiede
nis verwant voelt. De zelfstandigheid
van dia groep wordt bedreigd en elk
harer leden snolt te wapen, om de
gezamenigke volksgroepen ta ver
dedigen.
Zoo gaat het in Frankrijk, in En
geland en in RuBland. Gelijksoortige
elementen sluiten zieh aaneen tot
verdediging van gemeenschsppeiyke
bs-langcn, hetzg dat men dit belang
zoekt in het vernietigen van den
tegenstander, hstaj men zich bepaalt
tot pogingen om te behouden wat men
bezit, door verdediging van eigen
gienzen.
Het volk wordt ton, strijde opge
roepen en gehoorzaamt. De machtige
organisaties van weerbaarheid an
landsverdediging doen hun werk. De
nietige kleine radertjes, dia tezamen
de geheele ingowlkkelde machinerie
drgven, komen in beweging. Lie tegen
de bewegingsrichting willen indraaien,
die werkeloos willen blijven, worden
verbrgzeld, ia ééne richting wordt
alles voortgedreven.
Een kleine, machtige groep besllBt,
ook in de mec3t democratische landen,
nog over oorlog en vrede.
En het volk, dat bQ een oorlog niets
winnen maar alles verliezen kan, het
volk, dat de eigenigke lasten van
den strüd zal dragen, gehoorzaamt
blindelings, opgewonden als hat is
door de propaganda voor een grooter
„Ik laat het aan u over, dokter
Debncff eenige minuten gezelschap
te houden. Ik moet nu naar Perth
toe."
Fletcher vond Perth vol verlangen
op hem wachten. Hg was klaar met
schrijven, an hield een rol papieren in
zgn hand. Hij had meer kleur, dan
Robert ooit gezien had en zijn oogen
waren ongewoon helder.
„Kom gauw binnen en sluit de
deur, Fletcher," zei hij ongeduldig.
„Je ziet nn het resultaat van de be
moeiingen van je dokter. Ik kon je
wel hebben gezegd, dat hier niemand
zcu binnenkomen, die hen mogeigk
kon dooi zien.'
„Wy zonden echter om Zimmer-
mann," legde Robert uit.
„Natuurlijk. Ja kon even good om
den engel Gabriël hebben gestuurd.
Bel nu je kn'eht en last hem hier
biyven, terwjjl jo naar heneden gaat
en je van die dokters ontsla; t. Kom
dan terug en bl{f hier bg mij."
Fletcher gehoorzaamde en ging r,aar
beneden. Dokter Debnoff stond op
het punt weg te gaan en Robert ver
haastte zgn vertrek zooveel mogeiyk.
„Ik geef u weinig hoop, meneer
Fletehor," zei hy, teen hy reeds in
het rijtuig gezeten was. „Ik heb bet
geval to Londen nauwkeurig bestu
deerd en ben overtcigd, dat hg maar
kort meer kan leven."
„Het spgt mg zeer, u dat te hooren
zeggen, dokter," antwoordde Robert,
„want ik geloof gaarne, dat u in staat
bent het te weten,"
Debnoff staarde hem een oogenblik
oor tjjn grooten bril aan en scheen
vaderland en bevrijding van stam-
genooten of door vaderlandslievende
toespraken op zyn gevoel van saam-
hoorigheld.
Hoe meer de stem van het volk op
de besluiten van oorlog of vrede wordt
gehoord, hoe grooter de groep wordt,
welke beslist en hoe kleiner die, welke
gehoorzaamt, des te geringer zal ds
kans zyn, dat Ëurdpa na dezen strijd
opnieuw voor een wereldoorlog zal
geplaatst worden.
Daarnaar te streven beteekent das
werken in dienst van den vrede.
Van het gevechtsterrein in het
Westen vragen voornameigk de Fran
sche doerbraak-pogingen tnsschen
Maas en Moezel onze aandacht, flier,
waar het Fransche en Dnitsche front
tec Z. van Verdun een scherpen hoek
maken, trachten de Franschen de
beenon van dien hoek steeds dichter
by elkaar te brengen. Wanneer hier
'en poging tot doorbraak gelukt, valt
hun niet alleen de spoorwegverbinding
ThiaucourtPont k MoussonMetz
in handen, maar kunnen zy, door de
Oostelijke ligging van dit frontdeel,
de DuitscherB op andere plaatsen
van het front tot een belangrijken
terugtocht noodzaken. Zooals ds tele
grammen ons getoond hebben, is hier
door de Franschen echter nog niet
veel succes behaald. De Duitsche stel
ling,met de punt over de Maas en het
fort Camp des Romains als steunpunt,
is niet gemakfcejjk te doorbreken.
Door de vermeestering van enkele
dorpen zgn inmiddels de Franschen
den spoorweg weer wat dichter ge
naderd.
In de Karpathea wordt nog steeds
mot woede gestreden. Voornamelijk
de passan van Mesö Lsborcz en Lup-
kow, waardoor de Russen in Hongarljë
hopen te komen, hebben het hard te
verantwoorden sn van beide zijden
gewaagt men van zware verliezen aan
menechonlevono. Een definitieve be
slissing heeft tot na toe op zieh laten
wachten.
Eenige telegrammen mogen hier
nog een plaatsje vinden.
Berlijn. Hat havigst ontbrandde
tussohen Maas en Moezel de strgd op
twee punten tnsschen de Maas en
Aprémont. Daar drongen de Franschen
In ï'oschachtlg terrein dicht tot onze
stellingen door, waar een vernietiger d
vuur op korten afstand hen ontving.
Mot name ten 0. van Flirey ontwik
kelde zich een ware veldslag. De
Fransche srherpschntters werden op
den voet gevolgd door Bterke reser
ves, die een aanval in N, richting
moesten ondernemen. Tegen hen is
onze artiilerio met een krachtdadig
n goedgericht vnnr opgetreden. Na
korten tlid sloegen de reservetroepen
op de vlucht, terwyi de aanval der
scherpschutters door ons geweervuur
schipbreuk leed.
By Fiirey zelf was het noodlg In
iets te willen zeggen, maar bedaoht
zich. Het rgtu g reed weg. Robert
gin-:; naar da bibliotheek, waar Wood,
ley hom nog wachtte.
„Mgn zending ia mislnkt," zei Flet
cher. „Hy weigert, er zelfs over te
spreken."
Woodley stond op, zonder verbazing
of teleurstelling te toonen.
„Het zal die dame erg spyten," zei
hg. „Hy zal wel spoedig starven,
en Ik weten dat heel goed. U bent
nog jong, meneer Fletcher," ging hy
voort, htm vaat aanziende, ,u hebt
een mooi huls, en een eenvoudig,
nuttig leven oen lang leven hoop
Ik voor u 1 Meneer Perth is ook
niet ond, maar hg heeft vyandeo ge
maakt. Dat is nooit verstandig."
„Is dat een waarschuwing?" vroeg
Robert.
„Boschouw het als zoodanig, als het
noodlg is," antwoordde hg. „Volg mgn
raad. Als Perth, ot de man, die daar
boven sterft, oon legaat heeft na te
late», laat hem oen ander erfgenaam
kiezen. Dat legaat zon n den dood
brengen 1"
„De dood komt voor ors allen,"
antwoordde Fletcher. „Wy moeten
onze kans wagen."
Hy zag Robert laag en zonderling
aan, zuchtte toen en stak nog een
zgner fijnste sigaren aan, terwgi hy
zich gereed maakte te vertrekken.
,U znlt er boter aan toe zijn zonder
dat legaat 1" zei hy.
[Wordt vervolgd.)