N°. i6 1915 Zaterdag 6 Februari 102de jaargang. Bij dit no. behoort een Bijvoegsel. FEUILLETON. HET ORAM A VAN DE MË MORGUE. goesche: On uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en'Vrijdagavond uitgezonderd op feestdagen. Prji per kwartaal, In Goe» f 51,75s botten Qoes, franco f laU. Afzonderlijke nummer» 8 oent. nzendlng van advertentlën op Maandag, Woensdag en VRIJDAG vóór 12 men. courant. De prfls der gewone advertentlën Is van 1-5 regels 50 ct., elke regel meer 10 ct. Bg directe opgaaf van driemaal paatsing daraelfdo advertontlo wordt de prijs slechts tweemaal berekend, Geboorte-, huweljk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende dankbetuigingen worden van 1—10 regels 1,— berekrnd Bewginommers 5 «ent; Teleloonnnmneer 89. Directeur GK W. van Baenkvbld. Uitgave vau de Naaml.Vounootseltap „Oersake Courant". Hoofdredactenr W. J. C. vin Santh-i- Voor de Amsterdamsche Studenten- vereeuiging voor Sociale Lezingen heeft de heer Vliegen, lid van de Tweede Kamer der Sta ten-Generaal en Wet houder van Amsterdam, gesproken over „Sociaal-democratie en Nationaliteit". Deze redevoering is zoo merkwaardig geweest, dat wij ons geroepen gevoelen, liet door den heer Vliegen gesprokene van een enkele kantteekening te voor zien. Voorop zij gesteld, dat de lieer Vliegen, om een kenschetsende volks uitdrukking te bezigen, „angstvallig langs de kantjes is gekropen". Geen oogenblik werd diep op de kwestie ingegaan. Het was een verzameling van gemeenplaatsen, een wanhopig pogen, om de S. D. A. P. een houding te geven. De heer Vliegen is daar het was te voorspellen niet in geslaagd. Gaan wij in onze herinnering terug o, uiet ver; slechts tot 1913! dan moeten we constateeren, dat de S. D. A. P. het er steeds op toelegde, den indruk te vestigen, alsof zij de eenige politieke partij was, welke be slist, welbewust wist, wat zij wilde. Bij haar geen zwenken of draaien, geen eten van twee wallen haar streven, haar program was als een wet van Meden en Perzen. Het liberalisme was een aftandsche grijsaard, nog slechts iu staat, zich op krukken voort te bewegen. He clericalisme miste rugge- graat, en was eveuzoo ten doode ge doemd. Maar het socialisme, zie, liet kon het best vergeleken worden met den jongeling, vol kracht, vol leven, vol idealen. Liberalisme en clericalisme, zij hadden geen vat meer op het volk, wijl zij niet leefden uit vast omlijnde beginselen eu slechts, met de stembus in het vooruitzicht, een opportuuiteits-politiek konden voe ren de sociaal-democratie daarentegen was een internationale gedachte, zij schreed voorwaarts in liet besef van haar eindelijke al-omvattendheid, geen wurmen, geen mieren, geen opportuni teit, recht op het doel af Voor zoover de aanvallen der sociaal- democratie op het clericalisme zijn ge richt, kunnen wij er het zwijgen aan toedoenwij zijn allerminst geroepen, de politiek der rechterzijde in bescher ming te nemen. Daarover zullen wij met den heer Vliegen dan ook uiet redetwisten. Maar wel hebben wij de kwestie te doorzien wat de sociaal democratie beweert te zij^i, en wat zij in werkelijkheid is. In trouwe dit laatste valt niet mee. Het mag toch wel een jammerlijke uitspraak van één der voormannen in de S. D. A. P. ten onzent geheeten worden „dat. de wereld-oorlog de soci- Naar hot Engelooh van EDGAR ALLAN POE. „Alexander Etienne, chirurgijn, werd ontboden, om met dr. Dumas de lyken te schouwen. H{j bevestigde diens ver klaringen en was een zalfde meening toegedaan. ,Nog werd gehoord Alberto Mortani, banketbakker, die verklaarde, dat hij tot de eerBten behoorde, die de trap opgingen. Hij hoorde de stemmen in kwestie. De grove stem was die van een Franschman. Hjj kon verschillende woorden onderscheiden. Degeeu, die sprak, Bchesn krachtig te protasteeren. Uit hetgeen door de schrille stem werd gezegd, kon hfj niemendal opmaken er werd snel en zeer ongelijkmatig gesproken. Naar zjjn meening be hoorde ze aan een Engelschman. Ge tuige zeide, Italiaan te zijn. Hij kent geen Engelsch, maar ging op het ge hoor af. „Desgevraagd, gaven verschillende getuigen te kennen, dat de schoor- steenen op de vierde verdieping beslist te nauw waren, om een mensch door te laten. Er was ook geen dienst-trap, waardoor iemand de kamers kon heb- aal-democraten geplaatst heeft voor het probleem der nationaliteit, waarmede zij zich tot dusver weinig hadden bezig gehouden. De meening had post gevat, dat de oorlog zou kunnen worden voorkomen, zoodat de nationaliteit niet zou werden bedreigd. Vandaar, dat men oppervlakkig over het onderwerp heen ging"- Nu mogen wij de sociaal-democraten, althans de wetenschappelijken onder hen, toch waarlijk niet zoo laag aan slaan, als de heer Vliegen doet. Sinds Engeland aan Frankrijk, in 1904, Marokko meende te kunnen verzekeren, Marokko, waar zonder twijfel Duitsch- laud economische belangen had, zijn de internationale conflicten als het ware niet van de lucht geweest, en de sociaal democraat, die de internationale poli tiek volgt, moest weten, hoe dikwijls Europa aan den vóór-avond van een oorlog heeft gestaan; moest weten, dat die oorlog eenmaal noodwendig uit barsten zou. Heeft nu de sociaal-demo cratie van 1904 af geen tijd gehad, aan het probleem der nationaliteit haar aandacht te schenken zij, die wel tijd vond, over allerlei pietluttige kwesties te harrewarren Of dacht zij, dat een internationaal congres, als te Bazel werd gehouden, voldoende wezen zou, om den oorlog voor goed uit te bannen De erkenning des heeren Vliegen is de moeite van het onthouden zeer zeker waard. Er blijkt uit, dat de sociaal democratie niet het groote werk ter hand heeft genomen, waarvoor zij zich gesteld wist, gesteld woest weten, toen het de rechte tijd was. Zij ging, met andere woorden, niet. recht op het doel af. Een tweede punt. De heer Vliegen zegt, dat de sociaal democratie een partij is geworden, die niet meer zooals de vroegere utopisten een volmaakte wereld-organisatie na jaagt, maar die voortbouwt op hetgeen in de maatschappij bestaat, en de socia liseering der productie-middelen na streeft. Hoe nu De socialisten jagen niet een volmaakte wereld-organisatie na Maar welke waarde moeten wij dan in 's hemels naam hechten aan de woorden, die zij op hun vergaderingen spreken Trok zij niet juist duizenden en dui zenden aan, door de tegenwoordige maatschappij een door-en-door verderf- lijke te heeten, waarin wat enkelingen zich verrijken ten koste van de massa, voor wie geen mensch-waardig bestaan was weggelegd schilderde zij de socialistische wereld-organisatie niet als volkomen het tegenovergestelde af, en deed zij het uiet telkens en telkens voorkomen, dat dit organisatie de vol maakte zou wezen f Maar wanneer nu de heer Vliegen, die het weten kan, zegt, dat de sociaal democratie voortbouwt op hetgeen in de tegenwoordige let wel door de socialisten een kapitalistische geheeten maatschappij bestaat, dan vragen ben verlaten, terwfll anderen de hoofd trap opgingen. Het lichaam van mejuf frouw L'Espanaye was zóó vast in den schoorsteen gewrongen, dat het er alleen door de vereende kracht van vier of vijf aanwezigen kon worden Uitgetrokken. .Ofschoon nog een aantal personen werden gehoord, kwamen geen nieuwe bijzonderheden aan het licht. Geheim zinniger moord W3rd nooit te Parfjs gepleegd. Eenig motief tot de misdaad is niet gevonden en de politie tast in het duister. Wij vrcezen, dat het ge- benrde in de Rao Morgae zal moeten gerangschikt worden onder de geheim zinnige drama's van Parijs, welke tevergeefs op oen oplossing wachten." Het avondblad van de Gazette des Tribunaux meldde, dat nog altoos hevige opwinding hesrschte In het Qnartier St. Roch. De kamers waren voor de zooveelste mssl aan een nauw keurig onderzook onderworpen,nieuwe getuigen legden verklaringen af, maar eenig resultaat werd niet bereikt. De rubriek „Laatste Berichten" deelde nog mede, dat Adolphe Le Bon was gearresteerd. Waarop de beschuldiging rustte, werd niet vermeld. Dupln volgde de zaak blijkbaar met groote belangstelling. Ik maakte dit uit z(jn houding op, want h{j bad wij ons, wat de dikke woorden der sociaal-democraten over die verderilijke liedendaagsche maatschappij toch wel te beteekeneu hebben, als men zich grif bereid verklaart, qp haar fundament voort ie bouwen r Op een slecht fun dament kan geen goed huis worden opgetrokken. Van tweeën één dus of het socialistisch huj» zal revolutie bouw blijken te zijn, of het funda ment der hedendaagsche „kapitalis tische" maatschappij is zóó deugdelijk, dat men er van overtuigd is, dat het leggen van een nieuw absoluut over bodig mag worden geacht. Doch dan ook de socialistische actie heeft niet de beteekeuis, welke men er aan toegekend wenscht te zien, en dit praat men niet goed met een gemeenplaats als „socialiseering der productie-mid delen". Is het wezen der sociaal democratie zuó, als de heer Vliegen het teekent, dan heeft, zij tevens opge houden te zijn oen revolutionaire, en is zij geworden een hervormings-partij, zoo radicaal desnoods als zij wil. Door het evenwel toch anders voor te stellen, gaat men niet recht op het doel af. De heer Vliegen heeft ook het zijne geen cent". Hij keurt haar af. Maar hoe„Gesteld", zegt bij, „de socialis tische partijen, in de verschillende landen, voerden een politiek onder deze leuze, dan zou men in de landen met een sterke socialistische partij gaan ontwapenen. In de andere, waar de sociaal-democratie minder sterk is, zou men gewapend blijven. En zoo zouden bij de eerste de beste gelegen heid de socialistische landen een prooi worden van de andere". Het wil onsvoorkoinen,datdeheerVlie- geu het den propagandisten van „geen man en geen cent" wij denken hier allereerst aan de heeren R. Kuyperen dr. Th. VandeiWaerden wel heel gemak kelijk heeft gemaakt. Wij leven nu een maal niet in de ééne idealistische wereld organisatie, welke de socialisten zich droomen. Er zijn staten er zullen staten blijven. In den eenen ontwikkelt het socialisme zich betrekkelijk vlug, in den anderen langzaam. De staten dus, die een snellen groei van het socialisme te aanschouwen geven, mogen niet aan ont wapening denken zij zouden anders een prooi worden van de andere, niet-socia- listische. Wie niet ontwapent, moet een weermacht op de been honden. Of zij nu een staand leger, dan wel een volks-leger is, die weermacht kost geld en de sociaal-democraten zullen de daarvoor benoodigde bedragen moeten voteeren. Natuurlijk zal dat leger niet op verove ring uitgaan; het zal alleen bestemd zijn, de onafhankelijkheid desland te bewaren, zoo deze mocht worden bedreigd. Maar is ons tegenwoordig leger een andere taak opgelegd En waarom gaan de sociaal-democraten er dan prat op, tegen de oorlogs-begrootingen te stemmen, zelfs tegen buitengewone credieten, als tegen mij er mat geen enkel woord op gezinspeeld. Eerst toen hg van de arrestatie van Le Bon gelezen had, vroeg hg mgn meening omtrent de moorden. Ik kon slechts antwoorden, dat ik het met geheel Pargs eens was en de zaak als een ondoordringbaar raadsel beschouwde. Ik zou niet de mlnBte aanwijzing kunnen geven, welke kou leiden tot de ontdekking vau de dadera. „Uit de resultaten van het verhoor zou je die ook vergeefs zoeken," zei Dupin. „Dat verhoor is eigenigt meer een schema, een geraamte. De PargBChe politie heeft de reputatie, bijzonder scherpzinnig te zijn, nietwaar Och, ja, ze is slim, maar meer ook niet. Ze werkt niet naar een weldoordacht planhaar methode is, datze or geen methode op nahoudt. Zooge naamde „uitgebreide maatregelen* treft ze genoeg, maar meestal worden ze ondoeltreffend toegepast. Ik wil niet ontkennen, dat vaak oen vorras- Bonde uitslag word verkregen in die gevallen waren gewono gver en acti viteit voldoende, om tot de oplossing te komen. Waar deze eigenschappen ontoereikend zijn, lijden haar onder zoekingen schipbreuk. Vidocq bijvoor beeld had een goeden kgk op de dingen, hg gaf niet gauw ietB op, dat zijn belangstelling had gaande gemaakt, maar zgn gemis aan geschoold denken dezer dagen werden aangevraagd, notdig roar de handhaving onzer neutraliteit Het is, wij weten hel, wijl zij de onna denkende volks-massa in den waan heb ben gebracht, dat onder een socialistisch regime van geen militaire lasten sprake zal zijn, persoonlijke lasten eniinancieele lasten, hoewel zij zeiven anders denkeu. Het is, wijl zij een succes-politiek voeren, voeren hunnenin de overtuiging, toch niet tot het aanvaarden der regeering te worden geroepen. Het voeren van oppositie is zulk een gemakkelijke en, doet men het als de sociaal-democraten, zulk een dankbare taak. Maar wee, zoo deze heeren voor de consequenties hunner theorii u worden geplaatstDe wereld-oorlog heeft ze, als in een ke gelspel, stuk voor stuk omgeworpen, en in plaats ruiterlijk te bekennen het boetekleed ontsiert zelfs den sociaal- demoeraat niet! op een dwaalspoor te hebben verkeerd, houdt men vast aan hetgeen in de praktijk ondeugdelijk is gebleken, om toch maar niet op de massa den invloed te verliezen, welken men zoo gaarne behoudt. Dat het per slot van rekening toch maar daarom te doen is, de heer Vlie gen heeft het ons in zijn rede „Sociaal democratie en Nationaliteit" voor de zoo veelste maal bewezen. Buitenland. De strijd In en bulten Europa. Het is zeer opmerkelijk, dat nit de door de Duitsehers in Frankrijk be zette plaatsen niet die verhalen van gruweigke wreedheden tegenover de bevolking zijn ingekomen, welke ons nit tal van Belgische steden on dor pen hebben bereikt. Door sommigen wordt dat verklaard door er op te wgzon, dat da Dnitsohc soldaten, door de verontwaardiging van de geheele beschaafde wereld, het gewenscht hebben gevonden, hun hooding te wgzigen, nit vrees, zich anders nog meer vijanden op den hals te halen dan zg nn reeds hebben. Wij voor ons gelooven, objeetfef de gebeurtenissen beschouwende, dat de oorzaak een andere is geweest, dat namelijk door de bevolking van in Fransch gebied bezette plaatsen tegen- over da binnenrnkkende troepen een andere houding 1b aangenomen, dan In vele Belgische gemeenten het ge val is geweest. Het een kan zén gevolg van het andere zgn en joint de bloedige toc- reeltjes, welke zich ongetwijfeld in België hebben afgespeeld, knnnen voor de bewonors der in Frankrijk bezette plaatsen een ernstige waar schuwing geweest zgn. Toen de oorlog was nitgebroken en het nog niet te voorzien was in welke plaatsen een vreemde legermacht zon kunnen binnenrukken, is in tal van gemeenten aan do bnrgerg bevolen, alle wapenen in te leveren om daar door te voorkomoD, dat voorde zeer onvoorzichtige handelwijze van eenige zenuwachtige, nlet-mllitaire personen, die behoefte gevoelden aan bnn in leidde tot veel vergissingenhg ver spilde zgn kracht voortdurend aan nnttelooze nasporingen. Hg bedierf, om zoo te zeggen, zgn gezicht, door de zaak van te nabij te beschouwen. Eén of twee dingen zag hg dan mis schien buitengewoon scherp, maar daardoor kreeg hij nooit een goed overzicht Ja, mgn waarde, je knnt ook te diep ergens op in gaande waarheid ligt niet altijd op den bodem van een pnt. Weet je watwe znllen ons oordeel over die moorden opschorten, tot we zelf een onderzoek hebbon ingesteld. We zullen naar het bewuste hnis gaan en daar onzen oogen eens terdege den kost geven. Bovendien heeft die Lo Bon me eens een dienst bewezen, waarvoor ik hem dankbaar ben. Ik ken den prefect van politievan hem krijg ik zonder twijfel de verelschte vergunning." Dnpin had zich in den prefect niet vergist. Wij gingen dadelijk naar do Rne Morgne, een aanzienlijke straat tuischen de Rne Richelieu en de Rne St. Roch. Daar die buurt ver van onze woning verwijderd lag, kwamen we er vrij laat in den middag aan. Voor één der huizen was een volks-oploop daar moesten we dns zgn. Het hnis was van het gewone Parijsehe type, met een koetspoort, die aan één zijde een Boort van glazen pni vertoonde, waarin een schuifraameen portiers- nerlyken haat uiting te geven, een geheele bevolking aansprakelijk zon gesteld worden. Ook in ohb vaderland, dat geheel buiten den Btrgd stond, heelt men in tal van gemeenten de voorzorg geno men, alles, wat maar eenigszh.b als wapen kon beschouwd worden, tgde- ïgk in beslag te nemen. Velen hebben dan ook hun wape nen, voornamelijk geweren en pistolen, op het gemeentehuls gebracht en daar het zeer moeilijk was, vast testellen, wat bg mogeigke huiszoekingen door vreemde troepen al of niet als bruik bare wapenen zon worden aangemerkt, zgn op tal van plaatsen zelfs wand versieringen aan de stodeigke over heid toevertrouwd, weike de eigenaar met den beBten wil van de wereld niet tegenover een vreemde krggsmaeht zon weten te hanteeren. Wie b.v. in onze gemeente in het tronwzaaltje van het raadhuis komt, ontdekt daar bg meerdere wapenen oen paar voorwereldlijke pieken, zoo groot en zoo onbruikbaar, dat hot eenlgszlns komisch is er aan te den ken, dat deze in vollen ernst door hst gemeentebestuur onder z^n hoede ge nomen zgn nit vrees, dat de gelukkigs eigenaar er anders tegen binnenruk kende Dnitsche of Engeische troepen een bloedig gebruik van zon kannon maken. Toch is de voorzorgsmaatregel an fond zeer practlsch en in alle opzichten te verdedigen. Wanneer in België de bnrgerg van iedere door de Dnitsehers bezette ge meente voordien de wapenen op het raadhnis had ingeleverd, zgn wg er van overtuigd, dat menig bloedbad, door fraüc-tireurs uitgelokt, achter wege gebleven waB. In Frankrgk is de bnrgerg over het algemeen verstandig geweest en heb ben zg, die geen militairen waren, zich van gewelddadigheden tegenover den blnnenrnkkenden vgand ont houden. Dat daaraan zeer streng de hand gehonden wordt, bewgst wel de be straffing van den burgemeester van een voorstad van Nancy, die door den Franschen prefect voor twee weken geschorst is omdat hg, een Daitsehen vlieger in de lacht bemerkende, den veldwachter last had gegeven, een ge weer van het stadhuis te balen en daarmede op de machine heeft ge schoten. Terecht werd daarbg o a. door den prefect overwogen, dat een bor ger onder geen voorwendsel het recht heeft, als combattant op te treden, dat voor hem niet den moed er in bestaat, om op den vgand te schieten, maar jnist om de verleiding daartoe te wesrstaan, zooals dan ook steeds de houding van de bevolking van het departement is geweest. Eerst wanneer zoo gehandeld wordt, kan de regeering met recht in eenige gemeente doorbinnen dringende vreem de troepen gepleegde wreedheden, als ongemotiveerd on niet noodzakeigk critiseeren. En hier werd de font te ernstiger geacht, daar het een bnrgemeeBter gold, die aan zgn gemeentenaren een voorbeeld van koelbloedigheid en dis- loge dos. Eer wg binnentraden, liepen wij de straat nit, sloegen een zijstraatje In, toen nogmaals een zijstraat, zoodat wg aan de achterzgde van het hnis kwamen. Onderwijl besteedde Dnpin de grootste aandacht aan de geheele omgeving en bezag ook hat hnis rondom met een scherpte, waarvoor ik geen verklaring wist ts vinden. Terngkeerend, begaven we ons naar den ingang van het gebouw, vertoon den de vergunning van den prefect en werden toegelaten. We giogen de trap open betraden de kamer, waar het ijk van mejuffrouw L'Espanaye was gevonden en de beide Blachtoffers nog lagen. Aan da wanorde in het vertrek had men niets veranderd. Meer bg- zoefierheden, dan de Gazette des Tribunaux had opgegeven, zag ik niet. Dnpin onderzocht alles, ook de beide ïgken. Daarop gingen wg naar de overige kamers en de binnenplaats, steeds vergezeld van een politie agent. Een en ander hield ons bezig tot het donker werd; toen vertrokken wg. Op den terugweg liep Dnpin oven het hnrean van één der dagbladen bin nen. Ik heb er, geloof ik, reeds op gewe zen, dat de grillen van my a vriend vele waren en dat ik ze ontzag. Zoo ook nn. Hg wolgerde beslis:, mst mg over de moordsn te spreken. Wordt vervolgd.)

Krantenbank Zeeland

Goessche Courant | 1915 | | pagina 1