N°. 128 1918,
Donderdag 30 October,
100st* jaargang,
iT FEUILLETON.
G0G8CHE
10! RANT.
Telefoonnummer 82. Directeur 8. W. van Bahnkveld. Uitgave vau de Naaml. Vennootschap .(Joesehe Courant". Hoofdredacteur W. J. C. van Santbn.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- an'Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
PrQs per kwartaal, In Goes f 0,75, buiten Goes, franco f 1,05.
Afzonderlijke nummers 5 cent.
inzending van advertentlön op Maandag en Woensdag
vóór 2 aren, op VRIJDAG vóór 13 uren.
De prQs der gewone ad vortentiSn is van 1-5 regels 50 ct., elke regel meer 10e
ISQ directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt
de prjjs slechts tweemaal berekend,
Geboorte-, hnwelQk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regel» ij 1,berekend.
Bewijsnummers 5 cent,
Fantazie.
Het blad van dr. Kuyper, Be Stan
daardis, blijkbaar wegens gebrek aan
andere stof, weder eens aan het fauta-
zeeren gegaan. Het heeft bel Voorloo-
pig Verslag over de I udisclie begrooting
bestudeerd en is tot. de conclusie ge
komen, dat bij tal van Kamerleden een
diep-gewortelde antipathie valt waar te
nemen tegen al wal den naam Christen
draagt.
En om dan deze stelling te, hewijzeu,
heet het We zijn dan toch tegenover
den Islam en de paganistische religiën
nog altoos een christelijk land, dat door
alle geographen en statistici, zonder
onderscheid, als zoodanig wordt opge
geven. En nu is 't zoo pijnlijk ook
hier weer te ontwaren, hoe er bij meer
dan één Kamerlid geen zweem van
digniteits-gevoel spreekt, om in den
strijd met andere religiën ook maar
dezen naam van christen-mogendheid
op te houden".
De beschuldiging is waarlijk ernstig
genoeg. En wij hebben ons daarom
ook eens de moeite getroost, het Voor-
loopig Verslag er op na Ie slaan.
Wat bleek nu?
Ditdat er in de Kamer twee stroo
mingen waren, een linksche en een
rechtscbe Vvelke een geheel uiteenloo-
pende mevhing hadden over de koloniale,
politiek, door het afgetreden Kabinet-
Heemskerk gevolgd.
Rechts beweerde, dat alles, wat voor
de generale verkiezingen over de ge
dwongen kerstening in Indië was ge
zegd, niet veel meer dan de waarde
van een smoesje had. Geconstateerd
werd dan, dat de vrees voor die ge
dwongen kerstening na de verkiezingen
verdwenen bleek.
Het is maar, hoe men de zaken
weuscht op te vatten
Ernstige gevolgen werden voorzien,
als de koloniale politiek van hel Ka
binet-Heemskerk zou worden bestendigd.
Op dat gevaar is gewezen gedurende
de verkiezings-campagne, niet eens, doch
herhaaldelijk. En het resultaat is ge
weest, dat aan de heerschappij van
Heemskerk eu de. zijnen een einde werd
gemaakt. Zoodra hel vast stond, dat
er een linksche meerderheid in de
Tweede Kamer was, verdween ook het
gevaar voor de gedwongen kerstening.
En waar geen gevaar bestaat, daar,
zouden wij zoo zeggen, behoeft er ook
absoluut niet over gesproken te worden.
Voorts werd van rechts beweerd, dat
ten onrechte den afgetreden Minister
van Koloniën, den heer De Waal Male-
fijt, er een verwijt van werd gemaakt,
hetgeen ter zake van de regeling van
het iülandscli onderwijs in de Minahassa
geschiedde. Het plan tol overdracht
der Gouvernements-scholen aan de zen-
Liefde's Loon.
Om negen uur 's avond» bereikten
hem twee brieven uit Amsterdam,
waarvan de een zeer groot en ver
zegeld was.
Deze brie! was van den heer Van
Heukelom. Hij zond hem eenlge be
langrijke huurcontracten ter onder-
teekenlng, berichtte de ontvangst van
het telegram en deelde hem mede, te
hebben vernomen, dat de heer De
Kegt geen verliezen had geleden. De
andere was van Minnie, hij was loe
der en eindigde mot
„In de haast van je vertrek ver
gaten we over het „Gouden Wonder"
te spreken, Wat donk je er van
De prQs is zeker hoog, maar wat een
vreugde, een tweede exemplaar be
staat vast niet!"
En weer kwam een telegramIk
sohraef over „Gouden Wonder" na
tuurlek Minnie"
„Gouden Wonder" nam vreoseiyke
afmetingen aan. HU verwonschte
dat ding. Het was kostbaar en eenig,
wat kon het toch zQn?
Des avonds kwam Wouter'B valleB.
Het was geBloten, de sleutel lag in do
brandkast. Jacques, zooals later bleek,
had de brandkast geopend In tegen
woordigheid van de hulshoudster, ze
weer gesloten en den sleutel aan de
ding is, zoo verklaarde men, niet uit
gegaan van de zending, doch dit weid
reeds voorbereid onder liet Minister
schap vau den liberalen heer Cremer.
Dal deze echter geenszins zich op het
standpunt van den heer De Waal
Malelijt plaatste, zie, zulks wordt
gemakshalve maar verzwegen.
Tot zoover rechts.
En wat voerde links daartegen aan
Eerstensdat de grieven aan het
adres der vorige regeering gericht waren
legen de onderwijs-poliliek en in het
algemeen tegen de drijvendekerslenings-
politiek van gouverneur-generaal Ideu-
burg. Dit is bekend genoeg eu wij
behoeven er niet nader op in te gaan.
Dan werd verklaard, dal aanvankelijk
bij den afgetreden Minister De Waal
Malelijt hel plan bestond, het onderwijs
geheel over te dragen aan de zending,
hetgeen moeilijk als een bewijs van
verdraagzaamheid kon worden be
schouwd. Bij de uitvoering van het
plan stuitte.men echter op zoo ernstig
verzet bij de bevolking, dat van de
voorgenomen overdracht moest worden
afgezien.
Maar uitdrukkelijk wees men er links
op, dat de vrijzinnigen den arbeid der
christelijke zending waardeeren en bereid
zijn gevonden, dien arbeid te steunen.
Het is intussehen ecu eiseh van staats
beleid, dat men op dit gebied de noo
dige voorzichtigheid betracht, vooral
ten aanzien van Mohammedaansche
streken, waar de zending er toch niet
in slaagt, vele bekeerlingen te maken.
Ziedaar nu de, principieele punten,
waar liet in liet Voorloopig Verslag
over de Indische begrootiug om ging.
Eu wij vragen waaruit blijkt nu
die diep-gewortelde antipathie bij tal
van Kamerleden legen al wat den naam
Christen draagt
Wij zouden hef. antwoord op' die
vraag gaarne vail dr. Kuyper's blad
vernemen.
l)e Standaard schijnt te meenen, dal
aan het adres van politieke tegenstan
ders maar alles gericht mag worden.
Zij moeten, met alle mogelijke middelen,
zwart gemaakt worden de redactie is
er van overtuigd, dat de mannen
broeders toch geen enkel blad onder
de oogen krijgen, waarin die laster
tegengesproken wordt.
Dit is óók een politiek, zeer zeker.
Maar wie zal durven beweren, dat
zij een nobele is
buitenland.
De politieke toestand In Spanje.
Spanje heeft weer eens een minis-
terieele crisiB gehad het liberale kabi
net Komanones is afgetreden en aan
de conservatieve artQ werd opgedra
gen, een nieuw ministerie samen te
stellen.
huishoudster overhandigd, die hem
in de zilverkast had geborgen.
Vermeor brak het slot open. De
schurk ontving een der grootste
schokken van zQn leven, toen hQ den
inhoud zag: eenlge oude kleederen,
gedragen schoenen, een kluwen touw,
een sprei, een grootea ijzeren sleutel
en de oude brieven. HQ barstte In een
zenuwachtig gelach uit.
„Groote goden 1" riep hjj uit. „Wat
een schatDie kleeren zijn zeker van
z(jn moeder. HQ moet wel veel van
haar hebben gehouden."
Op dat oogenbllk las Arle I.eenmans
een brlel, welke zQn kamer had bereikt
twee aren voor zijn aankomBt. Hij
was van het politiebureau afkomstig
„Wees zoo goed bier morgenavond
om acht uur te komen. J. van de;
Poel, Inspecteur."
„Wat Is dat nu?" mompelde hQ.
„Maar het geeft niQ een goed alibi.
Ik zal er aan denken."
OnderwQl zocht zQn metgezel in de
avondbladen naar een toespeling op
een „Geheimzinnige Verdwijning in
Limburg",maar vondniets.Hoytsema's
l{jk was dus nog niet ontdekt.
Eer hQ naar bed ging, wond hQ
Wouter's horloge op en bekeek het
nauwkeurig. Het droeg van binnen
een Inscriptie
„Geschonken aan Wonter Hoytse-
ma, oud 15 jaar, door de politie van
Botterdam, als bewijs van waardeering
van zQn moed, bQ de inhechtenisne
ming van een berucht inbreker be>
Van deze voor Spanje zoo ongun-
Btige gebeurtenis is verdeeldheid der
liberale partQ de onmiddellijke oor
zaak. De leiders van twee groote libe
rale traeties, Komanones en Garcia
Priato, stonden reeds langen tQd zeer
scherp tegenover elkander, welke ver
houding door de Indiening van een
wetsontwerp op de administratieve
autonomie der provincies er niet op
verbeterd Is.
Dit wetsontwerp toch vond hevige
bestrijding en de voorzitter van den
senaat, Montero Klos, achtte zich zelfs
verplicht, als protest tegen het ont
werp af te treden.
De premier Koinaiones, rekening
houdende met de onderlinge verdeeld
heid, vond het toen raadzamer, het
wetsontwerp voorloopig niet te behan
delen en zond den senaat met vacantia,
zonder evenwel een nieuwen voorzit
ter aan te wQzen.
Een tijdlang heeft de Spaansche
regeering dus zonder parlement het
land bestuurd en daarvoor had Roma-
noneB zich nu te verantwoorden.
HQ begon heel kalm een overzicht
te geven van de gebeurtenissen in
Marokko en de stakingen ie Bar
celona en wees op de beteekenis van
het bezoek van president Poincaré
aan Madrid, waardoor thans een
handehentente niet lang meer op zich
zal laten wachten. Geen van beide
partijen - aldus Romanones - had ech
ter eenlge verplichting op zich geno
men en aan het volk zou dan ook
de beslissing overgelaten worden.
Onmiddellijk na deze uiteenzetting
stond de liberale senator Dr. Pnlido
op en stelde een motie van .vertrouwen
in de regeering voor.
De conservatieve partQ verklaarde,
dat deze motie haar te ver ging en
zij dus tegen zou stemmen Nog
zou de regeering nu de over
winning behaald hebben, als niet de
liberale fractie, aan wier hoofd Garcia
Prieto stond, die schoonzoon van don
afgetreden senaatsvoorzitter ls, zich
bQ de conservatieven had aangesloten.
Toen werd de vortrouwens-motie
met een meerderheid van 3 stemmen
verworpen.
Onmiddellijk begaf Romanones zich
naar het paleis van den koning om
dezen het ontslag van het ministerie
aan te bieden.
De koning, die niet dan door nood
gedwongen een conservatief ministerie
wenschte te doen samenstellen, deed
nog een poging, de tweedracht in het
liberale kamp nit den weg te rui
men, maar schQnt daarin niet geslaagd
te zijn.
Nadat Maura er voor bedankt had,
werd de conservatief Dato met de
samenstelling van een nienw kabinet
belast.
De stemming van het Spaansche
volk tegenover de conservatieven kan
niet beter geteekend worden, dan door
mede te deelen, dat het publiek tegen
over Dato, toen deze het koninklQk
paleis verliet, een vijandige houding
aannam. Alles wQst er dan ook op, dat
toond." Daaronder was de datum van
Leenmans' gevangenneming
„Waar was ik tien jaar geleden
peinBde htj. Na lang nadenken be
vond hij, dat hij toen meespeelde in
in een drama, getiteld „Het Loon der
Zonde."
En het loon der zonde is de dood.
Het drama toonde dit duidelQk aaD.
Ondsr deze onaangename gedachten
viel Vermeer in slaap en bracht een
onrUBtigen naeht met akelige droo-
rnen door.
HU ontwaakte reeds vroeg, onder-
teekende de huurcontracten, deed ze
In een getypte enveloppe en seinde
„Papleren dezen morgen verzon
den. Zend niets meer."
„Van Heukelom zal zich nu niet
meer om m(jn doen en laten bekom
meren, dacht hQ. „Wouter Hoytsema
is geen kind, dat aan den leiband
loopt.'
Aan Minnie seinde hij
„Spijt over misverstand. „Gouden
Wonder" moot wachten tot m(jn terug
komst."
Zoo hoopte hij een uitweg te hebben
gevonden, maar Minnie's spoedig ant
woord deed die hoop vervliegen:
„Uitstel onmogelijk. De man heeft
Van Cltters al twee dagen opge
houden."
Nu werd het nog Ingewikkelder.
Daar moest hQ een einde aan maken.
HQ antwoordde:
„Te druk om over die zaak te denken.
Gavandaag naar Haarlem. Adres hier."
de Spaansche toekomst ondereen con
servatief bewind alles behalve roos
kleurig zal zijn. Wanneer werkelijk het
wetsontwerp op de autonomie der pro
vincies verworpen ofingetrokken mocht
worden, zouaen Catalaansche politieke
voormannen, die nu reeds te Barcelona
een eroote betooging bielden, onge
twijfeld ernstige ongeregeldheden
kunnen uitlokken.
Vele republikeinen hebben boven
dien In den laatsten tQd zich aan do
zijde van den koning geschaard on
steunden hem in zQn streven, het land
in liberale richting te regeeren.
Reuter telegrammen hebben Maan
dagavond nog een verrassing gebracht.
Zoowol Maura als Dato, beiden con
servatieven, van wie in de allereerste
plaats de samenstelling van een nieuw
kabinet verwacht werd, hebben met
onbekende bestemming de hoofdstad
verlaten.
Geldt het hier misschien een poli-
tieken list, om de vQandige houding
van het publiek wat te doen bedaren
Inmiddels ziet men bQ een weer aan
het bewind komen der conservatieven
uitgebreide troebelen tegemoet.
Reeds zQn maatregelen getroffen om
mogelQke gewelddadigheden te Bar
celona, Huelva en Valencia te onder
drukken.
Verschillende bladen betoogen, dat
de terugkeer van de conservatieven
aan het bewind een algemeene revo
lutie beteekent.
Telegrammen uit Madrid meldden
inmiddels, dat het nienwe Kabinet is
samengesteld en dat Dato minister
president 1b geworden.
Dat nieuwe kabinet wordt uiterst
ongunstig beoordeeld. Men verwacht,
dat Dato zich niet lang zal kunnen
handhaven, daar ook in de conser
vatieve partQ reeds een scheuring
ontstond.
Het nieuwe ministerie zal in de
internationale politiek de door Roma
nones aangegeven richting volgen.
Da presidentsverkiezingen
In Mexico.
In verschillende groote bladen wordt
gemeld, dat de uitslag der verkiezin
gen ongeldig is verklaard, omdat geen
der candidaten de me-rderheid be
haalde. Generaal Huerta blQft das
voorloopig president.
Telegrammen uit Mexico deelen
mede, dat de pretendent Felix Diaz
bescherming op een Amerlkaansch
oorlogschip heeft gezocht.
Talrijke gevechten tnsschen regee-
ringstroepen en opstandelingen hebben
de laatste dagen plaats gehad.
In antwoord op het verzoek van
Bryan, den Amerikaansehen Minister
van ËnlteDlandsche zaken, hebben
Engeland, FrankrQk en Duitschland
zich bereid verklaard, de bepaling van
hnn politiek ten opzichte van Mexico
uit te stellen, tot nadat zQ met de
Ver. Staten van gedachten hebben
gewisseld.
En dat deed hij ook en zwierf daar
den geheelen dag rond. In het hótel
teruggekomen, vond hQ een brief van
zQn Rotterdamsche bankiers:
„Wij hebben uw brief gisteren ont
vangen. Uw tegoed in geld bedraagt
honderd twee en dertig duizend zeven
honderd zes en tachtig gulden één en
veertig cent. Uw onder onze berusting
zijnde effecten bedragen negen mil-
lloen drie honderd duizend gulden.
WQ zullen u dasverkiezend een ge
detailleerde lijst zenden en zullen
gaarne voor u verkoopen. Tevens ver
zoeken wQ u beleefd, uw aanwijzingen
tot verkoop ln uw handschrift te geven
en niet ln machineschrift."
Deze brief veroorzaakte hem een
dolle blijdschap. ZQn handteekening
was aangenomen, hQ kon over een
aanzienlQke som beschikken 1 Het
eenlge bezwaar was nu, eigenhandig
een kort briefje te schrijven. Dat moeBt
htj beproeven, ofschoon het zeer ge
waagd waB. Na verscheidene mlslnkte
pogingen schreef hij eindelQk
„Uw brief ontvangen. Wees zoo
goed voor anderhalf mltlioen effecten
te verkoopen en de som op mijn
crediet te plaatsen."
Nadat hjj dien brief had verzonden,
gevoelde Vermeer zich veel opgewek
ter. Alles zon wel goed gaan, maar
veilig zou h(j zich toch eerst gevoelen,
als Wouter Hoytsema een mythe was
geworden en Adolf Vermeer een
werkelQkheid met vele duizenden in
de bank.
Binnenland.
Tweede Kamer.
Het plan van werkzaamheden dar
Tweede Kamer is, op 4 November,
den dag van hervatting van de werk
zaamheden, aan de orde te Btellen de
behandeling van eenlge spoedeisehen-
de ontwerpen: 5, 6 en 7 November
te bestemmen voor afdeelingsonder-
zoek, en Dinsdag II November de
beraadslagingover de Indische begroo
ting 1914 aan te vangen.
De afgeloopen week zijn verschillen
de rapporteur-commissies over hoofd
stukken der Staatsbegrooting bQeen
geweest.
De samenstelling van het afdeellngs-
verslag over de algemeene beschou
wingen vereiBoht dit jaar langdurige
voorbereiding.
Kamerverkiezing
Officieel zQn in district Amsterdam
III candidaat gesteld de heoren C. J.
Kniper (roomsch), F. Otto (U.L.l, J.
Ondegeest (S.D.A.P.) en D. WQnkoop
(S.D.P.).
Provinciale Statenverkiezingen.
Bij de gisteren gehonden herstem
ming voor een lid van de Prov. Staten
van Noord-Holland in Amsterdam,
district V, werden uitgebracht 8008
stemmen. Daarvan verkreeg de heer
Deking Dnra (vrQ-Ub.) 5618 stemmen
en de heer W. de Vlngt (antirev.)
2390 stemmenzoodat gekozen is de
heer Deking Dura (vrQ-lib.).
BQ de gisteren gehouden stemming
voor eon lid van de Provinciale Staten
ter vervulling van de vacature-Van
Swaay (roomseh), voor het district
'Delft, verkreeg de heer S. P. Baart
(S.D.A.P.) 994, mr. M. J. C. M. Kolk
man (roomsch) 2383 stemmen, zoodat
gekozen is mr. M. J. C. M. Kolkman,
oud-Minister van Financiën.
Gisteren z(jn officieel candidaat ge
steld in het distriet Gouda, ln de va
cature-Vingerling (antirev.), de heeren
jhr. mr. W. Th. C. van Doorn (unie.
lib.), A. DQkgraaf (soc.-dem.), R. U.
Jongenburger (antirev.), dr. E. A.
KeucheniUB (chr.-soc.) en G. Koos
(vrij-antirev.).
Landbouw, V eeteelt en
Visscherij,
Prov. Landbouwtentoonetelling.
Het plan bestaat in de eerste helft
van September 1914 te Middelburg
een landbouwtentoonstelling te hou
den.
Die tentoonstelling gaat naar het
Zeeuwseh Landbouwblad meldt
uit van de Maatschappij tot bevorde
ring van Landbonw on Veeteelt in
Zeeland, In overleg met en onder
medewerking van de Koninklijke Ne-
derlandsche Landbouwvereoniging te
's-Gravenhage.
Deze tentoonstelling zal in de eerstr
HQ maakte reeds plannen, om Leen
mans zQn deel van den bult te ont
houden. Met een paar nagemaakte
brieven kon hQ gemakkelQk bewQzen,
dat hQ slechts weinig, b.v. vQfhonderd
duizend gulden had kunnen verkrQ-
gen. En wat zou Leenmans met twee
honderd vQftlg duizend gulden doen
Twintig,vQftien, ja tienduizend golden
zou voldoende voor hem zQn. Hoe
eerder hQ zich dood dronk, des te beter.
Maar hQ zeil wilde minstens tien
millioen hebben, daarvoor zon hQ
alles ln 't werk stellen. Doch rust
was hem ontzegd. HQ kon dat lichaam,
in da strniken geworpen, maar niet
vergeten. In zQn droomen werd hQ
door duivelen vervolgd en hQ hunkerde
naar het aanbreken van den dag.
De morgen bracht ham een briet
van Minnie. HQ was eenigszins stQf:
„Ik heb moeder om vQt honderd
galden gevraagd," schreef zQ, „en de
zaak van „Gouden Wonder" is nu afge
daan, maar Ik begrQp de stemming
niet, waarin je telegrafeerde. Mis
schien zal je het weldra ophelderen."
HQ wenschte „Gouden Wonder"
naar den dnivel en vroeg zich af,
waarom de hoer Van Heukelom hem
niet schreef. Zou hQ misschien achter
docht hebben opgevat? Wat Minnie
aangaat, hQ zon baar straffen en
Wouter HoytBema's nagedachtenis In
haar hart vergiftigen, lang voor zQ
zQn dood vernam.
'Wordt vervolgd.)
