N#. 100 1912. Zaterdag 24 Augustus. 998te jaargang. Bij dit no, behoort een Bijvoegsel. 1 FEUILLETON. Het eenzame Kasteel. goesch De nltgave dezer Courant geschiedt'Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond uitgezonderd op feestdagen. Prfis per kwartaal, In Goes f 0,75, buiten Goes, franco f I.SS. Afzonderlijke noauners S cent. Inzending van advertentiën op Maandag en Woensdag vóór a uren, op VRIJDAG vóór 12 uren. COURANT. De prgs der gewone advertentiën is van 1-5 regels50 et., elkeirogel meer lOet. Bfi directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de pry s slechts tweemaal berekend. Geboorte-, huwelijk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende dankbetuigingen worden van 1—10 regels A 1,— berekend. Bewijsnummers J6 cent. Telefoonnummer 32. Directeur A. F. A. van Seters. Uitgave van de Naaml. Vennootschap .Goesehe Courant". Hoofdredacteur W. J. C. van Santen. Een Sekte-Kegeering1. Het Nederiandsche volk, voor zoover het niet „christelijk "-verpolitiekt, of verpolitiekt-,christelijk-' is wij hebben geen voorkeur 1 beleeft wpl pleizier van zyn huidige regeering. Op sociaal terrein wordt absoluut niets gedaanop financieel gebied dreigt men een noodlot tigen koers uit te gaan de zorg voor het onderwijs gaat niet verder dan het in de wacht slee pen van subsidies voor de sekte scholen. Da zedelijkheid wordt tot een carieatuur gemaakt; het wezen heeft plaats geruimd voor den schijn. Maar de clericalen gaan nog verder in hun oogenblikkelfik maehts-besef. Waar zij tot daden in het belang van ons gamche volk niet in staat zijn, pogen zij een gedeelte van dat volk, hetwelk nog altoos niet geleerd heef t, Uit eigen oogen te zien, te paaien door een „christelijkheids--vertoon, dat ergerlijk is dear zijn onoprechtheid. Pas heeft de subsidie weigering aan de vereeniging „Zedelijke Opvoeding" opgericht met het doel, om, inge volge de Kinderwetten, zorg te dragen voor die kinderen, met wie de kerk genootschappen zich niet inlaten alom in den lande verontwaardiging gewekt (da Minister van Justitie wei gerde, wijl er ongedoopte en onbe sneden kinderen kannen zijn, die niettemin krachtens hun afkomst gerekend mogen worden, tot eenig kerkgenootschap te behooren) of opnieuw komt deze regeering bewijzen, dat z(j niet beseft of, wat wfj eerdsr gelooven niet beseffen wü waartoe zjj geroepen is. Een regeering in ons land mag nim mer wezen een sekte-regeering. De tegenwoordige doet evenwel alle mo gelijke mcaite, zich deze weinig vleiende betiteling te verwerven. En zulks wordt dan natuurlijk toegejuicht door de clerieale pers, welke in roomsch-katholieken en antirevolutio nairen is z{j eens zeer gunstig ge stemd, dan ook in cbristelyk-histori- ■chen de uitverkoren vaten ziet en de rest van het Nederiandsche volk, dat niet den godsdienst exploiteert om daardoor het vette der aarde te gewinnen, als geestelijk minderwaar dig beschouwt. De regeering schijnt niet te willen begrijpen, dat zij er is voor het gansche volk, en dat het eene deel niet boven het andere bevoorrecht behoort te worden. Wordt daarover geklaagd, dan halen de zelfvoldane politieke „christenen met een onverschillig gebaar de Behou ders op. Zij, die jammerkreet op jam merkreet slaakten, dat de rechten der minderheid toen hun minderheid werden onderdrukt, hebben systema tisch de verdrukking van de meer derheid toegepast. Want wfj honden vol, dat het Nederlansohe volk niet Boman van A. CON AN DOYLE. HOOFDSTUK I. De familie West vertrekt naak Banksome. In deze volgende bladzijden heb ik, John Fothergill West, student in de rechten aan de universiteit van St. Andrews, getracht, den lezer een be knopt en getrouw verslag te geven van de geheimzinnige geschiedenis van generaal Heatherstone. Het is niet mjjn bedoeling, letterkundige lauweren te behalen door sierlijkheid van stijl, of door een artistieke indeeling der feiten een nog diepere schaduw te werpen over de zonderlinge gebeurtenissen, waarover ik zal schrijven. Ik zal er enkel naar Btreven, diegenen van mfin lezers, die reeds over de zaak hoorden, te overtuigen, dat ik in geen enkel opzicht aan de waarheid tekortgedaan, noch er iets aan toegevoegd heb. Oorspronkelijk was het mijn plan, de gebeurtenissen in geregelde volgorde op te teekenen, vertrouwende op wat Ik uit goede bron had vernomen dïtèr, waar ik ze niet persoonlijk had bijge woond. Door de welwillendheid van ■vrienden eehter ben ik in staat ge- ateld, een ander, voor den lezer meer bevredigend idee te volgen. Ik zal n.l. clericaal is. Het Ministerie-Heemskerk weet zeer goed, waardoor het in 1909 versterkt in de Tweede Kamer der Staten-Generaal terugkeerde Nier, omdat ons volk er zoo begeerend naar was, „christelijk" geregeerd te worden, doch alleen, wfjl velen dit Kabinet juist getaxeerd hebben: het zou zijn een eonservatief bewind en het „christelijk" verfje, dat er over heen gestreken werd, nam men er maar by toe. Het vrijzinnig Ministerie- De Meester wilde de deur open zetten voor het algemeen kiesrecht, het toonde ernst met de sociale wetgeving te zullen maken, het wenschte niet in meerdere mate den belasting-drnk te leggen op schouders, welke het minst tot dragen in staat zfjn. Dit altegader nu was niet naar den zin van het conservatieve deel onzes volks grooter, dan menigeen denkt en het liep met pak en zak over naar het „christelijke" kamp. Allengs heeft de volgzame meerder heid in Tweede en Eerste Kamer der Staten-Generaal het Kabinet-Heems kerk brntaal gemaakt Het zou eens laten zien, wat het durfde 1 En op het schip van Staat, dat meer en mser onzeewaardig blijkt, werd de „chris telijke" vlag in top geheschen. Niet de vlag van het Christendom, dat als een zunrdeesem onze geheele samen leving beeft doortrokken, maar de vlag van een benepen, zelf gefabri ceerd „christendom', dat met de leer van Christus met het allerminste heeft uit te staan. Als gevolg van die „christelijke" poli tiek hebben wfi de befaamde zedelijk heids wat gekregen, desubsidies aan het sekte onderwijs, de baantjes aan vrien den, die, ter wille van het profijt, met dit Kabinet door dik en dun gaan. Als gevolg van die „christelijke" poli tiek vloeiden pastoors en orthodoxen dominees lintjes toe. Van het Christen dom werd door deze „christenen" een carieatuur gemaakt. Als er maar getuigd werd 1 Met den mond God gediend, in het hart slechts plaats vcor fidele, wereldsche zaken 1 Dat getuigen wordt met den dag erger. Te 's-Gravenhage komt het tweede internationale congres voor zedelfike opvoeding bfjeen. Zooals gebruikelijk, werd een eere-eomité benoemd, waar in mannen van naam, zoo uit binnen- als buitenland, bereid waren, zitting te nemen. Ook Ministers. Doch welke moeite men zich geeft, den naam van een Nederlandsch bewindsman zal men vergeefs zoeken in de Ifist. De Haagsche correspondent van Het Han delsblad heeft als zfjn vermoeden te kennen gegeven, dat dit zoo is, wfil de huidige regeering zich op het standpunt plaatst, dat opvoeding al leen goed kan zfin, wanneer zfi op „ohristelyken" grondslag rast. Daar het congres dit eenzijdig standpunt natuurlijk niet wenscht in te nemen, zou de Nederiandsche regeering geen vrijheid hebben knnnen vinden, om zich er op eenige wijze mede in te laten. gebruik maken van verschillende hand schriften, betrekking hebbende op het onderwerp, en die aanvullen met alle bijzonderheden, mfi verhaald door personen, die in de gelegenheid waren, generaal-m joor J. B. Haetherstone goed te leeren kennen. Ter voldoening van dit plan zal ik den lezer voor leggen het getuigenis van Israel Stakes, gewezen koetsier op „Cloomber Hall" en van John Easterling, practiseerend geneesheer te Stanraer in Wigtownshire. Hieraan zal ik toevoegen een Bchrifte- lfik verslag, letterlijk overgenomen nit het dagboek van wijlen John Berthier Heatherstone, betreffende een voorval in de Thul Valei in den herfst van het jaar 1841, tegen het einde van den eersten oorlog in Afghanistan, alsmede de besehry ving van een schermutseling in de Terada Pas en van den dood van Ghoolab Shah. Mfin vader, John Hunter West, was een welbekend geleerde in de Ooster- sche talen, speciaal het Sanscriet. Van beroep was hfj evenwel zaakwaar nemer, maar zfjn studiën nameu zóó veel van zyn tfid in beslag, dat hfi weinig tfid over had om zich aan zfin vak te wyden. Wanneer zijn cliënten hem op zfin bureau bezochten, vonden ze hem steeds verdiept in een of ander muf manuscript. Het is dus nauwelijks te verwonderen.dat, naarmatezijn weten schap toenam, zyn praktyk vermin derde en toen hy op het toppunt van zfin geleerdheid was gekomen- kan De clerieale pers is het vermoeden van den Haagschen Handelsblad cor respondent komen bevestigen. In ge zwollen artikelen, waar de onwaar achtigheid dik op legt, brengt zfi de regeering hulde voor deze bonding. Een hulde, welke aosolnut misplaatst is. Want wederom: hier is geen sprake van den Christelfiken grondslag. Im mers: het Christendom is een macht, welke op elk terrein des levens, óók in de opvoeding, is doorgedrongen. Maar de clerieale heeren passen het Christendom naar hun benepen inzich ten aan. Wat de groote Meester heeft geleerd, gaan zfjn volgelingen zfi durven zich inderdaad nog zoo noe men 1 aan een revisie onderwerpen en stoutweg verklaren zfi dit „chris telijk", dat onchristelijk. Zfi weten alles beter, o veel beter, dan de stich ter van bet Christendom. Zy hebben wat formules gemaakt papier is zoo geduldig en naar die formules moet men leven, wil men in bun boekje als „ehristelyk" opgeteekend worden. Een breeden kfik hebben de Neder iandsche Ministers niet gehad op dit internationale congres voor zedelfike opvoeding. Maar een congres tegen het bier-alcohofisme bywonen, waar veel gepraat en toch niemendal gedaan wordt; tentoonstellingen openen, welke ook op den Zondag haar poorten wfid openzetten, dat komt beter in de kraam der heeren te pas. En boven dien wat bekommeren zy zich ten slotte om zedelijke opvoeding I Het Nederiandsche volk moet niet zoo ontwikkeld worden, ook niet op gees telijk terreinhet kan den clericalen slechts toekomstige kiezers kosten. Opvoeding in een enge, duffe sfeer van eigen-gemaakte „ohrfstelfikheid" dat is in hun oogen het ware 1 tiet zal, begrfipelykerwfize, het Kabinet-Heemskerk niet aan loftuitin gen ontbreken, dat het zich buiten het congres voor zedelfike opvoeding gebonden heeft. De clerieale pers is er al mede begonnen. Zonder twfifel zullen de mannen-broeders van de afdeeling „Patrimonium" te Lutje broek volgen, mitsgaders de christe lijke jongelings-vereeniging te West- Knollendam, da christelijke jongedoch- ters-vereeniging te Pietersburen. En in Limburg, waar de drank-Btatistieken en de crimineele statistieken znlke diep-bedrocvende eyfers aanwijzen, zal men vreugde-vuren ontsteken. Waarom ook niet Is de schijn niet gered? En komt het daarop by de huidige politieke „christenen" niet schier uitsluitend aan? Vermakelijk is, door de brutaliteit, wat de roomsehe Tijd schrijft. Het blad laat zoo tusschen de regels door schemeren, dat de afgevaardigden, die aan het congres voor zedelfike opvoeding deelnemen, al bly mogen zyn, in ons land een gastvrije ont vangst te genieten 1 Te drommelde roomseh-kathoiieken moeten noodig van gastvrijheid spreken 1 Is hun memorie zóó kort, dat zy nu al het jaar 1853 vergeten zfjn, het jaar, hy tevens een volslagen financiëelen ondergang constateeren. Daar er geen professors-zetel in het Sanscriet aan een der universiteiten van ons land te vergeven was, noch de minste vraag naar de geestelijke waar, waarover hfi kon beschikken, zouden we genoodzaakt zyn geweest, ons in fatsoenlijke armoede te begra ven, zoo niet zfin hall-broeder, William Farintosh, de „heer van Branksome," in Wigtownshire onverwacht met een vriendelijk en royaal aanbod voor den dag ware gekomen. Branksome was een landgoed, welks uitgestrektheid ongelukkig niet in overeenstemming was met zfin waarde, want het was het kaalste en dorste stuk grond uit het geheele onvrucht bare graafschap. Air celibatair eehter had mfin oom slechts weinig uitgaven en van de huur der hier en daar ver spreide boerenwoningen en den ver koop van paarden, die hfi op de heide fokte, wist hfi niet alleen te leven, zooals een „edelman" betaamde, maar zelfs nog een aanzienlijke som over te sparen. Gedurende de dagen van ons verval hadden we weinig van onzen bloed verwant gehoord, maar juist, toen de nood op het hoogst was gestegen, kwam zfjn brief als een reddende engel nit den hemel. Hfi deelde ons mede, dat hfi den laatsten tyd leed aan een borstkwaal, waarom dokter Easterling van Stanraer hem sterk had aangeraden, de p*»r j eren, welke hem waarin zfi van de liberalen herBtel van de bisschoppelijke hiërarchie ver kregen Er rest ons één troosthet congres zal even goed gelukken en vruchten dragen zonder de tegenwoordigheid van één of meer Ministers nit dit „ehristelyk" Kabinet, hetwelk met den dag duidelfiker bewfist, Christendom met onverdraagzaamheid volkomen op één lijn te stellen. En tevens is den Nederlandsehen volke aangetoond, dat deze regeering niet wenscht te zyn een regeering voor het gansche land, doeh er zich mede tevreden stelt, een sekte-regee ring te wezen. Dit dienen wfi te onthouden. Bni teil lau d. Men herinnert zich het bloedbad In de Lena-goudmijnen, waarby door gendarmerie op rustige werkstakers werd geschoten, waardoor 372 man werden gewond en 170 ge dood. Aan senator Manoechin is daarna opgedragen, een onderzoek naar de jniste toedracht dezer gebeurtenissen in te stellen en het rapport van dezen senator is nu gereed gekomen. Hoewel bet nog niet is gepubliceerd, is reeds algemeen bekend, dat de senator zfjn groote afkeuring uitspreekt over de onverantwoordelijke wfize, waarop de commandant der militairen is opgetre den. Ten sterkste wordt thans tegen gesproken, dat de neergeschoten ar beiders ook gewapend zouden zfin geweest. Senator Manoechin veroordeelt op Bcherpe wfize bet gebrek aan beleid en bezadigdheid van den dienstdoenden ritmeester en dient een aanklacht tegen hem in wegens misbruik van maebt, waardoor leven en gezondheid van rustige burgers in gevaar werden gebracht. De ritmeester is thans ge schorst. Het is te begrijpen, dat geheel Bus- land met groote belangstelling van deze mededeeiingen beeft kennis ge nomen. Ook in de Belgische bladen is een bericht versohenen, dat bijzonder de aandacht trekt en in de clerieale pers een hevige bestrijding ondervindt. In verband met de door de socialisten beloofde algemeens Belgische staking, ter verkrijging van algemeen kiesrecht, zouden namelijk de openbare onder wijzers besloten hebben, de bewegtDg ten gunste van dat kiesrecht te steu non. Het plan was, inteekenlijsten te doen eireuleeren, teneinde gelden bij een te brengen, om de stakingskas te stfiven, maar, volgens de clerieale pers, moet de regeering aan de school inspectie last hebben gegeven, die onderwijzers disciplinair te straffen. De Indépendance zet het liberaal standpunt ten opzichte dor algemeene staking uiteen, en constateert, dat dit een zaak is, welke uitsluitend den socialisten aangaat. nog restten, in een zachter klimaat te gaan doorbrengen. Hfi had daarom het besluit genomen, naar het Zuiden van Italië te gaan en verzocht ons, gedurende zyn afwezigheid te I rank- some te komen'wonen, alwaar mfin vader ais rentmeester een rnim salaris zou geDieten. Zonder eenige aarzeling besloten wfi, het edelmoedige aanbod van den „edelman" aan te nemen en nog dien zelfden dag vertrokken wfi mfin vader, mfin zuster Esther en mfin persoontje naar Wigtown, met twee groote tasBchen, gevuld met geleerde boeken, en met verschillende huis houdelijke zaken, die de moeite van het meenemen en de kosten van ver voer waard waren. HOOFDSTUK II. „Cloomber Hall" wordt bewoond. Men zou Branksome een armoedige woning kannen noemen, vergeleken bfi die van een Engelschen squire, maar het huis kwam ons, na een langdurig verblfif in een benauwde kamer, bfina vorstelijk voor. Het was een breed en laag gebouw, met een dak van roode tegels, kleine, ruitvormige raampjes en een groot aantal woonkamers met door rook bezoedelde plafonds en eikenhouten lambrizeeringen. Aan den voorkant was een klein grasveld, omgeven door een rfi dorre beukenboomeu, alle knoestig en misvormd door den ster ken. zeewind. Aan den achterkant lag. Wel blijft de liberale partij voor standster van algemeen kiesrecht, maar zfi wenscht de politieke gelijkheid te verkrfigen langs wettige wegen en niet door algemeene staking. De libe rale party wil en kan de arbeiders niet tot een avontuur dry ven, waarvan zfi noch de verantwoordelijkheid, noeh de gevolgen op zieh kan nemen, aldus de indépendance. Iemand, van wien men wel kan zeggen, dat hfi nog meer vaderlands lievend is dan de regeering, is zeker wei Enver bey, algemeen bevelhebber van de Turksehe troepen In Tripolitanië. Hfi moet namelfik de regeering heb ben medegedeeld, dat by van even- tueele vredesonderhandelingen niets ■wil weten en dat bfi, ook na het eventueel tot stand komen van den vrede, de Italianen aan het hoofd van de Arabische troepen zal blfiven be- s'rfiden. Hetzfi, dat dezen bijzonder met hem ingenomen zfin, of dat de oorlog hun een onverwacht voor deeltje oplevert, maar zfi moeten En- ver befi te kennen hebben gegeven, dat zfi hem tot vorst over een ge deelte van het Ottomaanse'ne gebied willen uitroepen en de algemeene bevelhebber moet er werkelijk aan denken, dit voorstel aan te nemen. In Turkfie zelf is het nog allesbe halve duidelfik waar het confllot met Montenegro op uit zal loopen. De Turksehe minis terraad besloot te Cettinje ernstige stappen te doen, om de aandacht der Enropeesehe mogendheden op de be slist oorlogszuchtige houding van Montenegro te wfizen. Dit rijk heeft nn reeds de Cttomaansehe bewoners van Berana tegen de Turksehe regeering opgezet en wapens ODder hen verdeeld. Aan de Turksch- Montenegrfinsehe grens wordt hevig gevochten en Turkfie heeft verzekerd, Diet voor de gevolgen te willen in staan. Toeh heeft de Turksehe re geering blijkbaar niet veel zin in een oorlog met Montenegro en ver schillende groote mogendheden heb ben dit land den raad gegeven, niet door een onbesuisd optreden het even wicht op den Balkan te verstoren. Er is geen enkele groote mogendheid, die er belang bfi heeft, de oproerige beweging in Montenegro te onder steunen. Het conflict met de Albaneezen wordt als geëindigd beschouwd, door dat 13 van hun 14 eisehen zyn inge willigd. Alle beloften, waaronder de teruggave van 35.000 geweren, moeten voor bet einde der maand uitgevoerd zfin Te Konstantinopel is door de regeling van dit conflict de stemming veel beter geworden. Het is het oude Turksehe systeem, om in den nood de eisehen van den vfiand in te willigen, doch geen enkelen waarborg voor nakoming te geven. Doch de Albaneezen zfin voor 't oogen- het gehucht Branksome-Bere be staande uit hoogstens een twaalftal hutten bewoond door ruwe vissohers, die den „edelman* als hun natuurlfiken beschermer beschouwden. In het Westen strekte zieh de Iersohe zee en het breede strand uit, in de andere richtingen ontwaarde bet oog niets ande-s dan de onafzienbare, grauwe, verlaten heide, afgewisseld door eenig struikgewas. Het was somber en eenzaam op deze kust van Wigtown. Men kon menig myl afleg gen, zonder een levend wezen te zien, uitgezonderd de witte zeemeeuwen, die, zwaar klapwiekend, de lucht ver vulden met haar naargeestige, schrille kreten. En behalve de toren van „Cloomber Hall", die, alB de gedenknaald voor den een of anderen reus, zieh hoog boven de hem omringende pfin- en denneboomen verhief, was er op mfilen afstands van Branksome geen teeken van eenigen mensehelfiken arbeid te bespeuren. Dit groote landhuis, een kwartiertje gaans van het onze, wis gebouwd door een rfik koopman uit Glaegow, een zonderling, die zeer op de eenzaamheid was gesteld. Op den tfid van onze aankomst op Branksome had „Cloomber" evenwel reeds menig jaar leeggestaan, zoodat het er ver weerd en verwaarloosd ui zag met de gebroken ramen, welke ais groote holle ocgen troosteloos over de heuvels staarden.

Krantenbank Zeeland

Goessche Courant | 1912 | | pagina 1