N°. 42 iyi5.
Zaterdag 12 April
1008te jaargang
Bij dit ho behoort een
Bijvoegsel.
Concentratie en
Socialisme.
FEUILLETON.
De Vroim in 'i Spsi.
Oo uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- on'Yrydagavond
uitgezonderd op feestdagen.
'.Prijs per kwartaal, In Goes f 0,75, huiten Goos, franco f l,£5.
Afzonderlijke nommers 5 cent,
inzending: ran adrertentlën op Maandag: on Woensdag
vóór 2 uren, op VRIJDAG vóór 12 uren.
De prfls der gewone adrertentlën is van 1-5 regels 5) et., elke regel meer 10 ot
B$ directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt
de prijs slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—10 regels i 1,— berekend.
Bewijsnummers cent.
Telefoon nummer S3. Directeur G. W. van Barnbvbld Uitgave van de Naaaal.VeaEaotscbap .Goesjha Courant". - Hoofdredacteur W. J. C. van Santbn.
i.
Op liet Utrecktsche Paaseh-congres
van de sociaal-democratische arbeiders
partij zeide mr. Troelstra, blijkens liet
zeer uitvoerige verslag in Het Volk van
Dinsdag '25 Maart j.l.„Welk stand
punt hebben wij tegenover de burger
lijke groepen in te nemen Er kan geen
twijfel zijn in dezeu strijd om de-ver
dediging van hooge belangen staan wij
vlakweg aan de zijde der vrijzinnige
concentratie. Elke poging om dit feit
aan te tasten, zal door mij worden afge
wezen als onwaardig aan het standpunt
'onzer partij."
In Het Volk van 2 April j.l. komt
het tweede gedeelte voor van een artikel,
getiteld„Verwaande Vrijzinnigheid."
Deze titel is waarachtig een trouvaille,
voor de van huis uit zoo uiterst beschei
den sociaal-democratenUit het genoem
de artikel brengen wij deze woorden naar
voren ,,Wij hebben voor het coucen-
tratie-prograui geen onverdeelde, maar
toch wel eenige sympathie."
Aan de hand van deze uitlatingen
wenschen wij, zoo kort mogelijk, eenige
opmerkingen te maken.
Het vrijzinnig concentratie-program,
dat nu plotseling in de liooge gratie van
de-dames en hoeren van„hetheilig ideaal"
is gekomen, dateert van lfi November
1U12. Het congres der sociaal-democraten
had plaats in de tweede helft van Maart
1!)13. Ruim vier maanden lang hebben
de roode propagandisten, dag aan dag,
in woord eti in'gesehrift, geprobeerd, het
vrijzinnig concentratie-program verdacht
te maken.
En nu eindelijk komen zij tot deze
erkenningZij zijn genoodzaakt, liet
program van die vervloekte vrijzinnige
bourgeois over te nemen. Eigen geeste
lijke armoede kon nooit duidelijker ifSn
liet licht worden gebracht.
Wij vragen ons af: wat zullen de
sociaai-deinocratisclie propagandisten,die
vier maanden achtereen de vrijzinnigen
en hun concentratie-program op de meest
schunnige wijze dikwerf verdacht hebben
gemaakt, thans tot de kiezers zeggen
Hoe zullen zij deze zwenking goed
praten
Het is niet aan ons, daarop het ant
woord te geven.De sociaal-democratische
dames en heeren moeten dat zelf maar
uitzoeken.
Maar voorshands dient op één ding de
aandacht gevestigd.
Toen het vrijzinnig concentratie-
program om zoo te zeggen publiek eigen
dom was geworden, is er een soeiaal-
50
Kon crimineels Roman uit
hooge kringen.
„Arm meisje," zei Prince. „Maar
dat alles verklaart nog niet bet ge
heim van den moord op Burgess."
„D»t zal ik u vertellen," zei Eduma
snel. „Toen Ernestine haar man ver
liet, liep ze met een ander weg, en
toen doze genoeg van baar had ge
kregen, ging ze aan de variété en
werd eert bekende artiste, onder den
naam Odette. Zoo leerde zjj Burgoss
kannen en zjj kwamen hierheen om
Van Straelen geld af te persen. Toen
zy in Amsterdam aankwamen, liet de
vrouw BurgesB ailes opknappen en
hield zij zich achterbaks. Zjj gaf haar
trouwakte aan Burgess en b(j had
die bjj zich in den nacht, dat hjj ver
moord werd."
„Oan had Goudsmit toch geljjk,"
viel I'rime hem in de rede. „De man,
voor wien deze papieren waarde had
den, vermoordde Burgess I"
„Kan je eraan twijfelen? Ea die
man was..."
„Niet Van Straelen 1" barstte Prince
Uit, „om Gods wil, niet Van Straelen 1"
democratisch propagandist geweest, die
op de meest infame wijze dat program,
thans door den socialistischen paus
Troelstra in zijn hóóge bescherming
genomen, heeft afgekamd. Wij bedoelen
den met aardsche goederen zoo rijk
gezegenden „proletariër" Kleerekoper.
Het Veil, .lat anders over betere mede
werkers pleegt te beschikken, nam van
dezen merkwaardige» rooden broeder een
serie artikelen op, getiteld „Rondom
de Concentratie." Wij willen het daar
over even hebben.
Het is een feit, dat liet dcu sociaal
democraten ontbreekt aan elke waar-
deering van de bedoelingen der politieke
tegenstanders en van hetgeen door hen
verricht wordt. Wij, vrijzinnigen, er
kennen volgaarne, dat alle partijen
streven naar verbetering, zij het dan
ook, dat elk dier partijen die verbetering
ziet op hÉr wijze. Wij erkennen ook
volgaarne liet goede, dat de sociaal
democraten tot stand wenschen te
brengen, ook al zijn wij van tneening,
dat daartegenover veel meer staat, wat
ons absoluut uiet kan bekoren. Wij
nemen volgaarne aan de eerlijkheid
hunner bedoelingen, ook al slaan wij
in beginsel lijnrecht tegenover hen en
al keuren wij ten sterkste af de wijze,
waarop zij den politieke» strijd voeren.
Niet aldus ae sociaal-democrateu.
Doch wanneer hun wantrouwen wek
ken en verdacht-maken, hun schelden
en kabaai-veroorzaken, ten einde op
openbare vergaderingen den politieke»
tegenstander het spreken onmogelijk te
maken, uitvloeisels zijn van eigenschap
pen, welke men moet bezitten, om een
waardig inwoner te kunnen worden
van den sociaaldemocratische» toe
komst-staat, dan achten wij ons toch
gelukkig, dat wij voorloopig aau dien
hemel op aarde, aan dien socialistischen
heilstaat nog niet toe zijn. Het samen
zijn in een dergelijke» staat zou wel
licht zoo gezellig wezen, dat het beruchte
Deventer-Congres, waarop Wijukoop c.s.
de partij werden uitgezet, in dit opzicht
daarbij nog niet in de schaduw zou
kunnen staan.
Gelukkig blijven wij echter voorloo
pig nog wel voor die al te groote
gezelligheid gespaard. Was liet toeli
niet de heer Duys, die op een vergade
ring te Yeendam meedeelde, dat hij op
het bakerpraatje van den socialistischen
heilstaat niet zou ingaan Nu weten
wij niet, of de lieer Duys iu Veendam
wellicht het slachtoffer is geweest van
een kapitalistische bevlieging, dan wel
of hij zich vergist heeft en misschien
bedoelde te zeggen het bakers-staatje.
Mocht deze laatste veronderstelling
juist zijn, dan zou dit ons meteen den
sleutel geven voor de oplossing van een
ander vraagstuk. Want, ponder hiermede
ook maar iets beleedigends te bedoelen
voor de bakers, mag toch wel worden
vastgesteld, dat bedoelde extra-nuttige
leden onzer samenleving in den regel
Eduma knikte: „Ja, Van Straelen
Er hing eenige oogenblikson stilte,
daar Piinee te diep getroffen was om
iets te kunnen zeggen.
„Wanneer ho'o je dat ontdekt
vroeg hfj na een pauze.
„Toen je toor de eersto maal in de
gevangenis by m(i kwsm", zelSytze.
„Tot dat ooganbllk had ik geen ver
denking. Maar toert je me zei, dat
BurgeBs werd vermoord terwille van
zekere papieren en ik wist, wat die
papieren waren, en voor wien ze
waarde hadden, giste ik onmiddellijk,
dat Van Straelen Burgess had ver
moord, om ze te krpgsn on zijn ge
heim te bewaren."
„Er kan geen twyfel aan zjjn", zei
de advocaat mat can zucht „Dit is
de reden, waarom Van Straelan wilde,
dat Liza met Burgess zou trouwen,
haar hand was de pry's van zjjn stil
zwijgen. Toen hjj z§n toestemming
introk, dreigde Burgess ham met
openbaarmaking. Ik herinner m(j, dat
by bet huis 's avonds zeer opgewon
den verliet. Van Straelen most hem
naar da stad zgn gevolgd en beeft,
na hem mot chloroform gedood te
hebben, de tronn akte uit zijn binnen
zak genomen."
Sytz i stond op en wandelde gejaagd
de kamer op en neer.
„Nu kan je begrijpen, wat een hel
myn leven de laatste maanden is ge
weest. Ik wist, dat hy de misdaad
uiet op haar mondje zijn gevallen.
Men bevroedt nu wel, welk vraagstuk
wij op het oog hebben, het vraagstuk
namelijk, hoe het toch komt, dat de
sociaal-democraten in deu regel zoo
goed gebekt zijn.
Op het stuk van praten en beloven
vinden de sociaal-democraten inderdaad
hun weerga uiet. Zij beloven den volke,
niet in termijnen te voldoen, doch in
eenmaal te geven, het algemeen kies
recht voor mannen én vrouwen. Mein
Liehchen, was willst du noeh mehr?
Die onbetrouwbare vrijzinnigen willen
voorloopig niet meer beloven dan alge
meen mannen-kiesrecht, en voor wat
de vrouw betreft, wenschen zij de
wegneming van de beletselen tegen
haar verkiesbaarheid en de gelegen
heid te openen, haar het kiesrecht te
verleenen, zonder dat daarbij eischen van
maatschappellijken welstand mogen
worden gesteld. De vrijzinnigen zullen
dus niet met één grooten zet het alge
meen vrouwen-kiesrecht verwezenlijken.
Zij doeu dat iu meer dan één termijn
doch in ieder geval zóódanig, dat daarbij
geen eischen van maatschappelijke» wel
stand mogen worden gesteld.
De vrijzinnigen willen, met andere
woorden, niet meer beloven dan dat
gene, wat onder de huidige omstandig
heden bereikbaar kau worden geacht.
Voor de sociaal-democraten geldt
echter ook in deze aangelegenheid
hoe zou het anders kunnen de
leuze: „alles of niets".
Zij zeggen te dezen opzichte „liever
de leêge dop dar. het halve ei", even
als zij dit deden, toen zij stemden legen
de leerplichtwet, waarvan thans ieder
de zegenrijke gevolgen erkent, ook al
valt aan die wet zonder twijfel nog te
verbeteren. Niet anders handelden de
sociaal-democraten ten aanzien van de
wet op het Arbeidscontract, waarvan
reeds nu, zoo kort na de invoering, de
goede resultaten worden erkend, ook
al blijven, ondanks die wet, nog verkeerde
toestanden bestaan.
Uuitenland.
De Montenegrijnsche kwestie.
Da Berliner Zeitung am Mittag deelt
mede, dat de ernstige bezorgdheid, die
in de laatste dagen in diplomatieke
kringen te Berlyn wegens de Skoetari-
kwestie bearschte, voor een krachtige,
hoopvolle stemming heelt plaats ge
maakt. Men koestert toch gegronde
hoop, dat Servië zieb naar de wenschen
der mogendheden zal schikken en zijn
troepen uit Albanië zal terugtrekken.
Servische troepen in Saloniki, die
reeds ingescheept waren vcor Albanië,
zyn weer aan land gebracht. Boven
dien wordt deze hoopvolle stemming
door berichten, gepubliceerd omtrent
de ambassadeurs-conferentie, levendig
gehouden. Do blokkade zal op de
Albaneesche kust uitgebreid worden,
zoodat de haven van het plaatsje San
Giovanni di Medua, die de haven voor
had begaan en toeh moest Ik aan zyn
tafel zitten, eten en drinken en dat
alles met de wetenschap, dat hy een
moordenaar was eu Lize groote
God Lize zjjn dochter 1"
Juist werd op de daur geklopt en
juffrouw Vermeulen kwam binnen met
een telegram, dat zij Sytze overhan
digde Bp maakte het open en liet
het met een kreet van schrik vallen.
Toen Prince hem, met een doods
bleek gezicht op een stoel zag vallen,
raapte hq het telegram op en las het.
H5 werd even bleek als Ednma en
zei ernstig: „Dit is een Godsoordeel
XXIX.
Elke daad, goed of kwaad, welke
wjj verrichten, vindt haar vergelding
en Van Straelen deed deze ervaring
op, want de zonden van zyn jeugd
werden nn op onderen leeftyd gestraft.
In den tyd, dio ver af lag, had bjj
volop genoten en gezondigd; maar
Nemesis was een ongezien toeschouw
ster geweest en kwam nu haar schat
ting vragen. Het was zoo lang ge
leden, sinds hij Ernestine Baehmann
had gehuwd, dat hy bjjca zichzelf
kon overtuigen, dat het een droom
was geweest.een aangename droom,
met een onaangenaam ontwaken. Toen
20 hem had verlaten, had hy getracht
haar te vergeten, daar hy inzag, dat
zjj de liefde van een goed man on
waardig was. Hy had later gehoord
Skoetari is, birgsen het blokkade-ge
bied valt. Wel kan Skoetari ook van
DurSsso nit van levensmiddelen wor
den voorzien, doch de toevoer van
troepen, proviand en ammunitie voor
do belegeraars van de vesting wordt
zoodoende zeer moeltyken tydroovecd.
ült Rome meldt men aan dit blad, dat
men de Montenegrynsehe kwestie thara
tracht op te lossen door het combineeren
van een schadeloosstelling in geldon
een in gebiedsuitbreiding, wanneer
Montenegro slechts van Skoetari wil
alzien. De geldelijke kwes'ie, waarbij
het om twirlig miJJioen francs gaat,
zou geen m eilykheden bieden, daar
alle mogendheden gaarne dit offer
zonden brer gen. Toch zon de gebieds-
kwestie nog het lastigst te regelen
zijn, daar Moutooegro niet met een
kleine gebiedsuitbreiding tSvreden is.
E»n andere factor, die wel in staat
zal blijken, Montenegro tot spoediger
toegeven te bewegen, zon een meer
afwijzende houding van Rusland zjjn
Naar de Süisl Kor. uit goed ingc
lichte kringen verneemt, moet de Rus
sische gezant te Ccttinje aan koning
Nikolaas hebben meegedeeld, dat de
groote mogendheden het over de toe
komst van Skoetari reeds eenB zjjn
geworden en hy spoorde daarom den
koning in vriendscüappeljke woorden
a: n,den wi! van Europa te eerbiedigen.
Dit optreden van den Russ'schen
gezant en de aankondiging van de
blokkade hebben den koning aanlei
ding gegeveu, dezer dagen een kroon
raad biieen te roepen, waarsan o k
de prinsen uit het koniokljjk huis
deelDamen. De Montenegrijr.en kunnen
om üaancieelo redenen den oorlog
niet lang meer volhouden. Bnlgarjjo,
dat lot dusverre een gedeelte van de
Montenegryneche oorlogskosten voor
zyn rekening nam, zal niet langer
steun verleenen. Jnist de slech e floan-
cleele toeBtand in Montenegro doet
thans oen regeling van het Skootari-
conflict door schadeloosstelling op den
voorgrond treden.
Ten slotte vermelden wy, dat alt
Petersburg aan het Berl. Tagebl. werd
geseind, dat, wanneer de vUotdemon-
stratie geen Bueees mocht hebben, p.an
één mogendheid Oostenrijk komt
daarvoor uileen in aanmerking
zal opgedragen worden, Montenegro
door een militaire bezetting aan de
grens te isoleer en.
De Montenegrynsehe koning moet
reeds gedreigd hebben, te zullen af
treden, wanneer militaire maatregf Ion
tegen hem mochten worden genomen.
Montenegro zou dan bij Servië gevoegd
worden.
Dit Rome wordt aan de Berl Zei
tung am Mittag geseind, dat de L->n-
densche gezanteneonferentie aan Mon
tenegro voorstelt, een gebied tusrcbeo
het meer van Skoetari en de Bojana-
rivier af te staan. Ter drooglegging
van dit gebied zal Montenegro een
leening by Rusland, Oostenryk en
Italië kunnen aangaan. Montenegro
zou geneigd z0n, dit voorstel aan te
netnen.
Alles wgst er thans op, dat de Mon
tenegrynsehe kwestie Bpoedig. gt re-
geld zal zyn.
dat zy in een ziekenhuis to Londen
was gestorven en haar uit zyn ge
dachten gezet. Zyn tweede huweljjk
was gelukkig geweest en hy betreurde
diep den dood van zyn vrouw. La'er
bracht h? al zyn lielde op zjjn dochter
over en hy dacht, dat hy zijn overige
jaren in vrede zou leven. Dit mocht
echter niet zoo zyn en by was als
door den donder getroffen, toen Bur
gess uit Engeland kwam met de mede-
deeling, dat zyn eerste vrouw nog
leefde en dat Lize dus onwettig was.
Van Straelen begon met alles toe sa
geveü, maar do o.schen van Burgsas
werden zoo buitensporig, dat hy daar
aan niet kon voldoen. Na den dood
van Burgess ademde hy weer vrijer,
tot plotseling een tweede persoon ver
scheen, die het noodlottig geheim
kende, Ten Hope, en hy voorzag, dat
zoolang deze leefde, zyn bestaan een
lange ellende zou zjjn. Hy wist, dat
de vriend van den vermoorden man
zy'n messier zou zyn en hem nooit
met ru3t zou laten, terwUl hy waar-
schynlyk na zjjn dood de geschiedenis
openbaren en de nagedachtenis van
den alom geaehten Van Straelen ont-
eeren zou.
En nu al die jaren van een vlekke
loos leven en een edelmoedig gebruik
van zyn rykdom, werd hy omlaag ge
sleurd door een man als Ten Hope,
In zyn verbeelding hoorde hy reeds,
hoe hy werd uitgekreten en zag hg
Ook de vred°stanaen inzake d-n
Balkanoorlog siaan op het oogenbl k
niet slecht De mogendheden hebben
in antwoord op de laatste voorstellen
der Balkanstaten geantwoord, dat zy
toestemmen, de door deze staten voor
gestelde grensiyn als Turksch-Bul-
gaarschs grens te aanvaarden. Wat
de kwestie van de eilanden in de
Egeïsehe Zee betreft, wordt verklaard,
dat do meerderheid daarvan aan
Griekenland z»l komen. Do mogend
heden zullen er by de bondgenooton
op aandringen, zoo spoedig mogeiyt
de vyandelykheden te staken.
Da Engelsche Kiesrochtvrouwen
in actie.
Mevrouw Pankhurst, de leidster
der gevaarlijke kiesreahtstrydsters, is
tot drie jaar dwangarbeid veroordeeld
en dit is natuurlfk voor haar volge
lingen het sein geweeBt, om haar
„revolutionaire* campagne met ver
dubbelde hardnekkigheid te herope
nen. Het aar tal aangevallen brieven
bussen, waarvan de inhoud geheel of
gedeelteiyk door scherpe vochten of
ontbrandbare stoffjn of door verf
dit middel wordt, als zeer doelmatig,
den laatsten tfid veel gebruikt is
vernield, van doorgesneden telegraaf
draden en ingeworpen of ingeslagen
ruiten is ontelbaar en eiken dag weer
maken de bladen melding van nieuwe
brandstichtingen, trie, met het oog op
da ter plaatse gevonden briefjes, op
rekening der kiesrecht-vrouwen wor
den geBteid. Zoo heeft Woensdag een
ieegstaand huis het weer moeten ont
gelden. Vroeg in den morgen vond
men in da eetkamer een stapel bout,
die reeds lustig branddeeen bus
petrolenm stond er naast en ook de
bekende aanwijzing der BChnldigen,
het p»pirr, met het „kiesrecht voor
vrouwen," ontbrak niet. Gelukkig kon
het vuur bytjjds geblnseht worden.
Een zekere vlndlngriikhe d in het
uitdenken van nieuwe reclame mid
delen kan men dezen „kiesrechtfuries",
zooals de strydbare kiesrechtvrouwen
door een deel der Engelsche pers
onhoffelijk genoeg worden genoemd,
intusschen niet ontzeggen. Zoo hebben
zy Woensdag zelfs twee oude kanonnen
uit Sobastopol, die voor het oude kasteel
Dudley Hi use waren opgesteld, aan haar
propaganda dien stbaar weten te maken.
Te middernacht werd geheel Londen
plotseling opgeschrikt door een don
derenden slag. Een onmiddellijk inge
steld onderzoek wees uit, dat de beide
oude kanonnen er verantwoordelijk
voor waren. Ze bleken met een of
andere ontplofbare stof geladen te
zyn geworden welke la nog niet
vastgesteld en daarna afgeschoten
met bohu'p van een Ion» Over de
schuldigen behoefde men ook du weer
niet iu 't onzekere te verkeerenop
den loop van een achterlader stond met
groote letters geschilderd„Kiesrecht
voor vrouwen."
Het Benynt een geduchte lading te
zjiil geweest, die de kiesreehtstrydsters
in de kanonnen hadden gestopt. Beide
bleken, hoewel elk ongeveer een ton
wegend, ruim 2 voet van hun plaats
gerukt. Er werd gelukkig alleen wat
materieele schade aangericht: een
paar ruiten van de nabyzjjnde portiers
woning sprongen door don knal.
hoe men ham met den vinger nawees,
hem, den grooten Van Straelen, die
in geheel Nederland bekend was om
zyn aeriykheid, degelykhcld cn edel
moedigheid. Neen, het moeht niet zoo
zyn en toeh zon het zeker gebeuren,
tenzy hy maatregelen nam om het te
voorkomen.
Den dag, nadat hy Tan Hope ge
sproken had en wist, dat zyn geheim
niet langer veilig was, sinds het in
bezit was van een min, die het ieder
oogenbllk kon openbaren, in een dron
ken bui, of uit kwnsdwillightid, zat
hy aan zyn schrijftafel. Na een tyd
legde hy zyn pen neer, nam het portret
van zyn gestorven vrouw, dat voor
hem stond, op en staarde er ernstig
naar. Toen h(j dat deed, ging zyn
gaest terug naar den tyd, dat by baar
leerde kennen en beminnen. ooals
Faust de reinheid van Gretchen's
kamer was binnengetreden, na de ruwe
gelagen in Auerbach's kolder, was het
hem, na een wilde jeugd, gegaan in
het vredig en stil hnlseiy'k leven. Er
scheen hem maar één weg open te
staan, waarlangs hy kon ontkomen
aan het onvermydel0k noodlot, dat
zijn schreden bedreigde. Hy wtlde een
biecht schrijven van alles, sinds hy
Ernestine hot eerst had ontmoet en
dan sterven.
Wordt vervolgd
