N°, 110 1911
Donkere Schaduwen.
2 ace
Bij
dit no. behosren twee
Bijvoegsels
liet are Wezen.
FEUILLETON.
üJinnenlaiitl.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prjjs per kwartaal, in Goes f 0,75, buiten Goes, franoo f 1,25.
Afzonderlijke nommers 5 cent.
Inzending van advertentlën op Maandag en Woensdag
vóór a uren, op VRIJDAG vóór 12 uren.
De prjjs der gewone advertentlën is van l-5jregels50 et., elke' regel meer lOct
B(j directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt
de prjjs slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—10 regels i 1,berekend.
Bewijsnummers 5 cent.
Telefoonnummer 22.
Directeur A. F. A. van Setbrs. Uitgave van de Nuaml. Vennootschap ,Goesche Courant". Hoofdredacteur W. J. C. van Santen.
Mr. P. J. Troelstra heeft nn eindelijk
*(|n beschouwingen over zjjn adres-
voorstel beëindigd. Het is den leider
der sociaal-demoeraten een bittere
teleurstelling, dat het vallen moest met
72 tegen 7 stemmen, terwjji de moiie-
Goernan Borgesius slechts viel door de
meer dan eigenaardige houding van
drie vrjje liberalen, omtrent wier con
servatieve neigingen na wel bjj nie
mand meer twijfel zal bestaan. Een
suecès voor den heer Borgesius, een
échec voor hem zeiven, het is méér
dan mr. Troe.stra kan verkroppen. En
aan die opgekroptheid des gemoeds
schrijven wjj uan ook deze regelen toe,
welke uitzijn pen vloeiden: „Wat den
politieken kant der zaak betreft, zoo
hebben de vrijzinnige voorstanders van
het algemeen kiesrecht getoond, liever
te blijven wandelen in de schemering
der algemeene frase, dan te treden
in het heldere daglicht harer uitwer
king." tiet Volk van 22 Nov. j nr. 3571).
Men moet over sooialistischen durf
in ruime mate beschikken, oin zoo ietB
neer te scary ven, De sociaal-demo
craten echter, het is van algemeene
bekendheid, zien niet tegen een ver
draaiing der waarheid op, als zij bij
de eenzijdig ingelichte lezers daardoor
den indruk kannen vestigen, het gelijk
aan hun zijde te hebben. In tronwe
wie toont ons het zeldzame exemplaar
van een socialist,die ongelijk bekende?
Het is den heer Troelstra en den
lijnen hoogst onaangenaam, dat de
vooruitstrevende „burgerlijke"parijjen
•penlijk de urgentie van het algemeen
kiesrecht hebben uitgesproken en daar
voor propaganda maken. Aldns ontvalt
hun een wapen, dat van uitnemende
kwaliteit is gebleken. Den zelfden weg
gaat het op met de kwestie der staats
pensionneeringals de vrijzinnig
democraten er toe kannen komen
hetgeen wij van harte blijven hopen
in deze aangelegenheid met de unie-
Uber&len hand aan hand te gaan, dan
missen de socialisten opnienw een
propaganda-middel, waarvan zij uit
sluitend gebruik wenschen te maken.
En daaromwanneer de vrijzinnigen
het algemeen kiesrecht en de staats-
pensionceering bepleiten, kan men er
Zeker van zijn, dat de sociaal demo
craten de oprechtheid daarvan in
twijfel trekken. In plaats verheugd te
wezen, dat de gelederen van hen, die
ernstig strjjden voor wegneming van
sociale misstanden, hoe langer zoo
dichter worden,nemen zjj hun toevlucht
tot door niets gemotiveerde verdacht
making. Is het dan zoo wonderlijk,
wanneer wij beweren, dat het bij de
sociaal-democtaten meer om de knik
kers, dan om het spel gaat
Zie thans weer de boven geciteerde
■Mating van den leider. Wat wordt
er anders mee bedoeld dan ditde
vrijzinnigen willen wel praten over
het algemeen kiesrecht, doch in daden
wenschen zjj geen getuigenis af te
leggen van de oprechtheid hunner
jgsvoelens.
Een oude parlementaire rot als mr.
Troelstra moest beter weten Trouwens
mr. Goeman Borgesius heeft dienaan-
*7
Naar het Dnitsch.
Nauwelijks zag de rechter van in
structie hem binnen komen, of hjj
snelde ook al naar hem toe.
Duister eens, dat is bjjna onge
looflijk! riep hij met alle uiterlijke
teekenen van de grootste opgewonden
heid. De arts heeft bij den uitdrager
een vergittigiug door tieuua-vorgift
vastgesteld.
De uitwerking van doze woorden
op Rndolf was geweldig.
Onmogelijk, mompelde hjj,
terwijl hij dichter op het bed toeliep,
waarop het lijk lag.
Met trillenden weerschija vielen de
lichtstralen van de kaarsen op het
gele, wassen aangezicht van den
doode, die naar 't scheen in z{jn slaap
in bed gestorven was.
Tiouna-vergift Hoe zon de uit
drager daaraan gekomen zijn; het is
immers hetzeildc zeldzame vergift,
gaande in de Kamer alle misverstand
uit den weg geruimd.
En wjj zjjn het met dezen staatsman
volkomen eens, dat, hoe langer men
de invoering van het algemeen kies
recht uitstelt, des te groo er schade de
publieke zaak lilden zal. De opkomende
lagen in de maatschappij moet men
niet met wantrouwen gadeslaan. Al
is het feit niet te ontkennen immers
do historie leert het dat een onderste
laag der bevolking wel eens wat veel
leven maakte, om naar boven te komeD,
dit geeft den bevoorrechten het recht
niet tut wantronwen.
Bij een zekere gedaante-wisseling
der maatschappij komt het allicht tot
eenige excessen. Doet men,dan echter
verstandig, met kracht en getvelddio
gedaante-wisseling tegen te honden
Wij zjjn de tegenovergestelde mee-
niug toegedaan. De bedoelde buiten
sporigheden zijn altoos van tjjdelijken
aard geweest en zij -'erdwijnen, als
aan de rechtmatige wenschen van het
volk in al zijn geledingen wordt vol
daan. Wie dit niet wil inzien, iB ziende
blind.
En, eenmaal verkregen, wat als
rechtmatig geëischt werd, zal men de
geljjk-gesteido lagen der bevolking,
welke voorheen om hun geljjk-bereeh-
tiging moesten strjjden, de doorslaan
de bewijzen zien afleggen van meer
zelfbeheersohing en meer ethisch in
zicht. Bjj elke nitbreiding van het
kiesrecht is dit gebleken. En met die
onderste lagen in de samenleving,
welke naar boven zjjn kunnen komen,
gaat het precies als met de nitersten
in politieke partijen.
Slechts voor de sociaal-democraten
moet in dit opzicht en zjj willen
het blijkbaar zeiven zoo een uit
zondering gemaakt worden.
Want deze niterBten aan de linker
zijde willen niets anders dan opposi
tie. Het schijnt, alsof zij het hnn levens
taak achtten, alle Ministeries, zoowei
van links als Van rechts, te bestrijden
en tegen te werken. En uit dien hoofde
is de bewering juist, dat de sociaal
democraten enkel en alleen wenschen
te leven, maar ook slechts kunnen
leven van propaganda. Dit is ook wél
zoo gem&kkelykin die positie knn-
nen zij alle besef van verantwoorde
lijkheid gemakkelijk van zich afschui
ven.
Daarom zeiden wjj in het begin van
ons artikel, dat het den sociaal-demo
craten zoo hoogst onaangenaam is,
wanneer eenige dier propaganda mid
delen hnn komen te ontvallen. Zoodra
zjj het monopolie daarvan niet meer
bezitten, verliezen zjj noodzakelijker
wijze aan invloed.
V andaar dan ook de verdachtmakitig
der vrijzinnigen op het stuk van alge
meen kiesrecht.
Wellicht zal het nog gernimen tijd
moeten duren, eer allen in den lande
het ware wezen der sociaal-democratie
leeren kennen. En dit Minisierie mogen
de socialisten wel dankbaar wezen.
Het Kabinet, dat het vraatzuchtig
militaire monstor steeds nieuwe mil-
lioenen toewerpt en nn bijna vier jaren
achtereen reeds doof gebleven is voor
de nooden der kleine luyden, brengt
gestadig koren op den socialistiscben
molen.
Doch ook dit zal eenmaal zjjn tjjd
hebben gehad.
En dan?...
waaraan Dora v. Gerstenberg ge
storven is
Alberti knikte veeibeteekenend met
het hoofd.
Ik vrees, dat wjj tegenover een
onverwachte oplossing van het geheele
geheim staan, antwoordde hjj toen
op gedempten toon. Laat de dokter
u liever van de bijzonderheden op de
hoogte brengen. Ik moet zeggen, ik
heb een lange practjjk achter mjj en
ben zoo tamelijk op alles voorbereid,
maar deze ontdekking geelt mij veel
te denken.
De zaak is eenvoudig genoeg,
zei nn de arts, terwijl hy op het ljjk
toetrad. Er is hier blijkbaar geen
sprake van zelfmoord, maar van oen
misdaad.
Kudolf werd doodsbleek.
Een misdaad, zegt n mom
pelde hjj met onzeker klinkende stem,
terwjji de gedachte hem door het
hoofd ging, dat zjjn aanstaande
zwager den verloopen nacht uren lang
bjj den uitdrager had doorgebracht.
Ja, wjj hebben hier met eone
misdaad te doen, die op zjjn laatst
om één nor 's morgens begaan moet
zjjn, bevestigde de arts.
Wfj laten deze vraag met gerustheid
ter heautwoording aan de toekomst
over, wanneer van heden af de vrij
zinnigen mot alle kracht en alle over
tuiging, welke in hen is, den strijd
aanbinden voor de verwezenlijking
hunner beginselen. Dan zal de ban
van het conservatisme wjjken en het
Nederlandsehe volk herworden, wat
het altoos met zooveel trots heeft
kunnen getuigen: een vooruitstrevend,
een democratisch volk.
buitenland.
DE OORLOG.
Nu de vredesgeruehien der laatste
dagen weer verstomd zjjn, en de al
gemeene overtuiging weer is, dat de
strjjd „tot het bittere eind" gevoerd
zal moeten worden, aldus seint men
uit Milaan aan de Frankf. Ztg worden
in de pers weer scherpe tonen gehoord,
die op een spoedige hervatting der
aanvallen schjjnen te wjjzen. De vloot,
die door een bjjna ononderbroken
dienst van twee maanden in de wate
ren van Tripolis herstelling on aan
vulling noodig had, is opnieuw gefor
meerd en uitgerust. Dit de ooriogs-
haven Toren to wordt een buitenge
wone bedrjjvigheid gemeld. Daar lig
gen de eskaders van admiraal Pres-
bytero en van den hertog der
Abruzzen, en nemen in allerijl ammuni
tie en proviand voor een langen tocht
in. Ook sehjjnt het, dat het nieuwe
expeditie-korps, dat thans wordt ge
vormd, bestemd is voor de Aegeïsche
eilanden of de Aegeïsche kust De
Italiaausche Regeermg sehjjnt van
meening, dat zjj thans voldoende be
wijzen van haar geduld tegenover
Turkjje's „koppigheid" heeft gegeven.
In verband hiermede verdient een
telegram uit Coustantinopel aan de
Kiln. Ztg. de aandacht. Volgens dit
telegram heeft de ltaliaansehe Kegee-
ring te Petersburg officieel mededee-
ling gedaan van haar besluit om tot
een blokkade der Aegeïsche Zee over
te gaan. Waarschijnlijk zouden de
Dardanellen geblokkeerd worden.
Turkjje nam de laatste maatregelen,
noodig om den doorgang der Dat da-
nellen te versperren.
Na hetgeen over het verzet der
groote mogendheden tegen Italië's
uitbreiding van het oorlogsterrein
verluidde, klinkt dit bericht nog al
wonderljjk. Bevestiging dient dan ook
atgewaent. Wellicht heeft men hier
alleen met een nieuw dreigement van
Italië te doen.
Zoo'n heel hoogen toon behoeft
Italië overigens niet aan te slaan
In het te Kome verschijnend dag
blad Ragione, het orgaan van de
republikeinsche party, stelt de afge
vaardigde Colajanni den huidigen
politieken toestand nl. als buitenge
woon donker voor, daar niemand nog
kan uitmaken, of een vrede op handen
iB, dan wel, of de oorlog te land en
ter zee Italië nog zeer gernimen tjjd
te doen zal geven.
Colajanni betoogt, dat het nood
zakelijk is ten spoedigste vrede te
sluiten, waarbjj dan de opperhoogheid
van den Sultan op kerkelijk gebied
in de beide Airikaansche provincies
moet worden erkend en Turkjje een
geldelijke schadeloosstelling krjjgt
voor het verlies van Tripolis en
Weer schrok Kudolf heftig hij
opende zim lippen, als om te spreken,
maar was niet in staat een geluid nit
te Brengen, want de uitlating van den
arts had hem hevig doen schrikken.
Om één uur zou de misdaad in dit
vertrek bedreven zijn; volgens den
commissaris van politie was Hugo tot
kwart voor vijf 's morgens in dit huis
gebleven, welks eenige bewoner tegen
woordig de uitdrager was.
Maar hoe komt u er toe, hier
aan misdaad te denken stamelde
Kudolf eindelijk, om tooi: iets tezoggen.
De ar trok zijn bril recht.
De zaak is zoo eenvoudig moge
lijk, antwoordde hjj, terwjji hjj het
dekbed terugsloeg, zoodat het geheele
lichaam zichtbaar weid. Kjjk eens, die
onnatuurlijk gekromde ledematen wjj
zen op een gewelddadigen dood buiten
het bed.
Men heeft hem eerst later ontkleed
en te bed gelegd. De aard van bet
vergift brengt mee, dat hjj dit zelf niet
gedaan kan hebben, omdat, zooals n
uit het proces tegen Beek weet, de
uitwerking een onmiddellijke is.
Das zou hier werkelijk sprake
zjjn van een moord? fluisterde
Benghasi.
Een vlootactie zou, volgens den
sehrjjver, ten gevolge kannen hebben,
dat het met Turkjje gedaan raakte,
hetgeen internationale verwikkelingen
zou veroorzaken. Oostenrijk immers
zou zieh meester maken van een ge
deelte van het Ottomaansche rijk en
dat zon geenszins strooken met Italië's
bedoelingen.
Weldra znllen drie legercorpsen, een
vierde van Italië's geheele strijdmacht,
in Tripol s zjjn en de oorlog heeft dui
delijk aan het licht gebracht, hoe on
gunstig de mogendheden Italië gezind
zjjn, zoodat de toestand niet alleen
alles behalve rooskleurig is, maar er
zelfs groot gevaar dreigt.
Over
don opstand in China
wordt uit Peking geseind, dat in Tsji-
Poe behalve Europeanen ook 20.000
Mandsjoes we'den vermoord. Een heet
gevecht bjj lUrikau, dat twee dagen
duurde, bleef onbeslist. 5000 dooden
liggen onbegraven op het slagveld.
De mogendheden beraadslagen over
middelen om Joean-Sji-Kai en zjjn pa
troon te steunen. De oneenigheid on
der de revolutionairen komt overal
aan het licht. De beweging in China
sehjjnt werkeljjk een tegen de vreem
delingen gericht karakter aan te ne
men. In de provincie Juennan warden
Europeanen vermoord. Door de vreem
de gezanten is reeds de vraag over
wogen of het noodig is, den invoer
van wapenen te verbieden.
Militiewet.
De Tweede Kamer heeft gistermid
dag bjj de eindstemming over de
Militiewet dit wetsontwerp met 53
tegen 34 stemmen aangenomen.
De rechterzijde, oehalve de heer Do
Stuers (r.k.), stemde vóór, de linker
zijde, behalve de haeren Tydeman,
Van Karnebeek en De Beaufort, tegen.
Dit drietal oud-liberalen bljjft zieh
gestadig in de conservatieve ijjn be
wegen. Wjj wensehen de rechterzijde
geluk met deze aanwinst
Een ministerie van onderwijs.
Het hoofdbestuur van het Nederl.
OnderwjjzerB-Genootschap heeft tot
Hare Majesteit de Koningin een request
gericht, waarin men verzoekt, te over
wegen de instelling van een ministerie
van Onderwjjs, en, zoo mogeljjk, tot
de vestiging van dit departement eer
lang over te gaan.
Bijslag aan Rijksambtenaren.
Het door de regeering aangekon
digde wetsontwerp, houdende aan
vrage van gelden tot toekenning van
een bjjslag van f 20 aan een bepaalde
categorie van Rijks ambtenaren, be
ambten en militairen, is bjj den Raad
van State ingekomen.
Het is de bedoeling der regeering,
dien bjjslag te geven aan die rijks
ambtenaren, enz., die gehuwd zjjn of
als weduwnaar één of meer kinderen
beneden de achttien jaar te hunnen
laste hebben, en wier jaarijjkseh bruto-
inkomen f 1000 niet overtreft.
iStaten-lxeneraal.
TWEEDE KAMER.
Minister De Waal Malefljt heeft ge
sproken. Misschien waren de verwach-
Rudolf somber.
Daar is geen twjjfel aan, ant
woordde de arts. Uit dit glas heeft
de ongelukkige zjjn doodsdrank tot
zich genomener is nog een klein
beetje in dit glas en zelfs met het
bloote oog zjjn er sporen van een
minerale substantie in waar te nemen.
Ik geloof u, stamelde Rndolf
dof, terwjji hjj een onzekeren blik op
den rechter van instructie wierp. Maar
als er sprake is van een moord, dan
moet er ook een moordenaar zjjn, en
wie wie zou deze moordenaar
kannen zjjn
Zjjn stem brak, torwjjl hjj de laatste
woordon Bprak, hjj moest de oogen
voor den deelnemenden blik van den
rechter van instmetie neerslaan.
Maar deze legde hem bemoedigend
de hand op den schouder:
Nog is er niets bewezen, zei
hjj, ofschoon er een vreeselyke ver
denking bestaatik ben er zelf hevig
door aangegrepen, maar wie had dat
kannen denken
Een zncht kwam van Kndolf's lippen.
Arme, arme zuster, mompelde
hjj voor zich heen en draaide toen,
niet meer in staat zjjn aandoening te
tingen niet hoog gespannendit is
reeds eerder gebleken bjj de Indische
begrooting onder dezen bewindsman.
Doch hoe dit alles zjjMinister De
Waal Malefljt heeft zieh ditmaal kra
nig gehonden en niemand zal kunnen
ontkennen, dat hjj degejjk stadie
gemaakt heeft van de ontwerpen,
welke hij te verdedigen kreeg, die
vroeger, wat de koloniale politiek be
treft, een vreemdeling in Jeruzalem
bleek. Minister De Waal Malefljt
toonde op de meest afdoende wjjze,
dat hjj geen pop is, die danst, al naar
men aan de touwtjes trekt. Hjj wilde
zich zeiven bljjven. En dit gelukte
hem nitstekend.
De Minister heeft, op krachtiger
wjjze dan wjj durfden verwachten,
zjjn eigen standpunt verdedigdvan
kerstening van regeeringswege kan
geen sprake wezendit moet aan de
zending en aan de kerk worden over
gelaten. Slechts aan de zending
aldus de heer De Waal Malefljt
kon voor haar sociale bemoeiingen
steun worden verleend. De leuze, door
dr. Kuyper aangeheven vrjje Bchool
regel, openbare aanvulling, kan in
Indië geen toepassing vinden, wjjl
daarvoor in de bevolking de elemen
ten ontbreken. Het gouvernement
moet de desa-soholen geheel vrjj laten,
zelf eerste en tweede klasse scho
len oprichten, welke in goen geval
een anti-godsdienstig, hetzjj anti-chris-
teljjk, hetzjj anti-mohammedaansch
karakter mogen dragen. Volkomen
vrjjheid en volkomen eerbiediging van
alle godsdiensten moet worden toege
past ook de Mekka-bedevaarten
zjj mogen economisch nadeelig zjjn
kan de overheid niet verbieden.
Aldus sprak de antirevolutionaire
Minister van Koloniën, de heer De
Waal Malefljt. Wjj brengen hem voor
de betoonde zelfstandigheid gaarne
de hulde, welke dezen bewindsman
ten volle toekomt. Hy is gebleken
niet te zjjn als leem in de hand des
pottenbakkers Kuyper.
De predikers van den „heiligen"
oorlog in Indië, de mannen, die hnn
verderfeljjke antithese-lenze naar In-
BUlinde wilden overplanten, Scheurer,
Van Vlijmen, Kuyper en Bogaardt
schenen paf na de redevoering van den
Minister. De heer Scheurer was zóó
paf, dat hjj zjjn mond verder hield,
hetgeen ook maar het beste is voor
dezen merkwaardigen afgevaardigde.
De heer Kuyper fleemde zoeteljjk, dat
hjj totaal was misverstaan. De
Handelingen der Kamer wezen het
echter anders nit. Enfin een ton
gentje om bestwil 1 En de heer Van
Vlijmen, de krjjgsman zoo vol moed,
beweerde, dat hjj verkeerd be
grepen was I
Het eerljjkst was de heer Bogaardt,
die verklaarde, dat hjj, die voor zes
jaar voor het eerst het Binnenhof be
trad en nooit van zjjn leven aan
politiek had gedaan, nimmer zou wil
len medewerken, om den onzaligen
schoolstrijd naar Indië over te brengen.
De reehterzyde heeft, toen Oolijn
millioenen aan de volkswelvaart wist
te onttrekken voor militaire doelein
den, gejubeld Coljjn triumphator I
Do linkerzjjde behoeft niet zoo luid
ruchtig te zjjn, doch zjj is Minister
De Waal Malefljt dankbaar, dat hjj
tegen het onzalig drjjven van Bommige
door en door verpolitieke mannen
front heeft dnrven maken.
verbergen, haastig zjjn gelaat af.
Dadelijk daarop zei hjj, terwjji hjj
den reohter van instructie weer aan
keek
Nog iets. Een moord, de ver
schrikkelijkste van alle misdaden,
moet toeh een oorzaak hebben; zelfs
de meest verdierlijkte mensch Bchrikt
zonder gegronde reden van zoo n bru
tale daad terug. Waarom dns heeft
de moordenaar van dien man daar
hem met hetzelfde vergift gedood,
waarmee Dora v. GerBtenberg maan
den geleden om het leven is gebracht
De rechter van instructie keek hem
lang zwygend aan.
In nw vraag ligt het antwoord
al opgesloten, antwoordde hjj.
Ik geloof, dat wjj allen, alleen gij uit
gezonderd, den armen Beek heftig
onrecht hebben aangedaan 1 Maar wie
kon ook vermoeden
Wat is u nn van plan te doen?
zoo viel Rudolf hem in de rede.
In naam van mjjn e'iënt moet ik u
verzoeken,geen oogenalik te verliezen.
Alberti greep een der uitgestoken
handen van Rudolf en drukte haar
warm.
(Wordt vervolgd.)
