N°. 95 191Ö.
Donderdag 14 Augustus,
100"" jaargang.
9 FEUILLETON.
Liefde's Loon,
Da uitgave dezer Courant gesehiedt.'Maandag-. Woensdag- en'Vrtjdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
;Prgs per kwartaal, In Goes f 0,75, bulten Goes, franco f !,£5.
Afzonderlijke nommers 3 cent.
Inzending van advertentiën op Maandag en Woensdag
vóór 2 uren, op VRIJDAG vóór 12 uren.
Telefoonnummer 88. Directeur G. W. van Barneveld. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesahe Courant". Hoofdredacteur W. J. C. van Santen.
COURANT.
Deprfls der gewone advertentlën Is van 1-5 regels 50 ct., elke regel meer 10 et
Bg directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt
de prfjs slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljk- en doodsberichten en de daarop batrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—10 regels k 1,— berekend.
Bewjsnummers S'cent.
De Fyrrhus-o ver winning-
der S. D. A. P.
Het is toch eigenlijk een vreemde zaak
geweest met dat buitengewoon congres
der S.D.A.P. te Zwolle. Daar hebben de
beeren zich dik gemaakt over iets, dat
heelemaal niet aan de orde was. Zij deli
bereerden over de kwestie, of de door dr.
Bos aangeboden drie ministerieele porte
feuilles zouden worden geaccepteerd, op
eeu tijdstip, dat dr. Bos, door hun eerste
weigering, reeds lang Kabinets-formateur
af was. Nog nimmer heeft een politieke
partij in ons land, welke er althans prijs
op stelde, voor vol aangezien te worden,
een zoo kinderachtige comedie gespeeld.
Inderdaad: bet zijn acteurs, die beeren
der S. D.A.P.
De comedie begon, toen aan dr. Bos
door de Koningin werd opgedragen, een
Ministerie samen te stellen uit alle par
tijen der linkerzijde. Het Volk schreef
naar aanleiding daarvan in nr. 4069
Zaterdag 12 Juli 1913 dat men in de
keuze van dr. Bos blijkbaar een man.
meende gevonden te hebben, „die een
gemengd vrijzinnig-socialistisch minis
terie samenstellen kan."
En daarop volgden de merkwaardige
woorden, welke wij onzen lezers even in
bet geheugen wenschen te roepen
„En dan zou dus nu volgen de aan
bieding van portefeuilles aan één, twee
of drie sociaal-democraten. In dat geval
zal de oplossing van de crisis nog eenigen
tijd moeten duren. Want de verantwoorde
lijkheid, zoowel voor de aanvaarding als
voor de weigering, is een verantwoordelijk
heid, die in onze partij door geen persoon en
door geen oigaan kan worden aanvaard,
noch door de Kamer-fractie, noch door hst
Varti}-bestuur. Een congres alleen zal in
deze kunnen heslissen."
Men lette welzoowel de weigering als
de aanvaarding kon alleen door een
congres worden uitgemaakt.
Zoo heette het Zaterdag 12 Juli.
Een week later waren de bordjes
verhangen.
Toen kwam een partij-conferentie
bijeen, waaraan deel namen.21 man.
En deze één-en-twintig man beslisten
met 13 stemmen vóór en 8 tegen
eigenmachtig, dat de aangeboden drie
ministerieele portefeuilles niet zouden
worden aanvaard en tevens.dat er geen
luitengeioooti congres gehouden worden zou.
De gevolgen bleven niet uit.
De vrijzinnige concentratie besloot
een besluit, dat wij nog altoos zeer be
treuren na de weigering der S.D.A.P.
géén concentratie-Kabinet te vormen.
Maar de merkwaardige houding der
sociaal-democraten wreekte zich boven
dien nog op andere wijze.
Cursiveering van ons. Bed.
Wouter sloot de deur achter zich
en overhandigde hem den diamant,
zeggende
„Ik wilde n vragen, dezen te koo-
pen."
Salomons nam hem aan en wierp
er een kritlschen blik op, waarna
bij weer begon heen en weer te
draalen.
„Wil je zeggen, dat meneer Clement
je gestnurd heeft, om dezen steen aan
mg te verkoopen
„Niet heelemaal, meneer. Ik liet ze
hem zien en hg ried mij aan, naar n
te gaan.'
„O zoo, na begrgp ik het. Ga zitten,
daar een stoel hij de denr aan-
wgzend. De diamanthandelaar zelf
ging aan z]jn lessenaar zitten.
„Hoe ben je aan dien steen geko
men vroeg hij.
„Ik heb hem gevonden.'
„Jawel. Maar waar?'
„Ik wensch nu niet in bijzonder
heden te treden, maar hij behoort m|j,
u moogt overal laten onderzoeken, of
er ergens zulk een steen gestolen is.
Dat vreest u Immers?"
Verbazing belette den Jood een
oogenblik te spreken.
„Ken je zijn waarde vroeg hij
plotseling.
.Meneer Clement heeft mij gezegd,
De na-verkiezingen, waarbij de S. D.
A. P. betrokken was, vielen voor haar
hoogst onfortuinlijk uit. Allerwege
teruggang'. En dat niet alleen. Drie
kostbare zetels gingen verloren r twee
voor de Kamer en één voor de Pro
vinciale Staten van Zuid-Holland. Dit
werd aau den lijve gevoeld.
Toen werd bakzeil gehaald.
Mr. Troelstra gaf bet voorbeeld.
Eerst was bij tegen het aanvaarden der
ministerieele portefeuilles. Doch hij
draaide om als een blad aan den boom.
Plotseling was hij bekeerd. En natuur
lijk had hij een verontschuldiging voor
zijn draaierij gevonden.De uitzonderings
toestand was geboren, de beroemde
conditio sine qua non, die 19 Juli niet
bestond, maar wel toevallig 1 3
Augustus eensklaps was ontdekt 1 En
om zijn veranderde meening bij de
beeren en dames partij-genooten wat
aannemelijker te maken, liad hij, paus
der sociaal-democraten in bet kleine
Nederland, zich de hulp van den inter
nationalen paus Kautsky verzekerd.
Het congres vond plaats.
En met een zeer kleine meerderheid
bewerkt door de paar groote steden,
die het platteland overstemden werd
besloten, niet te aanvaarden de porte
feuilles die na de eerste wei
gering den sociaal-democraten niet ten
tweeden male waren aangeboden
Zou ooit in ons land en elders
een partij, welke voor ernstig wil door
gaan, zich zoo geblameerd hebben als
de S. D. A. P.
Wij kunnen het ons niet voorstellen.
Maarla comedia e fiuita. Het
spel is uit.
De S. D. A. I5., niet in staat gebleken
op te bouwen, gaat haar oude positie
in het parlement hernemen en cri-
tiseeren, afbreken. Welaan, zij heeft de
gemakkelijkste taak gekozen, de eenige
taak, waarvoor zij geschikt is gebleken.
Nog een wijle zal zij liet risqueeren,
het volk steenen voor brood te geven.
Een kleine meerderheid heeft daad
werkelijke medewerking aan de regee-
riug zoo bruut mogelijk afgewezen.
Partij-belang, aldus werd op bet merk
waardige Zwolsche cougres besloten,
behoort boven bet volksbelang te gaan.
Wat j,Strebers', mannen met groo-
ten mond, verklaarden onaannemelijk,
wat groote figuren uit de internatio
nale socialistische beweging juist voor-
aannemelijk hadden verklaard.
Wil men bewijzen
Uit de vele zullen wij er enkele
geven.
De Belgische sociaal-democratische
voorman Anseele toevallig op bet
eongres te Zwolle aanwezig beweerde
z/Bij de laatste verkiezingen (in België)
dat bij een paar dnizend gulden waard
was en dat u mg wel billijk zoudt
behandelen, daarom verzoek ikn, mg
eon vgftlg gulden voor te sehieten,
tot u den juisten prfjs hebt bepaald. U
ziet, meneer, ik ben heel arm en mgn
tegenwoordig voorkomen maakt een
ongnnstigen indruk. Toch zeg ik n
de waarheid en ben bereid, n den
diamant tot pand te laten tegen een
bewy's en een klein voorschot.'
Salomons zocht in eenige papieren,
opende vervolgens een kast en nam
er een microscoop uit, waarmee bij
den steen onderzoebt.
„Ja, hjj 1b zas b zeven dnizend
galden waard,' kondigde hg aan,
„maar ik kan bet nog niet precies
zeggen. Hij schgnt vlekkeloos, maar
dat zal eerst blijken, als h(j ge
slepen is."
Wouters hart klopte. „Ik kan das
vgftlg galden krijgen begon hg.
„Langzaam aan. Je hebt toch niet
zooveel haast, wel? Je wilt mg dus
niet zeggen, hoe je er aan bent ge
komen
„Later misschien, als n mg even
eerlfjk behandelt, als u tot nog toe
deedt."
Salomons schoof op z(jn stoel heen
en weer. Er ontstond een pauze.
„Heb je meer zulke steenen? Ik
denk het niet, wel?"
„Ja, lk heb er nog veel.'
„Hé? Wat? Jongen, weet je, wat
je zegt?"
„Geen wonder, dat n verbaasd bent
meneer, maar niet meer dan lk zelf.
hebben we Kamerzetels verloren. Wilt
ge de reden weten J uist omdat de
liberalen hebben gezegd, herhaald en
hebben doen gelooven, dat wij een
partij zijn, die niet bereid is, aan een
regeering deel te nemen.
„Ja, als we alle regeeringsmacht
tegelijk konden verkrijgen, ware dit
beter. Maar ik zie er geen kans toe.
Dan maar een gedeeltelijke regeerings
macht, of zou ik aan een vijandige
klasse bet monopolie der regeerings
macht overlaten
Zoo dacht Anseele er over, blijkens
de „Soziahstische Monatshefte" 1904,
pag. 694.
Hij beeft in Zwolle kunnen zien, boe
inderdaad de hedendaagscbe socialisten
de kritiek zóó dierbaar vinden, dat zij
er de kunst voor in de sloot gooien.
De sociaal-democraat Auer ook,
voor wie de socialistische beweging
kent, niet de eerste de beste liet
zich aldus uit„Zeker, een geval Mil-
lerand (de Erauscbe socialist, die iu eeu
„burgerlijk" Ministerie zitting nam)
heeft zich bij ons nog niet voorgedaan.
Zoover zijn we nog niet. Maar ik hoop,
dat we zoo spoedig mogelijk ook zoo
ver zullen zijn." (SombartDer Sozialis-
mus und die socialistische Bewegung,
pag. 246).
De bekende Edmund Fischer zeide
„In Frankrijk, Italië, Duitschland,
Oostenrijk, Zweden en Denemarken (hij
mag er gerust Nederland bijvoegen,
Red.) zijn regeeringsmeerderheden nog
slechts mogelijk door coalities van par
tijen. Blijft in deze landen de socialisti
sche partij zich van de vorming van een
regeringsmeerderheid verre houden, om
als doodsvijandin der burgelijke maat
schappij elke verantwoordelijkheid voor
de burgerlijke wetgeving af te wijzen,
clan vergemakkelijkt of vermogenljkt zij
den reactionairen partijen de heerschappij,
en werkt zij dus zelve indirect reactionair
en niet vooruitstrevend. (Sozialistische
Monatshefte 1912, pag. 276).
Wij zouden heel wat meer uitlatingen
hieraan kunnen toevoegen.
Maar men zal ons, zonder twijfel,
toevoegen, dat mannen als Anseele,
Leopold Auer, Edmund Fischer toch
waarlijk niet met schooljongens op één
lijn kunnen worden gesteld
Desondanks heeft de meerderheid der
socialistische afgevaardigden op het
congres te Zwolle gezegd gij, weten
schappelijke mannen, hebt van de
socialistische politiek nog geen kaas
gegetenwij lappen uw raadgevingen
aan onze kapitalistiscli-proletarische
zool
Dat is onze indruk van bet ver
maarde Zwolsche congres.
Er is wij gaven het reeds te
Toch is het waar. Ik heb er, die twee
maal zoo groot zijn."
„Tweemaal zoo groot 1 Waar zgn
ze
„Waar deze vandaan kwam, meneer
Salomons.'
Wouter glimlachte. Hij was zich er
flauw van bewnBt, dat hg geestel(jk
boven den man Btond, die hem zoo
strak zat aan te staren. De jongen
begon de macht van het geld reeds
te gevoelen. Voor het eerst wenschte
h(; onder te zijn en meer ervaring te
bezitten.
Salomons lette nauwkeurig op hem
en was vaBt besloten, het raadsel voor
hem op te lossen.
„Hoeveel dan fluisterde hjj. „Tien
twintigvan dezelfde grootte, hé
„Veel meerl Veel meer l'antwoordde
Wouter, op het punt zich te verraden.
Hjj verlangde naar hulp en raad van
een onder man en wist niet, dat de
Jood, die hem eerst als een diet had
beschouwd, hem nu voor een krank
zinnige aanzag. Want de waarde van
diamanten neemt ongeëvenredigd toe
met hun grootte. Terwijl een steen
van een karaat, ruw berekend, een
goede honderd gulden waard is, is
een twintig-karaat juweel van het
zuiverste water meer dan vijfentwintig
duizend gulden waard. Het moest
daarom onzin zgn, van een groote
hoeveelheid grootere en kleiner» stee
nen te spreken.
Terwijl de jongen nog wachtte,
werden er zware voetstappen gehoord
en de deur werd opengeworpen.
kennen ook een belachelijke zijde
aan het buitengewoon congres der
S. D. A. P,
De heeren beraadslaagden over iets,
waarover zij absoluut niet te beraad
slagen hadden. De kans voor de sociaal
democraten, om ministerieele porte
feuilles te aanvaarden, was reeds lang
verkeken.
Het heele congres was dus vuurwerk.
Toch heeft bet één ding aan het
Nederlandsche volk zoo duidelijk mo
gelijk geleerd.
Het was, alsof de S. D. A. P. van de
daken af wilde verkondigen wilt ge
mannen met groote woorden, doch die
voor groote daden terugschrikken,
kiest dan de vertegenwoordigers onzer
partij. Wij beloven veel, wij beloven
dag aan dag, telkens en telkens meer,
doch inlossen staat niet op ons
program.
De S.D.A.P. heeft zich zelve, met
waarlijk sierlijke zwaai, een brevet van
ouvermogen uitgereikt.
Dit zij ons, vrijzinnigen, een spoor
slag, om, hoe groot de moeilijkheden,
welke zich kunnen voordoen, ook zijn,
het concentratie-program vast te houden
en ten uitvoer te brengen.
De S. D. A. P. „de partij van de
voortstuwende kracht," gelijk zij door
de propagandisten werd geheeten
heeft thans getoond, in werkelijkheid
niet te kunnen stuwen.
Zij moet zich thans" op sleeptouw
laten nemen.
Of, gelijk de heer Duys het in
zijn Zaaudamsch orgaan, De Voorpost,
schreefopzitten en pootjes geven.
Ons dunktvoor de vrijzinnigen is de
weg thans afgebakend.
Aan het mooie concentratie-program
moet worden vastgehouden.
Laten wij het maar eerlijk bekennen
er zijn door de vrijzinnigen fouten ge
maakt; er is door ons wat goed te maken.
Die gelegenheid biedt zich thans aan.
Schooner werd zij ons zelden geboden.
Dat daarom het parool der vrijzinnigen
zij aangepaktDe vrijzinnige idealen
zijn niet verflauwd. Integendeel hoop
voller dan ooit kunnen wij thans de toe
komst tegemoet gaan.
Niet geweifeld dus!
Ons ideaal zij voorwaarts, tot heil
van het land, tot heil van het volk
Buitenland.
Zal het vredesverdrag Herzien
worden 7
Niet alleen op den Balkan, maar in
geheel Europa wordt op het oogenblik
de mogelijkheid van een herziening
van het dezer dagen tot stand ge
komen vredesverdrag besproken.
Kort geleden, toen de onderhande
lingen te Boeeharest nog in vollen
gang waren, was Bulgarije er zeker
Een agent van politie trad binnen
en Salomons sprong overeind.
„Ik heb n laten roepen, agent, om
dien jongen in verzekerde bewaring
te nemen,' riep hij opgewonden uit.
„Hjj kwam hier tien minuten geleden
en bood mij een zeer kostbaren
diamant te koop aan, zoo zeldzaam,
dat hjj gestolen moet zjjn.'
Wouter sprong ook op.
„Het is een leugen 1" riep hjj nlt.
„Boe durf je dat zeggen, terwjjl ik
n verteld heb, dat hij mjj behoort!"
De agent greep hem bjj den
schouder.
„Bedaard wat, kereltje," zeide hjj.
„Meneer Salomons weet wel, wat hij
zegt, en ik denk, dat hjj zich ditmaal
niet erg vergist. Kent u den jongen,
meneer?' ging hjj voort.
Salomons gaf den agent een volledig
verslag van alles en Wouter luisterde
daarnaar in doffe wanhoop. De Jood
had hem das voor den gekgehonden
en onderwijl om de politie gezonden.
Zijn droom van rijkdom zou in de
gevangenis eindigen. Heel goed. Doch
de geheele politiemacht van Rotterdam
zou hem zijn geheim niet ontrukken.
Hjj herinnerde zich, dat hjj geen adres
b|j zich had en zijn naam niet had
opgegeven.
Hoe lang zou men hem iu de ge
vangenis kunnen houden? Zouden
anderen zjjn meteoorsteen vinden en
hem berooven van z(jn moeders gift
Over een week zou het „Hemelrijk"
worden afgebroken.
De agent zei:
van, dat, wat het vredesverdrag ook
mocht bepalen, de groote mogend
heden, voornamelijk Oostenrijk en
Rusland, dit verdrag ten gunste van
Bulgarije zouden herzien.
Feitelijk beschouwde Bulgarije dns
de besprekingen te Boeeharest louter
als een noodzakelijk kwaad om te
knnnen komen tot staking der vijan
delijkheden en demobilisatie van de
verschillende legermachten.
En daarna, wanneer van geen der
verbondenen voor Bulgarije meer iets
te vreezen was, zouden eenige na
burige mogendheden, ongestoord en
ODgehinderd, naar eigan goedvinden,
wijzigen, wat Servië, Roemenië en
Griekenland, met zoo groote opoffe
ringen en na zoo krachtige diploma
tieke vertoogen, ten gunste van bun
rjjken hadden weten te veroveren.
Zou werkeljjk Bulgarjje zoo naïe zjjn
geweest te denken, dat ook maar éêne
mogendheid zich er aan wagen zou,
het nu gesloten vredostractaat voor
ongeldig te verklaren
Hot is bijna niet te veronderstellen.
Veel meer waarschijnlijk is het, dat
de Bnlgaarsche afgevaardigden, die
een voor hun land zoo nadeeligen
vrede teekenden, de mogelijkheid van
een herziening op den voorgrond stel
den om daardoor de overeenkomst
voor Bulgarije minder nadeellg te doen
schijnen en het volk met den afstand
van groote landstreken te verzoenen
door een voldoende rehabilitatie in da
naaste toekomst in het vooruitzicht
te stellen.
Het is dan nu ook wel zoo goed als
zeker, dat er van een herziening van
het vredesverdrag door de groote
mogendheden niets zal komen.
De eenige, die er in ernst nog over
denkt is RuBland, maar nu het blijkt,
dat dit rijk vrjjwel alleen staat, is
eenige Inmenging van Russische zij do
zoo goed als buitengesloten.
Deze nieuwe Balkankrüg heeft ten
duidelijkste doen zien, welke kleine
oorzaken er maar noodlg z(jn om het
evenwicht in Europa te verstoren.
In de kweitie van een herziening
van het vredestractaat, op zich zelf
toch een vrjj onbeduidende kwestie,
die in geen geval een Europeeach
conflict zou wettigen, zgn de mogend
heden van de Triple Entente en het
Drievoudig verbond op de meest zon
derlinge wjjze gegroepeerd.
Rusland, dat nog steeds op een her
ziening aandringt, verstond zich daar
over met Oostenrgk-Hongarge.
Frankrijk daarentegen, de oude, be
proefde vriend van het Czarenrijk,
voelde niet veel voor een herziening
en zal daartoe eerBt na krachtige
aanmaning van Russische zijde ge
neigd zjjnDnitschland, de trouwe
bondgenoot van OoBtenrjjk, wil van
geen herziening weten. Ten duide
lijkste heeft keizer Wilhelm dit dezer
dagen getoond, door den Roemeen-
schen Koning zijn hartelijke geluk-
wenschen te seinen met het tot stand
brengen van dezen vrede en door den
Griekschen vorst te benoemen tot veld-
,'tls een rare zaak, meneer. Zei hg
werkelijk, dat hjj er veel meer had
„Ja zeker? Misschien heeft hg ze
bg zich.'
Wouter stak de hand in zgn zak
en haalde het papier met diamanten
te voorschgn, zoodat alle steenen
konden worden gezien en overhan
digde het pakje aan den agent.
„Pas er goed op, agent," zei hg.
„Zjj zouden blgkbaar niet veilig zgn
in de handen van dien man".
Maar Salomons hoorde de beleed!-
ging niet, zoo ontsteld stond hij de
diamanten aan te staren. Was bg gek,
of de jongen? Een haveloozejongen,
die door Rotterdam zwierf met een
waarde van tien duizenden gnldeus
aan diamanten in zgn zak, eenvoudig
in een eonrant gewikkeld 1 Zooveel
meteoordiamanten werden nergens
op aarde gevonden. Hg was radeloos,
maar etxidaigk gelukte het hem, te
spreken. „Sluit hem terstond op, agent.
Die zaak moet worden onderzocht.
En pas goed op het pakje. Waar
breng je hem heen Naar den politie
post op de Kaasmarkt? Ik zal je
binnen vgf minuten In een rijtuig
volgen.'
Zoo werd Wouter de trap afgeleid,
voorbg den grinnikenden jongen en
de straat op.
Wat Salomons betreft, hg had bran-
dewgn noodlg, en niet weinig, eer hg
in staat was te volgen.
Wordt vervolgd.)
