93 1912.
Donderdag 8 Augustus.
99"* jaargang.
De onzichtbare Dood.
FEUILLETON,
Buitenlaud.
Binnenland.
10
goesghe
De uitgave dezer Courant gesohiedtJMaandag-, Woensdag- en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prjs per kwartaal, In Goes 0,75, buiten Goes, franco 1,25.
Afzonderlijke noemers 5 cent.
Inzending van advertentiën op Maandag en Woensdag
vóór 2 uren, op VRIJDAG vóór 12 uren.
cl!! kam.
De pr(js der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 ct., elkejregei meer 10c t.
directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt
de prijs slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelSk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—10 regels 1,— berekend.
Bewijsnummers j5 cent,
Telefoonnummer 32. Directeur A. F. A. van Seters. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesthe Courant". Hoofdredacteur W. J. C. van Santen.
Vrijzinnige Landdagen.
In verscheidene dealen van ons land
worden tegenwoordig vrijzinnige land
dagen georganiseerd. En met succes.
Dit is een verblijdend feit.
Onze tegenstanders op politiek ge-
bied hebben het bS herhaling ver-
klaard, dat de liberale parts dood is.
Als men de liberale partij niet anders
kan beschouwen, dan zooals de groote
staatsman Tborbecke haar dacht, heeft
men geiyk. De party, de ééne, groote
liberale party, bestaat niet meer. ZJ
is uit elkaar gevallen. Maar en dit
vergete men nooit by alle onderling
verschil hebben de vrijzinnigen de
punten van aanraking nimmer ver
loren.
Wij loven niet meer in de dagen
van Tborbecke. Een nieuw geslacht
heelt nieuwe eischen gesteld. Doch het
heugiyke is ditby alle verandering,
bij alle vernieuwing is de vrijzinnige
idee niet alleen levende gebleven, doch
aan kracht toegenomen.
De jongeren getnigen er van.
In sommige kerkelijke bladen zijn
de .anddagen, welke door jong-vryzin-
nigen worden georganiseerd, bespot.
Wjj hebben het motief daarvoor nooit
kunnen begrijpen. De anti-revolutio
nairen weten hun jongeren zeer goed
te organiaeerende sociaal democraten
niet minder. En moeten wij hier nog
uiteenzetten, hoe Rome de aanhangers
bijeen weet te houden?
Laten wij eeriyk zijn elke politieke
party ook al draagt zij een kerkelijk
karakter tracht de jongeren tot
zich te trekken. Waarom niet De
toekomst is immers in handen van het
opkomend geslacht I Maar mogen Rome
en Dordt doen, wat aan de vrijzinnigen
verboden is? Hebben zS soms privi
leges
Het zou te dwaas zijn om los te
loopen 1
En het is dan inderdaad ook niet zoo.
Maar de kerkelijke partijen in ons
land weten zeer goed, dat haar opbloei
een tydelijke is. Het is van een alge
meens bekendheid, dat de coalitie met
kunst- en vliegwerk bij elkaar ge
bonden wordt. Dat de teekenen er op
wijzen, dat zij spoedig uiteen zal
vallen.
En nu is het zoo gemakkelijk, eigen
zwakheid, eigen machteloosheid ken
nend, te zeggen: de vrijzinnige be
weging is dood. Het is een onwaardige
truc, door tegenstanders van die be
weging uitgehaald. Daarenboven is
zij te oud. De rechterzijde moet iets
nieuws verzinnen.
Doch het Bmalen der kerkelijke pers
op de landdagen der jong-vryzinnigen
heeft een reden. Men vreest de ont
waking, waarvan het vryzinnige kamp
getuigt. De ééne groote liberale party,
welke Thorbecke zich voor de toe
komst dacht, moge een utopie zijn,
de liberale idee is niet dood en zal
niet sterven ook. Wie het tegendeel
beweert, kent het Nederlandsche volk
niet.
De kerkelijke partjjen raken de kluts
38
Uit het Amerlkaansch.
XXVII.
CROOUABD LEVERT EEN NASCHRIFT.
Een oogenblik staarden wij half
verblind naar den schitterenden stapel;
toen sprong Grady op en greep een
handvol diamanten, alsof hjj zich van
hun werkelijkheid wilde overtuigen.
„Maar ik begrijp het nietl" hygde
hij. „Heb je Crochard ook?'
.Helaas niet', zei Godfrey.
„Wil je beweren, dat hy je die
dingen zonder stryd heeft gegeven
,Myn waarde Grady", zei Godfrey,
„ik heb Crochard niet gezien sedert
het oogenblik, dat je hem van de
boot hebt meegenomen. Ik zou hem
gehad hebben, als je Simmonds my
had laten opschellen".
Grady haalde ongeioovig de schou
ders op.
„Ik heb", zeide Godfrey, „tien dagen
geleden de geheime lade ontdekt
terwyi het kastje nog in Vantine's
woning stond, den avond, nadat de
gesluierde dame haar brieven haalde.
Het was gemakkeiyk genoeg. Ik ben
verbaasd, dat jy er niet aan dacht,
Lester. Ik begreep dadeiyk, dat er
nog een lade moest zyn, rechts, en te
openen volgens hetzelfde Bysteem".
„Ik begrijp het nog niet", zei ik.
„Denk een oogenblik na. Waarom
kwyt, nu het zoo hard naar 1913 loopt
en zy er van doordrongen zyn, met
ledige handen voor de kiezers te
moeten verschonen. Haar maehtelooze
poging is het, de aandacht van eigen
zwakheid af te willen leiden door te
schimpen op partjjen, welke hoe
langer zoo meer aan levenskracht gaan
winnen.
Men vreest ter rechterzyde de vry-
zinnige landdagen.
En met recht.
Het publiek komt er door tot ont
waken. Het leert het „vóór en tegen"
kennen. En de weegschaal zal dan
steeds overslaan ten nadeele der zoo
genaamd „christelyke" politiek.
Het vrijzinnig leven ontwaakt.
Wy verheugen ons daarover.
En wy twytelen er geen oogenblik
aan, of het distriet Goes zal by
herhaling doen, wat elders met
zooveel succes is toegepast.
Het kan slechts ten voordeele zyn
aan onze zaak.
In Essen wordt een jubileum ge
vierd, waarmede de vrienden van
den vrede bezwaarlyk zullen kunnen
instemmen
de (Irma Krupp,
de bekeDde kanonnen-fabriek, bestaat
honderd jaar. Het jubileum wordt
vooral in de Duitsehe pers druk
besproken, aangezien de Duitsehe kei
zer, de rykskanselier en verscheidene
ministers persooniyk tegenwoordig
zyn
Wy laten enkele data uit de ont-
wikkelingB-geBchiedenis van deze, on-
tegenzeggelyk, renzen-onderneming
hier volgen.
De firma Krupp dankt haar ont
staan vooral aan het Napoleontische
continentale stelsel. Hierdoor bleef
voor de Westfaalsche industrie het
Engelscbe gietstaal uit, op welks be
werking zy in hoofdzaak aangewezen
was. Dit te vervangen door een ge-
lyk waardig product is het doel geweest,
waarmede in 1812 Friedrich Krupp de
firma oprichtte, welke thans haar
eeuwfeest viert.
Hy begon in het klein met slechts
enkele arbeiders, en voorspoedig is
zyn werk allerminst geweest. De eene
proefneming na de andere mislukte,
zonder dat hy er in slaagde, een aan
het Engelsche gelykwaardig gietstaal
uit zyn smelt-oven voort te brengen.
Ten slotte boette hy er zelfs het
grootste gedeelte van zyn vermogen
by in, zoodat hy in een kleine opzich
ters-woning met zyn familie de laatste
levensjaren siy ten moest,met slechts een
kleinen smelt-oven in de nabyheid, om
daar zyn proefnemingen voort te zet
ten. Toen hy in 1826 stierf, was hy
een gebroken man.
Zyn zoon Alfred Krnpp, die reeds
op vyftien-jarigen leeftyd de erfenis
van zyn vader aanvaardde, slaagde
er echter in, door noesten vijjt en
werd Drouet gedood? Omdat hy de
verkeerde lade opende. Hy drukte op
de veeren aan de rechterzyde der tafel
inplaats van op de linker. De mooie
Julie had zieh vergist in links of rechts,
daar haar meesteres waarachyniyk met
den rug naar haar toe stond, toen
Jnlie haar de lade zag openen. Het
vermoeden van Julie's vergissing
wordt zekerheid als zy Vantine de
combinatie wyst en ook hy wordt
gedood. Ik ontdekte dus heel een
voudig de geheime lade".
„Ja", zei ik, „en toen?"
„Toen nam ik de juweelen eruit,
nam ze mee naar een koopman in
imitatié-juweelen en zocht duplicaten
ervan, die er zoo goed mogeiyk by-
kwamen. Het heeft heel wat moeite
gekost, een goede Imitatie van dien
grooten steen te vinden".
Hy nam hem op en hield hem tus-
schen zyn vingers omhoog.
Prachtig, nietwaar?"
Bigot glimlachte.
„Het is de Mazarin", zei hy, „en
is drie millloen franc waard. Er is
een imitatie in bet Lonvre".
„Dat is dus waar vroeg ik. „Cro
chard heeft ons de geschiedenis ver
teld".
„Het is onbetwistbaar waar", zei
Pigot. „Het is geen geheim het is
alleen maar iets, dat iedereen ïb ver
geten".
„Welnu", vervolgde Godfrey, „nadat
ik de imitaties had gevonden, rolde
ik ze in de watten en legde ze in de
lade, zorgend den Mazarin het onderste
te leggen, waar ik hem ook had ge
ook door het geld van bloedverwanten
geholpen de, naar het scheen, tot
ondergang gedoemde onderneming van
zyn vader te doen opleven en den
grondslag te leggen voor den grooten
bloei, waarin de firma zich thans ver
heugen mag. Zy heeft na haar eigen
mynen, niet alleen in Duitschiand.doch
ook in Spanje. De fabriek te Éssen
alleen reeds telt zeven-en-dertig-dui
zend man personeelin het geheel
heeft zy niet minder dan zeventig
duizend arbeiders in haar dienst.
De oorlog vond natuuriyk in de firma
een krachtig beschermster en verde
digster zy leefde er van. Hoe anders
zou evenwel over de gansche be
schaafde wereld een jubileum worden
gevierd van een firma, welke zieh in
dienst van het vredes werk had ge
steld I
Het werk van den vrede vordert in
onze „eeuw van beschaving" helaas
niet {noemenswaard. Een oogenblik
vertrouwde men, dat de
oorlog tusschsn Italië on Turkije
weldra tot het verleden zou hehooren
heette het niet, dat er ernstige vredes
onderhandelingen aan den gang wa
ren De Popoio Romano, een blad, dat
met de Italiaansche regeering innige
relaties onderhoudt, zegt thans ge
machtigd te zyn te verklaren, dat de
berichten omtrent in gang zynde
vredes onderhandelingen een belache-
lyk verzinsel moeten geheeten worden.
Welke waarde thans te hechten aan
de mededeelingen van de Tribune de
Oenève, welk blad met beslistheid
volhoudt, dat er wel degelijk te Eviau
in Zwitserland onderhandelingen
worden gevoerd tusschen den zeer
invloedrijken Tnrkscben politicus Said
Halim Pasja on den italiaanschen
vertegenwoordiger Fusinato
Het valt moeiljjk uit te maken. In
den tyd der komkommers komt men
zoo vaak voor vreemde dingen te
staan.
Volgens het Zwitsersche blad even
wel, dat beweert zyn inlichtingen uit
zeer betrouwbare bron te hebben
welke krant beweert dit niet zou
Tarkye daarby hebben aangeboden,
de Italiaansche bezetting van en het
bestuut over Tripolitaulë en Cyrenalea
te erkennen onder voorwaarde, dat
Italië beiden provincies een politiek
zelfbestuur toestond, onder souverei-
niteit van den sultan en onder regee
ring van een islamitiseh onderkoning,
voor welken post Said Halim Pasja
zelf dan aangewezen zou worden.
Wy zullen het afwachten.
In Tarkye volgen de gebeurtenissen
elkander snel op. Het nieuwste is
thans
de ontbinding der Kamer.
Zy is niet onverwacht gekomen.
Maar toch heeft de wyze, waarop de
regeering thans deze ontbinding be
werkstelligde, veel van een staats
greep. Als bet ware by verrassing
heeft zy den Senaat doen beslissen,
vonden".
„Het was goed, dat je daaraan
dacht", zei ik, „anders had Crochard
stellig argwaan gekregen".
Glimlaohend keek Godfrey my aan.
„Myn waarde Lester, hy wist, dat
alleB verloren was, zoodra hy het
eerste pakje opende. Denk je, dat
men hem kon bedriegen? Nog niet
door de beste imitatie ter wereld."
En toen herinnerde ik my, dat Cro
chard een kleur had gekregen, toen
hy het eerste pakje opende.
„Ik verlangde hem niet beet te
nemen", verklaarde Godfrey. „Ik
wilde hem alleen een kleine verrasBing
bereiden. En dan te denken, dat ik
er niet by was, om het te zien!"
„Maar als hy wist, dat het imitaties
waren", zei ik, „waarom beeft hy dan
de moeite gedaan, ze te stelen?"
„Dat heeft my gisteravond verbaasd",
zei Godfrey, „en eeriyk gezegd, ver
haast my dat nog".
„Misschien heeft hy toch de eehte
steenen", sprak Grady, „misschien
zyn dat de imitaties".
Pigot nam den Mazarin op en keek
er naar.
„Deze is tenminBte echt", zei hy even
later. „En ik twyfel niet, of de andere
zyn het ook".
Grady, nog steeds ongeioovig, nam
een der briljanten in de hand en
haalde hem over het vensterglas. Een
diepe krab bleef achter.
„Ja", gaf hy onwillig toe, „ik geloof,
dat het echte diamanten zyn".
En hy ging weer zitten.
„En nu, heeren", vervolgde Godfrey,
dat deze Kamer eigenlijk een voort
zetting van de vorige Kamer was
waarbjj dus de jongste verkiezingen
feiteiyk van nnl en geener waarde, en
de mandaten van alle toenmaals
nienw-gekozen leden nietig werden
verklaard zoodat haar zitting-tijd
thans wettelyk was verstreken en de
Kamer als ontbonden moest worden
beschouwd.
Het bijeenroepen in buitengewone
vergadering van den Senaat is zoo
geheimzinnig mogelyk geschied. Zy,
die niet ingewjjd waren, wisten er
niets van. Het gansche kabinet
woonde de vergadering by. De be
slissing der ministers, om aan te
dringen op verdaging der Kamer, is
bet gevolg van telegrammen, van de
byzondere commissie uit Albanië ont
vangen. ,In die telegrammen wordt
gezegd, 'dat er, in geval de Kamer
niet uiteengaat, ernstige verwikkelin
gen in Albanië te vreezen zyn.
Dit neemt niet weg, dat, met de
ontbinding der Kamer, nog lang niet
aan alle eischen der Albaneezen is
voldaan. Zy verlangen nog vorming
van een nieuw kabinet, uitdeeling van
wapenen, erkenning der Albaneesche
taal als officieels taal, aanstelling uit
sluitend van Albaneesche ambtenaren,
en ten slotte de in-staat-van-bescbuldi-
ging-stelling van alle ministers uit de
beide vorige kabinetten.
Men vreest echter en niet ten
onrechte dat, wanneer deze eischen
zyn ingewilligd, de opstandelingen
weer nieuwe zullen gaan stellen, welke
ten slotte op niet minder dan de er
kenning van volkomen zelfbestuur
zullen uitloopen.
Welke ernstige verwikkelingen hier
uit zouden kannen ontBtaan, biykt uit
een artikel van de Retej, het Bul-
gaarsche regeerings-gezinde blad. In
een artikel, biykbaar van de regeering
afkomstig, wordt gezegd, dat Bulgarye
moet mobiliseeren en aan Tarkye een
ultimatum zenden, indien Albanië
zelfbestuur krygt.
Het wordt weer zeer rumoerig in
Europa's klnder-kamer.
Teu slotte nog een korte mede-
deeling
uit Perzië.
Volgens een telegram nit Teheran
aan Duitsehe bladen doen in de Per
zische hoofdstad geruchten de ronde,
volgens welke er tussehen Engeland
en Rusland geheime onderhandelingen
gevoerdzouden worden over den terug
keer van den onttroonden sjah Moham
med Ali. Het wordt hierby mogelyk
geacht, dat Engeland zyn verzet daar
tegen zal opgeven voor een behooriyke
schadeloosstelling in Zuid-Perzië en
wanneer voldoende waarborgen wor
den gegeven voor de heropening van
het parlement.
Maar wy gelooven, dat de Perzen
zoetjes-aan vergeten zullen zyn, dat
er zoo iets als een parlement bestaat.
Eenige moeite, om het byeen te roepen,
„nu ben ik bereid, u de diamanten
ter band te stellen. Ik zou gaarne
willen, dat ze geteld werden en dat
u my een bewijs van ontvangst ervoor
gaf.
„En dan gaat n natnnriyk nw artikel
schryven", hoonde Grady, „en zwaait
jezelf allen lof toe".
„Wel", zei Godfrey, hem aanziende,
„vindt je niet, dat ik dien eenigszins
heb verdiend
En Grady kon slechts blozen en
zwygen.
„Het artikel is al geschreven. Over
tien minuten weet ledereen op straat
het en het verhaal zal heel wat
opschudding te weeg brengen. Wees
zoo vriendelijk de diamanten te tellen.
U zult er 310 vinden".
„Dat is precies het aantal, dat den
grootvorst is ontstolen", merkte Pigot
op en begon te tellen.
Er waren er 310.
„Mr. Shearrow heeft hetbewysvan
ontvangst", voegde Godfrey er by.
Shearrow haalde een papier uit zyn
zak en las het voor. Het bleek niet
alleen een ontvangbewys te zyn, maar
een volledig verslag van de feiten in
het geval, zonder weglating van de
bijzonderheden van den diefstal en
het sandeel, dat de „Record" had in
het herkrygen der diamanten. Grady's
gezicht werd steeds rooder.
„Ik wil dit stuk niet teekenen",
barstte hy uit. „Ik stierf liever".
„U zult het teekenen, nietwaar
Monsieur Pigot?" vroeg Godfrey.
„Zeker", zei de Franschman. „Het
is een erkenning van uw diensten,
is er sinds maanden al niet gedaan.
Volgens een ander telegram uit de
Perzische hoofdstad hebben Engeland
en Rusland aan Perzië, in afwachting
van de sluiting der groote leening,
vast een voorschot van één millioen
tweemaal honderd duizend gulden
toegestaan.
Ook al geen gunstig teeken voor
Perzië.
Want het Russisch en Engelsch geld
is niet minder gevaariyk gebleken dan
de Russische en Engelsche soldaten
het voor dit ryk zyn.
Departement van landsverdediging.
De Nieuwe Ct. bericht, dat de voor
stellen tot het instellen van een depar
tement van landsverdediging reeds
zyn doorgezonden aan den Raad van
8tate.
Binnen dat nieuwe departement
zonden voorshands de tegenwoordige
departementen van oorlog en van
marine als zelfstandige afdeelingen
nagenoeg onge"^zigd bljjven voort
bestaan.
Conferentie voor de veiligheid op zee.
In ons vorig nummer berichtten wy,
dat de Londensche correspondent van
de Vossiechc Zeitung aan zyn blad had
medegedeeld, dat de Nederlandsche
regeering een internationale confe
rentie voor de veiligheid ter zee zou
willen byeenroepen.
Het Algemeen Handelsblad verneemt
thans uit 's Gravenhage, dat hiervan
in regeerings-kringen niets bekend is.
Tegen de tariefwet.
De Ned. Bond van Schoenfabrikan
ten, een haast geheel uit katholieken
beBtaande organisatie, te Oisterwyk
vergaderd, heeft met 24 tegen 14
die u zeer stellig toekomt*.
En hy teekende zyn naam meteen
sieriyken krul.
„Nu jy, Simmonds", zei Godfrey.
„Neen, het zal niet gebeuren",
barstte Grady woest los. „Biyf waar
je bent, Simmonds. Ik, je chef, ver
bied je te teekenen".
„Neen, Simmonds, hy is je chef
niet meer. Hy is al sedert een uur
geen politieman meer".
Grady sprong op, zyn oogen schoten
vonken en hy liep op Godfrey toe.
„Wat bedoel je daarmee schreeuw
de hy.
„Ik bedoel", zei Godfrey, hem pre
cies in de oogen kykend, „dat Mr.
Shearrow en ik vanmorgen by den
burgemeester zyn geweest, hem enkele
feiten hebben verteld o.a. hel
onderhavige geval en dat ge van
middag om twaalf uur uw ontslag
hebt gekregen".
„Myn ontslag I" brulde Grady, „daar
om heb ik nooit gevraagd."
„Vertel dat het publiek, als je er
lust in hebt", zei Godfrey koeltjes.
„Dat moet je zelf weten. Je hadt
moeten tc«,foneeren, toen ik het je
zei. Nu, Simmonds."
Een oogenblik stond Grady als een
woedende stier om zich heen te staren
en ik verwachtte half, dat hy zich op
Godfrey zou werpen; maar in plaats
daarvan drukte hy zyn hoed op zyn
hoofd, stapte naar de deur, opende
ze met een ruk en sloeg ze achter
zich dicht.
(Slot volgt.)
