N4. 138
Donderdag 21 November,
99,te jaargang.
FEUILLETON.
Het eenzame Kasteel.
GOESCHE
Oe uitgave dezer Courant geschiedt'Maandag-, Woensdag- en'Vrjjdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prjjs per kwartaal, in Goes f 0,75, buiten Goes, franco 1,25.
Afzonderlijke nommers 5 cent.
inzending ran advertentldn op Maandag en Woensdag
vóór 2 uren, op VRIJDAG vódr 12 uren.
EOIHANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 et., elke regel meer 10 ot.
B{j directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt
de prijs slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—10 regels 1 1,— berekend.
Bewijsnummers 5 cent,
Telefoonnummer 32.
Directeur A. F. A. van Setbbs. Uitgave van de "Naaml. Vennootschap .Goesshe Courant". Hoofdredacteur W. J. C. van Santen.
De Vrijzinnige concentratie.
De leden der drie vrijzinnige par
tijen, de Bond van vr{je liberalen, de
Liberale Unie en de Vrijzinnig demo
cratische Bond, hebben zich, zooals
we reeds meldden, Zaterdag met het
concentratie-program vereenigd en
daarmede besloten tot een gemeen
schappelijke actie voor den komenden
stembusstrijd van 1913.
Dit besluit mag met recht van his
torische beteekenis voor ons vaderland
genoemd worden. Te lang reeds is,
door onderlinge verdeeldheid, van
liberale z{jie niet die kracht kunnen
uitgaan, waaraan zoo dikwijls, in staat
kundig gevaarvolle oogenblikken, de
behoefte gevoeld werd. Gemeenschap
pelijke tegenstanders van een ver
derfelijk bewind, Btuitte een krachtig
samengaan, een eendrachtig opkomen
tegen de clerioale overheerschings-
polltiek, meermalen af op kleine prin-
cipleele verschillen, waardoor het
groote partijbelang van alle vrijzin
nigen maar al te vaak over het hoofd
werd gezien. Thans kan met gerust
heid de aanstaande verkiezingsstrijd
worden afgewacht. De vrijzinnige con
centratie, het samengaan van allen,
die in vrijzinnigen geest willen werk
zaam zijn, maakt nu de liberale partij
machtiger eu sterker dan ooit te voren.
Op de algemeene vergadering van
elk der liberale partijen is het ge
bleken, met welke belangstelling, met
welke algemeene instemming, het
besluit tot onderlinge samenwerking
is genomen. En deze samenwerking
is niet aanvaard als iets, waaraan men,
met het oog op den as. strijd, zich
moeilijk kon onttrekken, maar wel
degeljjk is de behoefte gevoeld aan
onderlingen steun, aan onderlinge
waardeering voor elkanders werken
en streven, dat toch immers in hoofd
zaak naar één en het zalfde doel
leidtbestrijding van het verderfelijk
christelijk regeeringsstelsel en in
stelling van een kabinet, dat, steunend
op gezonde, liberale beginselen, een
zegen voor ons vaderland kan worden.
Zeker, niet iedere partij heeft al
haar wenschen in het program zien
verwezenlijkt; van alle zgden heeft
men iets moeten toegeven, maar zon
der morren, zonder beduidenden
tegenstand, was men daartoe bereid,
omdat men begreep het groote belang
van een gemeenschappelijk optreden,
omdat men mee kon gaan met een
gemeenschappelijk program van actie,
waarin voor individueele opvattingen
en verlangens, in alle onderdooien,
ruimte bleef bestaan.
Dat een figuur als de heer Van
Karnebeek van het politieke tooneel
zal verdwijnen, moet betreurd worden.
Maar met eere legt hij de wapenen
neder, met opgeheven hoofd treedt hij
Uit het politieke strijdperk, liever zijn
zetel offerend, dan mede te, werken
aan een politiek, die hij met zijn be
ginselen in strjjd acht.
Ben hartelijker ontvangst dan het
gemeenschappelijk program in de kies-
vereenigingen en op de partijdagen te
beurt is gevalleu, is nauwelijks denk-
38
Boman van A. OONAN DOTLE.
De zon was intusschen opgegaan
en de gebeele streek, van de glinste
rende zee tot de purperen bergen,
baadde zich in zulk een mooi, roos
kleurig licht, dat het ons moeilijk viel,
ons het spookachtige en naargeestige
doel van onzen tocht dnidelijk voor
oogen te stellen.
Steeds vlugger en vlugger, zonder
een oogenblik te aarzelen of stil te
■taan, volgden w|j den hond, zéé snel,
dat het ons onmogelijk; was, een ge
regeld gesprek te voeren.
Slechts een oogenblik, bij bet over
steken van een kleinen stroom, scheen
het dier het spoor bijster te worden,
maar spoedig vond hij het aan den
anderen k '.nt terug en vervolgde het,
steeds snuffelend, over de onbegane
heide.
Nu ik aan dezen tocht terugdenk,
herinner ik mp niet meer, wat ik aan
het einde verwachtte te zullen vinden
ik weet alleeo, dat ik was vervuld
met onbestemden angst, die steeds
meer in mjj groeide. Hadden de drie
Boeddhisten soms een boot aan de
fcut in gereedheid gehad en zich met
baar. Hier wist men het, hier voelde
men, dat dit niet beteekende de lauwe
samenwerking van vroeger, maar dat
hier een verbond werd gesloten, dat
een herleving van geestverwantschap
beteekende, een verbond, dat lang na
den stembusstrijd nog de in stand
houding van het gezonde liberale idee
in ons vaderland zal beteekonen. De
wenscb, niet meer door onderlingen
strijd elkanders invloed te verzwakken,
maar eendrachtig samen te werken tot
bereiking van een gemeenschappelijk
doel, doet ons de toekomst met groot
vertrouwen tegemoet zien.
De houding van de reohtsche pers
toont het duidelijk, hoe zeer men dit
compromis heeft gevreesd, hoe teleur
gesteld en angstig men geworden is
bij de tot standkoming van deze mach
tige .coalitie". Zij begrijpt heel goed
welk gevaar hier het christelijk kabi
net dreigt, z{j ziet in, hoe de vrijzin
nige concentratie, op degelijke grond
slagen opgetrokken, een machtige
vijand van het zwakke en op bereke
ning steunend verbond der rechtsche
partgen zal zijn. Het z.g. christ.-hist.
nieuwsblad De Zeeuw kon haar woede
moeilijker toonen, dan in haar Maan
dagavond verschenen nummer. Van
de geheele tot stand koming van de
vrijzinnige concentratie, van het his
torisch moment van onderlinge aan
sluiting en samenwerking van haar
meest gevreesde tegenstanders, weet
de redactie van dit blad niets anders
ts schrijven dan een onbenullig praatje
over het applaus, waarmede de aan
neming van het concentratieprogram
in ieder der drie liberale groepen werd
bezegeld. Zoo schrijft het blad:
Aanhoudend heet het applaus der
vrij-liberalen daverend dat van de
unionistendonderend dat van de
vrjjzianig democraten I
„Aanhollend" handklapte de
zwakke hand van den oud-liberaal,
»1b wilde hö door dit aanhouden
het gemis aan daverend effect ver
goeden.
Dat het zoo „daverde' klonk de
toejuiching van den unionist, uit
wiens slimme brein dit program was
voortgekomen, wanneer men ten
minste veronderstellen mag, dat de
Joabshand die den presidialen hamer
hanteerde, van mr. Goeman Borge-
sius, in deze zake waB.
Maar „donderen" deed het, toen
de vrijzinnig demoeraat den mond
opende, want schoon kleiner in ge
tal dan zijn vader, kan hij veel
grooter keel opzetten dan deze, zpn
optreden maakt meer gernisch. Waar
bet fluisteren en schuifelen van
dezen aan het optreden van een
Goe(d) man doet denken, daar doet
het spreken van gene aan als een
Snjjdond zwaard. Men leze maar de
openingswoorden van de drie voor
zitters.
Tot zeiis in de namen van de
sprekers, die na de geestdriftige be
zegeling van den zoen de respec
tieve voorzitters bedankten, ligt iets
typeerends."
Achter dergelijke onbenullige praat
jes tracht de redactie haar innerlijke
hun gevangenen ingescheept naar het
Oosten
Aanvankelijk scheen de richting,
die hnn spoor nam, deze veronder
stelling te rechtvaardigen, maar eens
klaps leidde het naar een zijweg, die
regelrecht landwaarts voerde. De zee
was dnB blijkbaar niet ons einddoel.
Toen het volgens mijn horloge tien
uur was. hadden wg reeds twaalf
mijlen afgelegd. Ik stelde dus voor,
een paar minuten halt te houden, om
weer wat op adem te komen.
We stouden op den hoogsten top
van de henvelenrg van Wigtown, die
1000 voet hoog is, en keken in
het rond. In het noorden strekte zich,
voor zoover het oog reikte, een ver
laten landstreek alt, naargeestig en
dreigend. De grond was moerassig en
gaf ons, in z(jn woesten oer-toestand,
den indruk van het oppervlak van
een planeet, die zich nog uit den
chaos moet werken. Hier en daar op de
bruine waterplassen vertoonde zich
een bundel geel, verwelkt riet en
loodkleurig, groenachtig schuim, dat
slechts diende, om het droefgeestige
van deze eentonigheid nog te ver-
hoogen.
Aan onze rechterhand bleek ons uit
eenige turfuitgravingen, dat de alom
tegenwoordige mensch ook hier aan
het werk was geweest, maar overigenB
was er geen 3poor van leven heinde
of verre. Zelfs geen kraai of zeemeeuw
woede en machteloosheid te verbergen;
dat is de taal, waarin het gemeen
schappelijk samengaan der vrijzinni
gen, de naderende val van het clerieale
bewind, aan een christelyken lezers
kring wordt meegedeeld. Is het niet
meer dan schandelijk
Maar wij, vrijzinnigen nit het ge
heele land, met allen, die zich thaDS
in onze gelederen zullen scharen, wQ
zullen voorwaarts gaan, vol moed voor
de toekomst, vol hoop op een gemeen
schappelijke overwinning, en door één
zelfde denkbeeld bezield, door één
gedachte gedragen, zullen we over
winnen, nu en in de toekomst.
Vrijzinnigen, houdt moed, ons waeht
de zege I A.
Buitenland.
De «trijd In den Balkan.
Zouden de krijgskansen nog kunnen
koeren Een uitvoerig telegram heeft
ons reeds een schitterende overwin
ning der Turksche troepen gemeld,
maar door ondervinding voorzich
tig geworden hebben wj werkelijk
aan die mededeelingen van Tnrkscho
zijde getwijfeld. De linkervlengel der
Balgaren aan de Tsataldzja linie zon
vernietigd z(jn, de rechtervleugel zoo
goed als ingesloten, 8000 BuigareD
gevangen genomen en 3000 naar Con-
stantinopel getransporteerd. Het is
dan ook later gebleken, dat aan deze
opgeschroefde berichten geen groote
waarde moet toegekend worden. Wel
hebben de Turken dapper stand ge
houden en den Bulgaren verliezen
toegebracht, maar aan een overwin-
ningsbericht als de Turksche bladen
pnbliceeren, mag in de verste verte
niet gedacht worden. De strijd wordt
over de geheele linie hardnekkig
voortgezet. Vreeselfjk woedt de cholera
onder de Turksche troepen en de slacht
offers van deze afgrijselijke ziekte zijn
niet meer te tellen. Zelfs hoogge
plaatste officieren, die de meest uit
gebreide voorzorgsmaatregelen nemen,
worden er door aangetast.
In Macedonië hebben de Serviërs
hnn inspanning bekroond gezien. De
vesting Monastir heeft zich met 50.0C0
man aan den vijand overgegeven, wat
te Belgrado onbeschrijfelijke geestdrift
verwekt heeft.
Daarmede is de Tnrksche tegen
stand in Macedonië geheel gebroken.
Met den moed der wanhoop heett het
dappere garnizoen van de vesting de
laatste twee dagen gestreden, maar
moest het ten slotte opgeven. Met de
bezetting zijn drie Turksche generaals
krijgsgevangen gemaakt.
Volgens een telegram nit Monastir
zonden de Tnrken, op 20 K.M. van
die stad, evenwel nog een overwinning
op de Grieken behaald hebben en
daarbij 16 kanonnen, 5 machinege
weren en een groote partij schiet
voorraad hebben bnit gemaakt.
Door telegrammen van verschil
lende kustbooten wordt bevestigd, dat
de havenstad San Giovanni di Medna,
zonder slag of stoot, door de Monte-
waagde zich in deze afzichtelijke
woestenij.
Dit was het groote moeras van Cree,
dat, gevormd door een overstrooming,
van de zee, doorploegd is met gevaar
lijke geulen en modderpoelen, zoodat
niemand zonder geleide van een der
weinige boeren, die de gevaarlijke
plaatsen kennen, het waagt er over
te gaan.
Toen we de grens van deze helsohe
streek naderden, stegen er vieze dam
pen op uit de stilstaande plassen, die
den ganschen omtrek als verpestten.
Alles zag er zoo afschuwelijk eu
weerzinwekkend uit, dat we onzen
stoeren gids, die aarzelend bleef staan,
er slechts met moeite toe konden bren
gen, verder te gaan. Da hond echter,
minder gevoelig voor indrukken als
wij, fijner bewerktuigde wezens, liep
nog steeds jankend voort, den nens
langs den grond en over zijn geheele
lichaam trillend van opwindiog en ij ver.
Zoo we al getwijfeld hadden, of het
dier wel de goede richting volgde,
kwam er aan dien twijfel weldra een
einde, toen we in de zachte, weeke
modder eensklaps de voetsporen van
het heele gezelschap ontdekten. We
leidden er uit ai, dat ze naast elkander
hadden geloopen, elk op ongeveer ge
lijken afstand van elkaar verwijderd
en dat er gedurende den tocht slechts
geestelijke en geen Lichamelijke dwang
wm aangewend, om den generaal en
negriinen in bezit is genomen. Na de
inneming trachtten 3000 Turken de
Montenegrijnen nit de door hen ver
overde stellingen te verdrijven, maar
werden teruggeslagen. De Montene
grijnen hadden een honderdtal dooden
en gewonden.
Skoetari is thans aan alle zijden
ingesloten en men verzekert, dat de
tegenstand daar nog maar zeer kort
kan dnren.
De voorwaarden voor een wapen
stilstand zjjn Dinsdagochtend vroeg
naar Constantinopel gezonden, verge
zeld van de voornaamste vredesvoor
waarden, waarbjj aan Turkije wordt
toegestaan, Constantinopel en een
kuststrook van het Europeesch grond
gebied te behonden.
De vredesonderhandelingen hebben
dus nog geen groot resultaat opge
leverd. Een Albaneesche deputatie
heeft Maandag aan de gezantschappen
een verzoekschrift gebraeht, waarin
er op aangedrongen wordt, dat bfl
een verdeeling van Macedonië voor
de belangen der Albaneezen gewaakt
zal worden. Uitgebreide voorzorgs
maatregelen z{jn genomen ';ot hand
having van de rast en orde in Con
stantinopel. Op het eerste alarmsein
znllen buitenlandsche matrozen met
de Turksche gendarmerie, welke vol
komen betrouwbaar is, samenwerken.
De landingsdivisie van de vreemde
oorlogsschepen is in het geheel 2000
gewapende matrozen sterk. Reeds
Maandag is de ontscheping van
vreemde matrozen begonnen. De
verhouding tnssehen Oostenrijk en
Servië is nog zeer gespannen, wat
verergerd wordt door het gevangen
honden, door Servië, van een Qosten-
riiksehen consul. In invloedrijke
Weensche kringen heeft men ver
klaard, dat men een dergelijke uit
daging van Servische zijde zich niet
kan laten welgevallen. Door de oor
logszuchtige taal van de Servische
pers wordt de verhouding tnssehen
Oostenrijk en Servië steels ongunsti
ger. De Italiaansche en Duitsche
gezanten hebben te Belgrado te ken
nen gegeven, dat Italië en Dnitschland
geheel aan de zijde van Oostenrijk
staan.
Men verzekert, dat de Servische
regeering alle bemiddelingsvoorstellen
van de hand gewezen heeft, Servië zon
zich thans niet meer met één haven
aan de Adriatische Zee tevreden willen
stellen, maar met Montenegro over
verschillende havens willen beschikken.
Tevenszou men zich ten sterkste tegen
een zelfstandig vorstendom Albanië
willen verzetten.
Te San Giovanni dl Medna zouden
de Montenegrijnen de Oostenrijksche
postbooten beschoten hebben.
De Ztit verneemt nit Boedapest,
dat Oostenrijk besloot, tot Vrijdag of
Zaterdag Servië gelegenheid te geven
om te antwoorden op de Oostenrijk
sche eisehen, betreffende een haven aan
de Adriatische zee en de Albaneesche
kwestie. Worden voor dien tijd geen
voldoende ophelderingen door Servië
gegeven, dan zal Oostenrijk overgaan
tot een militaire demonstratie.
diens metgezel mee te voeren.
We hadden nu al onze tegenwoor
digheid van geest noodig, om niet af
te wijken van het smalle paadje, dat
aan weerskanten begrensd werd door
vrij diepe plassen met een verrader
lijken bodem van half-vloeibare mod
der, die hier en daar boven de opper
vlakte uitstak, overgroeid met groote,
purperkleurige en gele paddestoelen.
Nu en dan kropen er groote, op
krabben gelijkende, beesten over ons
pad en afschuwelijke wormen kron
kelden zich in het dorre riet. BJJ eiken
stap joegen we zwermen gonzende en
zoemende insecten op, die ons omhul
den als een wolk en zich neerzetten
op onze handen en gezichten, om ze
te besmetten met hun vieze, giftige
Btoffen.
Doch, vastberaden, met haastige schre
den, vervolgde Mordaunt Heatherstone
zijn weg en wij volgden hem. Ik wilde
hem trouw blijven tot aan het einde
van den tocht.
Langzamerhand werd het pad hoe
langer hoe smaller, zoodat we eindelijk
achter elkaar moesten loopen, wat
onze voorgangers eveneens hadden
gedaan, zooals we aan de voetstappen
konden zien.
Nn bleef de boer, die reeds eenigen
tjjd nit zijn humeur was geweest én
nauwelijks antwoord had willen geven
op onze vragen, staan en weigerde
beslist, ons verder te vergezellen.
De nederlaag van de Engelsche
regeering-
De parlementaire twist in het Lager
huis is heel vreedzaam geëindigd.
Minister Asquith stelde Maandag,
namens de regeering, voor, het finan
cieel heBlnit van het Home Rule wets
ontwerp, zooals het door het aange
nomen amendement gewijzigd is, te
verwerpen. De regeering zon dan een
nieuw financieel besluit indienen. Het
oorspronkelijke voorstel, om het aange
nomen amendement eenvoudig te
Bchrappen, werd dus ingetrokken.
Zonder beraadslaging of hoofdelijke
stemming is daarna het financieel
besluit afgestemd.
Na een onbelangrijk debat is Dins
dag het nieuwe finaneieele besluit, met
318 tegen 207 stemmen, onder de
toejuichingen der regeeringspartg,
aangenomen.
Het Spaaneohe ministerie.
In het Spaansche ministerie komt,
na den dood van Caoalejas, geen in
grijpende verandering. De tegenwoor
dige ministers behonden hnn porte
feuilles, terwijl Romanones, de nienw
benoemde premier, medegedeeld heeft,
dat hij het parlementair program van
Canalejas geheel overneemt.
Rusland en China.
Een ernstig conflict dreigt tnssehen
Rusland en China over Mongolië uit
te breken.
Da Chineesche handelsvereeniging te
Batavia ontving een telegram van den
gouverneur van Kanton, meldende,
dat Rusland de vorsten van MoDgo-
lië opstookt tot een opstand tegen
China, waardoor dit land naar de
wapenen grjjpt.
Het telegram besluit met een ver
zoek om gelden te zenden tot be
strijding der oorlogskosten.
Het besluit van de Chineesche re
geering, om de rechten van China in
Mongolië met de wapenen te verde
digen, wekt onder het volk groote
geestdrift. Overat bieden zich dui
zenden vrijwilligers aan om dienBtte
nemen.
Bin n e n I a n d.
Kamerverkiezingen 1913.
In het district Veendam is door de
S. D. A. P. candidaat gesteld de heer
mr. G. W. Sannes, griffier van den
Raad van Beroep voor de ongevallen
verzekering te Groningen.
De Centr. Liberale Kiesvereeniging
„De Grondwet" te Veendam, heeft, na
nitvoerige besprekingen, op de ljjst
van voorloopige oandidaten geplaatst
de heeren jhr. mr. dr. E. A. van
Beresteijn niet bij eenige partij
aangesloten en de vrijz.-democraten
Herman Snijders te Middelburg en
Klaas de Vries te Amsterdam.
Het referendum in de aangesloten
vereenigingen moet nn den defini
tieven candidaat aanwijzen.
Ds. H. C. Hogerzeil te Vlissingen
spreekt het bericht, volgens hetwelk
„Weet ge, waar we op aangaan
zei hij norseh, „Op het hoi van Cree.
Het kan hier niet ver meer vandaan
zijn."
„Het hol van Cree? Wat is dat?'
vroeg ik.
„Dat is een diep gat in den grond,
zéé diep, dat geen mensch ooit den
bodem heeft kunnen peilen. Er zijn
er zelfs, die beweren, dat het het
begin is van een bodemloozen put".
„Ben je daar wel eens geweest?"
vroeg ik,
„Daar geweest I" riep hij huiverend
uit. „God beware me, neen, daar zon
geen haar van mijn hoofd over den
ken 1".
„Hoe weet je het dan
„Omdat ik het van mijn grootvader
heb gehoord. Mijn over-grootvader
ging eens op een Zaterdag, toen hg
dronken was, een weddenschap aan,
dat hg naar het hol van Cree zou
gaan. Hg heeft later nooit over dien
toeht willen praten en weigerde per
tinent, ons te vertellen, wat hem daar
overkomen was, maar hg werd zoo
wit als een doek, alleen bj het hooren
van den naam. Hg is de eenige Ful-
larton, die ooit hg het hol van Cree
is geweest en voor zoover lk het kan
weten, zal hi; ook wel de laatste zijn.
Ais ik den heeren een raad mag
geven, gaat dan stil weer naai huis
terug, want uit die plaats kan geen
goeds voortkomen*. (Wordt vervolgd).
