N°. 144 191ö.
Zaterdag 6 December
10ö8te jaargang.
De Dubbelganger.
Bij dit no. behoort een
Bijvoegsel.
Mr. Troelstra's Rede.
GOESCH
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prfls per kwartaal, in Goes f 0(75, buiten Goes, franco f 4,25»
Afzonderlijke nommers 5 cent.
inzending van advertentlöia op Maandag en Woensdag
vóór 2 uren, op VRIJDAG vóór 12 uren.
Telefoonnummer 28, Directeur G. W„ van Babneveld. Uitgave
Bij de algemeeue beraadslagingen
over de Staatsbegrooting 1914 is de
rede van mr. P. J. Troelstra, den lei
der der sociaal-democraten, zonder twij
fel een evenement geweest. Wie de
schittereude welsprekendheid van den
afgevaardigde voor Leeuwarden kent,
zal begrijpen, hoe zeer de Kamer onder
dit betoog geboeid was. Het was mees
terlijk van vorm, meesterlijk van voor
dracht. Wanneer de partij-genooten
mr. Troelstra's parlementaire redevoe
ringen zullen uitgeven, zal deze een
plaats onder de eerste innemen.
Evenwelop de voorstellingen, door
dezen politicus gegeven, valt wel het
één en ander af te dingen. Met name,
wat de oplossing der ministerieele crisis
betreft. Het is, nu men de zaken ach
teraf beziet, wel heel gemakkelijk te
zeggen, dat een extra-parlementair
Kabinet, met het program der vrijzin
nige concentratie als regeerings-pro-
gram, de eenige constitutioneele oplos
sing der crisis kon zijn, maar daar
mede is mr. Troelstra er nog niet af.
'Uit de geschiedenis der crisis valt heel
wat anders te leeren.
Toen de uitslag der verkiezingen
dezen zomer het Ministerie-Heemskerk
noopte heen te gaande kiezers zich
hadden uitgesproken ten gunste van het
hersteminingS'program, dat voor deze
gelegenheid vrijzinnigen en sociaal
democraten gemeen hadden, zijn, zooals
men weet, den laatsten drie ministeri
eele portefeuilles aangeboden. Zij wei
gerden. Dat was heelemaal niet erg,
betoogde mr. Troelstra, want die wei
gering bracht geen oogenblik de ver
wezenlijking van het concentratie
program in gevaar. Maar die concen
tratie is, na de weigering door de
sociaal-democraten, bij de pakken gaan
neerzitten kon er niet toe besluiten,
om, met steun van de S. D. A. P., zelf
een Kabinet saam te stellen. Toen
kwam dus de laatste constitutioneele mo
gelijkheid een Ministerie vormen van
extra-parlementairen huize. Dat dit er
zou komen, stond bij de sociaal-democra
ten reeds vast, toen zij hun buitengewoon
congres te Zwolle hielden.^ En zij ver
klaarden zich bereid, zefts vóór de
militaire begrootingen te stemmen, als
de rechterzijde op slinksche wijze het
Kabinet zou doen vallen, vóór het de
5 FEUILLETON,
Het duurde maar even, of er trad
een fatterig jongmanseh binnen. Hij
moest dat bemerkte Lonwars op
het eerste gezicht heel wat jonger
zijn dan zfln broer, dl-) zich den vori-
gen dag met de automobiel bad dood
gejaagd, maar hfl zag er nog meer
verloopen uit dan de overledene. De
haren op zfln boemelaars-hoofd wa
ren te tellen, hfl was mager en had
een gele, goorachtige gelaatsklenr.
„Een ffln merk mompelde Lou-
wers, toen hij ztjn „broer" zag bin
nentreden. „Wat ik ook zeggen kan
in een nette familie ben ik zeker
niet terecht gekomen."
De andere was naar de tafel toe
gegaan. Louwers gevoelde, dat hfi
tenminste wit moest zeggen.
„Je bent er ving bfl, hoor," zei hfi
na een oogenblik.» Op mfln woord van
eerdat is hartelijk van je."
De „broer" sperde zfln oogen open.
Zóó was hy nog nooit aangesproken
doorgaans werd hij direct wegge-
blaft. Hfl besloot, van de situatie
party te trekken.
„Ik las van je ongeluk in de „Te
legraaf". Dacht je nu werkelijk, An-
dré, dat ja brcêr Henri je in den
steek zou laten Nee, nee, zóó kan
je me niet miskennen!"
„Aha," dacht Lonwers, „dat lieve
stuk broêr van me heet Henri. Goed,
dat Ik het weet En hard-op: „Beste
Henri, je weet, hoe ik je maglfiden I"
De ander dacht nu waarlijk, dat
twee voornaamste punten van zijn pro:
gram kon in vervulling brengen
Staatspensionneering en algemeen kies
recht. De houding der sociaal-demo
craten zou dus zoo loyaal mogelijk
wezen.
Ziehier, in korte trekken weergege
ven, het betoog vau mr. Troelstra.
Handig was het zeer zeker, doch der
waarheid heeft de leider der sociaal
democraten geen volkomen recht
gedaan.
H. M. de Koningin heeft mr. Troel
stra's advies gevraagd in zake de op
lossing dei crisis. Luidde dat advies
nu: te komen tot een extra-parlemen
tair Kabinet met het program der vrij
zinnige concentratie als regeerings-pro-
gram Neen immers Mr. Troelstra
zag toen veeleer de oplossing in een
gemengd Kabinet, samengesteld uit de
democratische elementen ter linker- en
rechterzijde.
Er is echter meer.
Uit de uitvoerige briefwisseling, ge
voerd tusschen dr. Bos als aangewezen
Kabinets-formateur en mr. Troelstra,
blijkt, dat hij bereid zou ziju, op zekere
voorwaarden eeu concentratie-Kabinet
te steunen. Dan zouden bijvoorbeeld de
begrootingen voor Oorlog en Marine
voor het dienstjaar 1914 het eindcijfer
van die voor 1913 niet mpgen over
schrijden. Wij hebben destijds uitvoerig
aangetoond, dat in werkelijkheid deze
steun niets beteekeneu kon, doch dit
doet er op het oogenblik minder toe.
Alleenlijk wenschten wij aan te toonen,
dat toen de heer Troelstra óók de komst
van een extra-parlementair Kabinet niet
voorzag.
Was het van den leider der S.D.A.P.
nu niet wat al te goedkoop, met een
zeker aplomb te beweren een extra
parlementair Kabinet, met het program
der vrijzinnige concentratie als regee-
rings-program, was de eenige consti
tutioneele oplossing der crisis Hij had
er zelf blijkbaar ook wel eens anders
over gedacht
Hoe men de zaak ook beschouwt
de weigering der sociaal-democraten,
om de drie portefeuilles te aanvaarden,
heeft de uitvoering van het concentratie
program in gevaar gebracht en wij voor
ons begrijpen volkomen, dat mr. Troel
stra den heer Cort van der Linden uit
den grond zijns harten dankbaar is, dat
dit gevaar thans is afgewend, al brengt
het Kabinet op het stuk van Staats
pensioen niet dat, wat vrijzinnige con-
ceutratie en sociaal-democratie hadden
gehoopt te geven.
Wijzen wij er nog op, dat de leider
der S. D. A. P. in de toekomst een
nieuwe partij-groepeering zietsamen
werking der burgelijke democraten tegen
de conservatieven van links en rechts.
Wij behoeven waarlijk niet meer uiteen
te zetten, dat wij die partij-formatie
van harte zullen toejuichen we hopen,
dat haar komst niet verre meer is.
Mr. Troelstra hoopt het ook, doch om
andere redenen dan van lands-belaag
dan zal de S. D. A. P. den klassenstrijd,
die de laatste maanden wel wat in het
gedrang is gekomen, met hernieuwden
ijver kunnen voeren.
M^aar zoover zijn we nog niet.
En daarom zat er voor mr. Troelstra
ook wel niet veel anders op, dan om
naar buiten den schijn te wekken, als
zou de sociaal-democratische arbeiders
partij een volkomen homogene partij
zijn. Wie met aandacht de jongste
gebeurtenissen heeft gevolgd, weet wel
beter.
Het was een rede, meesterlijk van
vorm, meesterlijk van voordracht. Wij
herhalen het gaarne. Maar ontkend
kan toch niet worden, dat aan den
schijn heel wat geofferd is en daardoor
noodzakelijkerwijze telkens en telkens
de werkelijkheid weer in het gedrang
komen moest.
Buitenland
Het conflict te Zabern In den
Rijksdag.
Kleine oorzaken hebben dikwijle
groote gevolgen.
De onbezonnenheid van een piep
jong luitenantje, die, trotsch op zyn
uniform en de denkbeeldige macht,
waarmede hfl zich hekleed dacht, zich
gerechtigd achtte, de burgerlijke be
volking met een in het DuitBche
leger algemeen hekend scheldwoord
te qualiflcoeren, die, op zijn beurt
door straatjongens uitgelachen, cho
colade ging koopen, en in een café
een glas bier ging drinken, met een
geleide van vier soldaten, met de
bajonet op het geweer, is oorzaak
geweest, dat de Duitsche Rflksdag een
zitting achter den rug heeft, zoo storm
achtig en zoo afkeurend voor het
beleid der regeering, als maar zelden
Is voorgekomen.
Want we meldden het reeds uit
voerig, hoe het kwajongensachtig op
treden van den luitenant en de hou
ding daarna door de bevolking aan
genomen,eenige te Zabern in garnizoen
liggende officieren zoozeer alle plichts
besef deed vergeten, dat zfl op de
meest willekeurige wijze hurgera ge
vangen namen en totaal ongevaar
lijke personen met geweld van wape
nen bedreigden.
Dit was een oversohrflding van
machts-bevoegdheid, een schending
van alle langs wettelflken weg vast
gestelde rechten en verplichtingen
der burgerlijke bewoners van het
Rflksland, waartegen niet krachtig
genoeg kon worden opgetreden.
Juist in het Rflksland, in dat ge
deelte van het groote Duitsche Rflk,
waar de bevolking met bflzondere
zorg moet geleld worden, waar alles,
wat hen kan prikkelen, vermeden
dient te worden en men door een
doelmatige leiding langzamerhand
moet trachten, de bewoners, door
liefde voor leger en staat, aan zich
te binden, verdiende dit zonderling
militair optreden de grootste afkeuring.
En niemand nit de stampvolle zaal
van den Rflksdag had dan ook Woens
dag iets anders verwacht, dan dat de
Rijkskanselier zfln leedwezen over het
gebeurde zon te kennen geven, de
onaantastbaarheid der burgerlijke
wetten en gemeentelflke verordeningen
zou waarborgen en de minister van
oorlog zou beloven, de schuldige heet
hoofden ernstig te zuilen straffen.
Het is evenwel anders geloopen.
De Elzasser Röser motiveerde de
ingediende interpellatie, daarbfl door
allerlei goedkeurende uitroepen van
de vrflzinoigen aangemoedigd.
Nadat hfl een overzicht van de ge
beurtenissen in den Elzas gegeven
had, voerde nog een der Elzasser
sociaal-democraten het woord.
Toen de Rflkskansefier opstond om
een oordeel over het gebeurde te
vellen, wachtte de geheele Rflksdag
in spanning zfln woorden af.
De heer Von Bethmann Hollweg gaf
toe, dat luitenant Von Forstner zich
door zfln minachtende uitlatingen,
alles behalve behoorlflk had gedragen,
maar stelde onmiddellflk daarop de
militaire autoriteiten in het gelijk.
Wanneer aldus do Rijkskanselier
het leger boieedigd wordt,moethetzich
verdedigen en wanneer officieren daar
bfl de wet overtreden hebben, dan
geschiedde dit, om zich tegen directe
aanvallen te verweren.
Te begrflpen is het, dat de Rflksdag
deze goedkeuring van de wetschencis
te Zabern met de grootste verbazing
aangehoord heeft. De rede van den
Rijkskanselier werd telkens door ge
lach, geroep en gejoel onderbroken
en kreeg tot slot slechts een zwak
applaus van de conservatieven, dat
echter onmiddellflk overstemd werd
door een algemeen gesis van bflna
den geheelen Rflksdag
De minister van oorlog, r,u aan het
woord komende, verdedigde in alle
opzichteD de handelingen der officieren
en deed telkenmale zfln groote min
achting voor de bevolking van het
Rflksland uitkomen.
Horhaaldelflk werd zfln rede door
Toen zfln voetstappen waren weg
gestorven, barstte Henri los„Jfl bent
ook een aarts huichelaar, André 1"
„Wat?" repliceerde deze nijdig.
„Dank oen beetje beter om je woorden,
zeg 1*
„Och, loop rondl Verkoop mfl geen
knollen voor citroenen 1 Je hebt haar
natunrlflk wel gezienEn je weet
drommels goed ook, wat er met haar
gebeurd is!"
Henri kon dit zeggeE. Hfl had van
Anna Mefler, ongeveer eon week ge
leden, een brief ontvangen, waarin ze
hem vroeg, of het waar was, dat zfln
broer met freule Sophie Van Haaften
ging trouwen.
„Idioot, die ja bent 1" riep Louwers
woedend uit. „Wat kom je me met
zulke flauwiteiten op mfln dak vallen I
Was gebleven, waar je zat 1" Louwers
moest zich wel woedend maken, want
hfl begreep absoluut niet, hoe hfl zich
zou redden uit de situatie, welke hem
volkomen vreemd was.
„Nou ken ik je weerlachte Henri
„Scheid en raas maar, dat is je fort."
Ook Louwers lachte.
„Zoo, vin-je dat, meneer?" En hfl
klopte Henri op zfln knie.
„In je hart hen je de kwaadste nog
niet. Heb ik altfld wel geweten 1
Maarre... ik zit drommels leelflfc in de
klem, André. Zes honderd pop. 't Zal
de laatste maal zfln, dat ik je om geld
vraag."
„Alweer de laatste maal?" vroeg
Louwers brutaal. „Nou, 'k zal er eens
over denken. Ik ga nn eerst naar het
politie-bureau. Die beroerde kwestie
moet nit de voeten 1"
Henri volgde hem.
„Maar beste jongen I" riep hfl nit.
„Je kan toeh niet zond»- is, jfl mBt
uitroepen van verontwaardiging onder-
broken. Verschillende leden liepen
dreigend op hem toe en met een al
gemeen afkeurend gesis werden zfln
woorden begroet. Tevergeefs trachtte
de voorzitter de orde te handhaven,
het rumoer was zoo groot, dat zfln
herhaaldelflk bellen om stilte over
stemd werd.
De ceotrum-afgevaardigde Fehran-
bach betoogde onmiddellflk na de rede
van den minister, dat thans de kloof
tnsschen dezen en het Centrum niet
meer te overbruggen was en sprak de
hoop uit, dat 'a ministers woorden niet
het gevolg waren van een gesprek
met den keizer.
Onmiddellflk stelden de vrijzinnigen
een votum van wantrouwen tegen den
Rflkskanselier voor.
En, om daadwei kelflk te toonen, dat
het beleid der regeiringin geenen
deele goedkeuren, bestaat er groote
kans, dat de leden van den Rflksdag
de militaire begrooting zullen ver
werpen.
Algemeen gelooft men, dat daarover
in de fractie-vergaderingen reeds is
beraadslaagd.
Gisteren trachtte Bethmann Hollweg
in den Rflksdag zfln houding te ver
dedigen, maar slaagde al was hfl
toen reeds wel gematigder er niet
in, de afgevaardigden van het recht
vaardige van zfln standpunt te over-
tnigen.
Men verzekert inmiddels, dat hfl, met
den stadhouder van Elzas-Loth^ringen
en den militairen bevelhebber te
Straatsburg, hfl den keizer ontboden is.
De motie van wantrouwen, lnldende:
„De Rflksdag besluit vast te stellen,
dat de behandeling van de aange
legenheden, die het onderwerp van
de interpellaties vormen, door den
Rflkskanselier niet in overeenstem
ming is met de opvattingen van den
Rflksdag",werd, met 293 tegen 54 stem
men en 4 onthoudingen, aangenomen.
Ook de nationaal-liberalen stemden
voor deze motie.
Binnenland.
De Ouderdomsrente.
Tusschen 3 en 9 December zullen
de rentetrekkers, volgens art. 369 der
In validiteitswet.de geadviseerde dienst
brieven aan de postkantoren moeten
afbalan. Al de oudjeB kregen Woens
dag een kennisgeving door de post
bezorgd, waarop vermeld, dat een
aangeteekende brief voor hen ten post
kantore ligt, in welken brief de be-
beslisBing v«,n het bestuur der Bank
is ingesloten, waarbfl hun een rente
wordt toegekend.
De directeuren van de groote post
kantoren hebben, in overleg met de
Rijksverzekeringsbank, op die kennis
je delicate gestel." Het klonk eenigs-
zins spottend. „Heb je dan gisteren
je pels niet meegenomen
Lonwers sloeg zich voor het voor
hoofd.
„Dat is waar ook. Maar mfln pels
zit dik onder de modder en is ge
scheurd ook. Ik zal de meid er maar
gelukkig mee maken."
„Beu-je goed? Geef dat ding dan
liever mfl cadeau 1"
„Klaplooper!" mompelde LouwerB,
Want hfl had zfln „broer" al in de
gaten. „Vooruit", zei hij, „neem het
ding dan maar." En hfl ging, zonder
groeten, de kamer uit.
Ze dineerden 's middags samen.
Henri was wederom ééu en al verba
zing. André liet den wfln onaange
roerd.
„Ook al een gevolg van het onge
val?", vroeg hfl.
„Wat
„Nou, dat je ineens geheel-onthouder
schflnt geworden te zfln."
„Moest ik wel", antwoordde Lou
wers. „Ik was er de laatste weken
toe gedwongen."
„Wat een glimpieper ben je toeh 1"
lachte Henri lnid op. „Maar zonder
gekheid is het werkelflk uit tusschen
jou en freule Van Haaften 't Wordt
in Amsterdam verteld 1"
„Tot mfln groote spflt wel".
„Tot mfln spflt 1" spotte Henri. „Ja,
jfl bent nog ai een kerel, om spflt er
over te hebben, als een vrouw je zegt,
genoeg van je te hebben. Voor één,
die je afdankt, heb je er tien anderen.
Nou, proostAls jfl niet drinken wilt,
doe ik het dubbelmaar voor
jouw rekening natunrlflk
Wordt vervolgd.)
hfl het in Keulen hoorde donderen.
„Neem me nu niet kwalflk," zei hfl,
„maar wat doe ja nu gek 1"
„Gek?.,. Ik?"
„Ja, natuurlijk. Je bent een heel
andere kerel geworden. En dat zoo
ineens I"
„Dacht je dan soms, dat je zoo'n
automobiel ongeluk maar langs je
kouwe kleeren kan laten afzakken
„Dat heelemaal niet 1 Hoe kom je
er bfl Maar apropos, heb ja al wat
van freule Van Haaften gehoord
„Freule Van Haaften Sophie,
bedoel je zeker?"
Nn ging hat Henri toeh waarlflk al
te hoog.
„Beste André, je moet door het
ongeluk heelemaal in de war zfln ge
raakt. Je weet toch zeker wel, dat je
me zoo beslist mogelflk verboden hebt,
freule Van Haaften met baar voornaam
Sophie aan te spreken?"
„Of ik dat weetbulderde Louwers,
om zich een honding te geven. Hfl
had dien „lieven" broer, die znlke
gevaarlijke vragen kon doen, liefst
maar zoo gauw mogelflk weggekeken.
„Wathebjedanhaarnaamtenoemen?"
.„Maar beste André," suste Henri,
„ze zal toch zeker ook al wel van je
ongeluk gelezen hebben?"
„Mfln ongeluk Wat voor onge
luk?"
„Je bent nog ziek, André," zei
Henri vriendelijk. „Ben je dan dat
automobiel ongeluk vergeten
„O.dit bedoel je 1 Ik ben uit den
wagen gevallen en viel op mfln kop.
'tWas net, of ik de maan en alle
sterren zag. Neem me niet kwalflk,
Ik ben nog een beetje in de war
„Ik kan 'tmerken," antwoordde
André. Maar hfl zweeg, daar er juist
op de deur werd getikt. Het kamer
meisje liet een eenvondigen man bin
nen, wien men het kon aanzien, dat
hfl door verdriet gebogen was.
„O, meneer," stamelde hfl, „Deern
bet me niet kwalflk, maar ik kin het
niet langer uithouden. Wat is er toeh
van mfln Anna geworden
Lonwers barstte in een zenuwachtig
lachen uit.
„Je Annal.Beste man, verloren
voorwerpen moet je bfl mfl niet komen
zoekenAnna zit Datnurlflk, daar,
waar je ze nog niet gezocht hebt.
Maar bfl mfl is ze niet. Kflk mfln
kamer maar door."
„Meneer", smeekte de oude man,
„als n alles wist, zou u die gekheid
niet maken. Mfln Anna is altoos een
ordentelijk meisje geweest. En ze
heeft u gisteren nog papier en Inkt
gebracht".
Louwers tikte op zfln voorhoofd.
„Je loopt met molontjes, beste man.
Ik ken je Anna niet. Ik heb nooit
papier en Inkt van haar gehad. Wie
ben je eigenlflk?"
„Kastelein Mefler, van Hulsbort,
meneer".
„Ik hoor je naam vandaag voor het
eerst".
„Ik dacht toch hausch, dat meneer
gisteren bfl me was geweest. Met nog
een meneer. Die bleet in de gelag
kamer zitten. En u ging een brief
schriiven*.
„Onzin, waarde heer. Je vergist je.
Dat je dochter zoek is, vind ik beroerd
voor je. Maar hier zal je haar niet
vinden".
„Neem me dan niet kwalflk, meneer",
stamelde de ondo man. „Maar ik had
zoo'n hoop zoo'n hoop
En bevend ging hfl de kamer uit.
De prfls der gewone advertentiên is van 1-5 regels 50 et., elke regel meer 10 ct
Bfl directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt
de prfls slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelflk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—10 regels A 1,— berekend.
Bewfltnummers 5 cent,
vaa de Naaml.Voanootsïfeap tGos?ske Courant". Hoofdredatteur W. J. C. van Santhn.
