N°. 91 im
Augustus,
jaargang,
ioo»f
De Crisis.
5 FEUILLETON.
Liefde's Loon.
Da uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en'Vrydagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, In does 0,75, bulten doos, franco f 1.85.
Afzonderlijke nommers 3 eent.
Intending ven advertentiën op Maandag en WoBiisdrnr
vóór 2 uren, op VRIJDAG vóór 12 uren.
Telefoonnummer 22. Directeur G. W. van Barneveld. Uitgave vaa de Naaml.Yeanootsckap
De prjs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 et., elke regel meer 10 ot
11? directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt
de prijs sleclits tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—10 regels i f 1,— berekend
Bewijsnummers $|eeni.
Courant"
Hoofdredacteur W. J. C. van Santbn.
De S. D. AP. maakt een moeilijken
tijd dooi'.
Van oppositiepartij geroepen tot re-
geeringspartij, kan zij onmogelijk haar
tot nu toe ingenomen standpunt blijven
handhaven en, sterker geworden in ge
tal, zal zij veel van haar idealen en veel
van haar principes moeten prijsgeven.
Allereerst dringt zich de vraag op den
voorgrond of werkelijk leden der S. D.
A. P., hoewel deze regeeriugspartij is
en nog op zichzelf geen meerderheid
in de Kamer vormt,zitting mogen nemen
in een ministerie.
Vroeger werd met groote woorden
betoogd, dat hiertoe nooit zou worden
besloten.
Maar met de omstandigheden wijzi
gen zich voor velen ook de principes
en bij de laatst gehouden conferentie
is gebleken, dat zij, die thans het deel
nemen aan de regeering een plicht van de
S. D. A, P. achtten, een zeer groote min
derheid vormden.
Hog bestond echter de mogelijkheid,
dat een concentratiegroep de regeerings-
taak zou aanvaarden en inderdaad moe
ten verschillende voormannen der
S. D. A. P. deze oplossing der voor
hen zoo moeielijke kwestie hoopvol
tegemoet gezien hebben. Zij offerden
daardoor de hen geboden gele
genheid, eigenhandig en direct mede
te werken aan het tot stand komen van
liet algemeen kiesrecht en het staats
pensioen op aan oude partij-principes.
De meerderheid op de conferentie wei
gerde de aanvaarding der portefeuilles,
koning Troelstra dreef zijn zin door en
bleek zoo overtuigd van eigen macht
en eigen leiding, dat hij liet denkbeeld
van liet houden van een buitengewoon
congres als nuttelooze tijdsverspilliug
over boord wierp.
Maar de voorstanders van het deel
nemen aan de regeering, voornamelijk
de heeren Vliegen en Schaper, lieten
hun overtuiging niet los en verdedigden
huil houding.
Dus kwam er tweedracht in de partij.
Reeds meldden wij hoe verschillende
plaatselijke afdeelingen in moties hun
afkeuring uitspraken over liet niet
laten doorgaan van het congres, dus
over het niet laten beslissen in deze
belangrijke kwestie door de leden zelf.
Dat bewijst slechts, dat deze afdeeliu-
gen niet konden medegaan met het op de
conferentie genomen besluit. Het bewijst,
dat een krachtige groep S. D. A P.'ers
zich aan de zijde van de heeren Vliegen
eu Schaper heeft geschaard.
Deze tweedracht in de partij kostte
haar stemmen bij de jongste verkiezingen.
Eu te voorzien was het, dat de nu
bestaande minderheid grooter en sterker
zou worden, wanneer een concentratie-
kabinet niet mocht tot stand komen en
algemeen kiesrecht en staatspensioen
daardoor op den achtergrond dreigden
te geraken.
Die groep in de S.D.A.P., we zouden
haar kunnen noemen de practische groep,
welke uitvoering van liet eigen-program
Na zijn moeders begrafenis was hij
werkelijk zeer vreemd geweest. Zijn
korte, zonderlinge antwoorden deden
hem twee betrekkingen als loopjongen
verliezen, welke h{j gemakkelijk had
kannen krijgen. Zijn kleine voorraad
geld, zeer verminderd door zfln be
lachelijk groote fooien bU de begra
fenis, was nanwelijkB voldoende, om
een week van te leven. Toen zocht
hij werk, maar op zulk eene stijve,
onverschillige wijze, dat h{j allen van
zich afstiet, die hem hadden willen
helpen.
Twee dagen lang hielp hij b3 een
bestelkantoor, maar een oogenblikke-
lflke verstrooidheid bij het zien van
een dame, wier kleeding hem aan zijn
moeder deed denken, en waardoor h$
een ham liet wegkapen van een pak-
wagen, bezorgde hem onmiddellijk
ontslag. Toen ve.rkoeht h(j couranten,
maar hij had er den slag niet van,
ze aan den man te brengen en hy
boven het vasthouden aan oude prin
cipes stelt, wordt thans met den dag
sterker.
En als eersten eisch verlangt zij nu
het laten doorgaan van het afgelaste
partij-congres, natuurlijk in de hoop eu
de verwachting, dat daarin het besluit
op de conferentie van hoofdbestuur,
kamer-fractie en Volk redactie genomen,
zal worden afgekeurd, en zal besloten
worden, alsnog de minister-portefeuilles
te aanvaarden.
In dat geval en dat het dien kant
uitgaat, bewijst ook wel hetgeen heden
onder Binnenland over de crisis wordt
medegedeeld zal de heer Troelstra
zich hij het besluit van de conferentie
moeten neerleggen.
Voor den leider der S. D. A. P. zal
dit alles behalve aangenaam zijn, want
het is de erkenning, dat zijn wil niet
meer de wil zijner partij is, het is de
erkenning, dat hij door zijn autoritair
optreden, door het handhaven van eigen
principes en het doordrijven van eigen
wil de hoogste goederen derS.D.A.P.,
de uitvoering van de voornaamste punten
van haar program onverantwoordelijk en
eigenmachtig in de waagschaal gesteld
heeft.
Moge dan voor den heer Troelstra
deze openlijke afkeuring van zijn beleid
door het a.s. partij-congres een waar
schuwing zijn, dat men van een der
gelijke eigenmachtige houding als door
hem tegenover den kabinetsformateur
werd aangenomen, ook in eigen parlij
niet gediend is.
A.
Buitenland.
De toestand op don Balkan.
Van het Blagveld af, Is thans de
blik gericht naar de vergaderzaal der
vredes.afgevaardigden. De wape 1-
stilstand, voorloopig voor vjf dagen
gesloten, zal slechts dan niet ver
lengd worden, wanneer mocht blijken,
dat de onderhandelingen, door een
onhandelbare houding der Bulgaren,
tot geou resultaten kunnen leiden.
Zoover zal het evenwel niet komen.
Want een albreken van de onderhan
delingen, dns een hervatting van den
Btrïjd, beteekent voor Bulgarije nieuwe
nederlagen, nieuwe offers aan men-
schenlevena en geldmiddelen, die het
verzwakte land niet meer kan dragen.
Want de omstandigheden hebben
zich niet gewjjzlgd. Nog altijd zit de
Tnrk In Adrianopel en bedreigt z{jn
leger het Bulgaarsche gebied, nog
altijd zijn Ssrvië en Griekenland door
wederzljdscho belangen tegen den
Bulgaarsehen buurman verbonden.
Alleen Roemenië zou bij het uit
breken van een nieuwen strgd zgn
leger binnen eigen grenzen houden,
omdat dit land er zeker van is, zon
der tegenwerpingen v.n Bnlgaarsehe
zijde, dat gebied te .krijgen, waar
op het nu reeds masnüen lang als op
zijn onbetwistbaar cig.cdom het oog
gevestigd houdt.
Het is te begrepen, dat Bulgarije
niet vroeger dit gebied heeft afga-
staan, maar toeh is hot ecu lont ge
weest, die zich ia dazen nieuwen
BalkankrUg ernstig heeft gewroken.
verdiende nauwelijks een pasr dub
beltjes per dag, welk bedrag h'Jj aan
voedsel besteedde. Eiken avond sloop
hfl weer terug naar zijn sombere
woning in het .Hemelrijk".
De houder van een kofflewagon gaf
hem op zekeren avond wat halfge-
droogd koffiedik met een handvol
korsten.
,Doe dat in kokend water en laat
het trekken," zei hij. .Je zult eens
zien hoe goed dat nog is op koude
avonden. De korsten kan je voor het
eten roosten en dan zjjn ze even goed
als beschuiten."
Deze barmhartige Samaritaan had
zijn gilt tweemaal herhaald, en Wouter
had nog een tamelijken voorraad kolen
van zijn moeder, zoodat zijn lot, hoe
wel wanhopig genoeg, toch nog drago-
Ujk zon zijn geweest, als hij zich In
zijn nieuw leven had kunnen Bchlkken,
Misschien zon hij dat op den dnur
hebben geleerd, maar de gebeurte
nissen van dien stormaehtigen avond
hadden hem aan den rand van krank
zinnigheid gebracht. Toen h{j door de
donkere gang naar zijn woning ging,
begon het ln de verte weer te don
deren. Ofschoon hij doornat was, had
Want hadden de vroegere onderhan
delingen over dit gebied tnssehen
Bulgarije en Roemenië een voor dit
laatste land gunstig verloop gehad,
dan had Roemenië in dezen krjjg zijn
leger binnen eigen grenzen gehouden
en wellicht het van alle zijden aau-
gavallen Bnlgaarsehe r{jk dien steun
geboden, waaraan het behoefte had.
Het verloop van den strijd zou dan
misschien een geheel ander zijn ge-
woost.
In alle opzichten 13 Bulgarije thans
genoodzaakt, aan do meeste elschen
der verbondenen toe te geven. Toch
dragen de onderhandelingen te Boe-
charest tot nu toe een zeer vreed
zaam karakter.
Hat is te voorzien, dat ze voorna
melijk over het bezit van Kawala
znllen loopen. Bulgarije stelt op die
haven bijzonder prijs, maar ook Grie
kenland heeft te kennen gegeven,
dat Kawala een der bezittingen ia,
waarvoor het Griekseho leger zich tot
nu toe buitengewone opofferingen
getroost heeft. Frankrijk ia den Grie
ken gunstig gezind, maar Oostenrijk
en ook Rusland znllen de aanspraken
van Bulgarije op Kawala, thans de
voornaamste haven aan de Egeïsehe
zee, krachtig steunen. Er wordt zelfs
over gesproken, dat Bulgarije, ingeval
Griekenland zoo onverstandig mocht
zijn, zSrr aanspraken te handhaven,
Kawala door bemiddeling van de
groote mogendheden zou krijgen.
Van schadeloosstelling aan particu
lieren, die door den oorlog verliezen
hebben geleden, wil Bulgarije thans
niets weten.
Het is te voorzien, dat hoe langer
de onderhandelingen duren, hoe on
verzoenlijker Bulgaria's houding wor
den zal. lederen dag, dat de wapenstil
stand duurt,komt het BulgaarEche leger
weer in hetere conditie, lederen dag
wordt de stemming, door de geleden
nederlagen veroorzaakt, mind, r ont
moedigend en komt Bulgarije meer
tot het besef, dat het nog krachtig
genoeg is, zijn grondgebied tegen
aanvallen van buiten te verdedigen.
Nu reeds beweert het er in militair
opzicht niet slecht voor te staan eu
hoopt het al op de tusseheDkomst der
mogendheden.
Maar de verbondenen willen liever
hnn geschillen onderling afhandelen
en de mogendheden er zoo veel mo
gelijk buiten houden.
Deze toonen veel lust, zich mat de
Balkanzaken te bemoeien en de ge
zanten te Boecharest der groote Euro-
peesche mogendheden hebben reeds
vergaderd om te onderzoeken, of de
punten waarover men het niet eens
zou kunneu worden niet aan het
oordeel der mogendheden zouden
kunnen overgelaten worden.
Inmiddels zou dan een vredesver
drag kunnen worden geteekeud.
Bulgarije heeft daal' natuurlijk wel
ooren naar.
Maar do verbondenen vreezen zeer
terecht, dat anderen niot zoo ernstig
voor hun belangen zullen opkomen
als zij dat zelf wel zouden kunnen
doen en geven er daarom nog de
voorkeur aan, hun geschillen onderling
af te handelen.
Wat er op den Balkan gebeurt is
nu eenmaal een zaak van de Balkan-
rijken en hoominderde groote mogend
heden zich daarmee bemoeien, hoe
het snelle loopen hem warm gemaakt.
H(j sloot de deur achter zich en zoeht
naar lucifers en een stukje kaars op
den schoorsteenmantel. Anders maakte
hij vnur aan, maar nn vond hjj het
dwaas voor de weinige minuten, welke
hij nog maar had te leven. 'tWas
heter, er terstond een eind aan te
maken. Hjj sprong op met een bitter
lachje, nam de kaars en het stuk
touw en ging de trap op. Bovon ge
komen, aa zelde bfj evon, maar gaf
toen too aan een overweldigend ver
langen en ging naar het bed, waarop
zijn moeder was gestorven.
„Ik kom bjj u, moeder", prevelde
hij. ,U zei me, dat ik God moest ver
trouwen, maar God heeit me vergeten.
Ik wil niet langer leven. Ik wil naar
u gaan, en dan zal God misschien aan
mg denken".
Hij knielde neer en drukte zijn
hoofd in haar kussen, keerde zich toen
vastbesloten om en ging eenige treden
van de trap af. Daar bevestigde h$
het tonw aan een stevigen haak, die
in den wand was geslagen. Even be
daard maakte hij het andere eind om
zijn hals vast, blies de kaars uit en
wilde den noodlottigen sprong wagen,
minder kans er bestaat voor een
partijdige beslissing en voor het ge
vaar, dat de een of ander, voor zijn
moeite nog een hoekje van het ba-
streden gebied als zjjn welverdiende
belooning verbeurd verklaart.
Het Krupp-proces-
Dezer dagen is te Berlijn een aan
vang gemaakt mot de behandeling
van de aanklacht tegen eenige Duit-
oche officieren, dia er van besehuldigd
worden, aan een agent van de firma
Krnpp verschillende kostbare militaire
gegevens verstrekt te hebben.
De beklaagden, voor 'tmeerendeel
luitenants, bekennen aan Brand den
zaakgelastigde van de firma Krnpp
meermalen inlichtingen te hebben ver
strekt over prezen van con onroerende
firma's, aanstaande leveranties enz.
De meesten ontkennen, daarvoor
eenlgssins belangrijke bedragen te
hebben ontvangen en voeren tot hnn
verdediging aan, dat het verstrekken
van inlichtigen aan de firma Krnpp
hen volstrekt niet ongeoorloofd voor
kwam. Zfi gingen steeds van het
standpunt uit, dat er tussohen Krupp
en den Staat geen geheimen beston
den.
Het onderzoek wordt met groote
gestrengheid voortgezet.
Verscheidene directeuren van de
Krupp-fabrieken schijnen ln deze zaak
betrokken te zjjn.
Zooals we reeds vroeger mededeel
den was het de soeialistisehe afge
vaardigde Liebknocht, die In den
Rijksdag deze kwestie wereldkundig
maakte eu op een gestreng justitieel
onderzoek heeft aangedrongen.
President Castro weer op
avontuur uit.
In lang jhebben we niets van den
oud-president van Venezuela gehoord.
Maar z(jn zucht naar avonturen schijnt
hem nog steeds niet begeven te heb
ben.
Op het oogenblik is deze gelukzoe
ker weer tot dicht bjj de grens van zijn
vroeger grondgebied doorgedrongen
en heeft zelfs in een proclamatie ver
klaard, dat de oorlog onvermijdelijk
Is geworden. Hjj valt president Gomez
scherp aan en deelt verder mede, dat
hjj gehoor zal geven aan de bede van
zfjn land om het recht te verschaffen.
Een sterk regeeringsleger staat
echter gereed om dezen onruststoker
eens fiink onder handan te nemen,
zoo gauw hij het waagt, zich ook maar
even over de grenzen van zijn oud
vaderland te vertoonen.
Een nieuwe vereeniging voor
vrouwenkiesrecht.
In tegenstelling met de vereeniging
van ruiteningooiende en brandstich
tende kieslustige leden van het zwakke
geslacht,la thans te Londen een nieuwe
en meer vredelievende vereeniging
voor vrouwenkiesrecht opgerieht.
Zij werkt met wettige middelen en
zal de mannelijke voorstanders van
vrouwenkiesrecht by den komenden
verkiezingsstrijd zoo krachtigmogeiyk
trachten te steunen.
Binnenland.
Een extra parlementair kabinet.
H. M. de Kon.nglu hseft Zaterdag
ten Paleize Soestdyk in conferentie
toen plotseling de kamer vol licht
stond, niet van een enkelen bliksem
straal, maar van een trillenden, aan
houdenden lichtglans, die deed denken
aan een lichtgevende, electrisehe ster.
Sidderend bleef h(j staan.
„Ik zal wachten", zeide hy. „Als
de donder komt, zal ik den sprong
doen."
Terwijl hij dat nog daeht, vloog er
een vuurbol, zoo schitterend en veel
kleurig in zijn vlammende hitte, dat
het bliksemlicht daarby verbleekte,
voorbij het venstertje, dat op het
plaatsje achter het huls uitzag, en
sloeg tegen de steenen met het geraas
van een hom.
Wouter zag, op de trap staande,
duidelijk het uiteenspatten. H{j zag de
zware steenen als vloeipapier vaneen
scheuren, eu uit het gat, door den
meteoorsteen gemaakt, kwamen schit
terende lichtstralen, geiyk de stralen
van een zoeklicht. De hitte van het
ding was ook overweldigend. Waren
de omringende muren niet van steen
geweest, dan zou er terstond brand
zjjn uitgebroken. Nu seheurden de
ruiten en het houtwerk begon te
schroeien. Op hetzelfde oogenblik
ontvangen den Staatsraad rur. P. W.
A. Cort Van der Linden.
H. M. heeft genoemden Staatsraad
opgedragen de vorming van een
extra-parlementair Kabinet, welke op
dracht voorloopig in beraad gehouden
werd.
Een man van rechte over
j ministerportefeuilles.
Over het aanbod van drie Minister
portefeuilles aan de sociaal-democraten
schrijft De Standaard het volgende
En drie ministeriesDenk u 't geld,
dat daarmee binnen zon komen. En
last not leastde posten en de
postjens. Overal socialisten in. Burge
meesters, rechters, betaalmeesters,
inspecteurs van allerlei gading j en
dan de Katheders aan onze Universi
teiten I
Is dit niet aardig als typeering van
wat men ter reehterzyde In het bezit
van een Ministerportefeuille ziet
vraagt Het Vad.
De Kabinetscrisis.
Het Nederlandseh correspondentie-
bureau meldt aan de N. R. Ot.
Na de weigering van de sociaal
democraten om tot de vorming van
van een ministerie nit de geheele
linkerzijde mede te werken, heeft dr.
Bos aan H. M. de Koningin verzocht,
van de hem verleende opdracht tot
vorming van een kabinet te worden
ontheven, hetgeen H. M. heeft Inge
willigd.
Hare Majesteit was van oordeel, dat
de eerste stap tot oplossing van de
crisis thans was de opdraeht tot vor
ming van een kabinet uit de vrijzin
nige concentratie alléén en weuschte
dezen stap te doen. Dr. Bos heeft
zich bereid verklaard bet voornemen
van Hare Majesteit mede te deelen
en de uitdrukkelijke verklaring te
vragen, oi de vryzlnnige concentratie
deze opdracht wenschte te aanvaarden,
dan wel van meening was, dat deze
niet mst kans op goeden nitslag kon
worden gegeven.
Daarop is gevolgd de vergadering
van Woensdag j.I., met den bekenden
nitslag.
Jee S. D. AP. en de crisis.
Naar aanleiding van en in aanslui
ting met het bericht, dat enkele voor
mannen nit de S. D. A. P. alsnog
pogingen wensehen aan te wenden om
de party te bewegen, terng to komen
op het bekende baslnit der party-con
ferentie om geen minister-portefeuilles
te aanvaarden, kan nader worden
medegedeeld, dat da heeren Vliegen
en Schaper een onderhoud hadden
j.I. Donderdagavond met dr. Bos (die
naar men verneemt dienzelfden middag
een bezoek had ontvangen van dr.
Kuyper) en vervolgens een bespreking
hielden met mr. Troelstra, den heer
Van Kol en den heer Hngenholtz.
Het gevolg dier besprekingen Is
geweest, dat gisteren (Zondagochtend
te Amsterdam zou worden gebonden
eene vergadering van het partijbestuur
der S. D. A. P., waarin alsnog over
wogen zou worden om het niet plaats
gehad hebbende buitengewone eon-
res toch nog te beleggen ter bespre
king van de crisis, met name of even
tueel alsnog ministerieel® portefeuilles
zouden kunnen worden aanvaard, In
dien althans, naar in sommige krin
gen wordt gehoopt, H. M. de Koningin
barstte de donder los, vergezeld door
een hevigen plasregen.
Dit alles duurde maar enkele minu
ten. De menschen in de nabnrige
straat konden de uitbarsting van den
meteoor niet onderscheiden van den
donder, eu de regeu kwam juist op
tyd, om een hevigen brand te ver
hoeden.
De waterstroomen deden een dichte
wolk van stoom op de plaats ontstaan,
en daardoor werd het licht uit de
holte getemperd. Er was een wild
gesis en gekraak, toen de regen over
den meteoorsteen stroomde en zyn
glans langzamerhand deed verbleeken.
Uitbarsting volgde op uitbarsting, ei
kleine stukjes gruis worden ln de
kamer geslingerd en kletterden tegen
het tegenoverliggende venster.
Ontsteld en verward, niet door het
natuurversehynsel, dat hy had waar
genomen, maar door de beteekenis,
welke hy er aan hechtte, maakte de
jongen het touw om z{jn hals los.
„Heel goed, moeder," fluisterde hy.
„Indien het uw wensch is, zal ik leven.
Ik denk, dat God zoo heeft gesproken."
Wordt vervolgd.)
