N#. 65 i9i2.
Dinsdag 4 Juni.
99"* jaargang.
GOGSGHE
COURANT.
Telefoonnummer 22. Directeur A. F. A. van Seters. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goasehe Courant". Hoofdredacteur W. J. C. van Santbn.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen
'Prijs per kwartaal, in Goes f 0,75, huiten Goes, franco f 1,25.
Afzonderlijke nommers 5 cent.
Inzending van advertentiën op Maandag en Woensdag
vóór 2 uren, op VRIJDAG vóór 12 uren.
De prjjs der gewone advertentiën is van 1-5 regels50 ct., elke regel meer lOct.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt
de prijs slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen- worden van 1—10 regels 4^/ 1,— berekend.
Bewijsnummers 5 eent,
liet Rapport vau de
Staatscommissie voor de
Grondwets 'herziening.
De geschiedschrijver, die de ,faits
et gestes" van het Ministerie Heems
kerk voor het nageslacht opteekent,
zal bezwaarlijk kunnen beweren, dat
dit Kabinet in zjjn vjjf-en-een-half
jarige loopbaan te veel ijver aan den
dag heeft gelegd. De militaire kwestie,
tot welker oplossing dit bewind zich
geroepen achtte, is nog even ver van
haar eindelykeoplossiag als voorheen
de sociale wetgeving gaat haar slak-
kengangetje, en wat er nog tot stand
komt, is van dien aard, dat de meer
derheid het maar slikt als een bittere
pil. En het kiesrecht-vraagstuk, dat
eveneens dringende oplossing be
hoefde, zooals het heette in 1909, is
rustig blijven rusten.
Wy schrijven thans Juni 1912.
De oogst is schraal tot nog toe.
Buitengewoon schraal. En bijkans
op het scheiden van de markt
komt de verrassing: het rapport van
de Staatscommissie voor de Grond
wetsherziening. Onmiddellijk moet
gezegd deze verrassing is wel van
onaangenamen aard, want, behalve
dan allicht op een enkel punt, moet
dit rapport absoluut onaannemelijk
worden verklaard. Een troost blijft
ons echterhet rapport zal
rapport blijven. De tjjd ontbreekt aan
•en Kamer, welke weldra uiteen zal
gaan, een zóó omvangrijke herziening
van onze Grondwet ter hand te nemen.
En dit is maar gelukkig ook.
Wij beschouwen het rapport daarom
als een parade-paard, waarmede de
verkiezings-agencen van rechts in 1913
den boer zullen opgaan. Och, zóóvele
beloiten van het .kostelijk" Kabinet-
Heemskerk zullen in 1913 beloften
gebleven zijn 1 Waarom zou men ook
anders hebben gedaan? Zij, die „ge-
looven", haasten niet!
Het rapport van de Staatscommissie
voor de Grondweta-herziening strekt
waarlijk niet tot meerdere eere van
het Ministerie Heemskerk, dat, gelijk
dr. Kuyper het eenmaal uitdrukte,
in onvoorzichtigheid geboren werd.
De leerlingen willen de woorden van
den leermeester blijkbaar niet bescha
men, want onvoorzichtig was tot nog
toe alles, wat het Kabinet heeft voer-
gesteld of tot stand gebracht.
Dit laatste is, zooals men weet, van
bitter weinig beteekenis, en w|j wen-
schen zulks thans niet nader uiteen
te zetten. Waarom in herhalingen te
vervallen
Parade-werk is dan ook dit rapport
van de Staatscommissie, welke over
wegend uit mannen van rechts was
saamgesteld. Vau de linkerzijde waren
bovendien een, naar verhouding, ver-
wonderiyk groot aantal oud-liberalen
in de commissie gezeten. Van een
democratische herziening onzer op
ioo vele punten verouderde Grond
wet kon, bjj de samenstelling der
10 feuilleton"
De onzichtbare Dood.
Uit het Amerikaansch.
.Kijk eens, madame", zei ik, „wij
hebben vandaag hier al genoeg last
met Fransohen gehad en als u niet
rustig heengaat, zal ik u de deur uit
moeten zetten."
,Ik moet mister Vantine spreken",
Bei ze uiterst snel. „Ik moet mister
Vautine spreken. Het is beslist nood
zakelijk, dat ik mister Vantine spreek."
„Dan zal ik u de dear ait moeten
Betten", zei ik en greep haar by den
arm.
En daarby schreeuwde zy en rukte
Bich los en ik greep haar weer en
toen opende mynheer Vantine deze
deur en kwam in de hal.
„Wat beteekent dat, Hogers vroeg
hy. „Wie is d.ar?"
Maar voor ik kon antwoorden vloog
die wiide kat naar hem toe en begon
een stroom Fransehe woorden af te
ratelen, zóó snel, dat ik niet begreep,
waar zy den adem van.laan haalde.
En mijnheer Vautine keek haar eerst
verbaasd aan en toon begon hy meer
belangstelling te toonen en ten slotte
vroeg hy haar hier binnen te komen,
•loot de dear en dat was het laatste,
dat ik van hen zag."
Je bedoelt, dat je de vrouw niet
hebt uitgelaten vroeg Grady.
„Heen, mijnheer, ik dacht, als mijn-
commissie, reeds geen sprake zjjn.
Laat ons enkele punten nit het rap
port lichten.
Men herinnert zich de huldiging van
den paus der calvinisten op Tweedon
Paaschdag te Utrecht. Van te voren
had de vader der coalitie, in enkele
plaatsen onzes iands optredend, te
kennen gegeven, dat de lnst hem groot
was, zich uit het parlementaire leven
terug te trekken. Doch gaarne zou h{j,
als het hem gegeven was, medewerken
aan een herziening van de Grondwet
dr. Kuyper was lid van de oom
missie welke artikel 194 tot een
doode letter maken zou artikel 194,
waarbij bepaald wordt, dat het open
baar onderwys een voorwerp van de
aanhoudende zorg der regeering be
hoort te zyn.
Het is eenmaal door pans Kuyper
gezegdthans hebben wy en het
sloeg op het bijzonder onderwijs
één derde der kinderenwy zuilen
niet rusten, vóór wy drie derden
hebben.
Welnu; de meerderheid van de
Staatscommissie voor de Grondwets
herziening heeft uitgemaakt men
moet toch waarlijk maar durven 1
dat het openbaar onderwijs de dood
steek behoort te worden toegebracht.
Immershet bijzonder onderwys
krygt .de maerderneid der commissie
haar zin zal regel worden, het open
baar aanvalling. Men wil dus de
rollen omkeeren. De „verdrukte min
derheden" men bemerkt er bitter
weinig van! zullen nu op haar
beurt eens gaan onderdrukken. Werd
vroeger met geeselen gekastyd,
thans is de beurt aan de schorpioenen
gekomen.
Ons land heeft altoos de eer ge
noten, op het gebied van onderwijs
hoog te staan. Dit is niet gekomen
door het bijzonder onderwijswel
door het openbaar, liet openbaar
onderwys toch stond onder een voort-
dnrende contróle en doet dit nogde
voorstanders van het secte-onderwys
daarentegen hebben steeds tot doel
gehad, zooveel mogelyk zich aan die
contróle te onttrekken. En waartoe
dit geleid heeft, men zie er do
jongste onderwys-verslagen maar eens
op na
Zoo zal dus een poging worden
gedaan, ons hoog-staaud volks-onder-
wys, waarop Nederland altoos trotsch
mocht gaan, in verkeerde banen te
leiden. Men ziet, waartoe de jammer
lijke politieke party-haat al niet voeren
kan.
Het kiesrecht-vraagstuk is voor de
Staatscommissie „een appel van twist"
geweest. Het tegenwoordige artikel
80, hetwelk beoogt, algemeen kies
recht voor de Tweede Kamer der
Staten-Generaal uit te sluiten, en
desondanks den wetgever eeu groots
mate van vryheid te verzekeren
men denke slechts aan de hoogst on-
zedelyke kiezerakweek van onze dagen
werd maar door één lid in be
scherming genomen. Nog op een pnnt
heer Vantine met haar wilde spreken,
mij bestdat was zyn zaak en niet
de mijneik ging dus heen om de
keukenmeid met het zilver te helpen,
ieder oogenblik verwachtend de schei
te hooren. Maar er werd niet gescheld
en na misschien een half nnr kwam
ik weer in de hal om te zien oi de
vrouw verdwenen was en ik liep langs
de denr van deze kamer, maar hoorde
niets en toen liep ik naar de straat
deur en zag tot mijn verbazing, dat
ze niet op slot was."
„Misschien had je ze niet gesloten",
zei Grady.
„Het is een springslot, mijnheer",
en toen de vrouw ze dicht sloeg,
hoorde ik het slot pakken."
„Ben je daar zeker van?"
„Heel zeker, mijnheer."
„Wat deed je tosn?"
„Ik sloot de deur, mijnheer, en
ging toen terug de hal doorik voelde
my onrustig «n bleef hier voor de
deur staan luisterenmaar ik hoorde
nietsen toen klopte ik, maar er kwam
geen antwoord; ik klopte dus luider,
terwijl mijn hart bonsde. En nog
kwam er geen antwoord. Ik deed dus
de deur open en keek naar biunon
en de eerste, dien ik zag, was hy."
Hogers zweeg plotseling en greep
weer naar zyn keel.
„Ik ben dadelyk weer in orde,
mijnheer", hijgde hy. „Ik heb zooiets
aikwyls."
„Haast je niet", atelde Grady hem
gerost.
„Wat de vrouw niet hier
was overeenstemming: men was het
er over eens, dat de Grondwet zelve
de toekenning van het kiesrecht be
hoort te regelen.
Overigens niets dan tegen
strijdigheid ondar de leden der com
missie
Wjj zeiden het ^reeds in ons nummer
van Zaterdag j. 1.de één was vóór
algemeen kiesrecht voor mannen en
vrouweneen ander wilde van vrou
wen-kiesrecht absolnnt niets weten
nummer drie bepleitte het algemeen
kiesrecht voor maunen en vrouwen,
die door eigan aanmelding toonen, op
het bezit prys te stellen nummer vier
zag ziju ideaal in het algemeen kies
recht voor mannen en een attributief
kiesrecht voor vrouwen, waarbij Het
stelsel van eischen, aan maatschappe-
lijken welstand ontleend, zon zyn
uitgesloten. En weer anderen betoon
den zieh voorstanders van een gezins
hoofden-kiesrecht. Doch ook op dit
pnnt liepen de meeningen zeer uiteen.
Men ziet hetzooveel hoofden, zoo
veel zinnen I Wat er van zoo n pot
pourri zij heet, nota bene, oplossing
van het kiesrecht-vraagstukmoet
terecht komen, besett een ieder, die
niet geheel en al een vreemdeling
is in het politieke Jeruzalem.
Een nieuwigheid ofschoon reeds
eerder bepleit is het voorstel, den
zittingsduur van de leden der Tweede
Kamer van vier op vijf jaar te bren
gen. Het salaris der Kamerleden
men noemt het del'iig„schadeloos
stelling" zal dan ook verhoogd
worden van 2000 tot 2500 gulden.
Bovendien wil men den leden niet
alleen voor het bijwonen van alle
vergaderingen van de Kamer, doeh
ook voor die der commissién, ver
goeding van reiskosten toekennen.
Wy achten dezen maatregel niet
verkeerd. Waar die vergoeding thans
sleohts tweemaal per jaar wordt ge
geven, slaan maar al te veel Kamer
leden hun tenten te 's-Gravenhage
op. Zij vervreemden daardoor hoe
langer zoo meer van hun distriet. En
al geven wy grif toe, dat een Kamer
lid een uoite-vertegenwoordiger en
niet een disincia-vertegenwoordiger is,
toch komen de belangen van het
district dikwerf genoeg ter sprake. En
deze kunnen niet behartigd worden,
zooals de kiezers znlks wenschen,
wanneer de afgevaardigde met zyn
district geen voeling houdt.
Wat ons echter verwondert, is, dat
niet voorgesteld wordt, het aantal
Kamerleden, waar de bevolking zóó
omvangrijk toenam, nit te breiden. Er
zyn districten met vyftien duizend
kiezers, en nog veel meerer zyn er
ook die de helft hiervan niet halen.
Waar men toch wilde wijzigen, had
zonder bezwaar aan dit euvel tege
moet kunnen worden gekomen.
De Eerste Kamer zal geen recht
van amendement krijgen, doch wel
was er in de Staatscommissie een stre
ven, haar het recht van „regres" toe te
kennen, in dezen zin, dat zy, wanneer
„Neen, mynheer."
„Heb je de kamers doorgekeken
„Neen, mynheer, toen ik de straat
deur open vond, wist ik, dat zij was
heengegaan. Zy had de denr niet ge
sloten, omdat zy bang was, dat ik
haar zou hooren."
„Dat klinkt waarschijniyk", knikte
Grady. „Zou je de vrouw herkennen,
als je haar weer zag?"
Hogers aarzelde.
„Ik zou het niet zeker durven zeg
gen, mijnheer", antwoordde hij einde
lijk. „Misschien wel en misschien niet".
„Roode lippen, een bleek gezicht en
schitterende oogen zegt niet veel",
sprak Grady. „Kan je niet een nadere
beschryving geven
„Ik vrees van niet, mynheer. Ik heb
maar zoo'n algemeenen indruk gekre
gen van haar gezicht door den sluier
heen".
„Hoe wist je, dat mijnheer Vantine
dood was? Waarom heb je niet ge
tracht hem te helpen?"
„Een blik was genoeg om my te
zeggen, dat hier niet te helpen viel", zei
Hogers en zag met zichtbaar afgrijzen
naar de ineengedoken gestalte op den
vloer.
Grady keek hem een oogenblik
scherp aan, maar er schoen geen
reden te zyn om aan zyn verhaal
te twijfelen. Toen keek de detectievo
de kamer door.
„Er is één ding, dat ik niet begrijp",
zei hy, „en dat is, waarvoor mynheer
Vantine al die lichten, noodig had.
i Wat deed bjj daar?"
een wetsontwerp haar tot ernstige
bedenkingen aanleiding geeft, deze,
gesteand door haar gezag, aan de
Tweede Kamer zou kunnen voorleg
gen en aldns wellicht voor een andere
oplossing de baan openen. Van zoo
danig recht dient, volgens de com
missie, slechts spaarzaam en niet dan
bij het bestaan een overwegende be
zwaren gebrnik te worden gemaakt.
De Grondwet kan dit bevorderen door
te bepalen, dat de Eerste Kamer, een
wetsontwerp met een besluit tot wy-
ziging terugzendend, geacht, wordt,
tot verwerping te hebben besloten,
indien de Tweede Kamer niet genegen
blijkt, wijzigingen aan te brengen.
Een vreemd voorstel, dnnkt ons.
De parlementaire machine ten onzent
werkt tóch al zoo langzaam, mede
door de schnld van de Eerste Kamer.
Gaatmennn voor de Tweede Kamer
toeh altoos de zuivere volksvertegen-
woordiging een „tweede lezing"
der wetsontwerpen invoeren, dan zal
er nog minder tot stand worden ge
bracht. Een „spaarzaam" gebrnik van
het recht tot terugzending zal de
Eerste Kamer waarlijk niet maken
reeds te langen tijd hebben wy den
remmenden invloed van dit college
leeren kennen.
Meer zeggen wij op het oogenblik
van dit water- en- melk-rapport niet.
Het ademt een conservatieven, hier
en daar zelfs een reactionairen geest.
Stemplicht, evenredige vertegenwoor
diging, zy zullen, even zoo goed
als een zuiver algemeen kiesrecht,
tot de vrome wenschen blijven be-
hooren.
Wij gaven reeds te kennen en dit
is een lichtpunt dat het rapport
wel, rapport blijven zal. De eenige,
die er goed mee is geweest, is de
papiar-leveraneier. Voor het Neder-
landsche volk, dat meer en meer naar
eendemocratische ontwikkeling streeft,
is het absolnut waardeloos.
Buitenland.
Een premie op het moederschap
in Frankrijk.
Het gaat in Frankrijk niet goed
met de bevolking. Ondanks de theorie
van Malthas, welke leert, dat de
bevolkingsvermeerdering zich in den
loop der tijden als een meetkundige
reeks voordoet, zoodat iedere jongge
borene weer bestemd is, de stamvader
van een talrijk nageslacht te worden,
trekt men in Frankrijk algemeen be
zorgde gezichten en gaan er zelfs
stemmen op, die een ontvolking van
het land voorspellen. En daar is dan
ook wel eenige reden toe.
Terwijl in de 19de eeuw slechts in
10 verschillende jaren een deficit ge
constateerd kon worden, waarvan 4
malen voor 1890 met zeer verklaar
bare redenen(de eholera-epidemie in
1854 en 1855 en de oorlog in 1870/71),
is dit deficit tnsschen 1890 en 1912
nu reeds zeven malen voorgekomen.
En nn weer heeft de statistiek over
„Ik weet het niet zeker, mynheer,
maar ik veronderstel, dat hy keek
naar de menbels, die hij nit Europa
had meegebracht. Hij was een ver
zamelaar, zooals n weet, mynheer. Er
zijn vijf of zes stnks in de aangren
zende kamer".
Zonder een woord te spreken stond
Grady op en ging in de andere kamer,
wy achter hemalleen Hogers bleef
zitten, waar hy was. Ik herinner mij,
dat ik omkeek en oplette, hoe hij,
zoodra wy hem den rag toekeerden,
voorovergebogen in zyn stoel zat, als
of hij verpletterd werd door een zwa-
ren last.
Maar ik vergat Hogers in het be
schouwen van het tooneel voor my.
De binnenkamer was schitterend
verlicht en de meubelen stonden
overal verspreid, zooals ik ze in het
begin van den dag had gezien.
Slechts één ding was verplaatst. Dat
was het Boulle kastje.
Het was in het midden van de
kamer gezet onder den vollen glans
van het licht der kroon. Het stond
daar glinsterend io trotsche schoon
heid.
Wie had Vantine geholpen, het te
verplaatsen Hogers noch Parks had
den erover gesproken. Ik keerde
terug naar de voorkamer.
Rogers zat voorovergebogen in zyn
stoel, zyn handen voor zijn oogen, en
ik kon voelen, hoe hy zenuwachtig
ineenkromp, toen ik zyn schonder
aanraakte.
„O, bent a het, manheer Lester?'
1911 bedroevende resultaten opgele
verd. Het aantal geboorten daalde
van 774.390 in 1910 op 742.114 in
1911, terwyl het aantal sterfgevallen
met 74.011 is gestegen.
Geen wonder dan ook, dat men
naar een middel omziet om de be
volking weer op het normale peil te
krijgen en een eerste gevolg daaraan
is dan ook wel, dat men heelt voor
gesteld het krijgen van kinderen te
bevorderen, door aan de moeders voor
iedere geboorte een premie toe te
kennen. Dat zal wel helpen, denkt de
Fransehe Staat: als de vrouwen dan
niet nit zichzelf genoeg kinderen aan
'tland willen schenken, dan znllen
wy ze ervoor betalen.
De ond-minister van oorlog, Messimy,
heeft dan nn bij de Kamer een wets
voorstel ingediend, teneinde te trachten
paal en perk te stellen aan deze
ontvolkingscrisis. Messimy is van
meening, dat een premie op de ge
boorte van elk kind van eenzelfde
moeder, te rekenen na haar derde,
het aantal geboorten zondoen stijgen.
Hy wil 500 francs voor elk zoo'n kind
toekennen, waarvan 250 francs, by de
geboorte, aan de moeder zou worden
uitbetaald en de andere helft gestort
zon worden in de „CaisBe Nationale
des retraites", om de moeder een
pensioen te verzekeren, dat haar uit
betaald zal worden onder de bepa
lingen en voorwaarden van dit pen
sioenfonds. Dit pensioen zou verschil
len naar gelang van den leeftyd,
waarop de moeder 'tkind ter wereld
bracht en den ouderdom, waarop het
pensioen zon ingaan. Zoo zou bijv.
een vrouw, die 8 kinderen kreeg,
tnsschen haar 21ste en 30ste jaar, op
60-jarigen leeftijd een jaarlijksche
nitkeering van 518 francs krygen.
Het wetsvoorstel voorziet ook in de
hijgde hij. „Vergeef my, mijnheer, ik
ben niet goed in orde".
„Dat zie ik", sprak ik kalmeerend,
„en geen wonder. Ik wilde je alleen
maar vragen heb jij geholpen bij het
verplaatsen van de meubels in de
andere kamer?"
„Neen, mijnheer, ik heb niets aan
geraakt".
„Dan is het goed", zei ik, en keerde
terng naar de binnenkamer. Vantine
had gezegd, dat hij van plan was zoo
ganw mogelyk het kastje nanwkenrig
te onderzoeken; ik herinnerde mij,
hoe zijn oogen glansden, terwyl hy
ernaar keekhoe zyn hand had ge
trild bij het streelen der arabesken.
Ongetwijfeld was hy met zyn onder
zoek bezig, toen hy de vronw had
hooren praten en naar de hal was
gegaan om te zien, wat er aan de
hand was.
Hy en de vrouw waren samen de
voorkamer binnengegaan. Hy had de
deur gesloten on toen
Als een bliksemstraal schoot een
gedachte door myu horsous een
reden een verklaring wiid, on
waarschijniyk, onzinnig, maar toon
een verklaring!
Ik weerhield den kreet, die op myn
lippen kwam en deed wanhopige
pogingen om myzalf in bedwang te
honden en betooverd als door een
gevaarlijke slang, bleef ik staren naar
het kastje.
Want ik voelde het daarin
lag de sleutel van het geheim.
{Wordt vervolgd.)
