N°. 97 1912.
Zaterdag 17 Augustus.
999te jaargang,
IhTzWARTE PAREL
Bij dit uo. behoort een
Bijvoegsel.
2 FEUILLETON.
mm
Oe uitgave dezer Courant geschiedt,'Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prfjs per kwartaal, in Goes Ot75, buiten Goes, franco 8,25.
Afzonderlijke nommers 5 cent.
inzending: van advertentiën op Maandag: en Woensdag:
vóór 2 uren, op VRIJDAG vóór 12 uren.
COURANT.
De prijs der gewone ad vertentiën is van 1-5 regels 50 et., eike regel meer lOet.
Hy directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfdo advertentie wordt
de prijs slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbend#
dankbetuigingen worden van 1—10 regels 1,— berekend.
Bewijsnummers ,5 cent,
Telefoonnummer 22.
Directeur A. F. A. van Setebs. Uitgave van de Naarnl. Vennootschap „Goeaehe Courant". Hoofdredacteur W. J. C. van Santen.
Malaise.
Het schijnt de roomsche pers niet
voor den wind te gaan.
Telkens leest men in verschillende
bladen hartroerende oproepingen, om
toch vooral die pers te steunen door
het nemen van abonnementen en het
plaatsen van advertentiën. Uit het feit,
dat die oproepingen telkens worden
herhaald, zou men mogen opmaken,
dat de resultaten nihil zjjn en de
roomsche pers een kwijnend bestaan
blijft lyden.
Daarvoor moet natuurlijk een reden
zijn.
Eén ding weet men voor die pers
wordt reclame genoeg gemaakt. Gees
telijken zien er niet tegen op, den
kansel te misbruiken voor het aan
prijzen van één of ander clericaal
blad. Huisbezoeken worden afgelegd
en met kracht en klem gewaarschuwd
tegen het lezen van andere dan
roomsche lectuur. Iu Limburg gaat
men nog een stapje verder en dringen
geestelijken er op aan, niet te koopen
bij winkeliers, die anti-katholieke lec
tuur in hun huis dulden.
Met zoo'n reclame zon het zaakje
prachtig moeten marcheeren en
het tegendeel big kt het geval.
Heel gemakkelijk is de oorzaak van
zelfsprekend niet na te speuren. Maar
dit mag men gerustelyk aannemen
een zeer groot aantal roomsoh-katbo-
lieken is de overtuiging toegedaan,
dat hun pers niet geeft, waarop het
lezend pnbliek redelijkerwijze aan
spraak inag maken. Een orgaan als
de Nieuwe Rott. Courant, als het
Algemeen Handelsblad bezitten zij niet.
De Maasbode, hun grootste dagblad,
ondervindt in zeer veel roomsche krin
gen antipathie door de vaak onheb
belijke wijze, waarop de politieke
tegenstander wordt beoordeeld, en het
is reeds zóó ver gekomen, dat bladen
van andere richting met dit orgaan
niet meer wenschen te polemiseeren
uit vrees zich ernstig te compromit-
teeren.
De Nieuwe Rott. Courant, dit punt be
sprekend, heeft een andere reden aan
getoond, welke ons zeer aannemelijk
lijkt. Dat de roomschen liever een
ander dan een roomseb blad lezen,
zegt het Kotterdamsehe orgaan, vindt
zjjn oorzaak in de omstandigheid, dat
de roomsche pers te uitsluitend voor
de geestelijkheid wordt geschreven.
Wai heeft een roomsche leek, mid
denstander of winkelier, aan theolo
gische en philosophische beschouwin
gen, waarvan zjj de termen niet eens
begrijpenwat kan het den Amster-
(Uit de avonturen van Arsènk Lüpin,
gentleman-inbreker).
De laatste stuiptrekkingen hadden
haar mond verwrongen, haar gelaat
had de doodskleur gekregen en op den
grond, in groote plassen, Btolde het
bloed.
Hg draaide de eleetrisehe lampen
op en in het volle licht kon hg zich
duidelijk rekenschap geven van wat
hier gebeurd was. De strüd moest
hevig geweest zyn. Het geheele bed
-f yins omver getrokken, de lakens ge-
echeurd. Op den grond lag de kan
delaar, de pendule, die elf uur twintig
wees, eu dan overal bloed, plassen
bloed.
„En de zwarte parel mompelde hij
De doos stond nog op haar plaats.
Hij opende ze. Het etui was er nog
in maar het was ledig.
„Verduiveld", fluisterde hg in zich
zelf, ,ge hebt er u wat te vroeg op
beroemd, Arsène Lupin, dat bet geluk
U diendeDe gravin vermoord, de
zwarte parel weg, de toestand is ver
van schitterend I Vlucht liever, want
de verantwoo.deigkheid zou groot
kunnen zijn, indien men u hier vond."
Hij verroerde zich nochtans niet.
.Vluchten? Ja, een ander zou dat
zeker doen. Maar Arsène Lnpin? Is
er hier niet wat beters te doen Laat
ons zien. Maar met orde te werk gaan 1
Uw geweten is immers gerustStel
Q voor, dat ge commissaris van politie
zijt en dat gS tot het onderzoek moet
-jTorg*"" O ja, maar daarvoor moet
damsehen winkelier schelen, of er in
Lutjebroek of elders een orgel is in-
gewgd, of een priester zijn zilveren
leest vierde, of een Krnisverbond zgn
jaarvergadering hield? De midden
standers lezen by voorkeur artike
len en berichten over hnn of' aanver
wante vakken; en zy zien niet in,
waarom hun roomsche conrant du
uitsluitend roomsch-getinte berichten
moet opnemen met uitsluiting van
veel anders. De roomsche leek is over
het algem ten niet zoo roomseh in het
dagelyfcsche leven ais de geestelij kheid
en de leiders dezer pers wel denken, en
zoo komt het, dat er onder de room
schen geen animo voor hun pers
bestaat.
Zal dit nn anders worden door het
plaatsen van oproepingen om steun
Wy moeten het ernstig in twyfel
trekken. Zekerallicht zal de één of
andere eenvoudige ziel onder de
pressie van de geestelykheid zyn
abonnement op een vryzinnige of
nentrale conrant opzeggen en daarvoor
in de plaats nemen een roomsche. Maar
in de meeste gevallen gaat dit niet van
harte; waar pressie, dwang noodig
blijkt, is het dnidelyk bewezen, dat
de roomsche lezer met het niet-room-
sche blad tevreden was, anders had
hy uit eigen beweging zyn abonne
ment wel opgezegd. De zieltjes echter,
die zóó voor de roomsche pers ge
wonnen worden, zyn weinig talrgk en
de eenzijdigheid, waarmede die pers
haar lezers voorlicht, zal het menigeen
weldra doen betreuren, dat hij voor
den dwang der geestelykheid heeft
moeten zwichten.
En wat het stennen met advertenüën
betreftde roomsche winkelier is geen
filantroop en zal zgn annonces by
voorkeur in die bladen plaatBen, welke
hem het grootste succes waarborgen.
Daar mag men hem geen verwgt van
maken: het is een zuiver menschelyke
eigenschap. Welnude roomsche pers,
welke door anders-denkenden niet
gelezen wordt en by de eigen geloofs-
genooten op zoo grooten tegenstand
vaak stuit, waarborgt hem dit buccos
niet, oi althans niet in voldoende mate.
Ook in dit opzicht zal met den oproep
weinig doel getroffen worden.
En nu is wederom een nationaal
comité van actie voor de katholieke
pers opgericht. De nood moet dus wel
erg nijpen. Eu heel veel heil, waar
alle vroegere pogingen faalden, ver
wachten wy van dit comité niet.
Met het belangryke verkiezings-jaar
1918 in aantocht, ziet het er ook met
de propaganda voor de roomseh-katho
lieke denkbeelden niet zeer rooskleurig
uit. Er is malaise. Geestdrift heerscht
ter rechterzyde niet. Hoe zon het ook
kunnen met een Ministerie-Heemskerk
aan bet bewind, een Ministerie, dat,
men een geest hebben, vry van alle
emotie; en de myne verkeert in een
staat
Hy viel in een zetelde handen
geklampt om zyn brandende slapen.
De moord van de Avenue Hoehe
was een der boeiendste drama's uit
dezen laatsten tyd. Voorzeker zou ik
het niet verteld hebben, als de rol,
welke Arsène Lupin er in heeft ge
speeld, geen speciaal licht over deze
zaak had geworpen. Weinigen ver
denken er hem van. In elk geval
weet niemand de jniste waarheid.
Léontine Zalti, vroeger zangeres,
weduwe van graaf d'Andillot, was
door geheel Parijs bekend. Wie had
haar niet in het bosch ontmoet Wie
herinnert zich haar weelde niet vóór
twintig jareD, toen zy heel Europ.
verbaasde door haar prachtige dia
manten en kleinoodiën van allerlei
soort
Men placht van haar te zeggen,
dat zy om haar schouders de brand
kasten van verschillende banken en
de goudmijnen van menige Austra
lische compagnie droeg. De groote
juweliers werkten voor Zalti, zooals
hnn vroegere collega's voor koningen
en keizers hadden gedaan.
Wie herinnert zieh ook niet de
ramp, waarbij haar geheele fortuin
verloren ging En van heel dea boedel
bleef slechts de befaamde zwarte
parel over. De zwarte parell Dat was
een heel fortuin. Had zy die maar
willen verkoopen I
Dat wilde zy echter niet. Zy ver
koos liever haar levenswijze te ma
tigen, in een eenvoudig vertrek te
wonen met een gezelschapsdame, een
knecht en een huishoudster. En zy
schroomde niet, er de reden van be
kend te maken: het was het geschenk
na 4i/i jaar aan het roer geweest >e
zyn, nog op geen enkele groote daad
wijzen kan
Leeren de vrijzinnigen nit hetgeen
zieh ter rechterziide afspeelt, dat hun
kansen er in 1913 niet ongunstig voor
staan I De overtuiging, het volgend
jaar de coalitie gevoelige klappen te
kunnen toebrengen, zal hen hun ge
lederen doen versterken, hen aan
sporen, zieh zoo spoedig mogeigk ge
reed te maken voor den gewichtigen
strgd, welke hun wacht.
tiaitetUaud.
Wanneer wy ons bnitenlandseh
overzicht beginnen, vraagt allereerst
de orisis in Turkije
opnieuw onze aandacht.
Sedert de wederinvoering van de
grondwet is Turkye op zoek naar
vrijheid, gelykheid en broederschap.
En op het oogen blik worstelt het land
nog met vele moeiigkheden en vele
hindernissen, welke zieh op den weg
naar deze drie grocie doeleinden
bevinden. Het is een normale ziekte,
die het land moet doormaken en geen
vergiftiging, waaraan het lichaam ten
gronde moet gaan. Opstandige volke
ren moeten tevreden worden gesteld,
hetgeen by de Albaneezen niet zoo
erg moeilyk blyktde onverzoenigke
Grieken, Bulgaren en Serviërs eischen
een andere behandeling.
Thans verkeeren de Turken midden
in een revolutie, die gelukkig tot
dusverre theoretisch is gebleven.
Regeering en Kamer beschouwen
elkaar als ontbonden. Met verbittering
heeft men zich thans in den verkie
zingsstrijd geworpen, ofschoon, vol
gens de aanhangers van het Jong-
Turksche comité, de oude Kamer nog
altyd bestaat. Opmerkeigk is het zeker,
dat van den oorlog met Italië in dezen
tgd onder het volk niet gesproken
wordt, terwyl ook de Tnrksche bladen
er het zwygen aan toe doen. Heel deze
ongelukkige oorlog is door da ernstige
binnenlandsche verwikkelingen op den
achtergrond gedrongen.
Onder de Bulgaarsohe bevolking
heerscht de grootste opwinding, dat
het bloedbad, onder hun landgenooten
aangericht, nog a'tijd ongewroken is.
Zoo wordt Turkye dus met een
ernstig conflict met Bulgarge bedreigd
en te Sofia, de hoofdstad van dit ryk,
is de stemming voor Turkye dan ook
alleB behalve hartelijk.Er hebben voort
durend demonstralies en protestver
gaderingen op straat plaats, waaraan
ook deelgenomen wordt door gewezen
officieren en ministers, terwyl de dag
bladen kraehtig op oorlogsverklaring
aan ringen. Als één man, zoo schrgven
de bladen, moet tie Bulgaarsohe ba-
van een keizer 1 En ondanks haar
bekrompen toestand was zg gesteld
op die parel zooals destyds, in de
schoonste harer glansryke dagen.
„Zoolang ik leef, sta ik de parel
niet af," zei ze.
Van 's morgens vroeg tot 's avonds
laat droeg zy ze om den hals. 's Nachts
werd ze op een plaats gelegd, die
alleen de gravin kende.
By het lezen van deze byzonderheden
in de dagbladen, werd het volk nog
nieuwsgieriger Ea, toen men 's ander
daags de aanhouding van den ver-
moedeigken dader meldde, steeg de
ontroering ten top. Zou het geheim
opgeklaard worden De dagbladen
schreven
„Men meldt ons, dat Victor Danègre,
knecht by de gravin d'Andillot, aange
houden werd. De bewyzen zyner mis
daad zyn verple'terend. Op een mouw
van zyn livrei, die Dudouis, chef van
de veiligheids-politie, verborgen tus-
achen het bed gevonden heeft, ontdekte
men bloedvlekken. Bovendien ontbrak
or aan zyn vest een knoop, dien men
onder het bed van de vermoorde ge
vonden heeft.
„Het is hoogst waarschynlyk, dat
Danègre, na het avondmaal, in plaats
van zyn slaapvertrek op te zoeken, in
de kamer van de gravin gedrongen is
en door da glazendeur bespied heeft,
waar zy de zwarte parel verborg.
„Tot nu toe heott uien nog geon
bevestiging omtrent deze veronder
stellingen Een ander punt moet nog
opgehelderd worden. De concierge en
de winkeljuffrouwuit een tabaks winkel,
Boulevard de Courceilos, hebbm ver
klaard, dat Danègre dien morgen om
zeven uur daar gewoest is. Verder
bevestigen de huishoudster eu dage-
zelachaps; ufirouw, dat om 8 uur de
volking den oorlog met Turkye
eischen. Een reusachtige propaganda
optocht is te Sofia, naar aanleiding
van het bloedbad, gehouden. Behalve
een enorm groot aantal particulieren,
hebben ook de vertegenwoordigers van
alle politieke partyen er aan deelge
nomen. Aan de spits van den optocht
werden Macedonische zwarte vaan
dels gedragen met het opschrift
„Oorlog en Overwinning. In Weensche
diplomatieke kringen is men evenwel
van meening, dat de Bulgaarsohe
regeering alles in het werk zal stellen,
om de opwinding onder de bevolking
te doen bedaren Daar ook van Pr ui
sische en Oostenrgksch-Hongaarsche
zyde in die richting gearbeid wordt
en de Tnrksche regeering reeds ge
noegdoening beloofd heeft,gelooft men,
dat het gelukken zal, de Bnlgaarsche
bevolking weer tot kalmte te brengen.
In Turkye zelf is de gewezen minister
van binnenlandsche zaken, Talaat bei,
gearresteerd. Het is mogelyk, dat
deze arrestatie haar oorzaak vindt in
de besluiten van het Jong-Turksche
congres, waar juist besloten zou zyn,
de als onwettig beschouwde regeering
te bestry den. Talaat bei, die in opdracht
van dit congres naar het vilajet
Adrianopei zou gegaan zyn om da „r
te trachten den opstand te doen uit
breken, zou daarom gearresteerd zgn.
Uit alles blykt echter, dat onder de
Jong-Tnrken zelf ook meeningsver-
schillen bestaan en het waarschyniykst
is, dat er in bet comité een strooming
is, die een meer vredelievende houdiDg
wil aannemen en een, die verzet tot
het uiterste wil beproeven. De nieuwe
minister van binnenlandsche ziken
heeft reeds zyn ontslag genomen, zoo
dat de geruchten van een wijziging
in het Kabinet ten gevolge van mae-
ningsverschillen bewaarheid worden.
Betreffende het Montenegry'neehe inci
dent wordt thans verzekerd, dat de
regeering mededseling ontving, dat
de Russische gezant te Cettinje op
dracht heeft gekregen, stappen te doen,
ten einde een vriendschappelyke rege
ling van het jongste incident te ver
krijgen. Rusland zal nimmer toelaten,
dat de status quo op den Balkan
zal verstoord worden.
vVaar in Turkye de grootste ver
warring heerscht en de mogelijkheid
van een burgeroorlog met den dag
grooter wordt, blyven ook de
gebeurtenissen in België
onze aandacht vragen. Terwyl in Ant
werpen de feesten ter eere van den
schrijver Conscience hun hoogtepunt
bereiken en de Koning en Koningin
Woensdag hun blyden intocht in de
Scheldestad deden, wordt van uit het
centrum des lands van socialistische
zyde krachtig gewerkt aan da voor
bereiding van een algemeene staking,
voordeur en de deur van de keuken
nog dubbel gesloten waren. Die beide
personen waren reeds sedert twintig
jaar in dienst by de gravin en waren
dus boven elke verdenking verbeven.
Men vroeg zich dan ook af, hoe Da
nègre de apartementen heeft kannen
varlaten ?Had hg een valschen sleutel f
Het onderzoek zal het uitwijzen."
Het onderzoek wees hoegenaamd
niets uit. Integendeel, Victor Danègre
was wel een alcoholist, een liederlyke
en gevaarlijke kerel, die voor geen
messteek terugschrok, doch hoe meer
men de zaak bestudeerde, hoe duis
terder zy werd. Men stootte voort
durend op de meest onuitlegbare
tegenstrydigheden.
Vooreerst kwam een nicht, De Sin-
clèves genaamd, eenige erfgename
van het slachtoffer, getuigen, dat zy
vóór een maand een brief van de
gravin had ontvangen, waarin deze
haar de geheime bergplaats mede
deelde. Den dag, nadat zy den brief
had ontvangen, was de parel weg.
Wie had ze gestolen?
Verder kwam de concierge vertel
len, dat zy dien nacht da deur had
geopend voor een man, die om
doctor Harel was gekomen. Men on
dervroeg den dokter. Niemand had
by hem gebeld. Wie was dan die
man Een medeplichtige
Deze veronderstelling werd overal
aangenomen, Ganimard, de ondo in
specteur, verdedigde haar zelf, en
niet zonder reden.
Lupin steekt daarachter", zei hy
tot den rechter,
„Kom 1 Gy ziet uw Lupin overal
„Ik zie hem overal, omdat hy ook
overal is."
„Zeg liever, dat gy hem ziet, wan
neer een zaak U niet heel duidelijk
vóór de hervatting van den parlemen
tairen arbeid in November. Toen na
de verkiezingen in verschillende doe
len van het land revolutionaire bewe
gingen op touw gezet werden, slaag
den de socialistische leiders er in,
de ontevredenen voorloopig binnen
de pereen te houden. Spoedige afkon
diging van de algemeene staking
werd toen als het eenige middel ge
proclameerd om algemeen kiesrecht
te veroveren. Verschillende comité's
werden benoemd en het volk, met het
oog op de komende stakingsdagen,
tot de grootste zuinigheid aan gespoord,
terwyl in een algemeenen oproep werd
verklaard, dat alleen een wijziging
van het stemrecht het volk de noodige
politieke rechten kan brengen, waarom
de werklieden zoolang eiken arbeid
moeten weigeren, totdat hun gerech
tigheid geBcbied is.
De liberale arbeidersvereenigingen
hebben verklaard, de socialistische
beweging voor algemeen kiesrecht
naar krachten te zullen steunen, zon
der zich echter uit te spreken over
eventueele deelneming aan de staking.
Begrypeigkerwyze wacht men nu in
spanning af, waar de aetie onder da
Belgische arbeiders ten slotte op uit
zal loopen.
fiiuueulamd.
Kamerverkiezingen in 1913.
In enkele anti-liberale bladen heeft
het gerucht de ronde gedaan, dat de
heer W. Dolk, unie-liberaal afgevaar
digde voor 's-Gravenhage II, zich in
1913 niet weer beschikbaar zou stellen
voor een Kamerzetel.
Het Vaderland kan dit gerueht tegen
spreken.
Tegen de tariefwet.
In een polemiek met de redaktie
van De Maasbode wyst de heer Jos.
de Pont, voorzitter van den Bond van
Schoenfabrikanten, ter verdediging
van het besluit van dezen bond
tot ondersteuning van Anti-Tarief
comité, er op, dat volgens de uit
komsten der volkstelling van het jaar
1900 bij de schoenindustrie, die de
tariefwet verwerpt, zyn betrokken
34500 personen, by de lederindustrie,
die de tariefwet wenseht, -2500 perso
nen. Voorts constateert hy, dat van den
de 14 leden ter jaarvergadering van
Schoeniabrikantenbond, die tegen het
Hoofdbe3tuursvoorstel, tot ondersteu
ning van het Anti-Tariefwat-comité,
stemden, er 10 het gecombineerde
bedryf van Leerlooier-Schoenfabrikant
uitoefenen, terwyl de overigen, hoe
wel erkennende, dat deze wet bun
nadeel brengt, verklaarden enkel uit
opportuniteitsredenen (waarsahynlyk
omdat zy als roomachen een voorstel
schijnt. Bovendien doet zich in deze
zaak iets bijzonders voorlet goed
op dit feit: De moord werd gepleegd
om elf uur twintig, zooals de pendule
aanwyst, en volgens de concierge heeft
die man eerst om drie nur aangebeld."
Het gerecht wordt dikwyis meege
sleept door de overtuiging van het
eerste oogenblik. Het treurige verleden
van Victor Danègre beïnvloedde de
rechters en alhoewel geen enkel bewjjs
de twee of drie vroegere inlichtingen
kwamen aanvullen, bleven zij by hun
overtuiging. Het onderzoek werd ge
sloten. Eenige weken nadien begon
de behandeling der zaak.
Zy was ingewikkeld, vervelend. De
voorzitter leidde haar zonder vuur.
Het openbaar ministerie was gematigd
in zyn oordeel. In die omstandigheden
kreeg de advocaat van Danègre
een grooten voorsprong. Hij bewees
de leemte in de beschuldiging, haar
onmogelijkheid. Geen enkel afdoend
bewys. Wie had den sleutel gesmeed,
zonder welken Danègre, na zyn ver
trek, de deur op dubbel slot had kun
nen draaien? Wie had den sleutel
gezien Waar was hy gebleven Wie
bad bet. mes van don moordenaar
gezien waar was het gni-leveD
„Kortom", aldus besloot de advo
caat zyn rede, bewyst.dat mjjn cliënt
haar vermoord heeft. Bewyst, dat de
dader die geheimzinnige persoon niet
is, die om drie uur 's morgens bin
nengedrongen Is. De pendule wees elf
uur twintig, zult ge zeggen. Wat be-
teekent dit Kan men de wyzers van
een pendule niet naar believen ver
plaatsen
Victor Danègre werd vrygesproken.
Wordt vervolgd).