N\ 132 1911.
Dinsdag 7 November.
98'" jaargang.
Üonkera Schaduwen.
Bij dit oo. behoort een
Bijvoegsel.
49 FEUILLETON.
i (Wordt vervolgd.)
GOESCHE
Oe uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Pr|» per kwartaal, in Goes f *,75, buiten Goes, franco f l,2S.
Afzonderlijke noainers 5 cent.
Inzending van advertentiön op Maandag en Woensdag
vóór 2 uren, op VRIJDAG vóór 12 uren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van l-5jregels50 ct., elke regel meer lOct
By directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt
de pr\js slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels h f 1,berekend.
Bewijsnummer» ceat.
Telefoonnummer 22. Directeur A. F, A. vak Setebs. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesche Courant". Hoofdredacteur W. J. C. van Santen.
SAMENWERKING.
In zijn openingsrede op de alge-
meene vergadering van den vryzin-
nig-democratischen bond, Zaterdag en
gister te Zutfen gehouden, zei de
voorzitter, de heer Herman Snijders,
o.a. deze woordenMaar dat op Ba-
menwerking bij de stembus van 1913
tnsschen liberalen (bedoeld zijn hier
de nnie-liberalen) en vrijzinnig-demo
craten zal moeten aangestuurd wor
den, mag van deze plaats nu reeds
worden gezegd. Dat de basis van
samenwerking zal moeten zjjn de
wensch, om ten spoedigste door grond
wetsherziening te komen tot algemeen
kiesrecht en tot evenredige vertegen
woordiging, ligt voor de hand."
Dat de heer Snijders tot deze uit
spraak zou komen, wy hadden
niet anders verwacht. Inderdaad be-
hooren de vooruitstrevende elemen
ten ter linkerzijde bij de stembus
van 1913 schouder aan schouder te
staan. Doch het ljjkt ons verkeerd,
nu reeds zonder meer de vrjj-liberalen
uit te schakelen. Onder hen is een
strooming merkbaar, om het conser
vatieve standpunt prijs te geven en
met name do heer Van Foreest, de
afgevaardigde voor Alkmaar, heeft
bjj de behandeling der Militie-
wet meermalen blijk gegeven dichter
bfj de unie-liberalen en vrijzinnig
democraten te staan, dan bjj de vrij
liberalen van het type-Van Karnebeek.
Al achten wjj een concentratie,
gelijk in 1905, niet gewenscht, men
trekke nü reeds de grenzen niet te
scherp.
En als algemeen kiesrecht, waaraan
vastgekoppeld de evenredige verte
genwoordiging, de inzet wordt voor
de stembus-worsteling van 1913, dan
zouden wij in alle bescheidenheid op
twee punten willen wjjzen. Allereerst,
dat algemeen kiesrecht, onder het
stelsel der evenredige vertegenwoor
diging, niet het gewenachte resultaat
zal hebben, zoo men daaraan niet
vastbindt den stemplicht. En tweo-
denseen verkiezings-program met
dit enkele punt zal velen te schraal
voorkomen. Er dient dan tevens klare
wijn geschonken te worden in zake
de verzekering van den ouden dag.
Hier zal het afdoende middel zijn
staatspensionneering.
Wy komen daar iater op terug.
Thans bepalen wij ons er toe, onze
sympathie uit te spreken, waar het
de samenwerking betreft tusschen
twee zóó verwante groepen als unie
liberalen en vrijzinnig-demoeraten.
Die samenwerking zal, en op de meest
loyale wijze, tot stand komen, alB de
Iaatsten zich hoeden voor verkeerde
sprongen, gelijk pas weer in Haarlem
b(j een gemeenteraads-verkiezing zijn
gedaan, waar de vrijzinnig-demoeraten
niet den unie-liberaai dr. Lotsy, doch
den sociaal-democraat JooBten reeds
Naar het Duitse h.
Zü scheen hem toe te lachen. Toen
hij echter nog eens dien kant uitkeek,
was zij verdwenen. Het scheen hem
een goed voorteeken, het glimlachje
van zijn bemind meisje te hebben op
gevangen i toen rekte bij zieb nog
meer uit en keek met vasten helderen
blik de jury aan. Na een inleiding,
die diende om de door den officier als
overtuigende bewijzen van schuld van
den oeklaagde aangevoerde feiten te
ontzenuwen en in wartne woorden de
onschuld van zijn cliënt bepleitce,
zei hij
Mjjn cliënt stemt volkomen toe,
dat de banknoten en de gouden ketting
in zijn huis gevonden zijn. Hij ontkent
ook niet, dat werkelijk het hem vroe
ger toe behoord hebbend graveermes
in de wond van den vermoorde is
gevonden, maar hij legt deze feiten
anders uit, dan de openbare aanklager
heeft meenon te moeten doen. Geloo-
ven wö echter ds woorden van een
tot nu toe onbesproken, algemeen ge
acht man, dat hij zelf niet weet, hoe
üjj ia het bezit is gekomen van die
artikelen van waarde, maar vermoedt,
dat zij, terwijl hj bjj zijn werkbank,
door vermooidneid overweldigd, in
alaap gevallen was, in den nacht door
bij eerste stemming steunden.
Het gaat natuurlijk niet aan, het
hooidbestnar van den vryzinnig-
democratischen bond daarvoor aan
sprakelijk te stellen het dient echter
al zjjn invloed aan te wonden, om
een herhaling van zulk een optreden
te voorkomen. En dit kan het, wanneer
het de afdeelingen in deze op haar
ernstige plichten en verplichtingen
wijst.
Van een samenwerking zal alleen
din groote kracht uitgaan, wanneer
men elkander over en weer volkomen
kan vertrouwen. En dit vertrouwen
te versterken, waar het door een min
gelukkigen en onberaden stap ge
schokt zou mogen zijn, zulks be
hoort van nn af aan de roeping te
wezen zoowel van vrijzinnig-demo
craten als van unie-liberalen.
Eerst dan kan men met gerustheid
de verkiezingen van 1913 tegemoet
gaan.
Een merkwaardige uitspraak.
Te Nunspeet gemeente Ermelo
is een nieuwe gereformeerde school
geopend. Dit op zich zelf is niets bij
zonders. De bijzondere scholen rjjzen
tegenwoordig als paddestoelen uit den
grond.
Maar wel is het zéér bijzonder, dat
het hoofd dier school, de heer Fyn-
vandraat, het gezegde van den burge
meester óók een warm voorstander
van het confessioneel onderwijs dat
de leerlingen dar christelijke schooi
op straat vaak de lastigste zjjn, moest
beamen.
De heer Fijnvandraat bad daarvoor
een hoogst merkwaardige reden ge
vonden. Hij beweerde, volgens het
verslag in de Nunspietsche Courant,
dat, waar Gods Woord in de school
gebracht wordt, de Overste dezer
wereld de duivel zyn uiterste
best doet, om het uitgestrooide zaad
in de jonge kinderharten te verstik
ken, iets, wat Satan met de leerlingen
der openbare school niet behoeft te
doen, omdat daar het woord Gods niet
geplant wordt en dat het door die
machtige werking des Satans volstrekt
geen wonder is, dat de leerlingen der
christelijke school zich op straat on-
gnnstig onderscheiden van die der
openbare school
Van do logica, waarover de heer
Fijnvandraat beschikt, staan wjj in
één woerd paf. Dat er in de middel
eeuwen zulke paedagogen bestaan
hebben, zouden wij misschien nog
kannen aannemen. Doch zulk een
uitspraak in het jaar Onzes Heeren
1911.
Het doet waarlijk komiek aan.
Maar de voorstanders van het geete-
onderwjjs zullen over deze uitspraak
weinig gesticht zijn. Want de heer
Fijnvandraat geeft niets meer of min
der te kennen, dan dat, volgens zijn
meening, de straatschenderij een on
ontkoombaar gevolg van het christe
lijk onderwijs is.
Nemen alle voorstanders deze con
sequentie voor hun rekening
het venster binnengeschoven zjjn, dan
valt het geheele, kunstig in elkaar
gezette gebouw van de aanklacht in
elkaar, en dan blijft u niets anders
over dan de eer van den gevangene
door een schitterende vrijspraak met
algemeene stemmen voor de geheele
wereld te herstellen.
De geachte officier heeft zooeven
op scherpzinnige wijze het bewijs wil
len leveren, dat de moordenaar nood
zakelijk zjjn weg over het houten
balcon en het dak van den stal ge
nomen moet hebben om in den tuin
van zjjn buurman te komen. Ik Bluit
mjj te dien opzichte bjj zijn meening
aan, maar mijns inziens heeft hij niet
den heenweg, maar den terugweg op
deze manier afgelegd, daarvan spreekt,
afgezien van andere bewijzen, alleen
al het omgebogen zjjn, om den indrnk
te geven, alsof 's nachts een man
zich van het houten baicon langs het
uithangbord naar beneden had laten
zakken. Deze bewering komt mjj
echter wat te onmogelijk voor I Afge
zien van het feit, dat men een zeer
behendig turner moet zjjn om zoo'n
kunststuk te volbrengen zonder zjjn
licnameljjk evenwicht ta verliezen,
dan zou een dergelijk misdadiger met
zooveel tegenwoordigheid van geest
zeker niet op het idee gekomen zyn
om een valsch spoor te maken, maar
zoo mogelijk liever zjjn eigen sporen
uitgewischt hebben, waarvoor tjjd in
overvloed voorhanden was.
Ik beweer dus, dat de moordenaar
na zijn misdaad over het houten bal-
B u i t c n I a n d.
DE OORLOG.
Van het oorlogsterrein valt weinig
nieuws te melden. Merkwaardig even
wel ljjkt ons in verband met den
TurkschItaliaanscben oorlog, wat
uit Athene aan de Vossische Zeitung
wordt geseind. Volgens dat bericht
zon nl. gedurende de laatste dagen
een levendige beweging merkbaar
zijn onder de Engelsche en Fransche
oorlogsschepen in de Middellandsche
Zee, tnsschen Cyprus, Syrië en Egypte.
Op Cyprus zouden de Engelschen twee
nieuwe stations voor draadlooze tele
grafie opgericht hebben. Volgens een
mededeeling zjjn troebelen van inlan
ders tegen Europeanen te verwachten.
De commandant van het Fransche
eskader, von Bairoet, verklaarde den
Tnrksehen gouverneur, dat hjj hem
verantwoordelijk stelt voor het behoud
van de orde en dat hij by het minste
teeken van onlnsten een troepenlan
ding zal doen plaats hebben. Men
meent, dat Frankrijk en Engeland
in het oosteljjk gedeelte van de Mid
dellandsche Zee verwikkelingen ver
wachten en thans maatregelen voor
iedere mogelijkheid nemen.
De Opstand In China
wordt nog maar steeds op denzelfden
voet voortgezet. Blijkens een door
onze regeeriag van den consnl-gene-
raal te Sjanghai is die stad in han
den gevallen van de opstandelingen.
De aldaar verblijvende Nederlanders
moeten ongedeerd zjjn. De opstande
lingen verstrekten geweren aan allen,
die er om verzochten, en onder wie
verscheidene Chineezen uit den ge
goeden stand waren, op de eenige voor
waarde, dat zjj 't witte insigne der
opstandelingen zouden dragen. Solda
ten met oude en nieuwe bewapening
en leden der koopmansgilden als vrij
willigers, verbroederen zich met el
kaar. Het kruithuis bjj het arsenaal
is verlaten. De pagode Lougouha is
altjjd nog in handen van een kleinen
troep loyalisten, van wie er zestig
ontvluchtten op een keizerlijke kanon
neerboot. Een kanonneerboot der op
standelingen zou zich in volle zee
bevinden voor deWousoung-forten,om
trent wier toestand men op 't oogen-
blik in het onzekere verkeert. De
handel gaat haar gang als gewoonlijk.
Do republikeinen in Portugal.
Uit Lissabon wordt d d. 3 Novem
ber aan het Berliner Tageblatt geseind
Er bestaat geen tw ijfel meer, of in de
repnblikeinsche partij is een splitsing
ontstaan. Aan één kant staat de ra
dicale oppositie onder den vroegeren
minister van justitie Costa, aan den
anderen de regeeringspartij onder
Almeida en Camacho, waarby zich ook
de onafhankelijken hebben aange
sloten. Op het congres van de repn
blikeinsche party, dat pas is geëin
digd, kwamen deze tegenstellingen
duideiyk aan den dag. Gedurende de
beraadslagingen werden voortdurend
persoonlijke vjjandeiykheden uitge-
con is heengegaan, en zich vandaar
naar beneden op straat heeft la en
zakken.
Toen hy langs het open venster
van de werkkamer ging, zag hij den
beklaagde daar zitten slapen en in
een plotselinge opwelling, om de ver
denking in een andere richting te
sturen, heeft hy de banknoten met
den ketting uit zijn zak gehaald en
ze door het venster op de werkbank
gelegd.
Nu is wel is waar het graveermes
van Beek in de borst van den ver
moorden baron gevonden en de offi
cier slaat daaruit munt tegen ïnyn
cliënt. In mün oogen is dit feit alleen
voor den vluohtigen beschouwer een
bewijs tegen den beklaagde, den on-
bevooroordeelden en verder kijkenden
beoordoelaar moet het de vaste over
tuiging geven, dat mijn cliënt onmo-
geiyk de moordenaar kan zijn.
Ik beweer met vaBte overtuiging,
dat een misdadiger, die zoo slim is
en met zooveel voorbedachten rade
een dergelijke afschuwelijke misdaad
begaat, niet nadat hy den stryd vol-
stroden heeft en alleen nog maar een
lijk voor zich ziet, plotsoling zoo bang
als oen hars wordt, zooals do open
bare aanklager ons wil doen gelooven.
Een man, die zoo'n moord begaan
heeft, moet stalen zenuwen hebben,
hö bekommert zich niet om de half
open, hem gebroken aanstarende
oogen van zijn slachtoffer. Zijn denken
en drijven is alleen daarop gericht
om zoo mogelijk alle sporen, die tot
vochten.
Het vroegere comité van de repu-
blikeinsche partij, dat de revolutie had
georganiseerd en voornamelijk bestaat
uit leden van het tegenwoordige re-
geeringsbloe, werd door Costa tot
aftreden gedwongen. Het gelukte hem
een nieuw comité te vormen, dat op
de hand van zijn partij is, en daar
door de positie van de radikale op
positie in het parlement te versterken.
Zonder twijfel beschikt het regeerings-
bloc in de Kamer over een kleine
meerderheid, maar de aanhang in het
land is niet goed georganiseerd en
een van de leiders van het bloc, de
vroegere minister Almeida, is op dit
oogenblik op een propagandatoebt in
het Noorden, die ten doel heeft, de
gematigde republikeinen over te halen
tot de oppositie tegen de uiterste
radicalen.
Costa, wiens aanhangerB voorname-
k bestaan uit deelnemers aan de
rëvolntie en nit socialisten, verklaart,
dat hy bij de heropening van de
Kamer, in het midden van November,
in het parlement een feilen veldtocht
tegen de regiering zal openen. By
verwjjt de regeering, dat zy de mo
narchisten en de vroegere monarchis
ten, wier houding tegenover de tegen
woordige regeering niet oprecht is,
beschermt. Men verwacht hevige
debatten en men is er geenszins zeker
van dat de regeering tegenover de
aanvallen van de radicalen niet het
veld zal moeten mimen.
Ten slotte nog iets over
de Marokko-kwestie,
die byna in vergetelheid is geraakt
door de andere gebeurtenissen op het
wereldtooneel. Het Marokko-verdrag
is nu Zaterdagmiddag geteekend en
bevat o.a. de volgende byzonderbeden.
Binnen den tyd van zes maanden
na de onderteekening van het verdrag
begeeft zich een technische commissie,
bestaande uit een aantal gedelegeer
den van beide regeeringen, ter plaatse,
om de grenzen, zooals in het verdrag
bepaald, vast te stellen. Uileriyk 18
maanden na de beëindiging van het
werk dezer commissie zullen de grens
palen opgezet worden. Beide regee
ringen schenken elkaar onder be
paalde voorwaarden het recht haar
spoorwegen door elkanders gebied te
verlengen. Voor Dnitschiand heeft deze
bepaling de bijzondere beteekenis, dat
de Kameroen-Bpoorwegen naar het
Oebanji-gebied verlengd kunnen wor
den. Beide regeeringen hernieuwen
nadrukkelyk de in de Berlijnsehe acte
van 26 Februari 1885 vervatte bepa
lingen over de vrijheid van scheep
vaart op den Congo en de Niger. Er
is tenslotte voorzien in het geval,
dat de grenzen van het Congo-gebied,
zooals zy in de Berlynsche Congo-acte
vastgesteld werden, in de toekomst
veranderd zullen worden. De beide
regeeringen zullen in dit geval zoowel
met elkaar als met andere mogend
heden, die de CoDgo-aute ondertee
kenden, in overleg treden.
zijn aanhouding zouden kunnen leiden,
uit te wissohen. Hy, die toch zijn
eigen instrument uitstekend moet
kennen, omdat hy zelf de letters
daarop kunstig heeft aangebracht, zal
zeker niet de onvergeeflyke domheid
hebben om in de bloedende wond het
wapen achter te laten, dat hem dadeiyk
voor de geheele wereld als den moor
denaar zou doen kennen I Ook in deze
uitweiding van den officier mis ik dus
overtuigende logica. In een roman
mag het als heel natuurlijk worden
voorgesteld, dat een verharde boos
wicht, door het wrekend zwaard
van de NemesiB getroffen, plotseling
voor de folteringen van zijn eigen
kwaad geweten vlucht en daar
door den verrader op de plaats
van de vreeselyke misdaad zelf ach
terlaat, in onzen nuchteren en prac-
tisehen tyd komt zooiets niet voor.
Een misdadiger, die de koelbloedig
heid heeft, een moord te begaan, die
beschikt ook zeker tienvoudig over
de noodlottige kalmte, die hem in Btaat
stelt de vruchten van zijn daad geheel
te plukken en zyn spoor voor zoover
het in zijn macht staat, uit te wissohen I
Bovendien gaat deze voorstelling
van den geachten officier van justitie
nog aan een andere onwaarschijnlyk-
heid mank. Gesteld, dat myn cliënt
de misdadiger is geweest, dan moet
hy toch eerst den moord begaan heb
ben en eerst daarna kon hy, daarop
wijst immers ook de geconstateerde
stryd tusschen den moordenaar en zyn
slachtoffer, er aan denken, den sleutel
Binnenland.
Vrijzinnig-Democratische Bond.
Zaterdag en gisteren heeft in de
Buiten-sociëteit te Zutfen de algemeene
vergadering plaats gehad van den
vryzinnigdemocratisehen bond. Zy
werd geopend met een rede van den
voorzitter, den heer Herman Snijders,
die o.m. samenwerking met de unie-
liberalen by de atembus van 1913 in
bet vooruitzicht stelde onder de leuze
algemeen kiesrecht on evenredige ver
tegenwoordiging. De voorzitter deelde
verder mede, dat de bond steeds groeit,
waarop de afgevaardigde voor Delft
in het midden bracht, dat van dien
groei niet is gebleken by de jongste
gemeenteraads-verkiezingen, toen ze
tels voor de party o a. die van
mr. Treub te 's-Gravenhage ver
loren gingen.
Uit het jaarverslag bleek, dat de
bond enkele afdeelingen verloor, waar
tegenover een winst van vjjf nieuwe
vereenigingen staat. Totaal zyn thans
aangesloten 56 afdeelingen met 4514
leden en 464 personeeie leden.
De bond heeft een oproeping ge
daan voor de functie van secretaris-
propagandist. Als zoodanig werd be
noemd de heer W. O. A. Koster, te
's-Gravenhage.
Gisteren was aan de orde het rap
port over de invaliditeits- en ouder-
domsvei zekering. De conclusies van
het hoofdbestuur komen in het kort
hieop neer: invaliditeits- en |ouder-
domsverzekering behooren gelijktydig
en in onderling verband te worden
geregeld de vorm zij een combinatie
van verplichte verzekering en staats
pensionneering, zoodanig, dat voor
loontrekkenden de verzekeringspre
mie voor de helft wordt betaald door
werkgevers en voor de helft door de
werklieden, met dien verstande, dat
de betaling van de premie voor de
werkenden met loonen door den Staat
wordt overgenomen. Voor niet loon
trekkenden met geringe inkomsten
gelde hetzelfde beginselhet bedrag
van de wekelyksche inkomens, waar
voor de premiebetaling door den
Staat wordt overgenomen, worde in
verband met plaatselyke omstandig
heden zoo mogelijk op 16 tot f 10
bepaald; de leeftydsgrens voor de
ouderdomsrente worde gesteld op 65
jaarde noodige middelen ter voor
ziening in de kosten dezer verzekering
mogen in geen geval worden gevonden
door verhooging van invoerrechten,
doch door toepassing van de beginselen
omtrent het belastingwezen, opgeno
men in het werkprogram van den
vryzinnig-democratischen bond.
Verschillende amendementen waren
op de conclusies van het hoofdbestuur
ingediend. Sommige afdeelingen wil
den invaliditeit en ouderdom als twee
ongelyksoortige grootheden behandeld
zien, andere bepleitten het stelsel van
staatspensionneering, weer andere
wenschten de vrygestelde loonen van
premiebetaling naar de plaatselyke
van de braDdkast onder het hoofdkus
sen vandaan te halen en aan het
openen en plunderen van de brand
kast beginnen.
Het zon zoodoende iemand, die koel
bloedigheid genoeg bezat voor deze
zeer tydroovende bezigheid, zeker
heel gemakkelijk gevallen zyn, eerst
het graveermes weer by zich te steken
om zoo het grootste bewya tegen hem
nit de wereld te helpen. Ik geloof, dat
er niemand hier in de zaal is, die aan de
toerekenbaarheid van myn cliënt twij
felt zooiets zou echter aan het werk
van een krankzinnige doen denken.
Kunnen wy echter met dit denkbeeld
van den officier niet instemmen, dan
vervalt ook zyn verklaring van het
ontstaan der druppels kaarsvet. Met
fijne berekening heeft de aanklager
het hoofdargument van myn verdedi
ging vooruit willen afsnijden en on
mogelijk maken, ik bedoel n 1. het
bloedige handspoor in de gang tus
schen de kamers der vermoorden. Of
schoon hy u dit spoor roerend schil
derde als afkomstig van den door be
rouw gekwelden moordenaar, wilde
hij u de overtuiging bybrengen, dat
de Btruikelende misdadiger onmoge
lijk een flink houvast op den garg-
looper kon krygen. Met andere woon
den, hij wilde voor u het ongehoord
groote, onomstootelijke onderscheid
tusschen het gevonden spoor en de
hand van myn cliënt verkleinen en
als heel gering doen voorkomen.