N°. 97 1913
Dinsdag 19 Augustus.
1008t< jaargang.
Er komt Teekening.
li EEUILLETON.
Liefde's Loon.
mnm.
Telefoonnummer 28. Directeur G. W. van Babneveld. Uitgave vaa de Naaml. Vennootschap .Goesehe Couraut". Hoofdredacteur W. J. C. van Santen.
Ob uitgave dezer Couraut geschiedt^Maandag-, Woensdag- en "Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, in Gobb f 0,75, buiten Goes, franco 1,25.
Afzonderlijke nommers 5 cent.
inzending van advertentlön op Maandag en Woensdag
vóór 2 uren, op VRIJDAG vóór 12 uren.
Oe prijs der gewone advertentlën Is van 1-6 regels50 et., eikeregel meer 10 et
1(0 directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt
de prijs slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regel» i 1,— berekend
Bewijsnummer» 6 vent.
Er gaan den laatsten tijd heel wat ge
ruchten door de pers in zake het te vor
men nieuwe Ministerie en de lijnen,waar-
laugs liet zijn staatkunde wenscht af te
bakenen. Meer dan geruchten zijn het in
den regel niet en meestentijds kan men
er van zeggen dat ook hier wederom de
wensch de vader van de gedachte is.
Een berichtgever van de ZutphenseJ/e
Courant schijnt het deksel opgelicht te
hebben van het ministerieele potje, dat
nog te vuur staat. Wij hadden het daar
over reeds in ons vorig hoofdartikel. Hij
deelt mede, dat de heer Ooit van der
Linden bezig is een Kabinet te vormen,
dat als voornaamste punt van program
zal hebben de invoering van het Alge
meen Kiesrecht (voor mannen) en de
mogelijkheid tot het invoeren van
vrouwen-kiesrecht in deGrondwet,terwijl
de formateur een tegenstander is van
uitbreiding der bevoegdheid van de
Eerste Kamer.
Verder zal het program bevatten
Staatspensioen, in den geest van het
amendement der vrijzinnigen dat van
de heeren Drucker, Goeman fiorgesius
en Tydeman benevens eenige punten
op het gebied van onderwijs.
Uit dén en ander wordt dan geconclu
deerd, dat door het Kabinet-Cort van der
Linden vrijwel het program der vrijzin
nigen bij de herstemmingen wordt over
genomen, zonder dat de concentratie
officieel meewerkt aan de vorming van
een Ministerie.
Men zal zich afvragen hebben wij ook
hier met een gerucht te doen en niet
meer dan dat f
Het wil ons voorkomen, dat de
Zutphensche Courant alleen weergeeft,
wat de overtuiging is van schier alle
vrijzinnigen.
Zal een Kabinet levensvatbaarheid
hebben, dan zal liet rekening dienen te
houden met de onomwonden uitspraak
van de meerderheid der kiezers bij de
herstemmingen op 25 Juni. Want al
besloot de concentratie, na de eerste
weigering der S. D. A. P., nu zelve geen
Ministerie saam testellen, het program
is gebleven. Immers aan het slot van
het besluit der vrijzinnige concentratie,
genomen in haar conferentie van 30 Juli,
lezen wij„Ook bij de verdere besprekin
gen beheerschte de wensch, om het reeds
ontwikkelde program, dat algemeene
instemming vond, uitgevoerd te krijgen,
de beraadslagingen".
Dit is, naar het ons wil voorkomen,
duidelijk genoeg.
Hier toch wordt gezegd, dat de vrij
zinnige concentratie, ook na haar wei
gering, om zelfstandig een Ministerie
te vormen, vast wil houden aan het
program-Bos, zooals dat door dezen in
zijn briefwisseling met mr. Troelstra
werd ontvouwd.
Kwam er nu een Kabinet, dat met
het herstemmings-prograni van vrijzin
nigen en sociaal-democraten absoluut
geen rekening hield en zich gansch en
al wensch te te bewegen op neutraal
gebied, dan zou al spoedig blijken,
dat de levensvatbaarheid ontbrak. Van-
Toen kwam hg in een groote zaal,
met aan het eene einde een tafel, waar
omheen vele heeren zaten, onder wie
Salomons, terwijl op een platform
daarachter een bejaard inan zat, die
een bril droeg, en iets in een boek
schreef, zonder op te zien, toen Wou-
ter's naam werd afgeroepen.
Een inspecteur, dien Wonter nog
nooit had gezien, gaf een kort verslag
en .daarop kwam de agent, die hem
had gevangen genomen. Zjjn verhaal
was kort en jaist, en toen zei de in
specteur, dat de heer Clement, juwe
lier, wonende Hoogstraat, bjj een
volgend verhoor gehoord zon worden,
daar hij (de inspecteur) om uitstel
wilde vragen, ten einde de noodige
inlichtingen te verkrijgen. Doch de
heer Salomons wilde nu gaarne ge
tuigenis afleggen, indien dat kon.
.Zeker,' zei de heer Van Heukelom,
de president van de rechtbank. ,Dlt
■chfint een eigenaardige zaak, en het
zelfsprekend zouden de sociaal-demo-
eraten bet bestoken, doch het kou ook
niet rekenen op den steun der concen
tratie, wanneer Algemeen Kiesrecht en
Staatspensioen niet de inzet was van
de te volgen politiek.
Er waren daarom naar onze meeuing
slechts twee oplossingen of Kamer
ontbinding, ten einde het kiezers-volk
opnieuw uitspraak te laten doen, of de
vorming van een Kabinet, staande zoowel
buiten de S. D. A. P. als de concen
tratie, maar dat de hevstemming-eischen
zou verwezenlijken en daarbij kunnen
rekenen op den steun van beide ge
noemde groepen, welke in de Tweede
Kamer de meerderheid vormen.
Den eersicn weg zou men niet inslaan;
dit stond bij ons van meet af aan vast.
Immerswat kon het anders betee-
kenen dan de rechterzijde, de reactie,
opnieuw aan het bewind te brengen,
betgeen zeggen wil, dat sterker dan
ooit de openbare school, de handels-
vrij beid zou worden bedreigd
Men had er dan over kunnen gaan
twisten, aan wie zulks te wijten was.
De sociaal-demoeraten zouden den vrij
zinnigen kunnen verwijten, hun program
in den steek gelaten te hebben. De
vrijzinnigen op hun beurt bonden de
sociaal-democraten in staat van be
schuldiging stellen en zeggenhadt
gijlieden niet geweigerd, tot tweemaal
toe, aan een gemengd vrijzinnig-socia
listische regeering mede te werken, dan
zou thans niet wederom de reactie de
lakens uitdeelen.
En dit onverkwikkelijk schouwspel
zou nimmer wegnemen (lit dat het
deel van het Nederlandsche volk, het
welk reeds zoo lang en zoo vurig wacht
op groote democratische hervormingen,
de dupe van de historie werd.
Daarom is de tweede oplossing de
in de gegeven omstandigheden nood
zakelijkerwijs gebodene.
Het verleden van den Kabinets
formateur Cort van der Linden waar
borgt ons, dat, slaagt hij in zijn opdracht
en daarop schijnen de teekenen
wel te wijzen door hem een Minis
terie zal worden gevormd, dat een vrij
zinnige signatuur draagt.
De heer Schaper had dan ook onge
lijk, toen hij op het buitengewoon
congres te Zwolle aldus sprak„Cort
van der Linden zal steun bij rechts
moeten zoeken. Hij is blijkens zijn
Grondwets-nota tegen vrouwenkiesrecht.
Aangenomen al, dat hij ook onder den
invloed van den tijd staat, hij moet
steun van de kerkdijken hebben en die
geven nooit vrouwenkiesrecht. De vrouw
wordt de dupe, ook wat het Staats
pensioen betreft, omdat Talma haast
alle vrouwen uitsluit, en de uitbreiding
van Talma's pensioen-wet ook aan de
vrouwen pensioen brengen moet. Zal
Cort van der Linden het kiesrecht als
een urgente zaak beschouwen
De heer Schaper meende deze vragen
ontkennend te moeten beantwoorden.
De afgevaardigde voor Appingedam
was zonder twijfel hierin te goeder
zal mjj genoegen doen, als de heer
Salomons ze eenigszlns kan ophel
deren."
Maar dat kon hg niet. Hy eindigde
z(jn verklaring met te zeggen, dat
hem geen verzameling meteoor-dia-
manten bekend was, waaruit die
steenen konden z0n gestolen.
.Laat m(j de steenen zien,* zei de
president.
Het pakje werd hem overhandigd
en hij bekeek den inhoud met blijk
bare belangstelling.
.Bent n zeker, dat bet meteoor
diamanten zgn, meneer Salomons?"
vroeg b0.
.Zeer zeker."
„Kont n de vermoedelijke waarde
ervan schatten?"
.Ongeveer vijfhonderd duizend
gulden".
Dit antwoord bracht groote op
schudding te weeg.
,Wat Zooveel De president was
bijna ontsteld.
.Dat is nog maar matig geschat,
indien de steenen bfl het slijpen zoo
vlekkeloos blijken te zQn, als ik denk,"
,Ik moet dus uit hetgeen u zegt
besluiten, dat meteoor-diamanten zeld-
trouw. Hij en de heer Vliegen, zijn
zij het niet geweest, die het krachtigst
hebben gestreden vóór de aanvaarding
der door dr. Bos aangeboden minis-
terieele portefeuilles, om alzoo de vruch
ten te plukken, welke daartoe rijp
waren
Hij wilde het congres bezweren, zijn
weg ie volgen en k'eurde daarom de
dingen zoo somber mogelijk.
Maar toch ware liet voor den heer
Schaper beter geweest, om, vóór hij
een dergelijk veroordeelend vonnis over
den Kabinets-formateur, mr. Cort van
der Linden, velde, kennis te nemen
van de werkzaamheid van dezen staats
man in de door Minister-president
Heemskerk ingestelde Staatscommissie
tot herziening van de Grondwet.
Het oordeel van den heer Schaper
zou dan ongetwijfeld anders hebben
geluid.
Maar er is nog iets meer.
De sociaal-democrateu hebben waarlijk
reden, om, na de beslissing, welke Zondag
10 Augustus op het buitengewoon
congres te Zwolle is gevallen, een
toontje lager te zingen.
Het recht om eischen te stellen
hebben zij verbeurd.
Zij hadden daadwerkelijk invloed
kunnen hebben op de nieuwe regeering,
doch zij vonden liet gemakkelijker, en
aangenamer ook, zich wederom te ver
schuilen achter bun muren van kritiek,
dan op het open veld te verschijnen en
mede de hand aan den ploeg te slaan.
Dit moeten zij vanzelfsprekend zei ven
weten.
Maar op de groote massa van de onbe
vooroordeelde Nederlanders maakt het
toch een eigenaardigen, een komischen
indruk, een partij, zelve niet in staat ge
bleken tot opbouwen, op hoogen toon en
met grooten mond te hooren bevelen tot
anderennn zult gij, vrijzinnigen, ook
een minderheid vormende, doen, wat wij,
minderheid, niet hebben. aangedurfd.
Dat kan als muziek dun door de
wol geverfdeti sociaal-democrateu in de
ooreu klinken, het Nederlandsche
volk, dat niet tot die kleine groep
behoort, denkt er gansch anders en
heel wat nuchterder over.
Dat zegtde tijd tot bevelen is voor
de S. D. A. P. voorbij. Zij inoet nu
afwachten de dingen, die komen zullen,
zonder er eenigen invloed op te mogen
uitoefenen.
Zij heeft het zelve zoo gewild, toen
zij met 375 tegen 320, mitsgaders 15
onthoudingen, zich een brevet van on
vermogen op het buitengewoon congres
te Zwolle uitreikte.
Wij hopen en vertrouwen, dat de
komende regeering een democratisch-
vrijzinnige zal zijn, die het Nederland
sche volk brengt staatspensioen, alge
meen kiesrecht vcor mannen en de
mogelijkheid opent, dat ook de vrouw
tot de stembus zal worden toegelaten.
En geschiedt dat, dan zullen de
sociaal-democraten wij kennen het
volkje bij een nieuwe stembus bet doen
voorkomen, alsof het verkregene alleen
en uitsluitend aan hun stuwkracht is
zaam zijn?"
Salomons schraapte even z0n keel.
Hij was werkelijk de grootste auto
riteit op dat gebied en wist het.
,Het is onder de diamantrnflnwerkers
een algemeen verspreide dwaling, dat
er diamantregens nit de lucht komen
vallen", zei h(j. „Er Is eenige grond
voor, daar de Bteenen in vulkanische
buizen worden gevonden, en men
meent, dat reusachtige meteoren b(j
hun val die diepe gaten hebben ge
maakt en diamanten in alle richtingen
op hun weg hebben verspreid. Doch
die zoogenaamde pijpen zijn werkelijk
de kraters van uitgebrande vulkanen.
Onwetenden begrijpen niet, dat de
scheikundige samenstelling der aarde
niet zeer van die der omringende
hemellichamen verschilt, zoodat de
werking onder hooge temperatuur en
druk, waardoor een diamant in een
meteoor ontBtaat, hier evenveel kracht
heeft. IJzer dient als oplosmiddel bfl
het ontstaan en oxydeert na verloop
van t0d door den Invloed van luoht
of water en de diamant blflft".
De president knikte. „Er zjjn stukjes
op fjzer gelijkend metaal bjj deze
steenen vroeg h(j.
te danken.
Maar het Nederlandsche volk zal
deze beweringen glimlachend aanhooren.
De 10e Augustus de dag van
het buitengewoon congres te Zwolle
zal met een zwarte kool geteekend
worden in de historie der S. D. A. P.
ten onzent.
Buitenland.
De rust op den Balkan terug
gekeerd.
Langzamerhand keert de rust op
den Balkan terng.
De verschillende legers worden ge
demobiliseerd en z0, die ongedeerd nit
de bloedige veldslagen te voorschijn
kwamen, keeren naar hun haardsteden
terug om het vernietigend en doodend
werk van den soldaat te vervangen
door het opbouwend en levenwekkend
bedrjjf van den vreedzamen land
bouwer.
De wapens z(jn ingeleverd, de ba
nieren werden opgerold.
Nu liggen reusachtige landstreken
braak, nu vraagt de vruchtbaie grond
nieuwe verzorging, en wachten de
uitgestrekte slagvelden op het ploeg
ijzer, dat ze opnienw zal bewerken
tot bloeiende korenvelden, die ze
waren voor de alles vernielende leger
machten er over heen trokken.
Jaren en jaren znllen er noodig zijn
om te herstellen wat thans in weinige
maanden vernietigd en verwoest is.
De smeulende puinhopen, waar kort
geleden welvarende dorpen zich ver
hieven, znllen omver gehaald en met
den grond gelfjk gemaakt moeten
worden.
Dan zullen grondwerkers, metse
laars en timmerlieden verschijnen en
herbouwen wat eens deze Btreken
sierde.
Alles vraagt vernlenwing en ver
betering en dnlzenden handen zullen
te kort komen om te herstellen wat
de krjjg vernietigde
Ook de oorlog, de verwoestende,
doodende oorlog, het werk van af
breking en vernietiging, heeft zijn
goede zjjde.
Want des te krachtiger ls na de
drang, weer te herstellen wat verloren
ging, des te rnlmer is nn het arbeids
veld, des te grooter is nu de vraag
naar werkkrachten, die eenlangdurl-
gen arbeid en een goed loon kunnen
eischen.
Veel van het onde en mooie ging
verloren, maar ook zeer veel ging in
de vlammen op, dat nu zal vervangen
worden door moderner en practlscher
werk, dat meer aan de eischen des
tjjds zal beantwoorden.
Wellicht, over vele jaren, wanneer
niet meer in leven zijn zQ, die nude
verschrikkingen van den strijd met
eigen oogen aanschouwden, wanneer
niet meer meegevoeld wordt het ver
driet van hen, die vader, zoons of
broeders op het slagveld zagen blijven,
zal men zich een ander denkbeeld
over de jongste Balkanoorlogen vor
men.
Altijd en allereerst zal dan nog het
oog gericht zQn op de ontzettende
offers aan mensehenlevens, aan bloei
ende velden en welvarende steden en
dorpen.
M^ar met het verstrijken van de
jaren zullen de herinneringen aan het
„Dat is een zeker bewijs van hnn
oorsprong," antwoordde Salomons. „In
Arizona vindt men op een vlakte vaH
vjf mfll middellijn massa's Ijzer opge
hoopt, afkomstig van enorme meteoor
regens uit een vroeger tQdperk en
dichtbij het midden is een op een
krater gelijkende opening, die doet
denken aan den Indruk, door een
groot voorwerp gemaakt, Die plaats
heet Canon Diabolo. In dit Ijzer Ib
diamant gevonden."
,Ik begr{|p daaruit, dat het daar in
den vorm van kleine deeltjes aanwe
zig was en niet als steenen, gelflk
deze?" zei de heer Van Heukelom.
„JuistIk heb nooit van zulke groote
steenen gehoord, by geen enkelen
val van een meteoorsteen."
De president glimlachte vrlendelQk
en bedankte Salomons voor z0n zeer
interessante inlichtingen. „Nog een
enkele vraag moet ik doen," voegde
h(j er by. „U zegt dus, dat de jongen
een meteoor moet gevonden hebben.
Runt u (ook zeggen, of dit nog kort
is geleden
„Te oordeelen naar de stukjes Ijzer,
zou ik zeggen, dat ze nog kort geleden
vloeibaar moeten z(jn geweest."
verschrikkelijke van den krflg ver
flauwen, en zal sterker worden de
erkenning van het goede, dat hij
voortbracht, de verruiming van het
arbeidsveld en de verbeteringen, die
slechts tot Btand konden komen door
vernietiging van het onde.
V
De Oostenrijksche minister van bul-
tenlandsche zaken, graaf Berchtold,
is tot nu toe niet erg gelukkig In zijn
optreden geweest.
Zjjn laatste, vrijwel mislukte voor
nemen, het vredesverdrag van Boe-
charest te herzien, is, vooral na het
eenige dagen geleden door ons be
sproken telegram van keizer Frans
Jozef aan koning Karei van Roemenië,
het onderwerp der gesprekken.
Nog dezer dagen deed Bsrchtold
aan den Roemeenschen minister-presi
dent een nota toekomen, waailn hp
dezen met de tot standkoming van een
voorloopige vredesovereenkomst tus-
schen de oorlogvoerenden geluk -
wenschte.
De Roemeensehe minister-president
beeft in zijn bedankje daarvoor heel
terecht er op gewezen, dat hjj zich
bjj de opvatting, dat het resultaat van
de vredes-overeenkomBt slechts een
voorloopig zou zfin.niet kou aansluiten.
Uit deze telegram-wisseling bljjkt
dus, dat graaf Berchtold van het plan,
het vredesverdrag te herzien, nog maar
alt(jd geen afstand heelt gedaan.
Dit is zonder twijfel een fout, die
hem duur te staan zal komen en hem
bjj de thans heerschende stemming ln
Oostenrijk zeer goed zijn portefeuille
kan kosten.
Gaat werkelijk Berchtold been, dan
is dit voor de monarchie geen groot
verlies. In den tijd, dat h(j de buiten-
landsche politiek leidde, heeft hQ zich
doen kennen als een man van groote
besluiteloosheid.
Talrijk zijn de besluiten geweest,
welke h0 ln de Balkancrisis heeft
genomen, altijd heette het, dat er
levensbelangen van Oostenryk-Hon-
garije mee gemoeid waren en steeds
liet hij bU veranderde omstandig
heden, weer varen.
De pers dringt thans krachtig op
zijn verwijdering aan en de keizer,
die nu zelf getoond heeft andere denk
beelden dan z\jn minister te hebben,
zal zeker geen pogingen doen, graaf
Berchtold als onmisbaar raadgever in
bnitenlandsehe aangelegenheden te
behouden.
Na den oorlog dalken natuariyk
tal van verhalen over gepleegde
wreedheden op.
Wat daarover dezer dagen uit Sofia
gemeld wordt, verdient zeker de aan
dacht.
Nadat de Bulgaarsehe troepen Seres
ontruimd hadden, zou de Grleksche
bevolking, onder leiding van den
aartsbisschop, 200 Bulgaren ln een
school hebben opgesloten.
Kort daarop trokken de Grieksche
troepen Seres binnen, braken de school
open en vermoordden alle gevangenen.
Alvorens de Bchool in brand te
steken, namen zy foto's van de ver
minkte ïyken, welke afbeeldingen
daarna aan buitenlandsohe consuls
werden getoond als foto's van door
de Bulgaren vermoorde Grieken.
Dit is een zware beschuldiging tegen
de Grieken.
De president wist bljjfcbaar niet, wat
te doen. Hy zag naar Salomons en
wreei zjjn kin. De Jood staarde strak
naar het pakje diamanten. Er heersehte
een diepe stilte, slechts nu en dan
afgebroken door het geschuifel van
voeten. Eindelijk zei de president
„Er is hier slechts één persoon
tegenwoordig, die Ucht kan versprei
den over deze merkwaardige zaak,
en dat is de jongen zelf.'
Hy zag naar Wouter, die al dien
tfld weinig belangstelling had betoond,
en de aanwezige rechtsgeleerden
merkten op, dat hy dien knaap niet
„den beklaagde* noemde.
Wat zon er gebeuren Zon die arme
hengel de rechtzaal verlaten met een
waarde van vy f honderdduizend gulden
aan diamanten in zyn zakken Vreemd
genoeg lette niemand op Wouter's
pocherij, dat h(j er nog veel meer
bezat.
Vyfhonderddulzend gulden I Er
waren mensehen in de zaal, die in
stilte wensehten, een tiende gedeelte
daarvan te bezitten I
Wordt vervolgd.)