N°. 97 1913 Dinsdag 19 Augustus. 1008t< jaargang. Er komt Teekening. li EEUILLETON. Liefde's Loon. mnm. Telefoonnummer 28. Directeur G. W. van Babneveld. Uitgave vaa de Naaml. Vennootschap .Goesehe Couraut". Hoofdredacteur W. J. C. van Santen. Ob uitgave dezer Couraut geschiedt^Maandag-, Woensdag- en "Vrijdagavond uitgezonderd op feestdagen. Prijs per kwartaal, in Gobb f 0,75, buiten Goes, franco 1,25. Afzonderlijke nommers 5 cent. inzending van advertentlön op Maandag en Woensdag vóór 2 uren, op VRIJDAG vóór 12 uren. Oe prijs der gewone advertentlën Is van 1-6 regels50 et., eikeregel meer 10 et 1(0 directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts tweemaal berekend. Geboorte-, huweljk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende dankbetuigingen worden van 110 regel» i 1,— berekend Bewijsnummer» 6 vent. Er gaan den laatsten tijd heel wat ge ruchten door de pers in zake het te vor men nieuwe Ministerie en de lijnen,waar- laugs liet zijn staatkunde wenscht af te bakenen. Meer dan geruchten zijn het in den regel niet en meestentijds kan men er van zeggen dat ook hier wederom de wensch de vader van de gedachte is. Een berichtgever van de ZutphenseJ/e Courant schijnt het deksel opgelicht te hebben van het ministerieele potje, dat nog te vuur staat. Wij hadden het daar over reeds in ons vorig hoofdartikel. Hij deelt mede, dat de heer Ooit van der Linden bezig is een Kabinet te vormen, dat als voornaamste punt van program zal hebben de invoering van het Alge meen Kiesrecht (voor mannen) en de mogelijkheid tot het invoeren van vrouwen-kiesrecht in deGrondwet,terwijl de formateur een tegenstander is van uitbreiding der bevoegdheid van de Eerste Kamer. Verder zal het program bevatten Staatspensioen, in den geest van het amendement der vrijzinnigen dat van de heeren Drucker, Goeman fiorgesius en Tydeman benevens eenige punten op het gebied van onderwijs. Uit dén en ander wordt dan geconclu deerd, dat door het Kabinet-Cort van der Linden vrijwel het program der vrijzin nigen bij de herstemmingen wordt over genomen, zonder dat de concentratie officieel meewerkt aan de vorming van een Ministerie. Men zal zich afvragen hebben wij ook hier met een gerucht te doen en niet meer dan dat f Het wil ons voorkomen, dat de Zutphensche Courant alleen weergeeft, wat de overtuiging is van schier alle vrijzinnigen. Zal een Kabinet levensvatbaarheid hebben, dan zal liet rekening dienen te houden met de onomwonden uitspraak van de meerderheid der kiezers bij de herstemmingen op 25 Juni. Want al besloot de concentratie, na de eerste weigering der S. D. A. P., nu zelve geen Ministerie saam testellen, het program is gebleven. Immers aan het slot van het besluit der vrijzinnige concentratie, genomen in haar conferentie van 30 Juli, lezen wij„Ook bij de verdere besprekin gen beheerschte de wensch, om het reeds ontwikkelde program, dat algemeene instemming vond, uitgevoerd te krijgen, de beraadslagingen". Dit is, naar het ons wil voorkomen, duidelijk genoeg. Hier toch wordt gezegd, dat de vrij zinnige concentratie, ook na haar wei gering, om zelfstandig een Ministerie te vormen, vast wil houden aan het program-Bos, zooals dat door dezen in zijn briefwisseling met mr. Troelstra werd ontvouwd. Kwam er nu een Kabinet, dat met het herstemmings-prograni van vrijzin nigen en sociaal-democraten absoluut geen rekening hield en zich gansch en al wensch te te bewegen op neutraal gebied, dan zou al spoedig blijken, dat de levensvatbaarheid ontbrak. Van- Toen kwam hg in een groote zaal, met aan het eene einde een tafel, waar omheen vele heeren zaten, onder wie Salomons, terwijl op een platform daarachter een bejaard inan zat, die een bril droeg, en iets in een boek schreef, zonder op te zien, toen Wou- ter's naam werd afgeroepen. Een inspecteur, dien Wonter nog nooit had gezien, gaf een kort verslag en .daarop kwam de agent, die hem had gevangen genomen. Zjjn verhaal was kort en jaist, en toen zei de in specteur, dat de heer Clement, juwe lier, wonende Hoogstraat, bjj een volgend verhoor gehoord zon worden, daar hij (de inspecteur) om uitstel wilde vragen, ten einde de noodige inlichtingen te verkrijgen. Doch de heer Salomons wilde nu gaarne ge tuigenis afleggen, indien dat kon. .Zeker,' zei de heer Van Heukelom, de president van de rechtbank. ,Dlt ■chfint een eigenaardige zaak, en het zelfsprekend zouden de sociaal-demo- eraten bet bestoken, doch het kou ook niet rekenen op den steun der concen tratie, wanneer Algemeen Kiesrecht en Staatspensioen niet de inzet was van de te volgen politiek. Er waren daarom naar onze meeuing slechts twee oplossingen of Kamer ontbinding, ten einde het kiezers-volk opnieuw uitspraak te laten doen, of de vorming van een Kabinet, staande zoowel buiten de S. D. A. P. als de concen tratie, maar dat de hevstemming-eischen zou verwezenlijken en daarbij kunnen rekenen op den steun van beide ge noemde groepen, welke in de Tweede Kamer de meerderheid vormen. Den eersicn weg zou men niet inslaan; dit stond bij ons van meet af aan vast. Immerswat kon het anders betee- kenen dan de rechterzijde, de reactie, opnieuw aan het bewind te brengen, betgeen zeggen wil, dat sterker dan ooit de openbare school, de handels- vrij beid zou worden bedreigd Men had er dan over kunnen gaan twisten, aan wie zulks te wijten was. De sociaal-demoeraten zouden den vrij zinnigen kunnen verwijten, hun program in den steek gelaten te hebben. De vrijzinnigen op hun beurt bonden de sociaal-democraten in staat van be schuldiging stellen en zeggenhadt gijlieden niet geweigerd, tot tweemaal toe, aan een gemengd vrijzinnig-socia listische regeering mede te werken, dan zou thans niet wederom de reactie de lakens uitdeelen. En dit onverkwikkelijk schouwspel zou nimmer wegnemen (lit dat het deel van het Nederlandsche volk, het welk reeds zoo lang en zoo vurig wacht op groote democratische hervormingen, de dupe van de historie werd. Daarom is de tweede oplossing de in de gegeven omstandigheden nood zakelijkerwijs gebodene. Het verleden van den Kabinets formateur Cort van der Linden waar borgt ons, dat, slaagt hij in zijn opdracht en daarop schijnen de teekenen wel te wijzen door hem een Minis terie zal worden gevormd, dat een vrij zinnige signatuur draagt. De heer Schaper had dan ook onge lijk, toen hij op het buitengewoon congres te Zwolle aldus sprak„Cort van der Linden zal steun bij rechts moeten zoeken. Hij is blijkens zijn Grondwets-nota tegen vrouwenkiesrecht. Aangenomen al, dat hij ook onder den invloed van den tijd staat, hij moet steun van de kerkdijken hebben en die geven nooit vrouwenkiesrecht. De vrouw wordt de dupe, ook wat het Staats pensioen betreft, omdat Talma haast alle vrouwen uitsluit, en de uitbreiding van Talma's pensioen-wet ook aan de vrouwen pensioen brengen moet. Zal Cort van der Linden het kiesrecht als een urgente zaak beschouwen De heer Schaper meende deze vragen ontkennend te moeten beantwoorden. De afgevaardigde voor Appingedam was zonder twijfel hierin te goeder zal mjj genoegen doen, als de heer Salomons ze eenigszlns kan ophel deren." Maar dat kon hg niet. Hy eindigde z(jn verklaring met te zeggen, dat hem geen verzameling meteoor-dia- manten bekend was, waaruit die steenen konden z0n gestolen. .Laat m(j de steenen zien,* zei de president. Het pakje werd hem overhandigd en hij bekeek den inhoud met blijk bare belangstelling. .Bent n zeker, dat bet meteoor diamanten zgn, meneer Salomons?" vroeg b0. .Zeer zeker." „Kont n de vermoedelijke waarde ervan schatten?" .Ongeveer vijfhonderd duizend gulden". Dit antwoord bracht groote op schudding te weeg. ,Wat Zooveel De president was bijna ontsteld. .Dat is nog maar matig geschat, indien de steenen bfl het slijpen zoo vlekkeloos blijken te zQn, als ik denk," ,Ik moet dus uit hetgeen u zegt besluiten, dat meteoor-diamanten zeld- trouw. Hij en de heer Vliegen, zijn zij het niet geweest, die het krachtigst hebben gestreden vóór de aanvaarding der door dr. Bos aangeboden minis- terieele portefeuilles, om alzoo de vruch ten te plukken, welke daartoe rijp waren Hij wilde het congres bezweren, zijn weg ie volgen en k'eurde daarom de dingen zoo somber mogelijk. Maar toch ware liet voor den heer Schaper beter geweest, om, vóór hij een dergelijk veroordeelend vonnis over den Kabinets-formateur, mr. Cort van der Linden, velde, kennis te nemen van de werkzaamheid van dezen staats man in de door Minister-president Heemskerk ingestelde Staatscommissie tot herziening van de Grondwet. Het oordeel van den heer Schaper zou dan ongetwijfeld anders hebben geluid. Maar er is nog iets meer. De sociaal-democrateu hebben waarlijk reden, om, na de beslissing, welke Zondag 10 Augustus op het buitengewoon congres te Zwolle is gevallen, een toontje lager te zingen. Het recht om eischen te stellen hebben zij verbeurd. Zij hadden daadwerkelijk invloed kunnen hebben op de nieuwe regeering, doch zij vonden liet gemakkelijker, en aangenamer ook, zich wederom te ver schuilen achter bun muren van kritiek, dan op het open veld te verschijnen en mede de hand aan den ploeg te slaan. Dit moeten zij vanzelfsprekend zei ven weten. Maar op de groote massa van de onbe vooroordeelde Nederlanders maakt het toch een eigenaardigen, een komischen indruk, een partij, zelve niet in staat ge bleken tot opbouwen, op hoogen toon en met grooten mond te hooren bevelen tot anderennn zult gij, vrijzinnigen, ook een minderheid vormende, doen, wat wij, minderheid, niet hebben. aangedurfd. Dat kan als muziek dun door de wol geverfdeti sociaal-democrateu in de ooreu klinken, het Nederlandsche volk, dat niet tot die kleine groep behoort, denkt er gansch anders en heel wat nuchterder over. Dat zegtde tijd tot bevelen is voor de S. D. A. P. voorbij. Zij inoet nu afwachten de dingen, die komen zullen, zonder er eenigen invloed op te mogen uitoefenen. Zij heeft het zelve zoo gewild, toen zij met 375 tegen 320, mitsgaders 15 onthoudingen, zich een brevet van on vermogen op het buitengewoon congres te Zwolle uitreikte. Wij hopen en vertrouwen, dat de komende regeering een democratisch- vrijzinnige zal zijn, die het Nederland sche volk brengt staatspensioen, alge meen kiesrecht vcor mannen en de mogelijkheid opent, dat ook de vrouw tot de stembus zal worden toegelaten. En geschiedt dat, dan zullen de sociaal-democraten wij kennen het volkje bij een nieuwe stembus bet doen voorkomen, alsof het verkregene alleen en uitsluitend aan hun stuwkracht is zaam zijn?" Salomons schraapte even z0n keel. Hij was werkelijk de grootste auto riteit op dat gebied en wist het. ,Het is onder de diamantrnflnwerkers een algemeen verspreide dwaling, dat er diamantregens nit de lucht komen vallen", zei h(j. „Er Is eenige grond voor, daar de Bteenen in vulkanische buizen worden gevonden, en men meent, dat reusachtige meteoren b(j hun val die diepe gaten hebben ge maakt en diamanten in alle richtingen op hun weg hebben verspreid. Doch die zoogenaamde pijpen zijn werkelijk de kraters van uitgebrande vulkanen. Onwetenden begrijpen niet, dat de scheikundige samenstelling der aarde niet zeer van die der omringende hemellichamen verschilt, zoodat de werking onder hooge temperatuur en druk, waardoor een diamant in een meteoor ontBtaat, hier evenveel kracht heeft. IJzer dient als oplosmiddel bfl het ontstaan en oxydeert na verloop van t0d door den Invloed van luoht of water en de diamant blflft". De president knikte. „Er zjjn stukjes op fjzer gelijkend metaal bjj deze steenen vroeg h(j. te danken. Maar het Nederlandsche volk zal deze beweringen glimlachend aanhooren. De 10e Augustus de dag van het buitengewoon congres te Zwolle zal met een zwarte kool geteekend worden in de historie der S. D. A. P. ten onzent. Buitenland. De rust op den Balkan terug gekeerd. Langzamerhand keert de rust op den Balkan terng. De verschillende legers worden ge demobiliseerd en z0, die ongedeerd nit de bloedige veldslagen te voorschijn kwamen, keeren naar hun haardsteden terug om het vernietigend en doodend werk van den soldaat te vervangen door het opbouwend en levenwekkend bedrjjf van den vreedzamen land bouwer. De wapens z(jn ingeleverd, de ba nieren werden opgerold. Nu liggen reusachtige landstreken braak, nu vraagt de vruchtbaie grond nieuwe verzorging, en wachten de uitgestrekte slagvelden op het ploeg ijzer, dat ze opnienw zal bewerken tot bloeiende korenvelden, die ze waren voor de alles vernielende leger machten er over heen trokken. Jaren en jaren znllen er noodig zijn om te herstellen wat thans in weinige maanden vernietigd en verwoest is. De smeulende puinhopen, waar kort geleden welvarende dorpen zich ver hieven, znllen omver gehaald en met den grond gelfjk gemaakt moeten worden. Dan zullen grondwerkers, metse laars en timmerlieden verschijnen en herbouwen wat eens deze Btreken sierde. Alles vraagt vernlenwing en ver betering en dnlzenden handen zullen te kort komen om te herstellen wat de krjjg vernietigde Ook de oorlog, de verwoestende, doodende oorlog, het werk van af breking en vernietiging, heeft zijn goede zjjde. Want des te krachtiger ls na de drang, weer te herstellen wat verloren ging, des te rnlmer is nn het arbeids veld, des te grooter is nu de vraag naar werkkrachten, die eenlangdurl- gen arbeid en een goed loon kunnen eischen. Veel van het onde en mooie ging verloren, maar ook zeer veel ging in de vlammen op, dat nu zal vervangen worden door moderner en practlscher werk, dat meer aan de eischen des tjjds zal beantwoorden. Wellicht, over vele jaren, wanneer niet meer in leven zijn zQ, die nude verschrikkingen van den strijd met eigen oogen aanschouwden, wanneer niet meer meegevoeld wordt het ver driet van hen, die vader, zoons of broeders op het slagveld zagen blijven, zal men zich een ander denkbeeld over de jongste Balkanoorlogen vor men. Altijd en allereerst zal dan nog het oog gericht zQn op de ontzettende offers aan mensehenlevens, aan bloei ende velden en welvarende steden en dorpen. M^ar met het verstrijken van de jaren zullen de herinneringen aan het „Dat is een zeker bewijs van hnn oorsprong," antwoordde Salomons. „In Arizona vindt men op een vlakte vaH vjf mfll middellijn massa's Ijzer opge hoopt, afkomstig van enorme meteoor regens uit een vroeger tQdperk en dichtbij het midden is een op een krater gelijkende opening, die doet denken aan den Indruk, door een groot voorwerp gemaakt, Die plaats heet Canon Diabolo. In dit Ijzer Ib diamant gevonden." ,Ik begr{|p daaruit, dat het daar in den vorm van kleine deeltjes aanwe zig was en niet als steenen, gelflk deze?" zei de heer Van Heukelom. „JuistIk heb nooit van zulke groote steenen gehoord, by geen enkelen val van een meteoorsteen." De president glimlachte vrlendelQk en bedankte Salomons voor z0n zeer interessante inlichtingen. „Nog een enkele vraag moet ik doen," voegde h(j er by. „U zegt dus, dat de jongen een meteoor moet gevonden hebben. Runt u (ook zeggen, of dit nog kort is geleden „Te oordeelen naar de stukjes Ijzer, zou ik zeggen, dat ze nog kort geleden vloeibaar moeten z(jn geweest." verschrikkelijke van den krflg ver flauwen, en zal sterker worden de erkenning van het goede, dat hij voortbracht, de verruiming van het arbeidsveld en de verbeteringen, die slechts tot Btand konden komen door vernietiging van het onde. V De Oostenrijksche minister van bul- tenlandsche zaken, graaf Berchtold, is tot nu toe niet erg gelukkig In zijn optreden geweest. Zjjn laatste, vrijwel mislukte voor nemen, het vredesverdrag van Boe- charest te herzien, is, vooral na het eenige dagen geleden door ons be sproken telegram van keizer Frans Jozef aan koning Karei van Roemenië, het onderwerp der gesprekken. Nog dezer dagen deed Bsrchtold aan den Roemeenschen minister-presi dent een nota toekomen, waailn hp dezen met de tot standkoming van een voorloopige vredesovereenkomst tus- schen de oorlogvoerenden geluk - wenschte. De Roemeensehe minister-president beeft in zijn bedankje daarvoor heel terecht er op gewezen, dat hjj zich bjj de opvatting, dat het resultaat van de vredes-overeenkomBt slechts een voorloopig zou zfin.niet kou aansluiten. Uit deze telegram-wisseling bljjkt dus, dat graaf Berchtold van het plan, het vredesverdrag te herzien, nog maar alt(jd geen afstand heelt gedaan. Dit is zonder twijfel een fout, die hem duur te staan zal komen en hem bjj de thans heerschende stemming ln Oostenrijk zeer goed zijn portefeuille kan kosten. Gaat werkelijk Berchtold been, dan is dit voor de monarchie geen groot verlies. In den tijd, dat h(j de buiten- landsche politiek leidde, heeft hQ zich doen kennen als een man van groote besluiteloosheid. Talrijk zijn de besluiten geweest, welke h0 ln de Balkancrisis heeft genomen, altijd heette het, dat er levensbelangen van Oostenryk-Hon- garije mee gemoeid waren en steeds liet hij bU veranderde omstandig heden, weer varen. De pers dringt thans krachtig op zijn verwijdering aan en de keizer, die nu zelf getoond heeft andere denk beelden dan z\jn minister te hebben, zal zeker geen pogingen doen, graaf Berchtold als onmisbaar raadgever in bnitenlandsehe aangelegenheden te behouden. Na den oorlog dalken natuariyk tal van verhalen over gepleegde wreedheden op. Wat daarover dezer dagen uit Sofia gemeld wordt, verdient zeker de aan dacht. Nadat de Bulgaarsehe troepen Seres ontruimd hadden, zou de Grleksche bevolking, onder leiding van den aartsbisschop, 200 Bulgaren ln een school hebben opgesloten. Kort daarop trokken de Grieksche troepen Seres binnen, braken de school open en vermoordden alle gevangenen. Alvorens de Bchool in brand te steken, namen zy foto's van de ver minkte ïyken, welke afbeeldingen daarna aan buitenlandsohe consuls werden getoond als foto's van door de Bulgaren vermoorde Grieken. Dit is een zware beschuldiging tegen de Grieken. De president wist bljjfcbaar niet, wat te doen. Hy zag naar Salomons en wreei zjjn kin. De Jood staarde strak naar het pakje diamanten. Er heersehte een diepe stilte, slechts nu en dan afgebroken door het geschuifel van voeten. Eindelijk zei de president „Er is hier slechts één persoon tegenwoordig, die Ucht kan versprei den over deze merkwaardige zaak, en dat is de jongen zelf.' Hy zag naar Wouter, die al dien tfld weinig belangstelling had betoond, en de aanwezige rechtsgeleerden merkten op, dat hy dien knaap niet „den beklaagde* noemde. Wat zon er gebeuren Zon die arme hengel de rechtzaal verlaten met een waarde van vy f honderdduizend gulden aan diamanten in zyn zakken Vreemd genoeg lette niemand op Wouter's pocherij, dat h(j er nog veel meer bezat. Vyfhonderddulzend gulden I Er waren mensehen in de zaal, die in stilte wensehten, een tiende gedeelte daarvan te bezitten I Wordt vervolgd.)

Krantenbank Zeeland

Goessche Courant | 1913 | | pagina 1