N°. 114 Mö Zaterdag 27 September, iOUsw jaargang Bij dit no. behoort een Bijvoegsel. Onze Actie 28 FEUILLETON. Liefde's Loon, De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en'Vrgdagavond uitgezonderd op feestdagen. Pr(js per kwartaal, In Goes f i),7Sc huiten Goes, franco 1,25, Afzonderjyke nommers 5 cent. Inzending: van advertentlën op Maandag en Woensdag vóór 2 uren, op VRIJDAG vóór 12 uren. De prjjs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 ct., elke regel meer 10 c j BS directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs sleehtB tweemaal berekend. Geboorte-, huwelSk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende dankbetuigingen worden van 1—10 regel» i 1,— berekend. BewSsnummer» 5 cent, Telefoonnummer 32. Directeur G. W. van Barneveld. Uitgave van de Naaml.Vennootschap ,Goes«he Courant". Hoofdredacteur W. J. C. van Santen. GOESCHE gtr Zij, die zich met ingang van 1 October a. 8. op dit blad abonneeren, ontvangende tot dien datum verschijnende nummers gratis De vrijzinnigen hebben alle reden, om niet voldoening op den uitslag der Juni-campagne terug te zien. Er is een einde gemaakt aan het clericaal regime, dat voor de waarachtige volks-belangen geen oog had het dacht er slechts aan, de vriendjes te bevoordeelen en, door het voorspiegelen van mooie baantjes, proselieten te maken. Nooit hebben op dit gebied onzedelijker toestanden be staan dan onder het zoogenaamd „chris telijke Ministerie-Heemskerk. Wie het best huichelen kon, was er van verze kerd, het vetste postje te verkrijgen. Die tijd van immoreel gedoe ligt gelukkig achter ons. De stembus van 1913 heeft vouuis gestreken over be windslieden, die, zij het dan ook in het klein nog, er Amerikaansche manieren op na gingen houden Een andere vraag is kan deze tijd terugkeeren Wij gelooven, niet te veel te beweren, als wij zeggen, dat het in onze macht ligt, te zorgen, dat zulk een periode van politieke immoraliteit nimmermeer over ons land komt. De vrijzinnige beginselen hebben in Juni gezegevierd. Wij wonnen districten, waarop wij inderdaad niet hadden dur ven hopen. Men denke slechts aan Ridderkerk, Middelburg, Amersfoort, Zwolle, Beverwijk. De meerderheid was vaak uiterst gering. Maar tochdit zijn districten, welke wij, zoo we in onze actie niet verslappen, gemakkelijk kunnen behouden. Er waren ook districten, welke zich in Jnni nog niet aan onze zijde schaar den. Wij zijn er van overtuigd, dat onze vrijzinnige vrienden zich daar veel moeite hebben gegeven, om de overwin ning te behalen. Zij mochten daar echter niet in slagen. En tochwas daar een krachtiger actie ontplooid, Ze zouden ons geweest zijn Hontenisse, Goes, Apeldoorn, Doetinehem, Tietjerk- steradeel, in deze districten ligt voor de vrijzinnigen een terrein braak. Dat zij zoo spoedig mogelijk aan den arbeid gaan Onze strijd mag echter niet alleen tegen de clericalen gaan. Zekerzij zijn ten slotte voor onze welvaart, voor XIII. Vele jaren zjjn verloopen. Een lange, stevig gebouwde kerel, ongeveer vgf en veertig jaar oud, maar er door zjjn grazend haar en vervallen trekken veel ouder uit ziende een man met uitpuilende oogen en gebroken neus stond op den Schiedamschen Dijk en zag over de straat naar een groot gebouw, dat hoog boven de omringende hulzen uitstak. Hij behoefde niet te vragen, wat het was. In steen gebeiteld stond boven de poort, welke toegang ver leende tot een overdekt binnenhof, te lezen „De Lonise Hoytsema-StichtiDg voor Verlaten Jongens," en een datum een datum van tien jaar geleden. De man bleef verwonderd staren naar dat groote blok steen. Onder den naam was een opschrift: „Dit zjjn degenen, wien veel ver driet Is wedervaren." De man glimlachte op zonderlinge wjze. „Verdriet! Ik heb het tien jaar lang gehad. En het begon ongeveer bfl het eind van dien mooien Ingang. Waar zon de agent nn zjjn en de jongen Hjj moet nu een man zjjn van ongeveer zes en twintig jaar, als hU nog leeft. O, ik hoop, dat hij rflk en gezond en met een mooie jonge vrouw verloofd of getrouwd is. Iadien ik tien lange jaren in de hel hen onze ontwikkeling, voor onze vrijheid het grootste gevaar. Zij kunnen niet scherp genoeg bestreden worden. Als het den clericalen ooit zou gelukken, in ons land twaalf achtereenvolgende jaren aan het bewind te blijven gelukkig zijn wij er van overtuigd, dat die kans niet bestaat dan was Neder land ten ondergang gedoemd. Wij weten dan ook, dat onze strijd tegen de cleri calen een onverzoenlijke moet ziju, tenzij zij tot ons komen. Tot hen komen wij nooit, zoo lang hun politiek een lands-gevaarlijke is, zoo lang machten huiten onze lands-palen hier de wet willen voorschrijven. Maar wij staan ook tegenover de sociaal-democraten. Zoo lang de sociaal-democraieu hun kracht zoeken in louier critiseeren, de overtuiging zijn toegedaan, dat zij en zij alleen onfeilbaar zijn, het politieke evangelie bezitten, dat op liet oogenblik strijd, onverzoeulijken strijd predikend het menschdom vrede en gelijkheid zal brengen, zoo lang zullen wij ons tegen hen kanten, wijl zij het volk een leer op dringen, welke nooit in vervulling zal kunnen gaan. Op de clericalen hebben zij evenwel dit voor, dat hun streven is een democratisch, dat zij een open oog en open oor hebben voor degenen, die onder zeer ongunstige economische omstandigheden leven. Dit is zonder twijfel een verdienste der sociaal-demo cratie, en deze rekenen wij haar gaarne toe. Het is echter niet genoeg. In ons land hebben de sociaal democraten de schoonste gelegenheid gehad, aan te toonen, dat het hun niet enkel en alleen om de kritiek is te doen dat zij bereid zouden zijn, de vruchten van hun actie te plukken. Zij hebben het is en blijft waarlijk onverantwoordelijk! deze gelegenheid voorbij laten gaan. Ook hier moest partij-belang gaan vóór algemeen volks belang. Het Zwolsche congres zal een onvergeeflijke fout in de geschiedenis der Nederlandsche sociaal-democratie blijken te zijn. Wat zij dan ook in Juni veroverd hebben op de vrijzinnigen, behouden zij onder geen beding. Rotterdam I - sindsdien door de sociaal-democraten wederom aan de clericalen door eigen schuld verspeeld Rotterdam II, Rotterdam V, Amsterdam VIII, Utrecht II, Leeuwarden, Veendam, het zijn geen „roode" districten. Ais er heden ten dage opnieuw gestemd moest worden, de uitslag zou een gansch andere wezen. Door een toevalligen samenloop van omstandigheden haast schreven wij een woord, dat na- den afloop van het blijven leven, dan moet iemand als hij met jeugd, kracht en een zak vol diamanten het ten minste doen." Hij stak de straat over, ging dcor twee mooie, yzeren, gastvrij open staande hekken, en hleef staan bfl de portierswoning, waar een stevige man stond „Komt gij een van de jongens op zoeken?* vroeg de beambte vriendelijk. „Neen, ik ben een vreemdeling. Ik ben hier in lang niet geweest. Vroeger was bier een Blop mot onde, vervallen buizen „O, dat was lang voor mijn tjjd. De Louise Boytsema Stichting werd tien jaar geleden gebouwd. Het is- een van de mooiste inrichtingen van liefdadigheid in heel het land. Wilt ge misschien eens rondzien Iedereen is welkom." Verhaast over de vriendelijkheid van den beambte hJi wist niet, dat dit een eerste vereischte was voor een betrekking aan deze stichting ging de man verder. Een ietwat waggelende ouda gids geleidde hem. Onder het voottgaan vertelde h{j de geschiedenis van de Louisa Hoytsema-Stichting, dat aan paar jongens van arme of misdadige ouders er werden gevoed en gekleed dat zo ambachten leerden en zorgvuldig werden opgevoed; dat er nooit een maal eten of een slaap plaats werd geweigerd aan een jongen, waar hg ook vandaan kwam, mits de substituut zich had overtuigd, dat h(j werkeljjk niets bezat. De groote zaal, waar de paar hon derd inwoners hun maaltijden ge bruikten, de slaapzalen, het speel- Zwolsche congres heter toepasselijk is door volks-verblinding hebben de sociaal-democraten^ in deze districten gezegevierd. Behoeft het nog betoog, dat ook hier onze actie zoo sterk mogelijk moet worden ontplooid f Wij voor ons gelooven, dat de vrij zinnigen alle reden hebben, de toekomst hoopvol tegemoet te zien. Doch dan is liet zaak, in de actie geen oogenblik te verslappen. Het is een groote dwaasheid, alleen in verkiezings tijden met het volk contact te zoeken. Men kan even goed de paarden achter den wagen spannen. In tal van districten snakt men in de wintermaanden naar vrijzinnige voorlichting. En zij blieft uit. Hierin moet worden voorzien. Willen wij ernstig, dat de vrijzinnige beginselen ingang vinden, dan moet geen opoffering daartoe te groot zijn. Wij hebben nu in het algemeen ge sproken. In ons volgend artikel iets over de Zeeuwsche actie. Wij zijn overtuigd, dat, bij de plannen, welke wij wenschen te ontvouwen, veler sympathie ons ver zekerd is en wij ook op den noodigen steun kunnen rekenen. Buitenland. Politiek bederf In Amerika. Men pleegt Amerika het land der onbegrensde mogelijkheden te noe men, en niet onrechte. Het is lang zamerhand bfi velen een gewoonte geworden, om, wanneer z(j iets sensa tioneels, iets heel buitengemeens ver nemen, allereerst re vraag te stellen „Zeker in Amerika gebeurd, niet?" Luidt het antwoord bevestigend, dan haalt men glimlachend de schouders op. Is in het land van Uncle Sam niet alles mogelijkwonderbaarlijke uit vindingen, speculaties van zeldzamen durf, zwendel op groote schaal, cor ruptie op schier ieder gebied In niet één rjjk vindt de Mammon zóóveel getrouwe dienaren. De door snee-Yankee kent slechts één devies Time is money. Zijn gansche leven is als 't ware ingericht op geld-ver- dienen. En dit heeft tengevolge gehad, dat in Amerika een politieke verwor ding is ontstaan, welke men zich elders bezwaarlijk denken kan. Wij hebben indertijd medegedeeld en er onze verwondering over uitgesproken hoe een staat, welke prfjs stelt op beschaving, zich kan laten „regeeren" door een Tammany-instelling, niets anders feitelijk dan een troep politieke zwendelaars. In één zgner wekelfjksehe buiten- landsche overzichten in het Algemeen Handelsblad heeft de heer Chr. Nuijs de oorzaak daarvan aangegeven. Het terrein, de werkplaatsen, de biblio theek, alles werd aangewezen, maar de man met de gebroken neus toonde niet de minste belangstelling. „Wie was Louise Hoytsema," vroeg h{j eindelijk, „en waarom bouwde zij hier zulk een mooi huis „Ja, dat moogt ge wel vragen," zei de oude Dirksen. „Z{j heeft het niet gebouwd. Zij was een arme vrouw, die het vroeger beter had gehhd, maar verlaten stierf in een armoedig huis in het „Hemelrijk", zooals het toen heette. Haar zoon liet het bouwen." „Maar als zij zoo arm stierf, hoe kon haar zoon dat dan betalen? Het moet heel wat geld hebben gekost." „Ja, daar hebt ge gcljjk in. Een dik millioen, voor er nog een jongen in was. Ik heb gehoord, dat het meer dan honderd duizend gulden per jaar kost. Maar meneer Wonter heeft dat wel voor zijn moeders nagedachtenis over, en hij kan het best betalen. Is hg geen diamantkoning?" „Een diamantkoning Waarom wordt hg zoo genoemd?" „Maar manWaar heb je dan ge woond, dat je nooit hebt gehoord van meneer Wouter Hoytsema, den jongen, die een eigen diamantmgn ontdekte, niemand weet waar. Wat scheelt er nu aan Want de bezoeker vloekte stil voor zich heen. „Ik ben la Indië geweest en heb nu en dan pgn in mün lever, zoodat ik het niet kan uithouden," bromde de ander. „Dat is niet de manier om weer beter te worden, Gods naam zoo te groote publiek, zoo gaf hij te kennen, Is te zeer met eigen zaken bezig, om zich met het regeeren te kunnen be moeien en de politiek valt daardoor in handen van zekere personen, die voor dat werk een bgzonderen aanleg hebben. Dat behoeven van hnis uit nog in het geheel geen dieven of minderwaardige individuen te zijn. Ze nemen de wereld slechts, zooals zij haar vinden. Iu een zeer interesBanten briei geeft de gewone berichtgever van het Al gemeen Handelsblad te Washington nadere bijzonderheden daarover. Wij veroorloven ons, de aandacht onzer lezers op één en ander te vestigen. In den staat New-York is het al bgzonder gesteld. Degenen, die genoeg hebben, om niet direct voor hun broodje te moeten werken, de klasse der renteniers, trekken den nens op voor de politiek. Welnn, er moet toch geregeerd worden. Daarom doet die andere, door den heer Nutjg omschre ven, klasse het, en zg neemt met een gerust geweten een paar procent van alles, wat haar onder de vingers komt, „voor haar moeite". Precies als een commissionnair in effecten. Zg, die thans regeeren, zijn gewezen tram- coadueteurs, of ex-kroegbazen, of ont slagen politie-agenten. Zoo is het in den staat New York, zoo is het overal elders, behalve in Washington, welke stad bestuurd wordt door drie commissie leden, aan gesteld door het Congres Boston bfl voorbeeld, de vaste burcht van de oude en oudste tamilies, wordt ge regeerd door een gewezen kroeg baas, die een krantje heeft, waarin ieder, die wat hebben wil, moet ad- verteeren, of kans loopt, bij aanbeste dingen of het weggeven van baantjes vergeten te worden. In Chicago regeert het element uit de kroeg en de dans- lokalen. Men zal zeggendit betreft dan toeh in hoofdzaak maar de stedelijke politiek. Maar met de rijks-politiek is het al even treurig gesteld. De correspondent van het Algemeen Handelsblad geeft daarvan eenige treffende staaltjes. Staats-secretaris van buitenlandsche zaken is broeder Bryan. Zijn onder secretaris is een zekere meneer Osborne. Van zgn vak is hg' apotheker. Weet hg hg iets van buitenlandsche zaken Geenszins. Is ook niet noodlg. Hg was een grcot vriend van Bryan in den Btaat Wyoming en men moest „wat voor hem doen", Want hg had „voor de partg gewerkt" en verdiende een belooning. Eer3t werd b§ naar San Domingo gestuurd om de „toe standen te bestudeeren". Hg kende geen Spaansch en wist ook niet zeker waar San Domingo was, maar hg zei vrooigk weg „dat hg het wel eens zou naziea in de boeken". En bij zjn terugkomst werd hg ondersecretaris misbruiken," riep Dirksen nii. „Er is niets meer te zien. Daar is de uitgang." Dirksen was diep verontwaardigd 0V6r zulk een taal onder het dak, ge heiligd door den naam van Louise Hoytsema. Hetwas gemakkeljk voor Arle Leenmans,ontslagen uit de gevangenis na zgn straf van tien jaar te hebben uitgezeten, de voornaamste feiten uit Wouter Hoytsema's latere loopbaan te weten te komen. De meeste menschen kenden ze Er had een korte biographie van zgn leven in een der tgdschriften gestaan en dikwijls had hg aanleiding gegeven, dat de couranten over hem spraken. Het waB onmogeigk, de bron van zgn grooten rgkdom voor altgd ver borgen te houden. Hier en daar lekte het uit en werd het bekend, dat hg en de bavelooze jongen op de bank der beschuldigden een en dezelfde persoon waren. Maar dit was jaren later, en de handigheid van den heer Van Hen- kelom als beheerder zijner goederen en van den heer Salomons als zgn vertegenwoordiger in den diamant handel, vergdelden alle pogingen, om zijn juisten rgkdom te schatten. Want nn bezat Wouter een werke- igke diamantmgn in Znid Jfrika, hg had oen mooi landgoed in Gelderland, een hnis in de Parklaan, een prachtig pleizierjacht en groote sommen in landergen en spoorwegen belegd. De waarde van zün diamanten was om gezet in winstgevend kapitaal. De heer Van Heukelom bleek een zeer bekwaam man van zaken te zgn. van buitenlandscbe zaken I Bryan zelf is één van de merk waardigste types, welke ooit in de politiek zgn voorgekomen. Hg reist thans met een cirens-tent het land door, om mot lezingen wat extra duitjes te verdienen. De bladen zgn daar hoogelffk verontwaardigd over. Nu Is het ock wel enigszins pijnlijk, dst Zijne Excellentie optreedt tussehen de rnmmers van een jongleur en van een Tlroler Jodeltroep Maar de groote meerderheid der mensehen is zoo druk bezig met de zorg voor het eigen dageigksche broodje, dat er geen tgd overschiet voor gefilosofeer over al dan niet afkeurenswaardige regee- ringsmethodes. Zoo werd kort geleden tot hoofd van de atdeeüng „Zuid-Amerika" een eommis-voyageur benoemd, dien Bryan op een goeden dag in Mexico ontmoet had. De man sprak Spaansch, maar zgn vak was „handelsreiziger in drogergen". Zgn voorganger, een uiterst bekwaam voorman, werd tele grafisch ontslagen, terwgi Bryan met zgn circus reisde. Om het geval ook nog komisch te maken, stuurde Bryan hem dat telegram ongefrankeerd tbnis, zoodat de ontslagene voor de dépêche moest betalen. Men zou deze dingen niet kunnen gelooven, ware het niet, dat de cor respondent te Washington van het Algemeen Handelsblad zgn inlichtingen uit de beste bronnen heeft. In een land, dat aldns geregeerd wordt, kan de corruptie vanzelfspre kend hoogtg vieren. Wg klagen er ten onzent wel eens over, dat zoo weinig hoog-ataande, bekwame mannen bereid gevonden worden, in de vertegenwoordigende lichamen zitting te nrmen. die klacht is zeer zeker niet ongegrond. Maar dit mag toeh boven eiken twgtel ver heven worden geacht: dingen, geigk die zich in Amerika afspelen, behoo- ren in ons land tot de ondenkbaar heden. En dit is op zich zelf reeds een gelukwenech waard. Binnenland. Een buiUnlandsch oordeel over onze Koningin en ons Volk Ter gelègenheid van den verjaardag van H. M. de Koningin heeft het blad La Nacion te Burnos Aires, het voornaamste politieke blad van Zuid- Amerika, een artikel van gelukwen- sching aan H. M. en aan Nederland in het nummer van 31 Augustus. In dit artikel wordt o. m. gezegd, dat ongetwgfeld geen enkel vorst bg zgn onderdanen zoo innige gevoelens en zulk een diepe genegenheid opwekt als de Koningin van Nederland. Het Nederlandsche volk draagt haar een bgna vaderigke genegenheid toe en is tot alle opofferingen bereii om haar luister en haar geluk te vèrze- Toen het beheer van Wouter's ver mogen een te zware taak voor hem alleen werd, organiseerde hij een geheel kantoor met bekwame rechts geleerden, ingenieurs en accountants voor de verschillende afdeelingen, terwijl hg het toezicht op alles hield, totdat Wouter de universiteit verliet en oud genoeg was, om een deel van den last te dragen. Maar hierover waren zg het niet eens Wouter was dol op reizen en avonturen. Met groote moeite hield zgn „voogd" hem nit het leger, maar Btond de jongen milllonnair toe, acht maanden vaa het jaar de wereld door te zwerven in zgn jacht, mits hg' de andere vier maanden in Rotterdam en Gelderland doorbracht om zijn zaken te behartigen. In deze Aprilmaand was hy in zgn huis in de stad. In Juli zou hg naar Schotland gaan en eene maand later wachtte zgn jacht „Louise" hem voor een nieuwen zwerftocht. Hij was nu lang en stevig gebouwd, had voor zgn genoegen het stuur mansexamen afgelegd en kon zgn schip zelfs in den hevigsten storm besturen. Hg hield er van, zich met vrienden te omrlDgen, maar hg gaf weinig om bet gezelschap van dames, zoodat de weinige mama's, met wie hg kennis maakte, hem een „beer" noemden. Verder weigerde hg zich met politiek te bemoeien, maar ge bruikte gaarne zgn rgkdom om in 't geheim ellende te verzachten. Wordt vervolgd.)

Krantenbank Zeeland

Goessche Courant | 1913 | | pagina 1