N°. 114 Mö
Zaterdag 27 September,
iOUsw jaargang
Bij dit no. behoort een
Bijvoegsel.
Onze Actie
28 FEUILLETON.
Liefde's Loon,
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en'Vrgdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Pr(js per kwartaal, In Goes f i),7Sc huiten Goes, franco 1,25,
Afzonderjyke nommers 5 cent.
Inzending: van advertentlën op Maandag en Woensdag
vóór 2 uren, op VRIJDAG vóór 12 uren.
De prjjs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 ct., elke regel meer 10 c j
BS directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt
de prijs sleehtB tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelSk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—10 regel» i 1,— berekend.
BewSsnummer» 5 cent,
Telefoonnummer 32. Directeur G. W. van Barneveld. Uitgave van de Naaml.Vennootschap ,Goes«he Courant". Hoofdredacteur W. J. C. van Santen.
GOESCHE
gtr Zij, die zich met ingang
van 1 October a. 8. op dit blad
abonneeren, ontvangende tot dien
datum verschijnende nummers
gratis
De vrijzinnigen hebben alle reden,
om niet voldoening op den uitslag der
Juni-campagne terug te zien. Er is een
einde gemaakt aan het clericaal regime,
dat voor de waarachtige volks-belangen
geen oog had het dacht er slechts aan,
de vriendjes te bevoordeelen en, door
het voorspiegelen van mooie baantjes,
proselieten te maken. Nooit hebben op
dit gebied onzedelijker toestanden be
staan dan onder het zoogenaamd „chris
telijke Ministerie-Heemskerk. Wie het
best huichelen kon, was er van verze
kerd, het vetste postje te verkrijgen.
Die tijd van immoreel gedoe ligt
gelukkig achter ons. De stembus van
1913 heeft vouuis gestreken over be
windslieden, die, zij het dan ook in het
klein nog, er Amerikaansche manieren
op na gingen houden
Een andere vraag is kan deze tijd
terugkeeren
Wij gelooven, niet te veel te beweren,
als wij zeggen, dat het in onze macht
ligt, te zorgen, dat zulk een periode
van politieke immoraliteit nimmermeer
over ons land komt.
De vrijzinnige beginselen hebben in
Juni gezegevierd. Wij wonnen districten,
waarop wij inderdaad niet hadden dur
ven hopen. Men denke slechts aan
Ridderkerk, Middelburg, Amersfoort,
Zwolle, Beverwijk. De meerderheid was
vaak uiterst gering. Maar tochdit
zijn districten, welke wij, zoo we in
onze actie niet verslappen, gemakkelijk
kunnen behouden.
Er waren ook districten, welke zich
in Jnni nog niet aan onze zijde schaar
den. Wij zijn er van overtuigd, dat
onze vrijzinnige vrienden zich daar veel
moeite hebben gegeven, om de overwin
ning te behalen. Zij mochten daar
echter niet in slagen. En tochwas
daar een krachtiger actie ontplooid,
Ze zouden ons geweest zijn Hontenisse,
Goes, Apeldoorn, Doetinehem, Tietjerk-
steradeel, in deze districten ligt voor
de vrijzinnigen een terrein braak. Dat
zij zoo spoedig mogelijk aan den arbeid
gaan
Onze strijd mag echter niet alleen
tegen de clericalen gaan. Zekerzij
zijn ten slotte voor onze welvaart, voor
XIII.
Vele jaren zjjn verloopen.
Een lange, stevig gebouwde kerel,
ongeveer vgf en veertig jaar oud,
maar er door zjjn grazend haar en
vervallen trekken veel ouder uit
ziende een man met uitpuilende
oogen en gebroken neus stond op
den Schiedamschen Dijk en zag over
de straat naar een groot gebouw, dat
hoog boven de omringende hulzen
uitstak. Hij behoefde niet te vragen,
wat het was. In steen gebeiteld stond
boven de poort, welke toegang ver
leende tot een overdekt binnenhof, te
lezen
„De Lonise Hoytsema-StichtiDg voor
Verlaten Jongens," en een datum
een datum van tien jaar geleden.
De man bleef verwonderd staren
naar dat groote blok steen. Onder den
naam was een opschrift:
„Dit zjjn degenen, wien veel ver
driet Is wedervaren."
De man glimlachte op zonderlinge
wjze. „Verdriet! Ik heb het tien jaar
lang gehad. En het begon ongeveer
bfl het eind van dien mooien Ingang.
Waar zon de agent nn zjjn en de
jongen Hjj moet nu een man zjjn
van ongeveer zes en twintig jaar, als
hU nog leeft. O, ik hoop, dat hij rflk
en gezond en met een mooie jonge
vrouw verloofd of getrouwd is. Iadien
ik tien lange jaren in de hel hen
onze ontwikkeling, voor onze vrijheid
het grootste gevaar. Zij kunnen niet
scherp genoeg bestreden worden. Als
het den clericalen ooit zou gelukken,
in ons land twaalf achtereenvolgende
jaren aan het bewind te blijven
gelukkig zijn wij er van overtuigd, dat
die kans niet bestaat dan was Neder
land ten ondergang gedoemd. Wij weten
dan ook, dat onze strijd tegen de cleri
calen een onverzoenlijke moet ziju,
tenzij zij tot ons komen. Tot hen komen
wij nooit, zoo lang hun politiek een
lands-gevaarlijke is, zoo lang machten
huiten onze lands-palen hier de wet
willen voorschrijven.
Maar wij staan ook tegenover de
sociaal-democraten.
Zoo lang de sociaal-democraieu hun
kracht zoeken in louier critiseeren,
de overtuiging zijn toegedaan, dat zij
en zij alleen onfeilbaar zijn, het
politieke evangelie bezitten, dat op
liet oogenblik strijd, onverzoeulijken
strijd predikend het menschdom
vrede en gelijkheid zal brengen,
zoo lang zullen wij ons tegen hen
kanten, wijl zij het volk een leer op
dringen, welke nooit in vervulling zal
kunnen gaan. Op de clericalen hebben
zij evenwel dit voor, dat hun streven
is een democratisch, dat zij een open
oog en open oor hebben voor degenen,
die onder zeer ongunstige economische
omstandigheden leven. Dit is zonder
twijfel een verdienste der sociaal-demo
cratie, en deze rekenen wij haar
gaarne toe.
Het is echter niet genoeg.
In ons land hebben de sociaal
democraten de schoonste gelegenheid
gehad, aan te toonen, dat het hun
niet enkel en alleen om de kritiek is
te doen dat zij bereid zouden zijn,
de vruchten van hun actie te plukken.
Zij hebben het is en blijft waarlijk
onverantwoordelijk! deze gelegenheid
voorbij laten gaan. Ook hier moest
partij-belang gaan vóór algemeen volks
belang. Het Zwolsche congres zal een
onvergeeflijke fout in de geschiedenis
der Nederlandsche sociaal-democratie
blijken te zijn.
Wat zij dan ook in Juni veroverd
hebben op de vrijzinnigen, behouden
zij onder geen beding. Rotterdam I -
sindsdien door de sociaal-democraten
wederom aan de clericalen door eigen
schuld verspeeld Rotterdam II,
Rotterdam V, Amsterdam VIII, Utrecht
II, Leeuwarden, Veendam, het zijn
geen „roode" districten. Ais er heden
ten dage opnieuw gestemd moest worden,
de uitslag zou een gansch andere wezen.
Door een toevalligen samenloop van
omstandigheden haast schreven wij
een woord, dat na- den afloop van het
blijven leven, dan moet iemand als hij
met jeugd, kracht en een zak vol
diamanten het ten minste doen."
Hij stak de straat over, ging dcor
twee mooie, yzeren, gastvrij open
staande hekken, en hleef staan bfl de
portierswoning, waar een stevige man
stond
„Komt gij een van de jongens op
zoeken?* vroeg de beambte vriendelijk.
„Neen, ik ben een vreemdeling. Ik
ben hier in lang niet geweest. Vroeger
was bier een Blop mot onde, vervallen
buizen
„O, dat was lang voor mijn tjjd.
De Louise Boytsema Stichting werd
tien jaar geleden gebouwd. Het is-
een van de mooiste inrichtingen van
liefdadigheid in heel het land. Wilt
ge misschien eens rondzien Iedereen
is welkom."
Verhaast over de vriendelijkheid
van den beambte hJi wist niet, dat
dit een eerste vereischte was voor een
betrekking aan deze stichting ging
de man verder. Een ietwat waggelende
ouda gids geleidde hem. Onder het
voottgaan vertelde h{j de geschiedenis
van de Louisa Hoytsema-Stichting,
dat aan paar jongens van arme of
misdadige ouders er werden gevoed
en gekleed dat zo ambachten leerden
en zorgvuldig werden opgevoed; dat
er nooit een maal eten of een slaap
plaats werd geweigerd aan een jongen,
waar hg ook vandaan kwam, mits de
substituut zich had overtuigd, dat h(j
werkeljjk niets bezat.
De groote zaal, waar de paar hon
derd inwoners hun maaltijden ge
bruikten, de slaapzalen, het speel-
Zwolsche congres heter toepasselijk is
door volks-verblinding hebben de
sociaal-democraten^ in deze districten
gezegevierd.
Behoeft het nog betoog, dat ook hier
onze actie zoo sterk mogelijk moet
worden ontplooid f
Wij voor ons gelooven, dat de vrij
zinnigen alle reden hebben, de toekomst
hoopvol tegemoet te zien. Doch
dan is liet zaak, in de actie geen
oogenblik te verslappen. Het is een
groote dwaasheid, alleen in verkiezings
tijden met het volk contact te zoeken.
Men kan even goed de paarden achter
den wagen spannen. In tal van districten
snakt men in de wintermaanden naar
vrijzinnige voorlichting. En zij
blieft uit.
Hierin moet worden voorzien.
Willen wij ernstig, dat de vrijzinnige
beginselen ingang vinden, dan moet
geen opoffering daartoe te groot zijn.
Wij hebben nu in het algemeen ge
sproken.
In ons volgend artikel iets over de
Zeeuwsche actie. Wij zijn overtuigd,
dat, bij de plannen, welke wij wenschen
te ontvouwen, veler sympathie ons ver
zekerd is en wij ook op den noodigen
steun kunnen rekenen.
Buitenland.
Politiek bederf In Amerika.
Men pleegt Amerika het land der
onbegrensde mogelijkheden te noe
men, en niet onrechte. Het is lang
zamerhand bfi velen een gewoonte
geworden, om, wanneer z(j iets sensa
tioneels, iets heel buitengemeens ver
nemen, allereerst re vraag te stellen
„Zeker in Amerika gebeurd, niet?"
Luidt het antwoord bevestigend, dan
haalt men glimlachend de schouders
op. Is in het land van Uncle Sam niet
alles mogelijkwonderbaarlijke uit
vindingen, speculaties van zeldzamen
durf, zwendel op groote schaal, cor
ruptie op schier ieder gebied
In niet één rjjk vindt de Mammon
zóóveel getrouwe dienaren. De door
snee-Yankee kent slechts één devies
Time is money. Zijn gansche leven
is als 't ware ingericht op geld-ver-
dienen. En dit heeft tengevolge gehad,
dat in Amerika een politieke verwor
ding is ontstaan, welke men zich
elders bezwaarlijk denken kan. Wij
hebben indertijd medegedeeld en er
onze verwondering over uitgesproken
hoe een staat, welke prfjs stelt op
beschaving, zich kan laten „regeeren"
door een Tammany-instelling, niets
anders feitelijk dan een troep politieke
zwendelaars.
In één zgner wekelfjksehe buiten-
landsche overzichten in het Algemeen
Handelsblad heeft de heer Chr. Nuijs
de oorzaak daarvan aangegeven. Het
terrein, de werkplaatsen, de biblio
theek, alles werd aangewezen, maar
de man met de gebroken neus toonde
niet de minste belangstelling.
„Wie was Louise Hoytsema," vroeg
h{j eindelijk, „en waarom bouwde zij
hier zulk een mooi huis
„Ja, dat moogt ge wel vragen,"
zei de oude Dirksen. „Z{j heeft het
niet gebouwd. Zij was een arme vrouw,
die het vroeger beter had gehhd, maar
verlaten stierf in een armoedig huis
in het „Hemelrijk", zooals het toen
heette. Haar zoon liet het bouwen."
„Maar als zij zoo arm stierf, hoe
kon haar zoon dat dan betalen? Het
moet heel wat geld hebben gekost."
„Ja, daar hebt ge gcljjk in. Een
dik millioen, voor er nog een jongen
in was. Ik heb gehoord, dat het meer
dan honderd duizend gulden per jaar
kost. Maar meneer Wonter heeft dat
wel voor zijn moeders nagedachtenis
over, en hij kan het best betalen. Is
hg geen diamantkoning?"
„Een diamantkoning Waarom
wordt hg zoo genoemd?"
„Maar manWaar heb je dan ge
woond, dat je nooit hebt gehoord van
meneer Wouter Hoytsema, den jongen,
die een eigen diamantmgn ontdekte,
niemand weet waar. Wat scheelt er
nu aan
Want de bezoeker vloekte stil voor
zich heen.
„Ik ben la Indië geweest en heb
nu en dan pgn in mün lever, zoodat
ik het niet kan uithouden," bromde
de ander.
„Dat is niet de manier om weer
beter te worden, Gods naam zoo te
groote publiek, zoo gaf hij te kennen,
Is te zeer met eigen zaken bezig, om
zich met het regeeren te kunnen be
moeien en de politiek valt daardoor
in handen van zekere personen, die
voor dat werk een bgzonderen aanleg
hebben. Dat behoeven van hnis uit
nog in het geheel geen dieven of
minderwaardige individuen te zijn.
Ze nemen de wereld slechts, zooals
zij haar vinden.
Iu een zeer interesBanten briei geeft
de gewone berichtgever van het Al
gemeen Handelsblad te Washington
nadere bijzonderheden daarover. Wij
veroorloven ons, de aandacht onzer
lezers op één en ander te vestigen.
In den staat New-York is het al
bgzonder gesteld. Degenen, die genoeg
hebben, om niet direct voor hun
broodje te moeten werken, de klasse
der renteniers, trekken den nens op
voor de politiek. Welnn, er moet toch
geregeerd worden. Daarom doet die
andere, door den heer Nutjg omschre
ven, klasse het, en zg neemt met een
gerust geweten een paar procent van
alles, wat haar onder de vingers komt,
„voor haar moeite". Precies als een
commissionnair in effecten. Zg, die
thans regeeren, zijn gewezen tram-
coadueteurs, of ex-kroegbazen, of ont
slagen politie-agenten.
Zoo is het in den staat New York,
zoo is het overal elders, behalve in
Washington, welke stad bestuurd
wordt door drie commissie leden, aan
gesteld door het Congres Boston bfl
voorbeeld, de vaste burcht van de
oude en oudste tamilies, wordt ge
regeerd door een gewezen kroeg
baas, die een krantje heeft, waarin
ieder, die wat hebben wil, moet ad-
verteeren, of kans loopt, bij aanbeste
dingen of het weggeven van baantjes
vergeten te worden. In Chicago regeert
het element uit de kroeg en de dans-
lokalen.
Men zal zeggendit betreft dan
toeh in hoofdzaak maar de stedelijke
politiek.
Maar met de rijks-politiek is het al
even treurig gesteld.
De correspondent van het Algemeen
Handelsblad geeft daarvan eenige
treffende staaltjes.
Staats-secretaris van buitenlandsche
zaken is broeder Bryan. Zijn onder
secretaris is een zekere meneer
Osborne. Van zgn vak is hg' apotheker.
Weet hg hg iets van buitenlandsche
zaken Geenszins. Is ook niet noodlg.
Hg was een grcot vriend van Bryan
in den Btaat Wyoming en men moest
„wat voor hem doen", Want hg had
„voor de partg gewerkt" en verdiende
een belooning. Eer3t werd b§ naar
San Domingo gestuurd om de „toe
standen te bestudeeren". Hg kende
geen Spaansch en wist ook niet zeker
waar San Domingo was, maar hg zei
vrooigk weg „dat hg het wel eens
zou naziea in de boeken". En bij zjn
terugkomst werd hg ondersecretaris
misbruiken," riep Dirksen nii. „Er is
niets meer te zien. Daar is de uitgang."
Dirksen was diep verontwaardigd
0V6r zulk een taal onder het dak, ge
heiligd door den naam van Louise
Hoytsema.
Hetwas gemakkeljk voor Arle
Leenmans,ontslagen uit de gevangenis
na zgn straf van tien jaar te hebben
uitgezeten, de voornaamste feiten uit
Wouter Hoytsema's latere loopbaan
te weten te komen.
De meeste menschen kenden ze
Er had een korte biographie van zgn
leven in een der tgdschriften gestaan
en dikwijls had hg aanleiding gegeven,
dat de couranten over hem spraken.
Het waB onmogeigk, de bron van
zgn grooten rgkdom voor altgd ver
borgen te houden. Hier en daar lekte
het uit en werd het bekend, dat hg
en de bavelooze jongen op de bank
der beschuldigden een en dezelfde
persoon waren.
Maar dit was jaren later, en de
handigheid van den heer Van Hen-
kelom als beheerder zijner goederen
en van den heer Salomons als zgn
vertegenwoordiger in den diamant
handel, vergdelden alle pogingen, om
zijn juisten rgkdom te schatten.
Want nn bezat Wouter een werke-
igke diamantmgn in Znid Jfrika, hg
had oen mooi landgoed in Gelderland,
een hnis in de Parklaan, een prachtig
pleizierjacht en groote sommen in
landergen en spoorwegen belegd. De
waarde van zün diamanten was om
gezet in winstgevend kapitaal.
De heer Van Heukelom bleek een
zeer bekwaam man van zaken te zgn.
van buitenlandscbe zaken I
Bryan zelf is één van de merk
waardigste types, welke ooit in de
politiek zgn voorgekomen. Hg reist
thans met een cirens-tent het land
door, om mot lezingen wat extra
duitjes te verdienen. De bladen zgn
daar hoogelffk verontwaardigd over.
Nu Is het ock wel enigszins pijnlijk,
dst Zijne Excellentie optreedt tussehen
de rnmmers van een jongleur en van
een Tlroler Jodeltroep Maar de groote
meerderheid der mensehen is zoo druk
bezig met de zorg voor het eigen
dageigksche broodje, dat er geen tgd
overschiet voor gefilosofeer over al
dan niet afkeurenswaardige regee-
ringsmethodes.
Zoo werd kort geleden tot hoofd
van de atdeeüng „Zuid-Amerika"
een eommis-voyageur benoemd, dien
Bryan op een goeden dag in Mexico
ontmoet had. De man sprak Spaansch,
maar zgn vak was „handelsreiziger in
drogergen". Zgn voorganger, een
uiterst bekwaam voorman, werd tele
grafisch ontslagen, terwgi Bryan met
zgn circus reisde. Om het geval ook
nog komisch te maken, stuurde Bryan
hem dat telegram ongefrankeerd tbnis,
zoodat de ontslagene voor de dépêche
moest betalen.
Men zou deze dingen niet kunnen
gelooven, ware het niet, dat de cor
respondent te Washington van het
Algemeen Handelsblad zgn inlichtingen
uit de beste bronnen heeft.
In een land, dat aldns geregeerd
wordt, kan de corruptie vanzelfspre
kend hoogtg vieren.
Wg klagen er ten onzent wel eens
over, dat zoo weinig hoog-ataande,
bekwame mannen bereid gevonden
worden, in de vertegenwoordigende
lichamen zitting te nrmen. die klacht
is zeer zeker niet ongegrond. Maar
dit mag toeh boven eiken twgtel ver
heven worden geacht: dingen, geigk
die zich in Amerika afspelen, behoo-
ren in ons land tot de ondenkbaar
heden.
En dit is op zich zelf reeds een
gelukwenech waard.
Binnenland.
Een buiUnlandsch oordeel over onze
Koningin en ons Volk
Ter gelègenheid van den verjaardag
van H. M. de Koningin heeft het
blad La Nacion te Burnos Aires, het
voornaamste politieke blad van Zuid-
Amerika, een artikel van gelukwen-
sching aan H. M. en aan Nederland
in het nummer van 31 Augustus. In
dit artikel wordt o. m. gezegd, dat
ongetwgfeld geen enkel vorst bg zgn
onderdanen zoo innige gevoelens en
zulk een diepe genegenheid opwekt
als de Koningin van Nederland. Het
Nederlandsche volk draagt haar een
bgna vaderigke genegenheid toe en
is tot alle opofferingen bereii om
haar luister en haar geluk te vèrze-
Toen het beheer van Wouter's ver
mogen een te zware taak voor hem
alleen werd, organiseerde hij een
geheel kantoor met bekwame rechts
geleerden, ingenieurs en accountants
voor de verschillende afdeelingen,
terwijl hg het toezicht op alles hield,
totdat Wouter de universiteit verliet
en oud genoeg was, om een deel van
den last te dragen.
Maar hierover waren zg het niet
eens Wouter was dol op reizen en
avonturen. Met groote moeite hield
zgn „voogd" hem nit het leger, maar
Btond de jongen milllonnair toe, acht
maanden vaa het jaar de wereld door
te zwerven in zgn jacht, mits hg' de
andere vier maanden in Rotterdam en
Gelderland doorbracht om zijn zaken
te behartigen.
In deze Aprilmaand was hy in zgn
huis in de stad. In Juli zou hg naar
Schotland gaan en eene maand later
wachtte zgn jacht „Louise" hem voor
een nieuwen zwerftocht.
Hij was nu lang en stevig gebouwd,
had voor zgn genoegen het stuur
mansexamen afgelegd en kon zgn
schip zelfs in den hevigsten storm
besturen. Hg hield er van, zich met
vrienden te omrlDgen, maar hg gaf
weinig om bet gezelschap van dames,
zoodat de weinige mama's, met wie
hg kennis maakte, hem een „beer"
noemden. Verder weigerde hg zich
met politiek te bemoeien, maar ge
bruikte gaarne zgn rgkdom om in 't
geheim ellende te verzachten.
Wordt vervolgd.)