N°. 35 1914.
Zaterdag 21 Maart.
ior
De Dubbelganger.
M-
Bij dit no, behoort een
Bijvoegsel.
Geen Beginsel
48 FEUILLETON.
Oa uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en'Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prfl» per kwartaal, in Goes f 9,79, buiten Goes, franco f 1,25.
Afzonderlijke nommere 5 cent.
'naendlng van advertenUdn op Maandag en Woensdag
vóór 9 uren, op VRIJDAG vóór 13 uren.
Do pr06 der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 et., elke regel meer lOot.
Bg directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt
de prtls sleehts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—10 regels k f 1,— berekend,
Bewgsnummers 5 cent,
Telefoonnummer 88 Directeur G. W. tan Bahneveld. Uitgave vaa de Naaml.Veaaootsskap „Goesafee Courant". Hoofdredacteur W. J. C. van Santin
Zl), die zich niet Ingang
van 1 April op dit blad abonneeren,
ontvangen de tot dien datum ver
schijnende nummers gratis.
i.
ilet is, bijzonderlijk bij onze clericale
tegenstanders, gebruik geworden, het
voer te stellen, alsof de. vrijzinnigen
geen beginsel bezitten. Deconcentratie
wordt een samenraapsel geheeteu van
oud-liberalen, unie-liberalen en vrijzin
nig-democraten men heeft het pas nog
kunnen hooreu bij den stembus-strijd
in het district Oldebroek, waar hel ging
om een zetel voor de Provinciale Staten
van Gelderland Een beginsel, zoo
zeggen de clericalen hoogst bescheiden,
vindt ge alleen bij ons en bij de sociaal
democraten.
Wanneer men hier //beginsel" door
z/dogma" verving, wij zouden met
deze redeneering vrede kunnen hebben.
Immers: zoowel de clericale als de
sociaal democratische, -ze zijn dog
matische partijen. Zij bewijzen het tel
kens en telkens weer.
Maar over het beginsel willen wij het
meteen even hebben.
Vooraf ga de opmerking, dat wij den
clericalen dankbaar zijn voor de. groote
belangstelling, welke, zij ten aanzien
van ons doen en laten aan den dag
leggen. Toen de rechterzijde in 1901
overwon en het Kabinet-Kuvper aan het
bewind kwam, werd de vrijzinnigheid
dood verklaard. In 1909, het jaar, dat
de voortzetting bracht van het Heems
kerk-regime maar in aanmerkelijk
verscherpten vorm heette de vrijzin
nigheid mors-dood. Maar 1913 bracht
de rechtsche lijkschouwers tot de hoogst
onaangename overtuiging, dat zij zich
deerlijk vergist hadden. De mors-dood-
verklaarde bleek nog over zulk een
kracht te beschikken, dat mede door
zijn toedoen de rechterzijde minderheid
werd.
Nu spreekt men niet. meer van dien
kant over het droevig overlijden der
vrijzinnigheidnu tapt ineu uit een
ander vaatje en zegt, dat zij geen be
ginsel bezit. Dit is, voor een politieke
partij, een ernstige beschuldiging en
wij zullen eens zien, wat er van waar
is. Alleen nog ditals do heeren van
rechts een bijzonder gunstige stemming
hebben, dan wordt hun beschuldiging
tot deze teruggebrachtde vrijzinnigen
Louwers was dienselfden morgen
om 8 07 uit Botterdam vertrokken en
oui 10 23 in Eindhoven aangekomen.
Dit plan had hg plotseling gevormd.
Achteraf toch achtte hg hst onverant-
woordoigk,dat hij In Botterdam - toen
nog altgd André van Haegendooro
de bank schriftelijk last gegeven had,
de gelden, voor Lena Wolters bestemd,
naar een bank-Instelling te Eindhoven
te zenden en da betrokkene met het
deposito in kennis te Btelien. Lena
achrjvei), hoe ze het best met het
groote bedrag zon handelen, ieek hem
monniken werkhg zou nooit uit-
voerig genoog kunnen wezen, om
dnldelgk te zjin. Daarom besloot hij,
haar persoonlijk op te zoeken, vóór
hg naar Apeldoorn ging, om te trach
ten, op de één of andere wgze een
onderhoud te verkrijgen met Sophie
van Haaften.
Hij had b{j Lena het middagmaal
gebruikt In de nieuwe omgeving
maakte haar dochtertje een heel an
deren indrukt ze was nu keurig ge
kleed en een bijzonder aanvallig kind.
Lena zeif kon geen woorden vinden,
om hem haar diepe dankbaarheid uit
te drukken.
Het was zgn voornemen, om half
negen weer te vertrekken en den
volgenden morgen van Botterdam
naar Apeldoorn te gaan. in de Maas
stad gevoelde hij zich bijzonder veilig
hij kon niet zeggen, waarom. Hij had
hebben slechts een negatief beginsel of
negatieve beginselen.
Het is een oude rol, welke de gra-
mufoon der clericalen afdraait. In 1 905,
1907, 1909, 1910 en 1913 heeft men
haar uit den treure kunnen hoorei). En
wij herinneren ons nog het slagvaardig
antwoord van den heer Roessingh in
zijn redevoering, bij de algemeene be
schouwingen over de Staatsbegrooting
in November 1905 gehouden dat, hoe
men de vrijzinnigen ook mocht beschul
digen, den strijd op negatieve leuzen eu
beginselen te hebben gevoerd, de uitslag
der verkiezingen een ■positieve uitkomst
had gegeven in de veroordeeling der
Kuyperiaansche antithese-politiek, waar
uit noodzakelijk volgt de dogmatische
waardeering van personen en zaken en
voorstellen, wat in strijd is mei het
recht van vrijheid van belijdenis. Want
vrijheid van geloof eischt vrijheid om
dat uit te spreken, ook zonder daarom
in potiiieis beoordeeld, nog veel minder
veroordeeld te worden.
Verder over de positieve uitkomst,
dat de kiezers het Nederlandsehe volk
uiet, in twee deelen wilden gesplitst
zien, waar de basis van onze Grondwet
juist is het besef, één volk te zijn.
En als derde bewijs was daar dc ver
oordeeling van het ontwerp-tariefwet des
heeren Harte van Tecklenburg, met als
zeer positieve uitkomst het partij-kiezen
voor een belasting naar draagkracht. Ten
vierde de gunstige uitspraak iu zake een
Grondwets-herziening, welke een einde
wilde uiakeu aan het onrecht, dat groepen
der bevolkiug van het kiesrecht werden
uitgesloten, zonder dat men daarvoor
eenigen verdedigbaren grond kon aan
voeren.
Waarom wij dit alles thans ophalen
Omdat er, iu het karakter van den
strijd, zoo buitengewoon weinig ver
schil is lusschen 1905 en 1913. Voor
het grootste gedeelte was de inzet voor
den steinbus-strijd van 1913 dezelfde
als die voor 1905. En als men ons
vraagtwilt is uw beginsel dan ant
woorden wij nu nog precies eender als
schier negen jaar geleden de vrijheid.
En, gelijk toen, zullen onze politieke
tegenstanders voor dat antwoord niets
dan een spotlach over hebben.
Toch is er voor spotlachen niet de
allerminste reden. Het verleden der
vrijzinnigen spreekt voor zich zelf, en
wie onbevooroordeeld onze staatkundige
historie van 1848 af volgt, zal moeten
erkennen, dat het beginsel der vrijheid
voor de vrijzinnigen meer was dan een
leuze. Immers de verkrijging van vol
ledige individueele vrijheid bracht op
het liberale program, dat in 1848 werd
verwezenlijkt vrijheid van godsdienst,
wat vroeger afscheid van Lena en
haar kind genomen, om met zgn ge
dachten alleen te kunnen zgn. Die
gingen na -r slechts één uitnaar
freule Van Haatten. De crisis was nu
te zeer nabfj, dan dat hij nog langer
over koetjes en kalfjes kon praten.
„Wat komt die hier doen
Deze vraag liet hem thans geen
oogenbllk met rUEt. Hg had snor en
baard lat°n afscheren, droeg heel
andere kleeren, waarin men moeilijk
den sjieken André van Haegendoorn
zon herkennen. Dat stelde hem ten
minste cenigszins gerust. Hij bedacht,
dat HeDri van begin at aan niet aan
een zelfmoord had willen gelooven.
Was hjj hem op het spoor Een
oogenbllk huiverde Louwers. Zoo dieht
bg de haven zijn en dan nog schipbreuk
lgdenMaar waarom vervolgde hg
hem Had hij nog steeds hoop, dat
zijn pogingen tot chantage eenig sue-
ees zonden hebben
Plotseling schoot hem wat te binnen.
Zou Henri niet zgn pseudo-broêr, maar
de vrouw zoeken Hoe wist hg echter,
dat ze In Eindhoven verblgf hield'f
Buiten hem was niemand met haar
tegenwoordige adres op de hoogte.
Dat kon het dus niet zgn. Maar
wacht 1... Hg had zgn procuratie-hou
der met een en ander in kennis ge
steld. Als Henri hem er toe had kun
nen brengen, te zeggen wat hg wist
Hadden ze hem ook niet met succes
bewerkt, toen hg een poos in het
zniden van Frankrgk wilde gaan
doorbrengen
Louwers pijnigde zijn hersenen te
vergeefs, wat Henri in Eindhoven
kwam doen. Als het niet om hem was
vrijheid van drukpers, vrijheid van ver-
eeniging en vergadering. En wie waren
daar juist tegen Inderdaad de huidige
volgelingen van Groen van Prinsterer
hebbenjnog altoos reden, de hand iu
eigen boezem te steken.
jgiDe historie liegt niet.
jThorbecke verleende, den roomschen
in ons landjvolledige vrijheid, om hun
kerk in te richten, zooals zij het nuttig
en noodig vonden, omier lievig verzet
er mag in deze dagen nog wel eens
aan herinnerd worden van alle
kerkelijken, die stonden op den bodem
der reformatie. Die herinnering is,twij
geven liet gaarnejtoe, van niet bijzonder
aangenamen aard in dezen tijd, welke
staat, nog [staat, onder invloed der
coalitie. Maar wie kaatst, moet den
bal kunnen verwachten. Een betoonde
grove ondankbaarheid opnieuw in het
geheugen teruggeroepen, het is
pijnlijk voor degenen, die er zich
aan schuldig maakten.
Buitenland.
He( naspel van de zaak
Calmette-Calllaux.
Heel Parijs is nog onder den indruk
van de wanhoopsdaad van mevronw
Caiilanx, de echtgenoote van den
Minister van FinancieD, die, om haar
man voor verdere peisoonlgke aan
vallen In de Figaro ce behoeden, den
hoofdredacteur van dit blad op zijn
eigen bnrean heeft neergeschoten.
Ook In de Kamer heeft deze treurige
geschieder is, niet het minst door het
daarop gevolgde aftreden van Caiilanx,
een verbazende sensatie gewekt.
De tegenstanders van het radicale
ministerie Donmergue, de politici, die
zich met hand en tand tegen do be
lastingplannen van minister Caiilanx
verzetten, hebben hun zin gekregen
de minister zal aftreden.
Maar niet door hun Btoken, niet
door de lastercampagne in de Figaro
gevoerd, heeft Caiilanx zich genood
zaakt gezien, heen te gaan.
Vrgwillig trekt de heer Caillsux
zich terug, niet alleen als hoofd van
het Departement van Financiën, maar
nit het geheele politieke leven en laat
de verdediging van zfjn wetsontwerp
op de inkomstenbelasting aan Minister
Benonlt, een minder bekwame tinan-
cieele specialiteit, over.
Door wraak te nomen óp den man,
die zjn jonrnalistieke macht mis
bruikte om het persoonlijk leven van
z{jn vijand te bekladden, door een
onverwacht einde te maken aan de
lastercampagne, die ten doel had, den
minister nog voor de algemetne ver
kiezlngen onmogelijk te maken, heeft
mevronw Caiilanx er teveDS toe mede
gewerkt, de oppositie-groepen haar
doel te laten bereiken en den minister,
dan kon bet niet anders dan om Lena
zfjn. Zou hij met zijn chantagepogin
gen bij haar meer succes verwachten
Er zat maar één ing op. Het ban
kiers kantoor was al gesloten, maar
hg kende hot particulier adres van
Van der Drift. De procuratie-houder
ging 's avonds zelden of nooit nit. On-
middel gk schreef hg daarom hot vol
gende telegram «Van der Drilt, Vale-
riusstraat 71 Amsterdam. Ben adres
verloren, wat u me heden gegeven
hebt. Wil het per omgaande seinen
aan Henri van Haegendoorn, hotel
Gouden Leeuw, Eindhoven'. Hij liet
het telegram verzenden met betaald
antwoord. Daarop begaf hg zich naar
het hötel, in de dep6Che vermeld, be
stelde logies en wachtte de komende
dingen af.
Het kwam precies u<t zooals hg ge
dacht had. Van der Drift had osmld-
dellgk terug-geseind en nogmaals het
adres van Lena Wolters opgegeven.
Lonwers wist nu, uit welken hoek de
wind woei.
Hg wandeldt 's avonds de voor
naamste straten van het weinig aan-
trekkelgk stadje nog eens door. Het
toeval wilde, dat hg zgn psendo-
broeder opnieuw tegenkwam Als bg
intuïtie keken beide mannen elkaar
scherp aan er een zelfde neiging was
het, om te blgven stil staan en elkander
aan te sprekeu. Doch ze vervolgden
hun weg.
Qenri dacht evenwel„Dien man
ken ik I Waar heb ik hem meer
gezien
En Lonwers mompelde: ,'tls maar
goed, dat ik mgn baard en snor heb
laten afscheren. Anders had hg me
die sterker stond danmenaanvankelgk
gedacht hsd, ten val te brengen
Het ia hier niet de plaats, een oordeel
over het gebeurde utt te spreken
We sympathiseerden allerminst met
de wijze waarop Calmette zgn blad
aan den politieken strgd deed deel
nemen en we zien zeer goed de
motleven, die een vrouw als mevrouw
Caiilanx er toe gebracht kunnen heb
ben, tot deze wanhoopsdaad over te
gaan.
SiDe strafrechter zal hebben nit te
maken, wat haar tot deze onverant-
woordelgke daad gebracht heeft,, of
het persoonlgke vrees voor publicatie
van meedere intieme brieven was,
dan wel da drang, een man het zwijgen
op te leggen, die dag in dag uit. baar
echtgenoot ten val zocht te brengen
en van wiens persoonlgke aanvallen
zg In Loigen huls de uitwerking, bg
hem voor wlen ze bestemd waren,
het beat heeft kunnen waarnemen.
Het is thans de Kamerzitting na
dezen moord, welke allereerst onze
aandacht vraagt.
De Bonapartistisehe afgevaardigde
Delahaye sprak zgn afkeer uit over
aeD goedkeurenden brief, dien de radi
caal-socialistische afgevaardigde Tha-
iamas aan mevrouw Caiilanx heeft
gericht en waarin hg haar openlgk
hulde brengt voor den moord, op
Calmette-
De tegenstanders van het ministerie
Donmergue hebben vervolgens alles in
hot werk gesteld, de iignren uit het
tegenwoordige ministerie onmogelijk
te maken en een plan, dat reeds zeer
lang voorbereid moet zgn, is, wellicht
onder den indruk der gebeurtenissen,
thans ten uitvoer gebracht.
Men herinnert zich het onderzoek,
cenige jaren geleden tegen den be
kenden .^oplichter-financier Rochette
ingesteld, en waarbg allerlei min of
meer kapitaal-krachtige ondernemin
gen betrokken waren. Thans werd
niet meer of minder beweerd, dan dat
de heeren Caiilanx en Monis, beiden
destgds eveneens minister, op den
procureur generaal Fabre een pressie
tot verdaging van de rechtszittiog
uitgeoefend hebben, ten gunste van
dan opliehter Bochette, met wien zg
dns in betrekking moeten gestaan
hebben.
Fabre had destgds alles wat op deze
zaak betrekking had opgeschreven en
van zgn handteekening voorzien. Ook
de latere Minister van Justitie, Briand,
kende dus dit stuk, maar tot zgn eer
dient gezegd, dat hg zelfs nooit ge
poogd heeft, er gebruik van te maken.
Toen Barthou als Minister van Justitie
heenging, stak hg een oopie van het
hewnste stuk esnvoudig in den zak,
met de bedoeling, het later te pas te
brengen en, zeker van de nederlaag
van zgc tegenstanders, heelt hg bet
nn in de Kamer te voorsehgn gebracht.
Waarecbgnlgk uit sympathie voor
Caillaux, maar zeer zeker ook uit
zeker herkend. Maar herkennen doet
ie me toeh
Het gebeurde den volgenden dag.
Lonwers was vroeg opgestaan hjj
moest Henri vóór wezen. Van het
hötel gin" hg onmiddellijk naar de
woning van Lena.
Maria Poelmans deed hem open.
„Wel, lieve Heer 1" riep ze uit. „Bent
a gisteren niet weggegaan?'
„Neen, zooals je ziet', antwoordde
Louwers kalm. „Is juffrouw "Wolters
nog niet op?"
„Dat wel, meneer, maar
„Zeg haar dan, dat ze haast moet
maken. Hoe eerder ze klaar is, hoe
beter het voor ons beiden is. Wil je
haar dat zeggen
„Natnurlgk, meneer."
Binnen het kwartier stond Lena
vóór hem.
„Ik had iedereen eerder verwacht
dan u", begon ze. „Wat is er aan de
hand?'
„Iets ernstigs. Ga zitten, Lena"".
„U doet me schrikken. Wat bedoelt
u?"
„Ik kan het je in een paar woorden
zeggen, Lena Louwers wachtte even
en haalde diep adem ,lk heb je des
tgds bedrogen, mgn kind
Ze keek hem aan met groote, ver
schrikte oogen, maar zei nietB. Ze kon
op dat oogenbllk niets zeggen.
„Kgk eens," vervolgde Louwers.
„Je weet wel, dat ik je indertgd heb
verteld, een vriend te zgn geweest
van André van Haegendoorn, je man."
Ze knikte.
„Welnu, daar was geen woord van
afkeer van de wgze, waarop Barthon
zich dit etuk heeft toegeëigend, maakte
het evenwel niet dien indruk, welke
deze blgkbaar verwacht had.
Toch moet da kwestie noodzakelgk
tot oplossing gebracht worden.
De Kamer besloot dan ook, de
vroegere commissie van onderzoek In
ds zaak Rochette, met Jaurés als
president, nogmaals een nienw en
nauwkeurig onderzoek op te dragen
en de leden dezer commissie zullen
waarschgnlgk dc volmacht van een
rechter van instructie krggen.
Ongetwgfeld zullen er dan schuldi
gen gevonden worden en zal door hun
bestraffing het peil van de Fransehe
Kamerzittingen op hooger niveau ge
bracht knnnen worden.
Waarlgk, de afgevaardigden hebben
aan de aanwezige vreemde gezanten
al een heel eigsnaardlgen kgk op
knoeiergen en verdachtmaking in de
hoogste Pargsehe politieke kringen
gegevsn.
Home-Rule.
De leider der unionisten, BonarLaw,
heeft in het Lagerhuis een motie van
wantrouwen ingediend, waarin de
weigering der regeering betreurd
wordt om de voorgestelde Home-Bale
wijzigingen uitgewerkt in te dienen
en de noodzakelUkheid betoogd wordt,
dat dit moot geschieden vóór over de
tweede lezing van het ontwerp ge
antwoord wordt.
Nadat minister Aequith meegedeeld
bad, dat de regeering niets meer zou
toegeven en een beroep op het Lager
huis gedaan had, werd de motie met
345 tegen 252 stemmen verworpen.
Landbouw, Veeteelt en
Visscherij.
Mosselen
Men meidt uit Zeeland aan de N.
R. Ot.
Een trenrig versehgnsel valt in de
laatste weken in het mosselbedrgf
waar te nemen, hetwelk sprekend den
toestand van den handel in deze schelp
dieren aangeeft. Van de gewone per-
ceelen is msn bezig de mosselen, die
feitelijk bestemd waren in het laatste
seizoen te worden afgeleverd voor de
consumtie, op te korren en deze elders
te verzaaien, gedeeltelijk om hetvetten
te bevorderen in den zomer, deels om
plaats te msken voor kleine mossels,
die voor een volgend seizoen zgn
bestemd. Treurig moet het genoemd
worden, dat zooveel kleinere luiden,
wier finarcieele draagkracht werkelgk
niet grcot is, gebukt gaan onder de
geringe aflevering van mossels, temeer
daar de afzet nu juist niet slechter is
dan voorheen, maar de voorraad van
leverbare mossels onevenredig groot
is in verhouding tot de vraag. Geen
plaatsje van eesige beteekenis, en
maar eenigszins voor de mosselkwee-
waar."
„Niet?" vroeg ze flauwtjes, In het
minst niet beseffend, waar hg heen
wilde.
„Neen', antwoordde Louwers, met
een poging om te glimlachen „Ik heb
André van Haegendoorn nooit ge
kend
„Maar
„Je wiit vragen, hoe ik dan aan al
die bgzonderhaden hen gekomen
Ze knikte zwggend.
„Ik kom juist naar je toe, om je dat
te vertellen. Vertrouw je me?"
Lena reikte hem de hand.
„Hoe zou ik u niet vertrouwen, na
alles, wat u voor me gedasn hebt
Louwers maakte een afwerend ge
baar.
„Laten wg daar nn niet over spre
ken," zei hg. „Ik heb, op mgn woord
van eer, niets anders voor je gedaan
dan elk mcDsc'n zou doen, die het
hart op de rechte plaats draagt. Alleen
ik heb je de waarheid toen niet
gezegd. Ik kon je de waarheid niet
zeggen."
„Maar waarom niet?"
„Dat zal ik je vertellen. Eerst even
wel wil ik je zeggen, dat een ernstig
gevaar je bedreigt."
„Een gevaar. mg
„Ja, de broer van den overleden
André van Haegendoorn is in de stad."
„Ik ken hem niet en hg kent mg niet."
„Des te erger voor jou
„Geloof mo, ik begrgp er nists van."
„Dat wist ik. En om je te doen begrg-
pen, ben ik hier gekomen. Over een
paar uur, een uur misschien zal hg
hier zgn. Voor dien tgd moet je alles
weten." Wordt vervolgd.)