JS°. 147 lyiö
Zaterdag 13 December
1008te jaargang.
De Dubbelganger.
Bij dit ho, behoort eea
Met volle Zeilen.
s FEUILLETON.
Oa uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
PrflB per kwartaal, in Goes f (9,79, buiten Goes, franco 3,£5.
Afzonderlijke nommers 9 cent.
inzending van advertentiën op Maandag en Woensdag
vóójt 2 uren, op VRIJDAG vóór 13 ure».
Telefoonnummer 8?. Directeur G. W. vak Barneveld. Uitgave va» <ie HaausLVeaaootsehap fcGoea«h6 Qouraut".
«f
Depris der gewone advertentiën is van 1-5 regels50 et., eikeregel meer 10 ct
[ij directe opgaaf van driemaal 'plaatsing derzelfde advertentie wordt
de prijs slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—10 regels i 1,berekend.
Sewjsnammers 5 cent,
Hoofdredacteur W. J. C. van Santen.
Zij, die zich met Ingang
van 1 Januari a, s. op ons blad
abonneeren, ontvangen de tot
dien datum verschijnende num
mers gratis.
Hei wil ons \oorkomen, dat de pre
mier, mr. Oort van der Linden, er
uitnemend in geslaagd is, bet karakter
van liet door hem gevormde Kabinet
te schetsen liet steunt geen enkele
partij, dock ontleent zijn roeping, over
de hoofden der partijen heen, aan de
uitspraak des. volks. En het werd met
andere woorden herhaald het Kabinet
staat even los van de vrijzinnige con
centratie als van de sociaal-democratie.
De heeT Gort van der Linden voor
zich is er van overtuigd, dat dit juist
zijn sterke zijde iswant de volks
opinie komt een bewind meer ten goede
dan de steun der politieke partijen.
Deze regeering trad dan ook op, wijl zij
had gezien de duidelijke strooining in
den lande voor algemeen kiesrecht en
de bewindslieden de overtuiging bezaten,
dat die eisch diende ingewilligd te
worden.
De heer Loeft' zal wel begrepen
hebben, dat er van zijn praatje, als zou
liet Ministerie-Gort van der Linden
voor de vrijzinnige concentratie de
kastanjes uit het vuur halen, niet het
allerminste overblijft, en wij zijn be
nieuwd, of de afgevaardigde voor
Waalwijk zoo eerlijk zal wezen, bij de
reylieken deze woorden in te trekken.
Veel 'vertrouwen hebben wij er echter
niet op.
Wat ook beider aati het licht is
getreden en waarop wij een vorige maai
reeds gewezen hebben het Ministerie-
Cort van der Linden wil voor alles zijn
Ministerie van kiesrecht-hervorming.
Het algemeen kiesrecht ligt volkomen
in de lijn van onzen tijd;-is het niet
sedert tientallen van jaren aangekondigd
als de logische consequentie van ons
constitutioneel recht Hoe men het ook
anders wil voorstellen, een feit is
het, dat het algemeen kiesrecht ter
rechterzijde een zeer groot aantal aan
hangers vindt.
Wij achten het daarom ook zoo juist
ingezien, dat het Kabinet-Cort van der
Linden zij n program zoo bekpopt mogelijk
heeft gemaakt, [minerswas de uit-
.Andre", zei ze zaebt, .zal je me
niet uitlachen
„Ik... jou?" vroeg hj verwonderd.
„En waarom?"
„Omdat...", baar stem daalde en er
kwam een vochtige glans In naar
oogen, „omdat ik spijt heb over wat
ik je toen geschreven heb."
De situatie werd moeilijk voor
Louwers. Maar hij was vast besloten,
zich als een man er uit te redden.
Hoe gaarne hj ook zou willen,
hj mocht haar niet toebehoorea. Tus-
schen hen in stond de vrouw, die
weliswaar zijn vrouw niet was, en
nooit door h<m leed zou zjn aange
daan, maar hj was nu eenmaal geen
Louwers meerhj was André van
Haegendoorn geworden. Zelf bad hj
het zoo gewild.
„Ik dank u voor deze woorden,
freule Van Haftften", zei hij beleefd,
doch koel. hebt uw besluit geno
men en, geloof me, het is, in ons beider
belang, een zeer wijs besluit.»
„Dus dan heb je toch nooit van me
gehouden
„Dat zeg ik niet. MJ dunkt, mjn
optreden moet je wel van het tegen
deel hebben overtuigd."
„En toch...
„Tooh kunnen we niet meer voor
elkander zjn dan vrienden. Goeie,
beste, trouwe vrienden. Neem je mjn
voorstel aan
„Ja, op één voorwaarde."
„En die is?"
spraak aan de stembus van Juni niet
duidelijk ten gunste van Staatspeu-
sionneeriug en algemeen kiesrecht Lie
overgroote meerderheid verlangt naar
inwilliging van deze beide eischen. De
heer Cort van der Linden heeft het
begrepen. In het voorjaar reeds zal het
ontwerp-pensionneering van Minister
Treub behandeld kunnen worden de
heer Bertling zoekt nauwkeurig naar
de middelen, waaruit de hooge kosten
der sociale verzekering zullen bestreden
worden. En dan rest het Kabinet nog
maar één taak Grondwetsherziening.
Voor 'ous staat het vast, dat een
nieuwe uitspraak van de stembus zich
vóór 1917 zal doen hooren. De
Grondwets-herziening wordt niet ver
schoven naar het eirul van deze legisla
tieve periode; het Ministerie heeft er
den nadruk op gelegd, dat zulks onver
wijld zou geschieden.
De heer Cort van der Linden en
waarschijnlijk wel om boven-omschreven
reden gevoelt zich sterk staan een
hoogst benijdenswaardige eigenschap
voor een bewindsman iu zulke moeilijke
tijden als de onze Hij overschat zich.
niet, meenen wij. Want het is bet-
program van de meerderheid des volks,
dat hij tot regeeriugs-program beeft
verheven. Alleen reeds daarom zullen
de verschillende partijen, maar iu de
eerste plaats die van links, zijn regeering
hebben te steunen, willen zij haar
invloed iu den lande niet verliezen.
Het is wel een eigenaardige positie,
waarin bijzonderlijk de sociaal-demo
craten verkeeren. Twee der voornaamste
eischen van hun program staan op het
punt, in vervulling te gaan. Maar wil
dit geschieden, dan zijn zij Verplicht,,
het Ministerie-Cort van der Linden t.e
steunen, ook daar, waar zij nimmer
steun wenschten te vevleenen op het
stuk van defensie. De premier heeft de
sociaal-democraten al eens even aan
den tand gevoeld. Uit zijn rede toch
stippen wij het volgende aan
„De lieer Troelstra wees op het
verzet der arbeiders tegen het inili-
lairisme. Maar het zijn niet alleen
arbeiders, die zich verzetten, en niet
alleen arbeiders, die bij oorlog rouwen.
Het was echter overdreven, het mili
tairisme aan het kapitalisme toe te
schrijven, dat juist lijdt onder de enorme
destructie van kapitaal door den oorlog.
Maar het gevaar voor oorlog schuilt
in de tegenstelling tusschen de alge-
uieene meuschelijkheids-idee en de vader
lands-liefde. De vaderlands-liefde schuilt
in de volks-ziel, en wordt die gekwetst,
dan ontstaan conflicten en oorlog."Wij
„Ik ben ook toevallig hier, André.
Mjn broer, die in Heiloo notaris is,
is vier weken geleden getrouwd. Al
een paar dagen logeer ik bj hem.
Maandag ga ik weer naar Apeldoorn
terug. Ga je dan nu met me mee j
dan kan ik je aan mjn broer en zijn
jonge vrouw voorstellen Bigt bj ons
eten, ja
„Het spijt me, maar ik kan het niet
doen
„Blijf 1® onverzoenlijk, André?"
„Onverzoenlijk? Wel neen. Ik heb
je toch gevraagd, om goeie vrienden
to blijven", antwoordde hjj luchtig.
„Je bent taai, hoor."
„Zooals altijd 1"
HJ lachte.
Maar zj beantwoordde dien lach
niet.
„Ik mag je geen verwijten maken,
André," zei ze ernstig. „Het ts voor
een goed deel mjii eigen schuld.
Ikik heb we! wat al to veel met
je gespeeld. Enfin gedane zaken
nemen geen keer. Maar een gróót
genoegen zou je me nog kunnen doen."
„Zeg het maar."
„Z».j je me daD ook mijn zin geven
„Eerst moet ik weten, waar het
over gaat."
„Mjn oom, barors Meindersma van
Velzen, is in het voorjaar veertig
jaar getrouwd. Hij gaait dan o-n
groote partij. Kom je daar ook,
André
„Ik ben wol bang, dat ik geen ult-
Hoodigiog zal krjgen."
„En als ik je die bezorg
„We zullen zien."
Daarop stak hj baar de band toe,
nam den hoed af en vervolgde zjn
wag. ZJ bleef hem n&ktSkea, tot hj
bfi een itrommmir van dan -» na
leven thans iu een algemeenen toestand
van spanning, en als wij dan het geweer
op schouder nemen, dan vervullen wij
den elementairen plicht van ieder
levend mensch en natieden plicht
tot zelfbehoud".
Is dat .niet kloek gesproken
Leest men uit deze woorden niet
teu allerduidelijkstewij, regeering,
willen van geen marchandeeren weten
Dienzelfden toon hoort men uit de
Memorie van Antwoord op de Oorlogs-
begrooting. Generaal Bosboom zegt het
onomwonden politieke overwegingen
zullen hem er nimmer toe brengen,
zijn voorstellen te wijzigen. Naar zijn
eigen overtuiging zal hij zijn beleid
bepalen, en hoe ook de op één na
sterkste groep ter linkerzijde, de sociaal
democratische, over de land-defensie
moge denken, Minister Bosboom is
niet één seconde van plan geweest, naar
het pijpen van die groep te dansen.
Wat dan
Zullen de sociaal-democraten hun
stem aan de militaire begrootingen
geven f
Maar het wordt hun niet gemakke
lijk gemaakt. In de reeds genoemde
Memorie toch verklaart generaal Bos
boom aan de eene zijde, dat van bezui
nigingen, zooals die in het Voorloopig
Verslag werden aangegeven, geen sprake
kan zijn, en anderzijds brengt hij de
tijding, dat als zeker mag worden aan
genomen, dat stijging van het oorlogs
budget in de eerstvolgende jaren uog
wel onvermijdelijk zal zijn.
De sociaal-democraten weten dus,
waaraan zij zich te houden hebben.
Zij kunnen er toe besluiten en
dit blijft voor hun algeheele verant
woordelijkheid hun stem aan de
militaire begrootiugen te onthouden.
Maarvoorzien zij dan de ge-
v olgen ook 't
De rechterzijde loert op de gelegi
lieid, haar slag te slaan, ook al schaadt
zij daarbij op de ernstigste wijze de
volks-belangen. Het laat haar koud.
Zij zal elke kans aangrijpen, om het
Kabinet-Cort van der Linden te treffen
was het in de Tweede Kamer niet de
leider der gedunde antirevolutionaire
groep, de heer Van der Voort van
Zijp, die de bedreiging uitte, dat
men een bewindsman wel eens zou
kunnen doen vallen, niet om redenen,
in de' door hem voorgedragen begroo
ting gelegen En, dit staat als een
paal boven waterde gemakkelijkste
kans zal de rechterzijde krijgen bij de
begrootingen voor de hoofdstukken
Oorlog en Marine.
zichtbaar ward. Toen zuchtte zj,
stapte op haar fiets en reed In tegen
overgesteldo richting heen.
III
Henri van Haegendoorn was naar
Hulshorst gereden en na een moel
ijken tocht kwam hj aan het café
van Mejer aan. De oude man, reeds
jaren weduwnaar, was zeer onder den
indruk van het vardwjnen zjner
dcehter; een ander zon hij beslist
nachtverbljf geweigard hebben, maar
deze heer zag er zoo deftig nlt, dat
hj werktuigeljk de meid bevel gat,
een kamer voor meneer in orde te
brengen. Er was nog iets, wat hem
tot dit besluit dreefhj meende Henri
reeds eerder gezien te hebben. Dit
was volkomen jniat; zjn gedachten
waren echter te zeer elders, dan dat
hj zich juist kon herinneren, waar
hj dien heer ontmoet had.
Heel Hulshorst sprak overdeonbe
grjpeljke verdwjning van Anna
Mejer. Ze stond bekend als een inge
togen, fatBoenlJk meisje. Daarom ver
baasde het allen te meer, dat ze zoo
plotseling verdweneD was. De couran
ten hadden van het feit natunrljk
reeds melding gemaakteert volledig
signalement van Anna Mejer was
opgenomen. Ze was slechts eenmaal
een week van huts geweest; za had
toen, naar ze vertelde, een betrekkiDg
gekregen in een hótel te Lelden, om
beter met de geheimen van de kenken
op de hoogte te komen. Dat was ge
weest in hótel „Baisse".
's Morgens vroeg ging Henri naar
Zwolle. HJ bad de couranten gevolgd
en wist nu den heeleD toestand. Een
ding was hem nog niet helder en
daarom i»*s r'- .7-v
Zal ook de sociaal-democraat tegen
deze begrootingen stemmen, dan is de
kans zeer groot, neen, dan is ze zeker,
dat liet Kabinet-Cort van der Linden
aftreedt. Kan in zoo'n geval de S. D.
A. P. er mede af, de schouders op te
haten en te zeggen aprks nous le (léluge f
Wij gelooven van niet.
Als dit Ministerie er niet in slaagt, j
Grondwets-herziening tot stand te bren
gen, dan is het algemeen kiesrecht voor
jaren en jaren van de baan. Wij zouden
niet graag de verantwoording dragen,
die in zoo'n geval de sociaal-democraat
op zich laadt.
Welnu, om terug te komen op wat
wij zoo straks zeidenhet is deze
wetenschap, welke den heer Cort van
der Linden zoo sterk doet staan. De
consequentie van zijn standpunt is, dat
de regeeriug bij de afwerking van haar
program niet wijken kan en wijken mag
voor de macht der oppositie van de
politieke partijen.
Or,s dunkt, daar dient rekening mede
gehouden te worden.
Eén groot doel heeft het Kabinet
zich voor oogen gesteld kiesrecht
hervorming. Is die bereikt, dan acht
zij haar taak afgeloopen.
Vandaar wij hebben het thans
uit den mond van den premier kunnen
hooren dat aan een herziening van
artikel 192 der Grondwet, het ouderwijs
betreffend, niet kan gedacht worden.
De heer Cort van der Linden is be
vreesd, dat het Ministerie zijn eenige,
doch groote kracht zou verzwakken,
indien het het strijdpunt der verkiezin
gen, waaromtrent het volk zich ondub
belzinnig uitte algemeen kiesrecht
ging vertroebelen met een andere kwestie
die van het onderwijs waarover
nog geen uitspraak is gedaan. Het
Kabinet is er, om een bepaald progiam
uit te voeren het meent dat te kunnen,
aangezien het daartoe steunt op de
volks-overtuiging, maar het zou de
rechtvaardiging van zijn optreden en
streven prijs geven, zoo het thans
buitendien voorvechter werd voor een
zoo moeilijke en politiek-onklare zaak
als het school-vraagstuk.
Ziedaar het standpunt van den heer
Oort van der Linden.
Eeu standpunt, dat, zooals men weet,
niet geheel en al het onze is, doch dat
wij volkomen weten te eerbiedigen.
Dit is wel een uitgemaakte zaak
er wordt een andere toon, een heel wat
frisscher geluid van de regeerings-tafel
gehoord, dan sedert 10 Maart 1908 het
geval is geweest. De vlag der democratie
waait wederom in den top van de mast.
volgende telegram: „Bétel Suisse,
Leiden. Is Ir, de maand Augustus
Anna Mejer bj u in betrekking ge
weest Draadantwoord höiel „Keizers
kroon* Zwolle,"Van den Berg."
Met opzet had Henri een gefingeer
de» naam opgegeven.
Het antwoord op zjn telegram liet
niet lang op zich wachten. Het was
kort en bondig, en luidde: „Nooit."
Nu wist Henrl alles, wat hj weten
wilde.Het zou hem niet moeiljk vallen,
zjn broer André, met betrekking tot
Anna Mejer, zóó in de knel te brengen,
dat hj hem de gevraagde zes honderd
pop gaf en nog een aardig sommetje
bovendien.
Voorloopig wilde hj dit echter nog
laten. HJ moest eerst het advies in
winnen van Hubrecbtsen, een verloo-
pen juridisch Btudent, maar een bj-
zonder gewiekaten baas. Zoo gedacht,
zoo gedaan. Een briefkaart, waarin
HHbrechtsen verzocht werd, den vol
genden middag even op zjn kamers
op te loopeD, was gauw geschreven
en even gauw gepost.
Daarop ging hj een eindje wandelen.
HJ liep den tuin van Mejer door en
was aldra tn een denneboschje geko
men, dat achter den tnin van de her
berg gelegen was. Zjn gedachten
waren slechts op één punt gevestigd
geld. En dat geld zou hj, moest hj
krjgenbj wist ook, wie het hem
verstrekken zon: André. HJ was er
van overtuigd, hem in zjn macht te
hebben.
Plotseling bemerkte hj, dat hj niet
verder kon. HJ stond voor een beek,
die, na de laatste regens, tameljk
veel water hield.
En toen zag bfi....
Wij stevenen naar een ander land, naar
een nieuwe kust van vooruitgang en
hervormingmet volle zeilen.
Nederland kan zich niet genoeg ge
lukkig prijzen, dezen zomer bet juk van
het clericalisme van de schouders ge
worpen te hebben.
liuitenland.
De bureaucratie In Dultachland.
Von Bethmann Hollweg, de Duitsche
Rijkskanselier, heeft zich in den
iaatsten tjd meer bureaucraat dan
staatsman getoond.
Was hj tooh doordrongen van de
waarheid, dat de volkswil in onzen
tjd boven alles ontzien en geëerbiedigd
moet worden, dan zon hj zeker niet
zoo achteloos tegenover den RJksdag
zijn opgetreden, als hj de laatste dagen
gedaan heeft.
De leden van den RJksdag toch,
die immers het gaheele Duitsche volk
vertegenwoordigden, spraken met ver
pletterende meerderheid hun onte
vredenheid over de handelingen van
den RJkskanselier uit.
Hiermede gaven zj te kennen, dat
het Dnitsche volk, ten opzichte van
het leger en de militaire overheid,
niet wenschte behandeld te worden
als thans in Zabern geschied is.
Was nn de RJkskanselier, die in
deze kwestie een geheel ander stand
punt inneemt dan de RJksdag, een
goed staatsman geweest, dan zou hj
begrepen hebben, dat deze afkeuring
van zjn beleid het bewjs was, dat
men ham de keus liet, voortaan een
anderen weg in te slaan of voor goed
van het politieke tooneel te verdwj-
nen.
Van Bethmann Hollweg beschouwt
de zaken evenwei anders. Da motie
van wantrouwen is voor hem een be
wjs, dat de RJksdag bet niet in alle
opzichten met hem eens was. QJ
vindt dit minder prettig, maar laat
nog in bet midden, of hj, dan wel de
RJksdag het bj dit meeningsversobil
bü het rechte eind heeft en legt in
middels de motie van wantrouwen
kalmweg naast zich neer.
Dat is het echte standpunt van den
bureaucraat, hj is kanselier bj de
gratie van den keizer en slechts de
teokenen van diens ontevredenheid
kunnen hem noodzaken, zjn politiek
beleid te wijzigen.
De keizer alleen heeft het recht, den
kanselier te benoemen en te ontslaan,
zegt de beer Von Bethmann Hollweg.
Zeker, maar de RJksdag heeft alleen
het recht, wetten en begrootingeD aan
te nemen sn te verwerpen en wanneer
de RJkskanselier het oordeel van den
RJksdag zoo weinig bljkt te tellen,
dan heeft deze volksvertegenwoordi-
de herberg; bulten adem kwam hj
binnen en hjgde„Mejer... Mejer...
je dochter... 1"
Do onde man scheen als uit een
droom te ontwaken. HJ pakte Henri
ruw bj de borst.
„Mjn dochter Wat weet je van
mjn dochter
„Doe zoo woest niet I" schreeuwde
Henri. „Ik heb het niet gedaan
„Wat niet
De oude liet hem weer versuft los.
Henri herademde.
„Kom mee", zei hj. „Het spjt me
vreeseljk, dat ik je zoo'n beroerde
boodschap moet brengen. Je doehter
is dood. Verdronken."
Ver...dron...ken?" stamelde de oude.
„Ja, verdronken. Maar niet door
eigen schnld. Ze is vermoord."
Een snjdende kreet klonk door de
gelagkamer. Mejer waggelde een paar
paBsen, toan vlei hj met een plof op
den grond neer.
Onmiddell Jk snelde Henri de herberg
uit, om den veldwachter op te zoeken.
ZJ beiden, door een man geholpen,
gingen naar de beek en brachten het
Ijk van Anna naar de herberg. Mejer
was weer tot zich zelf gekomen. Teen
hj den droeven last zag, welke in zjn
gelagkamer werd neergelegd, staar da
hj een oogen blik wjd voor zleh nlt,
met verdwaasden blik.Langzaam gleed
hj op zjn knieën, langzaam ook werd
hj zich bewust, wat er gebeurd was.
HJ nam een hand van zjn dood kind
en kuste die lang en teeder. „Arme
lieveling.arme, ongelukkige Anna,"
stamelde hj Toen viel de oude man
opnieuw in zwjm.
(Wordt vervolgd