N°. 73 1913.
Dinsdag 24 Juni,
100
jaargang,
J. Elenbaas.
Een verloren leven.
FEUILLETON.
st«
oescH
Do uitgave dezer Courant geachiedtJMaandag-, Woensdag- on'Vrydagavond
uitgezonderd op feestdagen.
;Pr()s per kwartaal, In Goes f 0,75, bulten Goes, franco f 1,25.
Afzonderlijke nommers 5 cent.
Inzending: van advertentlën op Maandag en Woensdag
vóór 2 uren, op VRIJDAG vóór 12 uren.
COURANT.
De pr{js der gewone advertentiën is van 1-5 regelB 50 ct., elke regel meer 10 et
B|J directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt
de prijs slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijk- en doodsberichten en do daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van I—10 regels k f 1,— berekend.
Bewijsnummers 'JSgcent.
Telefoonnummer 22. Directeur G. W. van Barneveld. Uitgave vau da Naaml.Veanootscbap ,ör,es«he Courant". Hoofdredacteur W. j. C. van Santhn.
Bksf Zij, die zich met ingang
van 1 Juli a.a. op ons blad abon-
neeren, ontvangen de tot dien
atum verschijnende nummers
gratis.
B R 1C H T.
Het volgende nummer van onze
courant wordt niet op den gewo
nen tijd bezorgd, daar hierin do
uitslag van de herstemmingen zal
worden opgenomen. Te Goes
wordt het dus dienzeifden avond
nog verspreid.
Beginselloosheid troef.
l)e Nederlander, liet orgaan van jhr.
uir. De Savorniu Loliman, goochelt al
even hard met beginselen als deze merk
waardige staatsman.
Zooals men weet, komen Woensdag
in tien districten vrijzinnigen met soci
aal-democraten in herstemming. En het
christelijk historisch orgaan, dat bij de
leden altoos den indruk tracht te ves
tigen, dat de belangen des vaderlands
steeds boven alles dienen te gaan, geeft
tusschen de regels door den raad, bij
de herstemmingen niet den vrijzinnige,
doch indirect den sociaal-democraat te
steunen, in de hoop, dat daardoor een
toestand geschapen zal worden, waarin,
voor een vrijzinnig Kabinet, het regee-
ren onmogelijk wordt gemaakt. Zoo
behartigt Be Nederlander, zoo behartigt
jhr, mr.. De Savomin Lobman de dier
bare belangen des vaderlands
Nu weten wij wel beter.
De sociaal-democraat is voor liet
vaderland een heel wat geringer gevaar
dan Rome, aan wie de lieer Lohman
ons land verraden en verkoopen wil.
Docli daarover willen wij liet thans
niet hebben.
Ons doel is, de beginselloosheid van
Be Nederlander, het orgaan van den
afgevaardigde voor Goes, aan de kaak
te stellen.
In 1909, bij de herstemmingen voor
de Tweede Kamer, adviseerde Loliman's
blad, in alle districten, waar liet ging
tusschen een vrijzinnige en een sociaal
democraat, den vrijzinnige krachtig te
steunen.
Het hoofdbestuur van de cliristelijk-
liistorische unie besloot in 1909, uit
het oogpunt der christelijke beginselen en
ter wille van 's lands belang, tegenover
den sociaal-democratisehen enndidaat
den liberaal, onverschillig ^vau welke
benaming, krachtig te steunen.
Dat was iu 1909, zal ineu wellicht
zeggen.
Al vier jaar geleden
I ii dien tijd kan er zooveel veran
deren
Eilieve, dan vragen wij de aandacht
onzer lezers even voor de woorden,
welke voorkomen in Be Nederlander
van 111 Juni.... 19J8. Daarin komt
een ingezonden stuk voor van een
21
Een Koman van Schuld en Boete.
De bedienden hadden de kamer
verlaten, teneinde de politie te gaan
halen. Slechts drie personen waren
overgebleven. Trnns, overstelpt door
smart, die naast het l{jk van baar
vader geknield lag en mevrouw Dufour
naast Brandenburg, die beiden zwij
gend naar den dooden man keken.
De vragende blik van Brandenburg
zei: „Jij was de vijandin van den
doode. Is dat jouw werk?" Mevrouw
Dufour's oogen antwoordden uitda
gend „Ik was en ben nog steeds zijn
vijandin. Ik tart je te bewijzen, dat
dit mijn werk is."
„Kom mae, lieve," zei mevrouw
Dufour, terwSl zij zich met een lief
kozende beweging neerboog tot Truus.
„Kom mee naar je kamer, wij kunnen
hier toch niets doen."
„O," riep Truus uit, terwijl zj lang
zaam opstond, „wie heeft dit gedaan
Arme vader, arme vader I Wie ver
moordde hem
„Wij weten het niet, lieveling," ant
woordde mevrouw Dufour, „maar
meneer Brandenburg heeft om de po
litie geBtnurd. Misschien zal deze de
waarheid wel ontdekken."
Hervormd predikant, die o.a. een vraag
stelde inzake het stemmen op sociaal
democraten.
En de redactie van de brave Neder
lander antwoorddeBij herstemming,
waarbij onze keuze beperkt >s, zouden wij
Steeds den vrijzinnige boven den sociaal
democraat verkiezen.
llal was Maandag 10 Juni 1913.
En Woensdag 18 Juni d. a. v. gal
Loliman's blad het min of meer indirecte,
doch duidelijke advies, dat in districten,
waar een vrijzinnig candidaat met een
socialist iu herstemming komt,de laatste
gesteuycl dient tp worden.
lil de kringen van Be Nederlander,
in de kringen van jhr. uir. De Savornin
Loliuian, spreekt men nog wel van.
beginselen.
Wat een parodie
Bravo
Overijsel heeft zich bij de herstem
mingen voor de Provinciale Staten
schitterend gehouden.
Niet minder dan drie zetels werden
op de rechterzijde veroverd een in
Enschedé en twee in Ommen.
Alle winst is voor de vrijzinnigen.
De verhouding iu de Staten van
Overijsel is daardoor geworden 24
rechts tegen 23 links.
Nog een klein stapje en zij zijn „om".
Inderdaad een voor de onzen hoogst
verblijdend feit.
Vandaag is Zuid-Holland aan de
beurt.
Ook daar verwachten wij winst voor
de vrijzinnigen.
Groote winst zelfs.
En Vrijdag Zeeland.
Daar is voor ons ook genoeg te halen.
Ditmaal staat de kans schooner dan ooit,
de Staten „om" te zetten.
Onze vrijzinnige vrienden in Zuid
en Noord-Beveland beseffen liet gewicht
van deze tijden ten volle en zij rusten
niet, voor in de Provinciale Staten van
Zeeland is gebracht de eminente, alom
geachte, vrijzinnige candidaat
Buitenland.
De naderende Balkanoorlog.
lederen dag wordt de mogelijkheid
grootor, dat het geschil tusschen de
bondgenooten nit den Turkschen oor
log tot een nieuwen ouderlingen strijd
zal lelden. Wakenlang zijn Bulgarljo,
Servië en in den laatsten tijd ook
Griekenland nu al aan het onderhan
delen over een deel van den buit, waar
alle drie graag bezit van willen nemen.
Bulgarije houdt halsstarrig vast aan
de in 1912 gesloten overeenkomst,
omdat deze haar op het oogenblik de
meeste voordeden biedt, Servië en
Griekenland verklaren het tractaat
van 1912 niet meer geldig, daar do
omstandigheden zich zoo gewijzigd
„Dat moet zjj 1" riep het meisje
woedend uit. „O, het Is verschrikke
lijk I Vermoord te worden onder zijn
eigen dak door een v{jand 10, waarom
laat God zulke dingen toe
„God laat vele dingen toe," ant
woordde mevrouw Dufour bitter, ter
wijl zjj haar arm rond het middel van
haar dochter legde. „Kom meo, lieve.
Alles, wat gedaan kan worden, zal
worden gedaan. De politie is knap en
zal waarschijnlijk den moordenaar wel
ontdekken."
Brandenburg glimlachte en me
vrouw Dufour merkte dit.
„De moordenaar kan ontsnappen,"
zeide hfj met nadruk, terwijl hij een
steelschen blik wierp op het koude ge
laat van mevrouw Dnfour.
„Hjj kan ontsnappen aan de men-
schen, doch niet aan God," riep Trnus
zenuwachtig uit. „O, mevrouw Dufour,
ga mee! Ik kan hier niet langer
bljjven 1"
„GS zult natuurlSk alles doen, wat
noodlg is, meneer Brandenburg," zei
de gezelschapsjuffrouw, toen zjj het
weenende meisje naar de deur leidde.
„Het spreekt van zelf, dat ik voor
alles zal zorgen," antwoordde hg on
verschillig.
De politie kwam, stelde een onder
zoek in, ondervroeg iedereen, onder
zocht alles enontdekte niets.
Truus verliet „Dennenoord" en ging
mede mat mevrouw Dufour naar
hebben, dat handhaving van dit Irac-
taat tot groote onbillijkheden zon aan
leiding gever.
Alles wijst dus op een raderorden
oorlog en dat deze nog niet Is uitge
broken, is alleen hieraan toe te schi ij-
ven, dat de Bulgaren rog een paar
dagen zullen toodlg hebben om hun
troepen zoodanig sam-n ta trekken,
dat zjj gelijktijdig tegen de Servië-s
en de Grieken kan-:on optrokken.
De demobilDatie-onderhs.ndelingeu
hebben dan ook lol niets geleid. Wol
wilde Bulgarije demobiliseeren, naar
dan moesteD Servië en Griekenland
oerst aan zijn wersehe.fi got oor geven
Dit stond dus gelijk m:t eau erken
ning door beide landen van Bulgarij i's
rechten, waarop natuurlijk niet Inge
gaan zou worden.
De pers in Servië en Bulgarije be
moeit zlcb natuurlijk sterk mot de
kwestie. Het Servische regeeringsblad
deelt mode, dat de halsstarrige hou
ding van Bulgarjja slechts het gevolg
is van eau epidemie van hoogmoeds
waanzin, die op het oogenblik in
Bulgarije heerscht en zelfs het hof-
heeft aangetast. Daarom Is het de
plicht van de andere Balkanstaten
om met Ruslands hulp het Bulgaarsche
volk van die ziekte te genezen
Van 66n bijeenkomst van de vier
minister-presidenten zal nu wel niets
komen, daar Bulgarije blijft weigeren,
daaraan deel te nemen.
Wat zal Bulgarije nu doen als de
termijn van tjf dagen, welke door Ser
vië gesteld is om te voldoen aan don
eiseh tot handhaving van het verdrag,
zal zjjn verstreken? Algemeen wordt
verwacht, dat Bulgarije dan zijn leger
voor een oorlog in gereedheid zal
hebben gebraeht en deze dan ook
onvermijdelijk zal zijn. llócht hot
werkelijk ..tot een oorlog tusschen de
broederstaten komen, dan is het niet
te voorspellen wie in dezen strfld de
overwinning zal behalen. Op bot
oogenblik staan 160-tot 180000 man,
onder den Bulgaarschen generaal
Sawof, tusschen Sofia en Kustendil en
een andere, eveneens groote strijd
macht, staat in de buurt van Istlp.
Generaal Iwanof voert het bevel over
6J0C0 man, die tot taak hebben zich
van Salonikl meestor te maken en
de Sorvische en GriekBchelegerB, wier
vleugels elkaar raken, van eikaar te
seheiden. Ia het geheel beschikken
de Bulgaren over 85.000 man, een
divisie kavalerie en vijf batterijen
snolvuurgeschut meer dan de Serviërs.
Ook Oos;enrijk en Rusland komen
in dit geschil meermalen ter sprake.
Men meent in Rusland, dat de tus-
schenkomst van den Czaar thans geen
doel meer heeft en beschuldigt Oos
tenrijk dat het door intrigues te Solia
den vrede belemmert. Inderdaad is
de verhouding tusschen Rusland en
Oostenrijk, iu zake de Balkankwestie
niet zoo heel gunstig. Oostenrijk-
Hongarye meent in de aangeboden
tussebenkomst van den Czaar oen
Btrun-n van Servië en een poging,
de Balkanstaten onder Russisch pro
tectoraat to brengen, te zien. Men
wenscht daarom Bulgarije te steunen
en Roemenië tot onzijdigheid te be
's-Gravenhage, om meneer Branden
burg op te zoeken, ten einde van
dezen te weten te komen, hoe het
met de nalatenschap stond. Branden
burg hielp haar, zooveel in zjjn ver
mogen was, doch dat alles bracht geen
verandering in den floanelëeleu toe
stand. Truus bleef sfhankelyk van
mevrouw Dufour.
Toen Jules Mortel in de courant
las van den dood van Henri van
Meetoren, ging hjj onmiddellijk naar
Hoog Soeren beraadslaagde daar met
Bergsma en stelde alles in bet werk,
om den moordenaar te ontdekken,
doch zonder succes. Daar Jules niet
r(jk waB en Truus thans arm, kon
zjjn voorstel, om te trouwen, niet aan
genomen worden. Er bleef dus niets
anders over dan te wachten.
Jules stemde tenslotte hierin toe.
Hy hielp zjjn verloofde en mevrouw
Dufour eerst geschikte kamers in Den
Haag zoeken en ging toen naar Bran
denburg.
„Bezit juffrouw Van Meeteren nu
absoluut niets?" vroeg hij.
„Ik weet waarlijk niet," antwoordde
de zaakwaarnemer, „of ik u inlich
tingen mag geven."
„Ja, dat moogt U wel I Ik ben ver
loofd met juffrouw Van Meeteren en
ik ben van plan, zoo spoedig lk kan,
met haar te trouwen. Ik wensch haar
geld niet voor mezelf, maar ik kom
op voor haar rechten."
wegen. Dit land krijgt dsn, indien
Servië verslagen wordt, een deel san
den bn't, en wanneer Servië mocht
overwinnen zal Oosienrljk zelf tus-
sehenboide komen.
In strijd met deze beschouwingen
wijst do Timee er echter op, dat de
Balkanstaten steeds getoond hebben
hnn geschillen zelf te willen beBÏis?on
en dAt daarom een beroep op bulten-
landscho (usscheukomst vrij onwaar
schijnlijk is te achten
School en Kerk.
De sub commissie voor Onderwijs
der Tentoonstelling „De Vronw 1813—
1913" schreef eenigen tfjd geleden een
prjj-vraag nit over:
„De tegenwoordige positie der rn-
derwtjzeres in de lagere 6Chool bij bet
Openbaar en Bijzonder Onderwijs in
Nederland, over haar aandeel in de
opvoading der schooljeugd, vooral met
betrekking tot de vrouwelijke leer
lingen in de hoogere khssen hy het
Lager en Voortgezet Lager Onderwijs
en over de wenscheiykheid en da
middelen om haar invloed op de oudere
mrisjeB leerlingen uit te breiden."
Van de ingekomen antwoorden ver
wierf er geen den lsten prijs.
De 2e prijs werd toegekend aan het
antwoord, ingezonden door mej. A.
C Klooster, afkomstig van Ellewouts-
djjk, onder motto „Onderwijzeres"
De jury bestond uit de Rubriek-
commissie L. O. t. w. mej. M. Engel
maan, presidente dier commissie, mej.
E. Weeveringk, vlee-presidento, mej.
A. M. Stellwagen, secretaresse, mej.
B. Cohen Stuart en mej. C. M. Reesse,
terwijl mevr. Loven bach—Asscher het
Bestuur der Tentoonstelling vertegen
woordigde.
Het antwoord zal In brochure-vorm
op de Tentoonstelling en ook in den
boekhandel verkrijgbaar gesteld wor
den.
Binnenlaud.
Oeen meerderheid meer.
liet Volk schrijft
Volgens onze telling is de stand
der partijen onder het kiezerskorps
aidus, dat stemmen werden uitge
bracht op
Koalltie359,106
Concentrati236 660
S. D. A. P144.375
S D. P1.340
Christelijke Sociale Party 4.207
Protestantsch Kiezersbond 5 187
Dissidente Rechtsohen 13 230
Nu kan men deze cyfers op ver
schillende wjjze groepearen Een feit
staat vast, nl. dat voor de koalltie
goldwie niet met my Is, is tegen my.
Groepeeren wij dus de koalltie
eenerzijds, en alle anderen anderzijds,
dan krijgen wij
Voor de koalltie 359 106
Tegen de koalltie 405 999
Deze cfifera zyu niet geheel juist
wjjl zjj niet volledig zjjn doordien in
Mynheer Mortel," antwoordde Bran
denburg pleohtig, „meneer Van Meete'
ren was een groot vriend van me en
ik wil alles doen voor zyn dochter,
maar lk vrees, dat zjj slechts twee
duizend aandeelen zal erven."
„Zoo, en van welke maatschappij
„Van een zilvermjnmaatsohapptj".
„Zjjn zjj iets waard?"
„Zelfs niet het papier, waarop zij
geschreven zjjn."
„Is dat alles, wat meneer Van Mee
teren naliet?"
„Ja, hfj bezat plantages op Java
b§ verkocht die echter, voordat hy
hierheen kwam en belegde zyn geld
in die mynen."
„Maar," vroeg Jules, toen hy op
't punt was heen te gaan, „wat denkt
u van den moord?"
„Heusch, meneer Mortel, u weet
daarvan evenveel alB lk en ik kan
slechts zeggen, dat ik hieromtrent in
'1 duister rond tast."
„Het zal niet lang meer een duistere
zaak blijven."
„Hoe zoo?"
„Omdat ik zal onderzoeken, wie de
moordenaar is van meneer Van Mee
teren. Goedendag meneer Branden
burg j lk ga naar juffrouw Van Mee
teren en hoopu nogwel eens te spreken
over die aandeelen."
Toen Mortel vertrokken was, bleef
de zaakwaarnemer eenige minuten in
diep gepeins verzonken.
5 reehtBche districten, alle Roomsehe,
geen stemming heeft plaats gehad.
Rekenen wy die er by, met de stem
men van andere gelfjke Roomsehe
dlstrikten, waar wél een oppoaitle-
candidaat was, als maatstaf, dan ko
men, met een cyfer van 5000 Btemmen
per district, by de koalitiestemman
nog 25000.
Waar echter in ieder van deze
distrieten toch ook oppositie-stemmeu
zonden worden uitgebracht, misschien
zelfs vele men denke aan Maas
tricht, Gulpen, enz. daar geven
wü' de coalitie zeker wat haar toe
komt als wy in ruil voor het niet-
meetellen van die oppositie-stemmen,
haar stemmen in die 5 districten op
22.000 rekenen. Wy krygen dan deze
verhouding
Voor de koalitie
Tegen de koalitie
381.106
404.999
Zelfs als men de dissidente rechtsehe
stemmen zou aftrekken, dat zyn de
stemmen van kandidaten als Blehon,
Mackay, Staalman, Schimmelpennlnck,
Schrfjen, van de Unksohe stemmen,
dus links het cjjfer van 391,769 krygt,
dan nog biyft de koalitie In de min
derheid.
Voor zoover wy ons herinneren ia
dit sinds de inwerkingtreding van de
Kleswet-v. Honten in 1897 nooit het
geval geweest. De koalitie-mensehen
moeten dus wel beseffen, dat hun
regeering een politiek heeft gevoerd
die een enormen weerzin heeft gewekt
in breede kringen.
Coalitie-verzwakking.
De onafhankeiyk-roomscbe Qeldereche
Koerier te Nfjmagen schrjjlt
Ten gevolge van de relatieve of
abBOlnte verzwakking van rechts zyn,
behalve de distrieten, waar nu reeds
onverwacht herstemming moet plaats
hebben, nog de volgende districten
voor de toekomst onzeker geworden
Rechtsehe meerderheid in
1909 1913
Doetinchem 2255 149
Goes 1447 392
Harilngen 950 243
Schiedam 1847 205
Sliedrecht 932 442
Steenwijk 877 174
Tletjerksteradeel 1160 298
Uit deze gegevens biykt wel, dat
rechts zich thans ln een zeer precaire
positie bevindt. Het aantal zynor
onzekere districten 1b sterk vermeer
derd en alom is het aantal linksche
stemmen sterk toegenomen.
Stadsnieuws.
Onderwuzbrs-Veroaderinö.
„De Vereeniging van Onderwy'zers
en Onderwyzeressen", belast met de
opleiding van onderwyzers en onder-
wyzereBSen in Zeeland, hield 1.1
Zaterdag in de Piins van Oranje haar
jaariyksche algemeene vergadering
onder leiding van dan Voorzitter, den
beer W. H. Hasselbaeh van Middel
burg. Een bevredigend aantal leden,
benevens de schoolopziener ln bet
„Het zal me verwonderen", zeide
hy eindeiy'k, „oi by iets van mevrouw
Dutour afweet."
XI.
„Kom onmiddeliyk by me. Gewich
tig." Toen Wllly Bergsma dit telegram
ontving, gehoorzaamde hy als een
goeil vriend direct.
„Wllly," zeide Jules, „ik ben van
plan je een dienst te vragen."
„En dat is
„Je moet Holland voor een maand
of vyf verlaten om naar Java te gaan
„Waarom dat?" vroeg Willy vtr-
wonderd.
„Dat zal lk je uitleggen. Ik ben hy
Brandenburg, den zaakwaarnemer vau
wfi'len Van Meeteren geweest en van
dezen vernam lk, dat Truus al de
persooniyke bezittingen heeft geërfd."
„Wel, dat is aardigi"
„De persooniyke bezittingen bestaan
uit aandeelen iu een zllvermyn, welke
op het oogenblik niets waard zjjn. Dat
verzekerde my die Brandenburg
althans. Maar ik vertrouw de zaak
niet. Nu zou ik graag willen, dat jjj
één en ander eens onderzocht."
„Maar hoe moet ik dat? Ik heb in
'tgeheei geen verBtand van mynzakun."
„O, dat geelt niet; je onderzoekt,
of de mfjn voordeel afwerpt. Zoodra
Truus in het bezet gesteld is van de
aandeelen, zal ik het bewys van stor
ting overzenden." (Wordt vervolgd).
