N°. 127 1918.
Dinsdag 28 October.
100"* jaargang.
Schaduw van Macht.
FEUILLETON.
Liefde's Loon.
GOESCHE
mmm.
Telefoonnummer 88. Diruttuur GL W. tam Barneyim). Uitg.ivu van do Naam],Vi»»uootsefeup „Gofli;«lio Courant". Moofdredaeteur W. ,T. C. van Nantbn.
D« uitgave dozer Courant geauhledt Maandag-, Woonadag- en'Vrijdagavond
ultgeionderd op feeatdagen.
Prfli per kwartaal, In Goo* f 0,70, bulten Goea, franco 1,10.
Afzonderlijke nommera 0 cent.
intending ran advertontion op Maandag: en Woenadaa:
VÖÓI a uren, op VRIJDAG vódr 13 uren.
Go prfl» der gowono advortontlfln la van 1-5 rogola 50 ut., elke regel meer 10 m
Hfl directe opgaaf van driemaal plaatalng dorzelfde advertentie wordt
de prlja slecht» tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijk- en doodsberichten en do daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—10 regels kjf 1,— berekend.
Bewijsnummers 6 cent,
II. (Slot).
De huidige sociiuil-democnitische ar
beiders-partij verkondigt liet uls 't ware
van de daken, dal zij, en zij alleen, de
politieke wijsheid in pacht heeft. Laat
een vrijzinnige of kerkelijke op staut-
kundig gebied eens iets beweren,
onmiddellijk staat de sociual-deniocra
tische propagandist gereed, om te be
weren, dat zij er geen „snars" van af
weten. Hoe. zou het ook ander kunnen V
Liberaal en cleriehal, zoo heet het in
liet socialistisch jargon, zijn dienaren
van het kapitalisme. IOii van het kapi
talisme. zijn de sociaal-democraten de
onverzoenlijke vijanden, zoolang zij al
thans zeiven geen kapilnlisten, zij het
in den meest bescheiden vorm, zijn.
Het wil ons voorkomen, dat de strijd
tegen de sociaal-domfloratie van vrijzin
nige zijde niet scherp genoeg kan wor
den gevoerd.
Wenschl men ons tegen te werpen,
ilut hij ile herstemmingen vuur de
Tweede Kamer der Staten-Generaal vrij
zinnigen en sociaal-deinneraten elkander
over en weer tegenover de kerkelijke,
candidaten hebben gesteund
Dan is die tegenwerping verre van
gelukkig.
Voor de vrijzinnigen was slechts één
keuzevan tweo kwaden het minste
kwaad kiezen. I<ln dit was in het onder
havige geval de nociual-democraal.
Van zijn zijde dreigde nlthau» geen
tariefwei.
De openbare school zou door hem
niet ten doode worden gedoemd.
Algemeen kiesrecht stond hij oor en
van Staatspensioen was hij nu eens
z/de eenig ware" broeder.
/.oo was, bij de herstemmingen, du
keus niet moeilijk. Te meer, waar de
verwachting bestond, dut de soeiaul-
demueraten hel in de komende periode
nu eens niet bij woorden dikke
woorden zouden laten, doch daden
tuoumi. Daden, waarin hun liefde voör
degene», die onder min-gunstige om
standigheden leven, zo» helder mogelijk
aan den dag zou komen.
Och, wat heeft hel Ncderlundache
volk zich in hen vergist
De woorden zijn woorden geble
ven. Wat de socialistische daden be-
treft, uien heeft nog immer het
uukijkcu.
Wij willen daarmee niet zeggen, dal
luit onzerzijds lot berouw moet stemmen,
iiiedegeholpeu te hebben, een sociaal
democratische eandidatuur te hebben,
duel) slagen, waar ons geen andere keuze
overbleef dan deze of oen kerkelijke. Do
politieke partijvertrochcling, waarin wij,
helaas, lieden ten dage nog altons leven,
zorgt er voor, dut het stemmen op euu
XVIII.
Gen volgenden morgen ging Leon-
muns reeds vroeg naar Maastricht on
vernam, dat Jacques met den oorBten
trein was vertrokken. Hfl keerde naar
de hoeve .Nooit Gedacht* terng en
bracht Vermeer naar het station met
zUn bagage, bestaande uit Wonter's
valles en het z(jne. Toen Vermeer
hem voor bet raampje van een wagon
eerste klasse vriendelijk toeknikte,
nam hfl zfln pet voor hem at en stak
met een grijnslach een fooi ln den zak.
Daarna braoht hfl de dogcart, die
hfl gebruikt had, naar de herberg
terng, betaalde den huurprijs er voor
en keerde weer naar de verlaten hoeve
terng. Gaar onderzocht hfl zorgvuldig
den vloer, verwijderde de aseh van
den haard, sohrobde de gang, pakte
eenige benoodlgdheden In eon valiesje
en ging, na de denr te hebben go-
■loten, een langen toeht over de hel
doen, om een ander spoorwegstation
te bereiken. Vandaar wilde hy naar
Botterdam gaan, daar 'z avonds laat
aankomen en niet de minste poging
aanwenden, om onderweg metVermeer
ln verbinding te treden.
Br was weinig gevaar, dat het ver
dwijnen der'bewoners van de hoeve
stof tot praatjes of onderzoek zou
kelkelijken oandidaat, hoe bekwaam hij
ook moge wezen, wil zeggen, te stem
men tegenC, vrijhandel, tegen algemeen
kiesrcollt, tegen ile open hare suhnol,
tegen Staatspensioen.
Voor ons was ilus de keuze bepaald.
Br stond geen andere weg voor ons
open het zij hier openlijk erkend. Eli
up deze wijze kwam de sooiaal-demo-
eralie in ons land lot oen zekere macht,
welke zij, in de gegeven omstandig
heden, allerminst verdiende.
Hn Inch dit staal onherroepelijk
vastzij luid van de verkregen macht
gebruik kunnen maken.
Immers: dr. Hos was in elk opzicht
constitutioneel, toen hij, na ulloop van
de Juin-stembus, den sooinal-ilemo-
cruteu een drietal portefeuilles in het
nieuw te vormen Kabinet aanbood. Bij
hom zalen geen bij-oogmerken voor.
Mij wist, zich te moeten kwijten van
een moeilijke opdracht en hij kweet er
zich goed van.
Sn ware hot nu, voor do sociaal
democraten, maar gebleven bij de wei
gering van de drie aangeboden mi-
nisterieele portefeuilles, ook al besloot
liet buitengewoon congres tc Zwolle
met een, voor een partij, die zoo ultra-
demooratisoli wezen wil, véél te geringe
meerderheid tot die weigeringook al
huilden versollillondo ufdeelingen bij
voorbaat de zuak opzettelijk vertroebeld,
door dcu afgevaardigden naar Zwolle
een bindend manduat te geven I
Maar hel lot zou het anders beschikken.
De mannen van de onvervnlschte
sooiuul-democratie, die vdéir do uanvnar-
diiig der portefeuilles hadden gestemd
niet alleen, doch vdór de bijeenkomst
van het buitengewoon congres te Zwolle
alles in het werk luidden gesteld, oin
de partijgenootcn tot hun meening te
hekeeren, gingen bakzeil halen, zoonls
nooit in ons land en wij gelooven
elders ook niet oen politiek muil
heeft gedaan, die voor zich zeiven nog
eenig respect bezit.
„Als wij de ons aangeboden mi-
nisterieele portefeuilles niet aanvaar
den", zoo gaf bet lid van de Tweede
Kamer dor Htatoii-Uencruul, dc lieer
Duijs, in zijn Znundamsche „Voorpost"
te kennen, „dan kunnen wij, sociaal
democraten, strakjes in het, parlement
de rol gaan vervullen van opzitten en
pootjes-geven".
Dat was, voor een mail van liet
ouvervulschto, zelf-bewuste proletariaat,
krunig cn kraohtig genoeg gezegd,
nietwaar p
Bil wat zogen wij nu luttele weken
dnornii gebeuren 1"
Dut dc lieer Duijs op stap ging, 0111
den volke kond te doen, dat de sociaal
democraten toch, o zoo groot, gelijk
lmdden gehad, de portefeuilles te wei
geren I
Waar bleef hier de politieke eer
geven. Ilfl en ,dr. Hermans* waren
de eenlgen, die eonlgszins bekend
waren ln hot dorp. Hnn lnkoopen
hadden zo betaald hot hals was voor
een maand gehaard on do haar vooruit
voldaan.
Toen de moordenaar over do holde
liep, waren zfln gedachten niet hooi
vroolUk, hoewel hfl toch met Woutrr
Uoytsama had afgerekend. Hfl en
Vermeer hadden een onrastigen nacht
doorgebracht. ZB vreesden org on
voorzichtig to hebben gehandeld, door
Hoytsoma's HJk zoo overhaast In de
struiken te worpen.
Hfj kon wordon gevonden en zUn
Identiteit vastgesteld, hoewel Vormeor
die kans zeer goring achtte. Doeh
Deenmans was niet voldaan. Het zoa
beter zfln geweest het lflk te hebben
begraven ln den taln.
Modelijden met zUn slachtoffer had
hfl volstrekt niet. Had Woater Hoyt-
sorna medelijden met hom gehad of
mot z(Jn vrouw en twee kinderen
zy waren waarschUnlflk ook tlood. ln
Botterdam had hy overal ondorzook
gedaan, maar tevergeefs. Indien Jaoob
en Gerrlt Leenman» leefden, wisten zfl
toch niet, dat hfl han vader was. ZU
waren voor altijd voor hom verloren.
Te Amsterdam aangekomen, nam
Vermeer prachtige kamers ln het
Amstel-Hotel en schreef ln het register
zUn naam alB „Woater Hoytsoma*.
Toen reed hfl naar het postkantoor en
vroeg, of er geen brief was voor
.Vermeer*. DU was niet het geval.
lijkheid
Maat liet hoofd-orgaan van do sociaal
democraten, Het Volk, houdt zich lekker
van den domme. Denkt de eigen lam
lendige houding te kunnen verdonkere
manen, door wederom, als van ouds,
op de staatkundige tegenstanders af te
geven. Schrijft, brutaal-weg, dat „Vra
gen dos Tijds" was, maar niet meer
is, sinds de heer Merchant geducht den
sociaal-democraten de ooron heeft ge-
wassoheii een orgaan voor do meest
radicale elementen van het „burgerlijk
intellect", alsof hot ware intellect bij
de S. I). A. P. gevonden wordt, en
eisclit, dut Kragen des Tijds zich onl-
houde van „de streken, waarmee do
een den under een vlieg afvangt".
Alsof de sociual-demooratisohe poli
tiek in ons land ooit nog iets anders
geweest is dun een vlieg-afvangorij op
grooto schaal I
Het artikel van den heer Merchant
heet geschreven te zijn „om een „klni-
nen debater" te leveren tegen de S.
D. A. 1J." Bil dat schrijven lieden,
die den al'geloopen zomer met Schaper'»
„Politieke Strijd" den boer op gingen,
welk hoekje misschien dan ook wel een
„kleine debater" genoemd mag worden,
maar dun tooh een drommels slecht
gecorrigeerde
Bn mr. Troelslru in hoogst eigen
persoon geeft in een reeks artikelen in
Het Folk do zoogenaamde «lijnen van
strijd" aan, mot een bewonderenswaar
dige vrijmoedigheid om ons zoo
element mogelijk uit te drukken.
De heeren hebben evenwel niet het
allerminste of geringste aan te geven.
Zij zijn don verkiezingsstrijd inge
gaan, om wij willen hen waarachtig
nu nog ernstig nemen wat goeds te
bereiken. Nnast hen si reilen de vrijzin
nigen, om hetzelfde te bereiken. Hij
dc herstemmingen streden zij met hen.
Doch na atloop zeiden de wel-bewustc
sociaal democraten lot du vrijzinnigen:
halen jullie nu maur de kastanjes uit
het vuurwij zullen blijven toekijken
en straks critiBueron I
Men zou over dergelijke lieden niet
zoo ongunstig denken, uls zij niet zoo
brutaal waven, thans nog een grooten
mond op te zetten.
'/ziedaar dan trouwens ook hun macht:
hun groolc, misleidende mond.
Muur is dat macht P
Wij gaan zelfs verder is dit feitelijk
nog wel een schaduw van macht
liet unlwooril dient ontkennend te
luiden.
Want het kwam zelden zoo duide
lijk aan het licht als den laatstcn tijd I
het is onmacht.
Hel Nederlundschc volk zal het,
spoediger dan dim beuren en dames
soeiaal-demoeraten lief is, leuren ver
staan.
HU vorzond na twee telegrammen.
Hot oor/ito aan Minnie.
.Zal eenigo dagen ln Amsterdam
blijven. Te druk vandaag tot sohrflvon.
Brief volgt nuorgen.Groeten,—Wouter."
Het ander aan den hoor van Hou-
kelom
„Uw boodschap door juffrouw Van
Dorp ontvamgeu. Doo geen onder
zoek. Onvciorzlene zaak. Brief volgt
weldra. Adrns vandaag: Amstel hotel
Amsterdam, Hoytsoma.*
Toen ging' hH naar oen bank en
vroeg naar dien directeur.
„M|jn naam I» u misschien bekend,"
zei hU tot den beambte, hem zyn
kaartje overhandigend. „Ik bon hier
eonlge dagen en wonscli zaken te
doen, welke grootesommen vorelfchen.
Nu wil ik die gaarne door middel
van nw bank verkrijgen. Ik zal na
een cheque schrflvon voor vflftig
dalzend galden, kan ik die krflgon
laat aens zien overmorgor
„Dat ls best mogelijk. WH zullen
ons haasten."
„Dank n. U bngrjpt, dit ls alleen
een begin. Ik jlal een veel grooter
som noodlg hebban, maar ik moet eerst
van Kotterdam li ooron. Ik weet niot
precies, hoe mUn balans ln do bank
op dit oogenbllk staat."
De dlreotonr verzekerde hem, dat
hot geen inoellflkbveden zon opleveren
en hfl ontving zfln:chequeboek, nadat
hfl ln het bflzfln van den man een
chique op Kottordum had geschreven.
Voor een gering- bedrag zoa een
Buitenlan d.
Do landpolltlek van Lloyd George.
Do löngolscho Minister van Finan
ciën, Lloyd Uoorgo, hooit hot niet bfl
zijn onlangs te Bedford ultgosprokon
redo, betreffende de tc volgen land-
politick, gelaten.
Dezor dagen heelt hfl te Hwlndon
opnieuw een redevoering gehouden,
waarover het Ilbl. uitgebreide bijzon
derheden geeft.
Deze rede toch ls niet meor als do
vorige een in ruwe trokken neerge
worpen schets van ile bestaande wan
toestanden on do middelen, die tot
verbetering daarvan zouden kannen
leiden, maar oen naawkenrlge detail-
leorlng van do groote plannon der
rogoorlng, die zioli vast voorgenomen
heeft, hot kwaud, -zooveel dit In haar
vermogen ls, te bestrijden.
Wat minister Lid George to Hwlndon
zolde, was niet meer een algemeono
opwekking tot verbetering van onge-
wensehte toestanden op landbouwge
bied, welke hfl door eigen aanschou
wing of door het ondorzook vuu
daartoe ln hot laven geroepen
commissies liad loeren kennen, maar
oorder du medoduellng van wat, op zijn
Initiatief, ln de vergaderingen van
het gehoole kabinet do vorige week
was behandeld. Na sprak hfl dan ook
namens hot geheel» ministerie en
daardoor krijgt juist deze rode
bijzondere botookonls, omdat zij een
regcerlngsplan ontvouwt, dat ln da
BngoUcho landboawtoostandon diep
lngrflpendo veranderingen en vorbo
teringen zal brongon.
Lloyd George heeft medegedeeld,
dat het In hot voornemen dor rogoo
rlng ligt, oen geheel nieuw depar
tement, dus con Ministerie van
Landbouw, ln het leven te roepen.
Zulk oen Ministerie bestaat lu En-
goland nog niet-, wol kont men daar
voor verschillende takken van staats
dienst de zgn. Boards, coinmlsslën, die
feltolflk geon uitvoer ondo mauht bobben
en bedoeld zfln al* adiulnlstreerende en
toeziende lichamen.
Aan liet hoofd van die Boards Btaat
een president, die tevens lid moet zUn
van hot Lagerhuis. Zulk oen president
bezit zooveel macht en Invloed, dat
do Hoards, die nooit vergaderden,
feitelijk ln den persoon van don presi
dent belichaamd zijn en deze das als
Minister van de onder hem staanden
tak van staatsdienst beschouwd kan
worden met dit onderscheid, dat het
salaris van ilezen hoofdambtenaar In
don regel kleiner dan dat van een
MlnlBtor Is. Overigens blijkt ook hier
uit wol do groote bevoegdheid aan den
president van een Board toogekond,
dat hfl evenals de Minister zitting herft
ln bet kabinet.
ln 1889 word de Board voor den
landbouw voor liet eerst opgericht, wol
een bewfls, ilat aan da landbouw ln
Engeland totiilon tijd masr heel weinig
aandaoht was geschonken.
Daarom vooral verdient het de aan
daoht, dat Minister Lloyd George do
Introductie noodlg zijn goweost, doeh
voor Wouter llciytsema, don mllllo-
nalr, was dat onnoodlg.
Vermeer sueldo naar het station,
nam een trein naar Utrecht, ging noar
een andere bank met andere Itotter-
damsoho agenten en herhaalde dezelfde
manoeuvre.
Toen keerde hfl naar Amsterdam
terug en liet den volgenden brief typen
aan WontarB bankiers
„Ik bon bozig oon bolangrflken koop
te sluiten ln Noord-Holland en heb
een tijdelijk oredlot geopend by de
Twontscho Bank to Amsterdam on de
Stiohtscho Bank te Utrecht, daar ik
oon aanmerkeiyke som gorced geld
zal noodlg hebben. Misschien doo ik
dat ook ln Haarlem en Den Haag.
Vandaag heb lk twee wissels getrok-
elk van vyitlgdulzond gulden. Bericht
my s. v. p. por ommegaande don stand
mflner balans, daar Ik die niet wil
oversohrydon, maar liever effecten
verkoop."
De volgende brief luidde
„Besto van Heukelom. Veront
schuldig het machineschrift, maar
ik heb het heel druk. De zaak der
De Uegt's is heel Ingewikkeld. De
oude hoer ls niot stervende, ook niet
gevaariyk ziek, zyn vrouw 1* in Gel
derland. Schryt' mfl hier, als hot
volstrekt noodlg is, maar laat allo
andere zaken een week wachten. Ik
heb het Ingesloten jaariyksohe ver
slag der etlohtlng geteekend. Wilt
ge zoo goed zfln, het door te zendon
oprichting van een Ministerie of Lands,
een MlnlBtorlo van Landbouw, aan
kondigdo, waarin do nu bestaande
Board, nml. de Bourd of Agrleulturo,
natuuriyk geheel zal opgaan.
Dit Ministerie wacht geon gemakke
lijke taak. Hot zal er allereerst voor
hebben te zorgen, dat do staat volko
men contrölu zal krHgon over hol voor
bebouwing goBcblkte land.
Dan uorst zullen do groote bestaande
wantoestanden kunnen vorholpen wor
don, zal mon middelen kunnen bera
men, de bevolking op het land te
houden, do emigratie tegen te gaan
en, wat Inderdaad dringend noodza
kelijk ls, de overbevolking dor grooto
stodon te bestrijden. Wie bedenkt, hoe
uit de dleht bovolkte sloppen ou
stegen der Londonsehe achterbuurten
vele werkeloozon nu bulten op hot
land zich een gezonde werkkring en
oen goed loon zullon kunnen verschat
ten, bogrflpt, welk oon daad van sociale
wetgeving dit nieuwe Mlnlsterlo, door
een consequent opvolgen van do haar
opgelegde mak, tot stand kau brengen.
Maar do landbouwer dient ook be
schermd to worden en wol voorns me
lflk tegen de willekeur dor groote
grondelgonarou.Da rogoorlng zal maat
regelen hebben te nemen, dat de pach
ter belang krijgt by den hem toever
trouwde grond, dat hy, ln tegenstelling
met den nu bestaanden toestand, volop
verbeteringen op zfln land dnrl't aan
brengen, wetende, dat geen landheer,
door opzegging van het contract, hem
de voordooien daarvan zal kunnen
ontnomen
Het Ministerie zal hebbon toe te zien
op hot kleln-grondbozlt, op do ge
vraagde pachten en moeten Ingrijpen
in do geschillen lusschon landeige
naren en paobters. Versollillondo maat
regelen zullen bovendien genomon
wordon ln het belang der kleine land
bouwers, die nu voor een reeks van
jaren een stuk land voor een blllflko
pachtsom kunnen verkrllgon en hun
rechten niet eerder verliezen, dan
wanneer werkelijk gebleken ls, datzfl
opzottelflk het linn toevertrouwde land
vorwaarloozen.
Betere bepalingen ten opzichte van
het wild zullen voortaan het land van
don kleiner pachter tegen sehadoiyk
gedierte beveiligen en tevens voor
komen, dat waardevolle landstreken,
ter wille van de jaeht, ln woosto gron
den renteloos biyvon voortbestaan.
BQdragon uit de sehatklBt knnnen
bavondlen verleend woidon voor hot
bebosschon van daarvoor gesuhlkto
stukken land en het droogleggen van
plassen en moerassen.
Teneinde voor dat alles goede en
vele werkkrachten te trekken, zal,
ovenals na de grooto mflnworkorssta-
klng voor do mijnwerkers geschiedde,
een minimum loon voor landarbeiders
wordon vastgestold en znllen tevens
voor do pachters tegemoet komende
ffnanoleelo maatregelen wordon gotrol'-
fen.
ln districten waar do woningnood
voor landarbeldore groot 1b, zal van
naar den soorotarls. Geheel do nwe,
Wonter Hoytsoma."
Dit briefje had hein heel wat moelto
gekost, maar hy daoht wel don rech
ten toon te hebben getroffen en do
toespeling op de stlohtlng was tooh
heel handig.
Onder hot diner werd hom oen
telegram overhandigd:
„Je adres van den heer Van Heu
kelom vernomen. Grooto spyt, dat
je opgohoudon wordt. En het gouden
wonder? Minnie."
Wat beteekenclp dat nu Wat was
oen „goudon wonder" Die woorden
bedierven zyn eetlust. Hfl was op alios
voorborold, maar was verplicht Minnie
van Dorp drie dagen lang ln don
waan te laten, dat Wouter Hcytsema
ln loven was en vcor gewichtige zaken
ln Noord-Holland werd opgehouden.
Dat was bepaald noodzakelijk en zou
dat nu gevaar loopen door een
.gouden wondpr"
Bovendien moest haar vraag worden
beantwoord. Hy daoht er natuuriyk
niet aan, haar te f ohrljvon. Hoewel
hy Woutor'B handtoekening uitmun
tend kon namaken, durfde hfl zleh
tooh niet aan oen brief aan haar te
wagon. Hy moost iets anders bodanken
en seinde
„Dom van het adres to vergoten.
Je laatste zin onduldoiyk weorge-
geven, mooning niet duldeiyk. Voel
m(J eenzaam, Wouter."
Wordt vervolgd.)