RPNA Cacao
N°. 140 1913 Donderdag 27 November, 1008,e jaargang.
x Vain Houteh'S
De Dubbelganger.
Bij dit 210, behoort een
Bijvoegsel.
i FEUILLETON
iaOESCillE
De uitgave dezer Courant geBckledt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Pr8» por kwartaal, in Goes f 3,75, buiten Goes, franco f >,S3.
Afzonderlijke nommers 5 cent.
size ruling van advertenties op Maandag en Woensdag
vóór 3 uren, op VRIJDAG vóór 13 uren.
telefoonnummer 88. Direeteur G. W, vak Barneveld. Uitgave van de Naaml.VeKaootfwhap .Goeeshe Courant". Hoofdredaateur W. J. C. van Santbn
COURANT.
[Je prjjs der gewone advertentiën ia van 1-5 rogols50 ct., elke regel meer lOot
Bfl directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt
de prijs slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwoljk- en doodsberichten en da daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—10 regel» 4 f 1,— berekend.
Bewijsnummers 5 sent
Nog niet zoo ver?
Ons voorgaand artikel kreeg- ten
opschrift,Naar de verzoening
Moet het volgende anders luiden
Het Staatsstuk, dat straks zooveel
aanleiding geven «al tot uitvoerige
D^sprekingeu, kan op tweeërlei w$ze
worden uitgelegd. Het heet toch, dat
de regeeriug er niet aan denkt, oen
voorstel tot herziening van artikel
192 der Grondwet ,het openbaar
onderw|j n is een voorwerp vao de
aanhoudende zorg der Regeerlcg"
enz. iii te dienen.
Zoo op het oog lfjkt de verklaring
der regeering hard voor allen, die
gedacht hebben, dat het Kabinet Cort
van der Linden, door een einde te
maken aan den schoolstrijd, den weg
zou openen tot een betere, tot een
geeonde party-groapeerlng. Wfl voor
ors kunnen niet verheleD, dat wfj,
zachtst uitgelrukt, een anderen ge
dachten-gang van de regeering ver
wacht hadden.
Het is volkomen juist gezien, dat de
kostelooze ouder doms-rente uit
vloeisel van artikel 369 van Talma's
invaliditeits-verzekf ring zoo spoe
dig mogelyk haar beslag dient te
krfjgen. Zoo ooit met recht, dan kan
ten opzichte van onze ouden-van-
dagen gezegd wordenzij kunnen
niet wachten, geen dag en geon nacht.
En de onmiddellijke uitvoering van
dezen maatregel zal de rechterzijde
allerminst als een oor logs-ver klaring
opnemen.
De regeering schynt echter foevreeBd
te zjjn voor een feilen beginsei-strjjd,
zoo de herziening van artikel 192 der
Grondwet aan de orde wordt gesteld.
En zij voorziet daardoor een verzwak
king van kaar vermogen, een aan
merkelijke verzwakking zelis, om de
kiesrecht-hervormiDg tot stand te
brengen In de nadere toelichting heet
het, dat noch de kostelooze ouder-
doms rente, noch het algemeen kies
recht de hoofdbeginselen der rechtsehe
partgen raken, weshalve de regeering
de mogelijkheid op eendrachtige
samenwerking niet uitgesloten acht.
Wy helpen het wenschen.
Maar toch moet ons één ding van
het hart
Dat het Kabinet Cort van der Linden
uitkeerirg van de kostelooze ouder-
doms-rente en Grondweta herziening,
om te komen tot algemeen kiesrecht
voor mannen en de mogelijkheid van
vrouwon-kiesrecht, op den voorgrond
zou stellen, hebben wü uit de jongste
Troonrede kunnen afleiden, en wij
verbeugen ons daarover. Bet zijn
urgente zaken; iets anders kan er
niet van worden gezegd.
Doch het zou ons zooveel dankbaar
der stemmen, als dit Kabinet tevens,
op een allo partyen bevredigende
wijze, de sehool-kwestie zou weten
op 'te lossen.
De regeering kan dit niet, zegtzy.
Ze voorziet hel erevaar, dat een felle
i
Inderdaadw(j beweren niets te
veel, wanneer wfi zeggen, dat er zon
derlinge spelingen iu de natuur voor
komen. Meestal gaan zij voor de groote
massa onopgemerkt voorbij, maar een
enkele maal kunnen z(j groote gevol
gen hebben, ia, schier ongelooflijke
gevolgen, en het is in zoo'a geval
uitrrBt moeilijk, waarheid van ver
dichting te onderscheiden.
Met zulk een bijzonder geval heb
ben wü in dezen roman te maken.
Op den 14den Februari 1874 schonk
mevrouw Van Haegendoorn haar echt
genoot een welgeschapen zoon. Op
denzolfden dag van datzelfde jaar
beviel een arbeidersvrouw, Marie Lou-
wers j eveneens van een wel
geschapen zooni Dit op zich zelf is
niets huitengewoons i op één dag
plegen 1" Amsterdam vele welgescha
pen jongens het levenslicht te aan
schouwen, Dat de één geboren werd
in een deitig huls op de Hearengracht,
de ander in da bescheiden woning
van een eerzaam werkman, wie
ziet daar iets vreemds in Kinderen
zoeken tot in dezen tijd het huis nog
altoos niet uit, waar zij geboren zullen
worden
Toch was er iets bijzonders.
De 'oeide kinderen, wier ouders van
beginsel strijd zon ontbranden, zoo zij
da herziening van artikel 192 der
Grondwet aan de orde stelt.
Maar is, vragen wij, door dit niet
te doen, een f-l!e beginsel strijd af
gewend
Inderdaad wij zouden deze vraag
niet gaarne bevestigend beantwoor
den.
Ter rechterzijde bestaat er in breede
klingen geneigdheid, om mede te
werken aan Grondwets herziening, in
in den zin, als het Kabinet Cort van
der Linden zich voorstelt. Maar het
heet in de poiitiokgeven en nemen.
Waarom artikel 192 der Grondwet,
bij de komende herziening, ook niet
gewfzigd? Waarom het niet aldus
gelezen: .het openbaar en bijzonder
onderwijs is een voorwerp van de
aanhoudende zorg der regeering," en
de waarborg en voor beiderlei onderwijs
eens en voor altijd vast te stellen
WjJ, vrijzinnigen, willen niet, dat het
openbaar onderwijs een plaats zal
innemen, dat onderwijs onwaardig,
en wij z$jn daarmee in ons volle recht.
Maar laat ons dan ook met vast-,
stelling der waarborgendaarover
zal wel te spreken zijn het bijzonder
ouderwijs de volle maat geven. In
dat geval voorzien wij niet het minste
gevaar, dat het peil van ons volks
onderwijs zal dalen.
Op schoolgebied we spreken
natuurlijk in politieken zin moet
er vrede komen. Is een Kabinet
in staat, dezen vrede tot stand te
brengen, dan kan het zich zulks
in elk opzicht tot een eer aan reke
nen ds verschillende partijen zjjn
bevredigd, een caseus heft, welke
ook ln de toekomst voor ons land
opnieuw noodlottig worden kan, is uit
den weg geruimdmet des te meer
ijver k»n de hand aan den ploeg
worden geslagen, om een gezonde
sociale wetgeving, waarop ons land
reeds zoo langen tjjd wacht, met ver
eende krachten te verwezenlijken-
Zou dit nu inderdaad niet kunnen
Wij wachten het antwoord op deze
vraag af. Hoe kunren wij anders?
Maar we hopen van ganscher harte,
dat zoowel van rechts als van links de
ernst der tijden zal worden begrepen.
Ken vrijzinnig staatsman, die, mede
ter bevrediging der rechterzijde, het
onderwijs-vraagstuk tot een afdoende
oplossing zal weten te brengen, heeft
daarmee een daad verrich', waarvoor,
in het belang van haar gestadige ont
wikkeling, de natie hem dankbaar zal
wezenen van harte zelfs I
Buitenland.
Het vraagstuk van vrouwen
kiesrecht in Engeland.
Het vravgstuk van vrouwenkies
recht is ln Engeland nog niet rijp
voor behandeling in het parlemert
Niet, dat niet zeejr velen de urgentie
elkanders bestaan niet'het allerminste
afwisten, geleken op elkander als twee
droppels water. En het toeval had
gewild, dat de twee nieuw geborenen
leder met een moedervlek werden ge
zegend, ongeveer van de grootte van
een cent, op precies dezelfde plaats
op do rechterslaap. W| mogen dus
Inderdaad eonstateeren, hier met een
zonderling speling van de natuur te
doen te hebben.
De jongens groeiden op. De één kon
zich in weelde baden, de ander moest,
op jeugdigen leeftijd reeds, een hand
werk leeren, om zieh door het leven
te kunnen slaan. Doch, zooals het
meermaal wil: het kind van lijke
ouders, al spoedig tot de overtuiging
gekomen, dat zjjn pad over effen
wegen zou gaan, leerde, wat hij leeren
moest, om de deftige familie geen
oneer aan te doen de zoon van den
eenvoudigen werkman hield ar van,
om in zfjn vrijen tjjd, hoe krap deze
hem ook toegemeten mocht wezen,
zjjn geest te ontwikkelen. Bg veel over
eenkomst dus ook veel vet schil.
Eén enkele maal echter zouden deze
dubbelgangers elkander ontmoeten,
en deze ontmoeting was beslissend
voor beider leven. Het geschiedde een
goede dertig jaar na hun geboorte.
De josgo André Van Haegendoorn,
die de bloeiende bankierszaak van zijn
vader had geërfd, reed, vergezeld van
zjjn procuratie houder en rechterhand,
Gorard de la Rivière, in snelle vaart
met zjjn auto huiswaarts. Hjj was naar
Zwolle geweest, om een gewichtige
conferentie bij te wonen. Zij hadden
reeds een goed eind voortgereden in
daarvan vo'len, man ln breede
kringen niet erkent, dat de vrouwen
recht hebben op dezelide politieke
voorrechten, welke den mannen zjjn
toegekend, maar anders vraagstukken,
in do ear.-te plaats de Homs-Rule-
kwestie, de op den voorgrond tredende
geschillen iu de aibeidorswereld en in
den laatster, tjjd de landpolltiek van
Lloyd George, vragen, met uitsluiting
van aile andere kwesties, de aandacht
van het geheele Kabinet,
Ongetwijfeld heeft m deze opzet
telijke of onwillekeurige veronacht
zaming van het vraagstuk van vrou
wenkiesrecht de bonding der dames,
die dit in de allereerste plaats begeeren,
voor een groot gedeelte schuld.
Menigec-n, doordrongen van het
besef, dat de Entreleche vrouw het
kiesrecht verdient, voelt de behoefte,
daaraan mede te werken, verslappen,
wanneer hjj dageljjks coeBtateereu
moet, dat de kiesrechtstrijdsters haar
goed recht op het stembiljet moenen
te moeten aantoonen door het inslaan
van ruiten, het verbranden var: kost
bare bezittingen en het doen van aan
slagen op leven en goed van tal van
particulieren.
Zoo voert men geen strijd, dat is
niet het aantoonen van en goed recht,
dat Is de unfaire en minderwaardige
gevechtstaeiiek van den straatjongen,
die een rustigen, nie:s kwaads vermoe
denden wandelaar met steenon gooit.
Werkeljjk, de vrouwen on waarom
soudon de Engalsche een ni'zondering
makon zijn machtig genoeg om
haar wil te doen zegevierenhet
Fransche spreekwoord es que femme
veut, Dieu le vsut geldt even goed in
Groot Britannië als in lederen anderen
beschaafden staat.
Maar dan volge de vronw ook haar
eigen natuur, dan 11$ va zij vrouwelijk
in al baar daden en rerlage zich niet
tot de minderwaardige strijdwijze, die
tot na toe bet uitsluitende kenmerk
van het laagste en onontwikkeldste
deel van een groots Etadsbavolhing is
geweest.
Daarmede is voor de kiesrecht-
stri'dstera geen succes te behalen,
daarmede bsrelken zü slechts, dat
ieder weldenkende sieh met afkeer
van haar 'n de door haar voorgestane
beginselen afwondt en oogaten z{j nog
niet eens de bewondering van bet
mindere volk, dat in de strijdwijze
dezer vrouwen een minderwaardige
nabootsing van eigen ontevredenheids,
uiting ziet.
Minister Lloyd George, de kanselier
vau de Engelsche schatkist, heeit te
Oxford, in verband met het vrouwen
kiesrecht, verschillende deputaties ont
vangen.
Een groep mannen, .lie met de strijd
wijze der militante vrouwen instemden,
kwam het carst ter audiëntie. Zij
protesteerden ten krachtigste tegen
de kunstmatige voeding, welke de
hongerstakende vrouwen in de ge-
de richting van de plaats hunner be
stemming, Amsterdam, toen zjj op een
gevaarlijk gedeelte kwamen; de weg
was er vol kuilen en gatan. Van
Haegendoorn was een kundig chauf
feur; dit bewees hij thans In esn
heel kalm vaartje stuurde hfl de auto
langs co hinderpalen, welke menig
automobilist zoo noodlottig kunnen
worden.
Bfl één der kuilen stond een man
hot getoeter der auto had hem wat
opzij van den weg doen plaats nemen.
De man had veel weg van een land-
loopero or den schouder, aan een
stok in een bonten zakdoek vastge
knoopt, droeg hjj wat kleerenen zijn
schoenen waren versleten. Die man
was Dirk Lonwers.
Van Haegendoorn had, bij het moei
lijke sturen, geen gelegenheid, op
den latidlooper te letten, doch deze
sloeg wal een blik op den chauffeur.
Hjj sperde eerst den mond wijd open,
deed toen zijn prnlin tabak naar don
anderen kant verhuizen sn mompelde
.Duivels, die kerel l$kt sprekend" op
me, h5 kon bast m(jn broer wezen 1" En
met een zucht dacht hjj„Maar hij
zit heel wat beter in zjjn slappe wa ch
dan ik
De auto hernam hsat vaart, na de
moeilijkheden van deu weg over wen
nen te hebben. Louwers. zette zijn
tocht te voet voort. Een poos reden
Van Haegendoorn en zjjn procuratie
houder zwijgend doortoen stelde
de eerste plotseling voor, om la Huls
horst, in „De bronzen Leeuw", esn
glas "oler te gaan drinken. Do la
Rivière verwonderde zich 2jj hadden
yZA&yy
ZfëcrtAzA/zs&tn/ sAwzA&t&rV' sice&t/
'ZiHyie.-ny ^ny dew
yuans ■a,-Sc<?AsO-Acs„
7
vangenis ondergaan moeten.
Iodardsad, al is het nog zoo mooi,
als martelares de gevangenispoort ia te
gaan en alle baar gebrachte levens
middelen te weigeren, do kunstmatige
voeding die, ondanks haar hevig pro
test, op deze dames toegepast wordt,
moet hsar ijver voor de haar heilige
zaak heel wat doen bekoelen.
De minister antwoordde, dat zeker
geen enkele man het aangenaam zou
vinden, te zien, dat vrouwen in open
bare bjjeenkomston, wegenB ordever
storing, verwijderd moesten worden
en wee3 er op, dat een poging, om in
zoo'n geval tusschenboide te komen,
in den regel vruchteloos was.
Wet erkende Lloyd George, dat de
kunstmatigs voeding daarna voor de
meeste vrouwen een verschrikkelijk
iets is, maar vroeg zeer tereoht, wat
men dan eigenlijk anders moest doen,
wanneer de gevangen kiesreehtstrtjd-
sters mot geen mogelijkheid er toe
te krijgen wareD, het eten op natuur
lijken weg tot zieh te nemen.
Op de opmerkiDtr, dat de regeering
Iets diende te offeren om vrouwen
kiesrecht tot wet te maken, deelde
de minister msde, dat, zoolang er nog
andere kwesties aan de orde zijn, hjj
zich niet geroepen achtte, de regeoring
ten val to brengen en daardoor da
kans van het tot stand komon van
andere, meer noodzakelij se, wetsont
werpen te vernietigen.
Op scherpe wjze erititeerde de
minister vervolgens da strjjdwgze der
militante vrouwen en zeide, niet te
kunnen begrepen, hoe da vernieiings
beteren drank in de auto b(j zich,
dan zij ooit in een dorpB-herberg
zouden kurmen krijgen. Doch de
ondergeschikte zweeg.
Een bejaard vrachtrijder zat in de
gelagkamer. Toen bij da fceido def
tige hearen zag binnenstappen, giog
h{i wat terzjj zitten, dronk langzaam
n®g een tweeden borrel leeg, be
taalde en f-tapto op
Van Haegendoorn bes'elde twee
bier en vroeg den kastelein, hem 6en
kamer aan te wijzen, waar hij op
zfln gemak een brief kon schrijven.
Van Haegendoorn keoda Meijer, den
kastelein, niet en deze hem evenmin,
doch met Anna, de kasteleins dochter,
had hy dea afgeloopen zomer kennis
gemaakt. Zoodra hjj dan ook in de
hem aangewezen kamer had plaats
genomen, werd een tweede deur ge
opend en Anna trad binnen. .Kom
meo naar bulten", zei ze, „daar kunnen
wij praten zonder gevaar, door iemand
gehoord te worden."
Van Haegendoorn volgde het meisje
op den vofct. Nauwelijks achter in den
tuin gekomon, vroog hg
„Wat most die onzin beteokenen
Ik heb je brief ontvangen, maar dacht
je soms, dat iemand van mijn stand
jon achterna loopt?"
Anna Meijer was allerminst nit het
veld geslagen. Ze zag hem brntaol
aan „Zoo, moet je niets meer van me
hebben
„Dat is een andere kwestie. Maar
je dient te weten, hoe je met iemand
als mfj omspringt."
„Dank je voor je lesje. Mijn brief
j,eeft dan toch geholpen. Ik heb je
tactiek van deze dames er iets toe
kon bjjdragen, om v(Jf en veertig
millloen menschep van bet goed recht
harer eischen to overtuigen.
De tweede deputatie, welke de
minister ontving, was er een van de
ordelievende partijen ten behoeve van
het vrouwenkiesrecht. Aan deze depu
tatie maakte de minister duldeiyk,
dat het opnemen van de kwestie van
vrouwenkiesrecht in het partij-pro
gram dezer regeering tengevolge
zou hebben, dat de krachtigste figuur
der liberale partij, nl. de premier
Aequith, zou aftreden, wat voor haar
een onherstelbare ramp zou beteoke
nen. Wanneer de minister daaraan
medehlelp, zou bjj zich schuldig ma
ken aan een misdaad tegen de hoogste
belangen van den staat en de groote
massa des volks. Zoodra de openbare
meening zich krachtig ging uiten ten
voordeele van het vrouwenkiesrecht,
zou het niet langer noodig zijn, de
ministerraad te porren, daarvoor op te
treden.
Aan de derde groep, de tegenstan
ders van vronwenkiesrecht, maakte
de minister zieh als een voorstander
van dit kiesrecht bekend, maar wees
er op, dat de tyd voor behandeling
daarvan nog niet rjjp is. De
bedenkingen van deze deputatie
hadden aldus de minister hem
nog meer versterkt ln zyn denkbeel
den ten voordeele van vrouwenkies
recht, in plaats van hem van het
tegendeel daarvan te overtuigen.
Is er nog grooter bewijs noodig, dat
de zaak van het vrouwenkiesrecht in
ook maar één vraag te doen: ben je
van plan met me te trouwen, ja of
neen
„Jo bent gek
„O ja? Dan was jjj het dezen
zomer, toen je het m§ beioofde. Dat
wil ik je evenwel zeggenals je me
laat zitten, André, dan ben je zoo niet
van me af. Ik heb je heelemaal in
m(jn machtwees voorzichtig. Toeval
lig ben ik te weten gekomen, dat je
verloofd bent met freule Sophie Van
Haaften, en dat juliie over een maand
of drie cenken te trouwen. En dan
heb ik nog wat le zeggenIk ben in
Uddel geweest; het sehfiut toch waar
te zjjn, dat je een doortrapte schurk
bent. Denk maar niet, dat ik mijn
leven lang aan jou geketend zou willen
zgn, voor al het geld ter wereld niet I
Neenje trouwt me en we scheiden
weer naar een paar maanden."
Er kwatn een valsohe trek op bet
gezicht van Andté. „Wat, voor den
duivtl, had jij in Uddel te doen
„Ik ben te weten gekomen, dat daar
een buiten van jou is, dat, ala jjj er
niet bent, alleen door een stok-dooven
knecht bewoond wordt. Dat maakte
me nieuwsgierig, want lk scht je tot
iederen schurkenstreek in staat. Jk heb
er, zonder opgemerkt te wordeD, eens
een onderzoek ingesteld, en niet
zonder tesultaat. In de torenkamer heb
ik Iemand hooren gillen en daarmede
wil ik je verloofde eens op de hoogte
brengen. Begrijp je nn, waarom ik
dezen brief geschreden heb
Wordt vervolgd.)