N°. 130 1911.
Donderdag 2 November.
98s"' jaargang.
Donkere Schaduwen.
FEUILLETON.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Vfoensdag- ea Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, in Goes f 0,75s kuiten Goes, franco 1,29.
Afzonderlijks nomnsers 5 cent.
inzending van alvertentlën ep Maandag en Woensdag
vóór a uren, op VRIJDAG vóór 12 uren.
Telefoonnummer 23. Directeur a. f. a. van Setbes. Uitgave van de Naaml. Vennootschap Goesche Courant". Hoofdredacteur w. j. C. van Santen.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van l-5jregels 50 ct., elke' regel'meer' lOct
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt
de prijs slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—10 regels A 1,— berekend.
Bewijsnummers 5 cent.
Ter Inleiding'.
Het is niet meer dan natuurlijk, als
een vreemde, die binnenkomt, zich
met een enkel woord voorstelt. In de
kortheid is dikwerf kracht te vinden.
Om die reden willen wü dan ook
kort zijn.
Geheel vreemd zjjn wjj voor de le
zers van de Goesche Courant niet, al
strekt de bekendheid zich slechts
alleen uit tot den naam, vóór eenige
maanden in dit blad genoemd. Doch
met den klassieken dichter Shakes
peare zouden wjj kunnen zeggen
Wat beduidt een naam? Hjj kan veel
zeggen en ook niets. Trouwensop
een naam komt het niet aan. Wij
hebben slechts met één zaak rekening
te houdenmet het beginsel.
Nu wij het hoofdredacteurschap van
de Goesche Courant aanvaarden, van
het blad, dat van zoo velen drie maal
per week de trouwe gast is, ontveinzen
wfj ons niet, dat een gewichtige taak
ons op de schouders is gelegd. Maar
ook een zeer dankbare taak. Want
wij kunnen onze beste krachten geven
aan het beginsel, dat ons dierbaar is
wij kunnen werken in het belang der
vrijzinnige zaak, in het belang van
ons volk, dat, door een hoogst afkeu
renswaardige en verre van eerlijke
agitatie, van de vryzuinigneid een
averechtsche voorstelling heeft ge
kregen.
Niet als persoon hebben wij dus
behoefte, ons voor te stellen. Wel als
drager van beginselen. Hoe die zijn,
wij behoeven het niet nader uiteen
te zetten.
Wij weten, dat er velen anders
denken dan wij. Dit kan niet anders
en wjj verheugen ons er over. Als
alle menschen één en dezelfde geijkte
meening op politiek gebied hadden,
het zou er waarlijk voor de algemeene
zaak droevig uitzien. Wrijving moet
er wezen. Door het wisselen van ge
dachten komt men tot onderzoek. En
door onderzoek tot kennis.
Laten wij, met dit inleidings-artikel,
op den voorgrond stellen, dat elke
overtuiging, eerlijk voorgedragen,
onzen eerbied heeft. Wij zullen natuur
lijk onvermoeid trachten, de twijfelaars
aan onze zijde te krijgen, de onver
schilligen op te wekken, de ontmoe
digden met nieuwe hoop te bezielen.
Dit gaat zóó maar niet. Men zal ons
bestrijden, meening tegenover meening,
beginsel tegenover beginsel plaatsen.
Niet los laten, wat men bezit.
Het is goed. Waar wij sterk en
overtuigd staan in ons beginsel,
vreezen wij don strijd niet. Wjj wen-
schen hem zelfs. En om nu onmiddel
lijk maar klaren wjjn te schenken
wjj zullen nooit nalaten de aandacht
te vestigen op het verkeerde, dat zoo
wel door onze politieke vrienden als
politieke tegenstanders wordt gedaan
Kecht door zee, w(j zijn er innig
van overtuigd, dat men in Zeeland
niet anders wil.
47
Naar het Duitse h.
Dat zijn allemaal onbedrieglijke
teekenen, dat zij dien avond niet al
leen geweest kan zijn, maar expres
het personeel verlof heeft gegeven,
om geen getuigen te hebben bij haar
heimelijke ontmoeting, die, volgens
gelijkluidende getuigenissen van de
dienstboden niet de eerste geweest
moet zijn.
Nu is de vraagwie kan deze
geheimzinnige bezoeker en waarschijn
lijke moordenaar van baron v. Engler
geweest zijn
Ik geloof, dat u, edelachtbare jury,
na het voorafgaande, do beantwoor
ding van deze vraag niet zwaar kan
vallen. Het hindert mij, de herinne
ring aan een weerlooze doode al
was 't alleen met het oog op haar
geachte, nog levende bloedverwanten
te moe.en bezoedelen, maar ik kan
het niet vermijden, te beweren, dat
deze Dora v. Gerstenberg, die veel
menschenkennis gehad moet hebben,
op het gelaat van den beklaagde de
vertwijfelde beslistheid moet hebben
gelezen, waartoe zy feitelijk zelf ook
in staat is geweest. Wie weet hoe zij
er toe gekomen is nador kennis met
hom te maken, zjj ging immers dage
lijks door het huis, waarvan Beek de
havenverdieping bewoonde. De getui
Het is te betreuren, dat de strijd op
politiek terrein in de laatste jaren zoo
vertroebeld is. Men heeft van rechts
in dien strijd elementen gehaald, welke
er niet thuis behoorden. Wjj behoeven
ons niet nader uit te drukken de lezer
begrijpt ons. En met ons zal hij de
de zekerheid bezitten, dat het wapen,
zoo verderflijk gebleken, zich een
maal wie weet, hoe spoedig I zal
keeren tegen hem, die het hanteerde
en nog steeds te hanteeren poogt.
Onzen politieken tegenstanders ge
ven wy dus gaarne kamp.
Wjj zullen strijden op ridderlijke
wijze en verwachten dit van hen, die
op staatkundig gebied tegenover ons
staan. Niet met handigheidjes, een
publicist onwaardig, moet men het
lezend publiek, dat den schrijver ver
trouwt, om den tuin probeeren te
leiden. Heeft men zich vergist, ver
galoppeerd en is dwalen niet men-
schelijk men bekenne het ruiterlijk.
Bis vincit qui se vincit. De schoonste
overwinning behaalt men in den regel
op zichzelven.
Hecht door zee, het zal ons
devies zijn.
Onze politieke tegenstanders
mogen wy anders verwachten
zullen zich ook aan dit devies houden.
Zij moeten dit, willen zjj in waarheid
voorlichters des volks z(jn.
En nu wij onzen weg hebben afge
bakend een verzoek. Wy zullen van
velen medewerking behoeven. Ont
houdt die ons niet, Maar laat ons
schouder aan schouder staan, om het
blad, hetwelk de sympathie van hon
derden en nogmaals honderdon heeft,
dat zich in dienst heeft gesteld van
de vrijzinnige zaak, tot een steeds
hooger peil te brengen. Indien allen
medewerken, wat kunnen wjj dan
niet bereiken I
Wij rekenen op die allen. Eendracht
maakt macht. En wat er ook voor
geschil moge zjjn, oneindig veel
meer is er, wat ons samenhoudt Wan
neer daarop gelet wordt, zal alles
goed gaan.
Zóó aanvaarden wjj onze taak, een
taak, welke ons licht wordt gemaakt,
als de talrjjke vrienden van de Goesche
Courant onze krachten willen aan
vullen, waar die ooit te kort mochten
schieten. Wjj staan ten slotte onder
één vaandel. En trouw te blijven aan
dit vaandel, het moet van nu af
aan een goed, een mooi stuk van ons
politiek leven zijn.
Buitenland.
DE OORLOG.
De laatste berichten omtrent den
Turksch-Itallaanschen oorlog geven
maar al te duidelijk te kennen, dat
de Italianen het hard te verantwoor
den hebben. En dat, terwijl het
Turksehe leger nog niet eens in z'n
geheel aan den strijd deelneemt. Uit
alles is het te meraen, hoe Turkjje
gen hebben wel gezegd, dat hun van
oen naderen omgang van de freule
met Beek niets bekend is geworden,
maar dat is ook heelemaal niet noodig
Het is zelfs heel waarschijnlijk aan
te nemen, dat de bondgenooten als
zy werkelijk samen het plan voor de
misdaad hebben gemaakt, elkaar voor
het oog der wereld gemeden hebben,
om alle verdenking buiten te sluiten.
Waarom zou de doode den beklaagde
niet tot het kwade overgehaald heb
ben Ik zeg niet, dat zij vooruit be
sloten hadden een moord te begaan,
maar Dora v. Gerstenberg wordt al
gemeen als een hebzuchtige en zelf
zuchtige vrouw afgeschilderd. Haar
oom was ernstig ziek, hjj kon heel
spoedig sterven. Misschien heeft zjj
vertrouwd, dat zjj zjjn eenige erfge
name zou zjjnmisschien wilde zij
alleen het testament inzien, waarvan
zij wist, dat het in de brandkast be
waard werd. Vrijwillig zou deze haar
zeker het testament niet hebban laten
zien, dat hebben wjj van de getuigen
kunnen hooren.
Het wantrouwen van baron v. Eng
Ier tegenover zijn nicht was zoo groot,
dat de dienaar freule Dora 's a vonds
niet eens alleen de slaapkamer van
zjjn meester mocht laten binnengaan
Wie weet nu, welke bepalingen 't
testament bevat! Misschien is de
gedachte om haar oom te vermoorden
eerst na kennisneming van den inhoud
van het tostament gerijpt. God alleen,
die in het verborgene ziet, kent de
waarheid in dit geval.
Maar met bijna onomatootelyke ze
de inlanders op zjjn hand heeft en
dezen doen voortdurend den Italianen
leeljjk afbreuk, zoodat dezen al heel
wat minder uit de hoogte op hun
vjjanden beginnen neer te zien en
door de bondgenooten vredesvoorstel
len laten doen, die voor Turkije veel
voordeeliger zyn dan de voorwaarden
van het ultimatum. De Stamboelsche
regeering wil nu evenwel van geen
onderhandelen weten, bewust als ze
zich is, dat Italië nog wel een toontje
lager zal gaan zingen. Mag men de
geruchten gelooven, dan jis Turkjje
druk bezig zjjn strijdkrachten te con-
centreeren teneinde een directen
aanval op Tripolis
te doen en te trachten die stad te
heroveren. Vandaag of morgen mag
men dien grooten slag verwachten.
Volgens laatste telegrammen zou
Tripolis reeds weer gevallen zjjn 1
Wat men nog van de beweging in
China heeft te wachten, isalmoeilyk
te voorspellen.
De actie van opstandelingen uit
Teyoeanfoe, die zich hebben meester
gemaakt van een gedeelte van den
Peking-Uankou spoorweg, heeft in
regeeringskringen groote consternatie
gewekt. Uit Poking worden in groote
haast troepen gezonden naar de pro
vincie öjansi. Andere troepen maken
toebereidselen voor de verdediging
van Pexing. De autoriteiten onder de
Mantsjoes zyn door een panischen
schrik bevangen en maken zich gereed
om te vluchten. Een correspondent
van Renter's Agentschap te Saiskont-
sjen, seiude d.d. Zondag, dat het ge
vecht tot herovering van Hankou reeds
drie dagen duurde. De opstandelingen
hielden in één richting nog stand. Uit
de mededeelingen van soldaten, die
gewond uit het gevecht waren terug
gekeerd, bljjkt, dat vooral het gevecht
van Vrydag bjj de inbezitneming van
Loeisjiamia verwoed is geweest. De
opstandelingen hadden daar moedig
stand gehouden en hadden van de
daken der huizen
een moordend vuur
gericht op do regeeringstroepen. De
rebellen trokken niet eer terug, vóór
zjj daartoe ten slotte door het geschut
vuur der regeeringstroepen waren ge
dwongen. Zaterdagmiddag tegen
twaalf uur werd de strjjd hervatde
regeeringstroepen bezetten toen Tats-
jemen. Zondag werd de stad Hankou
door de regeeringstroepen bezet, die
daartoe tot aan de borst door het wa
ter moesten waden. Zjj schoten de
opstandelingen bjj troepen neer. Tot
vier uur 's middags duurde het gevecht
in de stad zelf. Later duurde het nog
voort in de richting van Kweisjan.
In een keizerlijk edict maakt de
Kroon verontschuldigingen vóórhaar
in het verleden begane verzuimen,
en staat de onmiddellijke invoering
van een grondwet toe, ook de instel
lingvan een verantwoordelijk Kabinet,
kerheid mogen wjj aannemen, dat de
doode dezen beklaagde, dien zij als
oen even beslist dan als een vertwijfeld
mensen had leeren kennen, tot den
moord heeft aangezet en dat hjj ook
de verschrikkelijke misdaad begaan
heeft.
Hy heeft dus de bloedige daad vol
bracht. Niets viel hem gemakkelijker,
dan voorop gesteld de medeplich
tigheid van Dora in het huis te
komen. Zyn medeplichtige had den
sleutel voor de achterpoortop een
vooruit afgesproken teeken opende zjj
hem de deur in den scheidingsmuur,
liet hem het huis binnen en geleidde
hem naar de bovenvertrekken. Daar
vermoorde Beek den hulploozen,
zwakken man 1 Een korte, heftige
strijd is daaraan voorafgegaan. De
moordenaar echter, misschien met
de brandende kaars in de eene hand,
holt, na zijn daad verricht te hebben,
naar de naastbyzynde werkkamer.
Eerst had hij den sleutel van de brand
kast ouder het hoofdkussen van den
vermoorde vandaan gehaald, daarvan
getuigt de gekromde houdiug der
vingers, der het hoofdkussen kramp
achtig omklemd houdende handen
van den vermoorde.
Toen hoeft Beek de brandkast ge
opend. Toen is zjjn geweten toch
zeker beginnen te spreken, de gedach
te aan het ljjk van zjjn slachtoffer in
de aangrenzende kamer heeft hem
verontrust 1 Zjjn handen begonnen te
beven. Hy kon den kandelaar niet
meer recht houden, er vielen druppels
I kaarsvet op den grond, dia ook den
waarin geen vertegenwoordigers van
den hoogen adel (krachtens hun adel)
zitting zullen hebben. Voorts wordt
in het Keizerlijk decreet amnestie toe
gezegd aan de opstandelingen en aan
hen, die zich aan politieke vergrijpen
hebben schuldig gemaakt.
Omtrent
de monarchistenwoelingen
wordt uit Lissabon aan het Berliner
Tageblatt gemeldOp het oogenblik is
in de krijgsverrichtingen van de mo
narchisten aan de grens een stilstand
ingetreden. De regeering is er echter
van overtuigd, dat het plan om een
tweede poging tot herstel van de
monarchie te doen, niet door de mo
narchisten is opgegeven, en ofschoon
zij een succes van de royalisten voor
uitgesloten houdt, zet zjj het bewaken
van de geheele grens voort en staan in
het grensgebied ongeveer 20.000 man
met 130 kanonnen. Alle oorlogssche
pen zijn gereed om uit te varen en
liggen dag en nacht onder stoom.
Natuurlijk veroorzaakt de actie van
de regeering reusachtige uitgaven
daarbij is de staatskas reeds uitgeput.
Volgens de laatste berichten hebben
de royalisten zich in kleine afdeelin-
gen gesplitst, die in dorpen rondom
Orense (Spanje) zijn ingekwartierd en
wel in 12 groepen. De afdeelingen
kunnen zich natuurlijk elk oogenblik
vereenigen. De wapenen zjjn grooten-
deels verborgen in de kloosters van
de Karmelieter- en Franciskaner mon
niken in'de nabijheid. Aldaar houden
zich ook leiders der royalisten op.
Prins Frans van Braganza werkt
naar het schijnt voor zjjn eigen be
langen ten koste van den onttroonden
koning Manuel. Hjj moet in de laatste
week niettegenstaande de waakzaam
heid der republikeinen tweemaal het
Portugeesche grondgebied hebben be
treden om met de Portugeesche mo
narchisten te onderhandelen. Hy wil
een manifest uitvaardigen om te ver
klaren, dat de republiek niet aan de
verwachting heeft beantwoord en de
verzekering te geven, dat wanneer
hjj tot koning zal worden gekozen,
alle Portugeezen volledige vrijheid
zullen hebben.
Binnenland.
Evenredige vertegenwoordiging.
Eenige heeren te Apeldoorn zullen
een adres tot H. M. de Koningin rich
ten, waarin gezegd wordt, dat uit de
dit jaar gehouden verkiezingen voor
de gemeenteraden weder gebleken is,
dat zeer vele kiezers geen invloed
kunnen uitoefenen op den uitslag der
stemming,
dat dan ook die uitslag in den re
gel niet overeenkomt met den uit de
stemmencjjfers gebleken wensch der
kiezers,
dat daarin verbetering kan worden
gebracht door invoering van even
redige vertegenwoordiging.
voet van de brandkast bezoedelden.
Hieruit stal hjj nu haastig wat hem
het eerst in 't oog viel. Hjj was nog
zoo voorzichtig om de voor hem waar-
delooze pandbrieven te laten liggen.
Hjj nam het baar geld en de kostbare
amethyBten ketting. Zjjn bevende han
den lieten den ketting vallen, daarbjj
kwam hy terecht in een der reten
van de brandkast, met geweld trok
de met bloed bevlekte hand van den
moordenaar hem er uit, hjj lette er niet
op, dat er stukken afbraken, zoo vlug
hjj kon, stak hjj de buit in den
zak. Toen trok hjj den sleutel uit de
kast, legde hem er binnen in, misschien
was de deur ook maar toevallig dicht
geslagen, in 't kort, hjj ging naar zjjn
medeplichtige terug, die in haar kamer
op hem wachtte. Toen hjj de kamer
van den moord doorliep en de ge
broken oogen van zyn slachtoffer hem
aanstaarden, heeft hem zeker een
gevoel van doodsangst aangegrepen,
hjj dacht er niet meer aan het ver-
raderljjk wapen uit de wond te trek
ken, het wilde dier was een kind ge
worden. Nog steeds in duizend angsten
holde hjj de gang door. Met zjjn met
bloed bevlekte hand tastte hjj om zich
heen, omdat de vlugge beweging de
kaars deed flikkeren en niets meer
dan een onzeker lichtschjjnsel ver
spreidde. Hjj is daarbjj zeker ge
struikeld, zjjn hand is eenige seconden
lang blijven rusten op den looper van
de gang, waarbij zich het spoor van
zjjn hand afteekende. Misschien, dat
hjj onder het vallen bjj zjjn poging
ij om te blyven staan met de hand op
Redenen waarom adr. verzoeken,
het initiatief voor de invoering van
eenig evenredigheidsstelsel betref
fende de verkiezingen voor de ge
meenteraden te willen nemen.
Tegeljjkertjjd zullen in alle gemeen
ten des lands ljjsten ter teekening ge
legd worden, ter ondersteuning van
dit verzoek.
Chr. Nat. Werkmansbond.
Bovengenoemde bond hield gisteren te
Utrechtzjjn zestiende jaarvergadering.
Bljjkens het jaarverslag bedroegen
dn inkomsten f 1312,29 en de uitgaven
f 723,74zoodat er een batig saldo
is van f 588,54 Va i in de reservekas ie
thans f 1697,13. Aan de Koningin werd
een telegram met betuiging van hulde
en trouw gezonden. De bond telt thans
141 afd., dat is 13 meer dan het vorig
jaar, met ruim 12000 leden. De aftr.
bestuursleden werden herkozen.
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER.
De Tweede Kamer heeft zich gis
teren onledig gehouden met de kwes
tie te bespreken of geesteljiken en
a.s. geestelijken al dan niet zullen
dienen en of nog vrijstelling zal wor
den verleend wegens kostwinnerschap.
Dhr. Duys hield een ellenlange
speech, waarin hjj op de hem eigen
spottende manier betoogde, dat het
juist een goede maatregel zou zjjn,
ook de geestelijkheid in te lijven,
die het leeuwenaandeel zou kunnen
hebben in de administratietroepen,
alias militaire werkers. Het bezwaar,
dat hun studie er onder zou ljjden,
acht spr. denkbeeldig, daar de gees
telijken in hun vacantie kunnen die
nen, wat andere categorieën niet
kunnen. Het andere bezwaar, om de
wapenen te dragen, is geen gemoeds
bezwaar en de kerk heeft zich te on
derwerpen aan de landswetten.
Dhr. Verhey verdedigde het amen-
dement-Thomson c.s. om de vrijstel
ling voor kostwinners te laten ver
vallen, ook met het oog op de moei
lijkheid om het kostwinnerschap te
beoordeelen, en zou liever vergoeding
geven.
Dhr. Thomson acht geen verande
ring noodig in de vrijstelling van
geeBteljjkende vergoedingen voor
kostwinners moeten z. i. niet te ver
uitgebreid worden, waarom hjj een
juiste omschrijving van het begrip
kostwinner noodzakelijk oordeelt.
Dhr. Lieftinck, oud-predikant, wil
van vrijstelling der a.s. geestelijken
niet hooren. Door te dienen zullen zjj
hun blik verruimen, meent spr., ter
wijl de staat niet te maken heeft met
gemoedsbezwaren, door de kerk opge
legd.
Dhrn. Dugmaer van Twist en De
Visser pleitten voor vrijstelling.
den looper uitgegleden is en het spoor
van zijn vingers daardoor langer is
geworden, misschien ook dat hjj de
hand in een wonderlijke houding hield,
zoodat zjj zich maar onduidelijk af
teekende j de nauwkeurige nametingen
van het bloedspoor hebben doen zien,
dat zjj met de hand van den gevangene
niet overeenkomen.
Maar wat beteekent dit schijnbare
bewijs décharge tegenover alle an
dere verpletterende bewijzen, die tegen
den beklaagde getuigenDe verdedi
ging zal natuurlijk van dit punt uit
gaan. Zjj zal u, edelachtbare jury,
trachten te bewjjzen, dat noodzake
lijk een ander de moordenaar geweest
moet zjjn. Zjj zal, omdat zjj geen kans
ziet den beklaagde volkomen schoon
te wasschen, hem trachten voor te
stellen, als iemand, die maar zijdelings
bjj den moord betrokken was, terwjjl
de ware moordenaar de veelbesproken
„groote onbekende" moet zjjn geweest.
Zjj zal u verder, mjjne heeren, een
wonderlijke geschiedenis vertellen van
een brief van den eigenlijken moor
denaar en van diens teiugzenden der
ontbrekende banknoten, zoowel als
van het slot van den amethystenket-
ting. Maar, edelachtbare jury, ik ver
zoek u, weeB onbevangen en voor
zichtig in uw oordeel 1
De dochter van den beklaagde is
als getuige gehoord en zjj heeft
ik wil dat gaarne toestemmen een
heel gunstigen indrnk gemaakt.
(Wordt vervolgd
