N°. 150 J 910,
Zaterdag 20 December
lOtr jaargang,
NIEUWJAARSWENSCHEN
De Dubbelganger.
Bij dit no, behoort een
Bijvoegsel.
Naak den Vrede
FEUILLETON.
GÖESCHE
Bo uitgave dezer Courant gesekiadt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond
nitgezonderd op feestdagen.
Prfls por kwartaal, in Goes f 0ST5, buiten Goes, franco f 1.25.
Afzonderlijke nommers 9 cent,
inzending van advertentiên op Maandag en Woensdag
voóï 2 uren, op VRIJDAG v<5ór 13 uren.
COURANT.
De prfls der gewone advertentiSn ia van 1-5 regels 50 ct., elke regel meer 10 ct
BJ| directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt
da prfjs slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—10 regels A 1,— berekend.
Bewjinummera 5 cent,
Telefoonnummer 88. Directeur G. W. van Babneveld. Uitgave van de Na&ml.Veufiootscltap „Goeseke Courant". Hoofdredacteur W. J. C. van Santhn.
Zij, dlo zich met ingang
van 1 Januari a, s. op ons blad
abonneeren, ontvangen de tot
dien datum verschijnende num
mers gratis.
in het Nieuwjaars-nummer wor
den, zooals gebruikelijk is, bij
vooruitbetaling geplaatst tegen
35 CENT voor hoogstens acht
regels.
üg?* Deze advertentiSn zullen
DINSDAG 30 DECEMBER, vóór
middags 12 uur, aan ons Bu
reau bezorgd moeten zijn.
DE ADMINISTRATIE-^
Nu de rechterzijde in haar geheel
zich bereid heeft verklaard, zitting te
neinen iu de Staatscommissie, welke
ernstig zal trachten, op liet stuk van
onderwijs verzoening te brengen, is de
kans op een beëindiging van den school
strijd grooter dan ooit. Zeer zeker
op dit oogenblik kan niemand zeggen,
of dit doel ook bereikt worden zal
wij mogen slechts op de goede resul
taten hopen. Maar dit staat vastde
stoot, om tot een oplossing ie geraken,
is gegeven.
De antirevolutionaire partij, welke
zich het langst onverzoenlijk heeft ge
toond, kon, waar de christelijk-histo-
rische eu rooinscli-katholieke fracties
voorgingen, niet anders dan volgen.
Liet ontbrak haai aan de fierheid, oin
in isolement kracht te zoekep. Het is
het noodlot dezer partij, dat zij zich
laat leiden door een man, die, hoe
zwaar de last der jaren ook reeds is,
welken hij torst, zelve nog aan leiding
dringend behoefte blijkt te hebben.
Nu is de antirevolutionaire partij bij-
gedraad. Maar de wijze, waarop die
zwenking door dr. Kuyper in zijn
Standaard wordt goedgepraat, over
schrijdt verre de grenzen eener oirbare
politiek. Het nonpomimus van zijn blad
heeft plotseling plaats gemaakt voor het
ransel f aangewezen. In een driestar,
welke dezen titel heeft, stelt dr. Kuyper
het voor, alsof de lieer Gort van der
Linden zoozeer is bijgedraaid, dat aan
de wenschen der antire\ olutionairen ten
aanzien van liet zitting nemen in de
De bediende, die naar Schiedam was
gegaan, kwam den volgenden dag
•zijn bevindingen melden inhetprivé-
kantoor van Louwers.
„Wel?" vroeg deze.
„Ik ben alles te weten gekomen,
wat u van me verlangde. Die Buyser
is inderdaad onderwijzer geweest aan
een gereformeerde school. Van ver
schillende ouders, die school gaande
kinderen hadden, zijn ernstige be
zwaren tegen 's mans moraliteit bfl
het bestuur van de school ingekomen
en na onderzoek bleken ze maar al
te gegrond le zijn. Het scheelde maar
zus-of-zoo, ot er was een rechtzaak
van gekomen. Uit medeleden echter
voor zjjn vrouw is de zaak In den
dootpot gestopt, maar hij kreeg zijn
onmiddellijk ontslag- Aan verschillende
mensohen is hjj vrjj groote bedragen
schuldig hier hebt u een Ijst van zes
crediteuren, tot een gezamenlijk be
drag van aoht honderd en zes en-
veertig gulden."
„Mooi. En verder
.Ik heb dien lui te kennen gegeven,
dat u bereid was, de zaken voor Buy-
ser op te knappen en ik heb ze zestig
procent van hun vordering aangebo
den. Ze namon sr genoegen mee."
„Prachtig. Die andere veertig zijn
voor jou, omdat je je zoo goed van
je opdracht gekweten hebt."
Staatscommissie vrijwel werd voldaan,
Eu niets toch is minder juist.
De christelijk-historische fractie, bij
monde van jhr.mr. DeSavoruinLohman,
.en de rooinscli-katholieke, bij monde van
mr. Loeff, hebben een welwillende, van
zucht naar verzoening blijk gevende
houding aangenomen na de eerde rede
van den Minister-president. De antirevo
lutionaire partij volbracht haar zwen
king na de tweede rede, door den heer
Gort van der Linden in de Tweede
Kamer der Staten-Generaal uitgesproken
op Zaterdag 13 December j.l.
Was er nu verschil tnsschen de beide
redevoeringen van den Premier Mag
men van dezen man-nit-één-stuk zeggen,
dat bij bijgedraaid is
Ons antwoord kan niet anders dan
ontkennend luiden en het zou niet
kwaad zijn, zoo dr. Kuyper de Hande
lingen tier Tweede Kamer eens met
wat meerdere nauwgezetheid las. Want
de woorden van den Premier luiden
als volgt//Maar zal nu de poging, die
de Regeering heeft bepreefd, inderdaad
tof liet gewenschte doel leiden, dan
dient men. zicli van weerszijden ik
bedoel van .de linker- en van de rech
terzijde van den aanvang af op dit
standpunt te stellen dat men een
tegemoetkomende houding ook bij de
bespreking van deze zaak aanneemt.
Dan dient men van weerszijden, van
de rechter- en van de linkerzijde, niet
uit te. gaan op overwinning, maar op
vrede. De Regeering heeft in de for-
muleering van baar voorstel in de
Memorie van Antwoord er zich op
toegelegd, .oin uildrukkingeu le ver
mijden, die tot strijd en misverstand
aanleiding hebben gegeven. Zij heeft
het op deze wijze geformuleerd, dat
dient overwogen te worden, op welke
wijze do finaneieele en paedagogisclie on
afhankelijkheid vanhet bijzonder onder
wijs ware te waarborgen en welke eiselieu
aan goed en degelijk onderwijs van
staatswege kunnen gesteld worden.
Dat is inderdaad zoo ruim mogelijk
bedoeld ik zeg dit, omdat ook te
dezen aanzien een dubium is uit
gesproken niet alleen wat betreft
het rijkssubsidie, naar algeheel. En
wanneer de geachte afgevaardigde uit
Tietjerksteradeel (de heer Van der Voort
van Zijp) vraagtga nu nog een stap
verder en laat erkend worden, wat wij
verlangen, dan moet ik die v.raag af
wijzen. Verder gaan kan ik niet."
Men ziet- dus, dat de regeering er geen
oogenblik aan heeft kunnen denken,
te wijken voor de eischen van de anti
revolutionaire partij, die liet onderste uit
r) Handelingen der Tweede Kamer
van 13 Dec. 1913, pag. 812.
De bediende kleurde en stamelde
een paar woorden van dank.
„En dan nog wat," zei Louwers,
hem terughoudend. „Wisten ze ook,
waar die snuiter hesngeatoven is?"
„Neon, meneer. Ik heb het hun
maar niet gezegd ook."
„In orde. Wacht even. Dan kan
je dit telegram laten bezorgen." Lou
wers schreef een paar woorden aan
Bnyser, hem verzoekend, onmiddellijk
over te komen, om over de bekende
zaak te spreken en haar tot een goed
einde te brengen.
's Middags meldde Bnyser zlcb
reeds aan.
„Ik heb geen aoht dagen noodig
gehad, zooals ik eerst dacht Heb je
er met je vrouw over gesproken
„Ja, meneer, direct
„Is de zaak beklonken
Buysar kuchtte.
„Wat zal ik n zeggen, meneer. Ze
heeft er niet veel ooren naar. Vroeger
was ze nog al wat sukkelende en de
zeelucht beeft haar heelemaal opge
knapt. Ze wil liever blijven, waar ze
is, meneer."
„Kgk eens, Buyser, op dat liever
wordt niet gelet. Je móét eenvoudig
van Noordwijk verdwijnen."
„Qoho, meneer, dat gaat zoo maar
nietIk ben een vrü man en we leven
in een vrg land."
„Dat gaat zoo well" bulderde Lou
wers eu sloeg met de hand op tafel.
„Het zou heel verstandig van je zjjn,
mannetje, als je een toontje lager zong.
Ik weet meer van je, dan je lief is.
Kjjk eens hier. Hier heb ik schuld
vorderingen op je tot een bedrag van
de kan wil hebben. Toegeven aan de
eischen van deze, partij, dat wil zeggen
aan die van dr. Kuyper, zou zijn het in
den hoek duwen van de openbare school
Dit kan niet en dit mag niet. Deze regee
ring kent ten volle de taak en de verant
woordelijkheid, welke »p haar rust. Ook
zij herinnert zich de woorden van dr.
Kuyper: wij zullen niet rusten, vóórdat
drie-derde van de kinderen op de bijzon
dere school gaat. Zij is zich bewust van
het ernstig gevaar, gelegen in de leuze
van de onverzoenlijke drijvers: bijzonder
ouderwijsregel, openbaar aanvulling.
Deze regeering wil verzoening, wil vrede
brengen op schóól-gebied, waar maar al
te langen tijd onverdraagzaamheid en
strijd heeft geheersclit. Maar zij denkt er
niet aan, liet zwaarte-punt van liet geschil
te verleggen en nu niet rechts, doch links
eeu scliool-strijd te ontketenen.
De oplossing kan gevonden worden.
Maar deze oplossing zal riet zijn
waarop de altoos intrigeerende dr. Kuy
per schijnt aan te sturen een capi
tulatie van de vrijzinnigen. Dezen zijn
bereid offers te brengenhet zal den
cén moeilijker, den ander gemakkelijker
gaan. Zij bremjeu ze evenwel, in het
belang des lands. De achool-strijd heeft
aan de sociale ontwikkeling van ons
Volk reeds onberekenbare schade toe
gebracht, hij heeft ernstig willende
mannen gescheiden gehouden, wier
samenwerking anders zulke zegen-rijke
vruchten had kunnen afwerpen. En
steeds dieper is de overtuiging geworteld,
dat dit niet langer aldus gaan mocht.
De onderwijs-kwestie is het cement
geweest, dat de coalitie bijeenhield.
En velen zijn er in den lande, die
gevoelen, dal, bchc -rt de school-strijd
tot het verleden, de coalitie onherroe
pelijk ten doode is gedoemd. Dan is
het uit- met de rechtsche maehts-formalie.
Zij, die naar macht streven, die geen
liooger doel kennen dan dit, zullen
zich met hand en tand verzetten legen
eeu oplossiug, welke op schoolgebied
den eindelijken vrede brengt.
Wij gelooven echter, dat zij weinigen
iu getal zijn. Een gunstig teeken is
vooral, dat dr. Kuyper's invloed in de
coalitie merkbaar tanende is.
Moge dan het werk van de Staats
commissie tot een bevredigend einde
worden gebrachtAls de strijd op
onderwijs-gebied tot het verleden zal
behooren, zullen de mannen elkander
wedervinden, die gaarne samenwerkten
aan den opbouw van onzen modernen
staat, die de sociale ontwikkeling van
ons volk op een hoog peil wenscliten
te brengen, doch gescheiden bleven
door de school. Een nieuwe toekomst
zou voor ons volk aanbreken, een
toekomst, ook door ons met vreugde
ongeveer achthonderd en vijftig gul
den. Ik heb, na je eerste visite hier,
bijzonder veel belang in je doen en
laten gesteld. Dien schuldoischers van
jon betaal ik En nu kr{jg je dus met
m(j te doen. Ik houd van krasse maat
regelen. Morgen vóór twaalf uur voldoe
je me dat bedrag. Zoo niet, dan laat
ik je zonder pardon gijzelen."
„Maar, meneer, dat kan ik met den
besten wil ter wereld niet," stamelde
de man. „Dat is iemand het mes op
de keel zetten."
„Precies, vriend. Maar dat is nog
alles niet. Noordwijk is geen groote
plaats en vooral 's winters hebben de
raenschen er weinig stof tot praten.
Nu zal ik ze eens aan wat piquante
stof helpen. Wat denk je wel, dat ze
er van zeggen zullen, als ze daar te
weten komen, wie je eigenlijk bent?
Je beweerde, dat je om gezondheids
redenen je ontslag als onderwijzer
hebt genomen, niet?"
„Ja, meneer". De stem van Buyser
klonk in hooge mate benauwd.
„Dat komt uit, Buyser." Louwers
knikte en een ironisch lachje speelde
om zijn mond, terwjjl hfl met de vin
gers op tafel trommelde.
„Hoe bedoelt meneer dat?" vroeg
hü benepen.
„Wel, hoe zou ik dat bedoelen, hè?
Ik heb zoo'n idee, dat da gevangenis-
lucht niet bijzonder gezond voor ja
zal wezen. Je bent toen den dans ont
sprongen en Ik denk niet, dat ik er
nog veel aan zal kunnen doen. Maar
dat iedereen In den vervolge je pen
sion zal mijden, dat ben je toch wal
met me eens, niet?"
verbeid
En het Kabinet-Cort van der Linden
zou zich eeu naam hebben verworven,
niet eere vermeld in de annalen onzer
staatkundige historie.
Gemeenteraad van Goes
Zitting van Woensdagavond, 8 uur.
Voorzitter de heer J. B. de Beaufort,
burgemeester.
Afwezig de heeren Hollmann, Ka-
kebeeke en Van den Bout, allen met
kennisgeving.
Na vaststelling dar notulen wordt
mededeeling gedaan van de ingekomen
stukken.
Daaronder behooren dankzeggingen
voor verschillende in de vorige raads
vergadering toegekende saiarisver-
boogingen en een schrijven van den
haer G. A. Hajenius, waarin hj, met
het oog op zijn toenemende werkzaam
heden, met ingang van 1 Jan. 1914,
eervol ontslag verzoekt als lid der
commissie van toezicht op het M. O.
en lid van het Burg. armbestuur.
Verder zjjn ingekomen goedkeurin
gen door Ged. Staten van verschillende
raadsbesluiten en een missive van het
bestuur der aid. Zeeland van den
Nederlsndschen Bond van gemeente
ambtenaren, waarin wordt aangedron
gen op een, goede regeling van de
jaarwedden van de ambtenaren ter
secretarie.
Nog behoort onder de ingekomen
stukken een verslag van de Comm.
voor do economische spBsuitdeeling,
over hst dienstjaar 1912—1913, een
verzoek van den heer J- A. L, Q.
Pakkan om den Biestermansput, ge
legen aan den Oostsingel, in erfpacht
te mogen ontvangen, ten elnda dit
perceel te dempen en voor bouwland
geschikt te maken en een missive van
de afd Nijmegen enomstreken der Ned.
Ver. tot bescherming van dieren, met
verzoek om voor de brandweer, de
stadsreiniging en de bereden politie
paarden met lange staarten te ge
bruiken.
Deze stukken worden voor kennis
geving aangenomen.
Het verzoek van dan heer Pakken
wordt in handen van B. en W. gesteld
om advies.
Afschrijving of teruggaaf van be
lasting of schoolgeld wordt toegestaan
aan de heeren P. J. van der Vliet,
D. van den Berg, H. F. J. vanEJsden,
D J. van de \Vege, A Rozebooro,
C. A. Planken, P. Goedbloed en J.
Glerum.
Vervolgens heeft wijziging van de
gemeentebegrooting voor 1913 plaats
en worden een tweetal noodzakelijke
wijzigingen in de verordening voor
hot bestuur van het gasthuis aange
bracht.
Aan de orde is nu de benoeming
van leden in verschillende commission
en besturen, in verband met periodieke
De man zweeg en staarde voor zich
op den grond.
„Hoe bent u dat alles te weten
gekomen
„Dat is mijn zaak, hè lachte
Louwers. „Maar ja ziet, dat ik goed
op de hoogte hen."
„Laat ik dan nog eens over uw
voorstel nadenken, meneer."
„Niet noodig, vriend. Je moet nu
je besluit nemen. Daarvan zal het
afhangen, hoe ik tegenover je op
treed."
„Maar m(jn vrouw
„Dat is geen bezwaar. In welke
straat woon je?"
„Zeestraat 32, meneer."
„Mooi." Een oogenblik kraste Lou
wers' pen over het papier. „Kijk eens
hier. Dit telegram verstuur je aan je
vrouw: „Buyser, Zeestraat 32, Noord
wijk aan Zee. Ben te Amsterdam in
groote ongelegenheid. Onmiddellijke
overkomst dringend noodig. Ver
voeg je bjj Louwers, Sarphatistraat
147, Amsterdam. Je man Hoe vin-je
dat
„Dat zal haar een doodschrik op het
lijf jagen, meneer
„Geen noodt Wat besluit je?"
„In Gods naam dan, meneer. Ik ben
in uw macht. Maar mooi is het niet
van u. Ik zal het telegram even gaan
wegbrengen."
„Dat vind ik beter van niet, Buyser".
Louwers seheldo, Direct daarop
trad een bediende binnen.
„Bezorg even dit telegram. Hier heb
je veertig oent".
„Zie je", wendde hij zich weer tot
Buyser, „dat is gemakkeljker. Ik
aftredingen en het nemen van ontslag
door den heer G. A. HajeniUB, als lid
van het Burgerlek armbestuur en lid
der commissie van toezicht op het M.O.
Ia de finaneieele commissie worden
herbenoemd de heeren W. Temperman,
I. D. PranBen van da Putte en Joh.
Pilaarin de gascommlssie de heeren
mr. J. de Witt Hamer, W. Tempermart
en J. P. van der Leeuwin de comm.
voor strafverordeningen de heeren
Joh. Pilaar en jhr J. W. E. Von
Schmidt aui Altenstadtin de comm.
van aanslag in den H. O. de heeren
J Donner, W. Temperman enA.S.J.
Dekker; in de reclame-eomm. voor
den H. O. de heeren J. Z. Biseh, W.
Kakebaeke en J. C. H Hollmann tot
afgevaardigden naar de aandeelhou
ders verg. der N. V.Waterl. Maatschappij
Z.-Bev. de heeren I. D. Fransen van
de Putte en Joh. Pilaar en verder in
de comm. van toezicht op het L. O.
de heer A. G. van Dijk, met wien de
heer L. Bujjssenaers was aanbevolen,
en als regentesse van het weeshuis
mevr. de wed. W. Mol ij aBevier de
Pouw, met wie was aanbevolen mevr.
M. D. Ruijssanaers—Loder.
In de comm. van toezicht op het
M. O. wordt herbenoemd de heer mr.
J. H. M Stieger, met wien de hoer
W. J. M. Bitter was aanbevolen. In
de vacature van den heer G. A. Haje-
nis wordt benoemd dr. D. Mol, met
wien was aanbevolen de heer Jan van
Poelgeest.
Tot lid van het Burg. armbestuur
wordt herbenoemd de heer P. A. de
Ligny, die met de heer W. A. P. P. L.
van Buren op de voordracht stond,
en in de vacature van den heer G. A.
Hajenius wordt met 6 stemmen be
noemd de heer E. C, van Dissel, met
wien de heer J. de Krnijter was aan
bevolen. Deze laatste verkrijgt 3
stemmen.
Alvorens de laatste benoeming plaats
had, deelt de heer Dekker mede, dat
hjj ditmaal zijn stem op den heer De
Krnijter zou uitbrengen. Het komt
spreker voor, dat de voordrachten
voor leden van het Burg. Armbestuur
in don regel zeer eenzijdig zijn. Nu
zijn W8l twee personen van verschil
lende richting voorgedragen, maar
spreker had het billijk gevonden,
wanneer de heer De Krnijter ditmaal
als no. 1 op de voordracht gestaan had.
Da opnieuw benoemden, voor zoover
zij aanwezig zjjn, verklaren hun be
noemingen aan te nemen.
Nog deelt de Voorzitter mede, dat
hij met ingang van 1 Jan. a.s. als
voorzitter van de gascommlssie op
treedt.
Daar f 2000 4 <>/0 pandbrieven van
de Nat. Hypotheekbank, behoorende
tot de effecten door den gemeente
ontvanger in onderpand aan de ge
meente gegeven, zijn uitgeloot, wordt
hem toegestaan, deze effecten In te
ruilen tegen f 2000 aandeelen van de
credietvereeniging te Amsterdam.
wensch je vandaag bij me te houden.
We rfjden strakjes samen naar mijn
huis in de Sarphatistraat, dlneeren
daar en wachten rustig op de komst
van je vrouw".
Zoo geschiedde het.
Toen de vrouw van Buyser zieh aan
het opgegeven adres aanmeldde, be
gonnen tusschen de drie onmiddellijk
de beraadslagingen. Louwers legde
haar uit, hoe hij haar man In zijn
macht had gekregen en dat het er
voor beiden treurig zou uitzien, als
z(3 zijn wil niet deden.
„Maar we kunnen toch zoo op stel
en sprong niet verhuizen", wierp ze
tegen.
„Nood breekt wet. Je gaat morgen
Daar Noordwijk, pakt al de kleeren
van ja man en je zelf bijeen en je
verzendt ze aan mijn adres. Alle din
gen, dia van «aarde voor jullie zijn,
stuur je ook maar cp; het komt op
een kist meer of minder heusch niet
aan."
„Eu mjjn meubelen
„Neem ik allemaal van je over. Ik
geef er, zonder ze gezien te hebben,
twee duizend gulden voor. Ik voldoe
ook de verdere huur. Als je alles in
gepakt en verzonden hebt, kom je
weer naar hier. Ik logeer jullie tot
Zaterdag. Dan gaat er van Rotterdam
uit een boot naar Amerika. Met die
boot vertrekken jullie."
„Naar Amerika riepen beiden vol
ontzetting uit.
Louwers knikte.
'Wordt vervolgd.)
