N\ 123 1911.
Diosdag 17 October.
988M jaargang.
0ËSC1IÜ
101 l(A\T.
Telefoonnummer 22. Directeur A. F. A. van Setbbs. Uitgave van de Naaml. Venuootschap „Goesche Courant".
Da uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prjjs per kwartaal, in Goes f 0,73, buiten Goes, franco i,25.
Afzonderlijke nomtners 5 cent.
Inzending van advertentlën op Maandag en Woensdag
vóór 2 uren, op VRIJ a AG vóór 12 uren.
De prjjs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 et., elke' regeljmeer! lOct
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt
de prijs slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels h 1,berekend.
Bewijsnummers 5 cent.
inhoud van een geheime overeen
komst openbaar, die tnssehen Don
Mannel en den troonpretendent prins
Miguel van Braganza moet bestaan.
Volgens dit verdrag zal, indien de
monarchisten overwinnen, een volks
stemming in Portugal er over beslis
sen of Manuel of Mignel koning van
Portugal wordt. Als Manuel weder op
den troon wordt hersteld, zal de wet
over de verbanning van de familie
Braganza worden ingetrokken en de
heele familie weer als koninklijke
prinsen naar Portugal terugkeeren.
Z{j zullen jaarlijks 240,000 gulden
aan apanage genieten. Voor hot ge
val, dat -Vlanuel en zijn oom, de hertog
van Oporto, kinderloos mochten over
lijden, zal de oudste zoon van Miguei,
die met de Amerikaansche Anita Ste
wart is gehnwd, den troon bestijgen.
Als Mignel den troon zon bestijgen,
zal er een groote schadeloosstelling
aan Manuel en aan den hertog van
Oporto worden uitbetaald.
Het geziene blad Novidades meldt,
dat er een stuk in beslag genomen
is, dat zou bewijzen, dat de royalis
ten 180,000 gulden onder de troepen
hebben verdeeld, opdat deze niet op
hen zouden schieten. Deze publicatie
wekt groot opzien.
De regeering heeft een onderzoek
ingesteld. De autoriteiten hebben ge
constateerd, dat kapitein Coueeiro de
BrazilaanBche monarchisten gevraagd
beeft hem nog een half milliuen pond
sterling te zenden. H(j verzekerde,
dat dit het laatste geld was, dat hi]
verlangde. De Brazilianen zonden het
geld. De pers maakt een afschrift
openbaar van de kwitantie van Cou
eeiro, die als volgt luidt: „Ontvan
gen van het monarchistische comité
in Brazilië 500,000 pond, die ik terug
betalen zal door het herstel van de
monarchie in Portugal of met mjjn
leven."
De royalisten ondernamen in den
nacht, onder de bescherming van
duisternis en regen, een nieuwen aan
val tegen Vinhaes. De repnblikeinsche
troepen waren echter op hnn hoede
en het gelakte hun de royalisten in
te slniten. Deze moesten terugtrekken
en braken door den kring heen en
vluchtten naar Serra da Coroa, dat een
halve mjjl van de Spaansehe grens
afligt. Het aantal dooden en gewonden
is onbekend, maar het gevecht was
zeer hevig. Een afdeeling royalisten
houdt een strategische positie in het
gebergte Serra da Coroa en versterkt
die met loopgraven en schansen. Men
houdt deze positie voor onneembaar,
te meer daar de royalisten voor den
geheelen winter van proviand voorzier.
zjjn. Ongeveer 250 man van hun man
nen zjjn gedeserteerd. Velen daarvan
zjjn door de Portugeesche troepen
opgepakt. De regeering heeft 1500
Carbonado's naar het Noorden ge
zonden, om de grensdistricten te be
waken j
Volgens de laatste berichten trok
een deel van de royalisten uit Serra
da Coroa naar Spanje terug, keerde
echter in grooten getale op Portugeesch
gebied terug en staat met 2500 man
in de nabijheid van Segnirei, ongeveer
30 kilometer van C naves.
Het blad Capital bericht, dat zich
thans 4000 goed gewapende royalisten
aan de grenzen bevinden. Zij schijnen
echter zeer ontmoedigd te zijn.
Uit Lissabon wordt geseind: De
regeering heeft besloten om de bur
gerlijke overheid in het distriet Bra
ganza door de militaire overheid te
vervangen. De royalisten hebben twee
nieuwe aanvallen gedaan, maar het is
onmogelijk om bijzonderheden te ver
melden. Onder de hier aangekomen
gevangenen bevonden zieh ook graaf
Restello, die een groote som voor de
armen aangeboden heeft, mits hy niet
met de andere gevangenen door de
stad zon worden gevoerd. De regee
ring heeft dit aanbod evenwel afge
slagen.
binnenland-
De ramp in Zeeland.
De Londensche berichtgever van
het Bbl. meldt
„Onze consul-generaal, de heer H.
S. J. Maas, heeft het initiatief genomen
onder zijn landgenooten hier gelden
bijeen te orengen tot hulp aan degenen,
die door den orkaan van 30 September
te Brninisse en elders in Zeeland zoo
zwaar getroffen werden."
Door de te Kampen wonende Zeen-
wen is een commissie gevormd om
met welwillende medewerking van
Kamper jongedames, giften te doen
inzamelen voor de getroffenen in
Zeeland.
School en Kerk.
Traktementeverbetering.
Het provinciaal college van toezicht
op het beheer der kerkelijke goederen
eu fondsen van de Hervormde Ge
meenten in Zeeland, heeft een cir
culaire uitgevaardigd aan de kerk
voogdijen in die provincie, waarin ten
sterkste aangedrongen wordt op ver
hooging der predikantstraktementen.
De centrale commissie voor de ver
hooging der predikantstraktementen
heeft besloten de eommissie uit te
breiden met drie leden en noodigde
daartoe nit, dr. Bruins te Idaard, ds.
Groot Enzerink te Leeuwarden en dr.
de Lind van Wij gaarden te Putten
De Alg. Synode en het Alg. college
v. Toezicht znllen gevraagd worden,
zich in de oommissie te doen verte
genwoordigen.
In 227 predikantsplaatsen bedraagt
het traktement minder dan f 1050.—
Landbouw, Veeteelt en
Vhscherij.
Bijenteelt.
Ofschoon de aecynsvrije sll ker wel
wat laat is ontvangen, hebben de
bijenvolken de suikeroplossing toch
nog spoedig opgehaald. Vele imkers
hadden zich al bezorgd gemaakt, dat
't by de verlaagde temperatuur uiterst
langzaam zou gaan.
Dank zy 't nn en dan zonnige weer
vliegen de byen van tijd tot tyd nog
lustig rond, ja, wat meer zegtze
brengen ook nog stuifmeel aan.
„Zouden er dan nu nog genoeg
bloemen zijn, welke door de bijen
bevlogen kannen worden Zeker. We
zagen hedenmiddag nog vrij wat bijen
op de door den regen opgefleurde
heidebloempjes ook op de thans
bloeiende klimopplanten krioelt 't vaak
van onze yverige diertjes. Ofschoon
de weersgesteldheid, zooals we reeds
schreven, thans nog telkens vrij sun
stig is, langzaam maar zeker nadert
toch de rusttyd der byen.
Voor 't zoover is, moeten we onze
volken in korven en kasten zorgvul
dig hebben ingewinterd.
In de eerste plaats moet elke byen-
kolonie onverschillig in welke wo
ning voldoenden wintervoorraad
hebben. Verder moeten de vlieggaten,
zoowel bij bijenkasten, als by boog
korven en gewone korven, aanmerke
lijk worden verkleind. Gedurende 't
koude jaargetijde late men geon twee
vlieggaten open 't bovenste dient, ter
vermijding van te sterke afkoeling,
terdege te worden dichtgemaakt.
Onder de gewone korven en zoo
noodig ook onder de boogkorven,
legge men takjes van een jenever-
bessen6truik, of andere takjes met
scherpe naalden, ten einde daardoor
de muizen af te schrikken. Een bin
nengeslopen muis vernielt niet alleen
de honigraten, ze doet zieh ook te
goed aan 't zoete vocht. En, wat nog
wel 't ergste is, ze verontrust ook
telkens de byen. Van een bijenkolonie,
in welker woning een muts zich eeni-
gen tyd heeft opgehouden, komt ge-
wooniyk niet veel terecht.
Verleden voorjaar liet een imker
my een zwak bevolkten korf zien,
waarin een doode muis, bekneld tns
sehen twee spyitjes. De byen hadden
om de brutale indringster, nadat ze
bezweken was, kleefwas en raat aan
gebracht, en wel zoodanig, dat de
muis geheel ingesloten was. Waar
schijnlijk hadden de byen geen kans
gezien, om de muis te verwyderen
nu moest ze maar op bovengenoemde
manier aan haar oog onttrokken wor
den, waarbij tegeiyk werd verhinderd,
dat een sehadeiyke lucht tot de bijen
doordrong.
Thans hebben wij nog de inwinte-
ring der byenvolken, welke in kasten
verblijven, te behandelen.
In 't algemeen kan worden gezegd,
dat de bijen in die woningen 't best
znllen overwinteren, waar ze, by vol
doend voedsel, een ruimte hebben
overeenkomstig de volkssterkte en
waar ze 't noch te koud, noeh te warm
hebben.
De gevulde honigraampjes moeten
op den bepaalden afstand naast elkan
der hangen. Met een verkleinplank
worde de inwendige ruimte geregeld.
Hoe dichter de byen 's winters bij
elkander vertoeven, hoe beter. Enkel
wandige byenkasten hebben eene flinke
bedekking noodig aan alle zyden. Op
dubbelwandige, waarin de bijen aan
de bovenzijde worden behandeld,
legge men tnssehen de raampjes en
't deksel een kassen van koehaar of
vilt, of een stroomat.
By de Albertikast en andere soorten,
waarin de koloniën aan de achterzijde
worden nagezien, brenge men de
kussens of de stroomatten aan de
binnenzijde van den achterwand.
Daar waar van een verkleinplank
gebruik wordt gemaakt, kan de ont
stane opene ruimte worden aange
vuld met papier, houtwol, enz. Een
stnkje ongebluschte kalk kan daar
eveneens worden neergelegd, waarin
't overtollige vocht kan trekken.
Een te lage temperatuur, onver
schillig in welke by en won mg, nood
zaakt de bijen meer warmte op te
wekken, dat wil hier zeggen, dat ze
daardoor als 't ware gedrongen wor
den meer voedsel tot zich te nemen.
Een te hooge warmtegraad in den
winter is echter ook niet goed, want
daardoor worden de bijen aangezet
tot bewegingde stofwisseling neemt
daardoor sterk toe en een rnimer
voedselverbrnik is ook daarvan 't
gevolg. Hierbij komt nog, dat eene
sterke opneming van voedsel leidt
tot ontlasting van overtollige stoffen
en als 't nn buiten daarvoor te kond
is, worden de raten en wanden der
bijenwoningen met de uitwerpselen
der byen verontreinigd, een onzuivere
lucht is dag en nacht in de byen-
woning en ziekte of kwijning van
't byenvolk kunnen daaruit voortko
men. De byenvolken moeteD 't dus
niet te kil, maar ook niet te warm
in hnnne verblijven hebben, als straks
de winter regeert.
Uit de Pers.
Dr. Bronsveld-kroniek.
Dr. Bronsveld, de bekende Utrecht-
sche predikant, beeft het in zijn jongste
kroniek in de Stemmen voor waarheid
en vrede over de zaken, die in Sep
tember in Den Haag zyn geschied.
Hij betreurt het, dat de Koningin zich
zelfs dan terugtrekt als wet en traditie
Haar roepen om onder ons te ver-
Buitenland.
DE OORLOG.
De lectuur der berichten over de
gebeurtenissen in Tripolis is thans niet
alleen gelijk de laatste week reeds
het geval geweest is weinig be
langwekkend, maar zij begint bepaald
weerzinwekkend te worden. Dat heb
ben wy te danken aan de zelfver
heerlijking der Italianen, die niet
beter weten te doen dan aan hun
bladen berichten te seinen als deze
dat de soldaten, die in Tripolis worden
ontscheept zulk een voortreffelyken
Indruk maken op de ;inboorhngen
dat deze bet martiale uiterlijk der
Italianen bewonderen, hen met ontzag
en zolts met vreugde begroeten, als
hun bevrijders van onder het Turkaehe
juk. De proclamatie van den gouver
neur zon een nitmnntenden indruk
hebben teweeggebracht, vooral de
passage waarin wordt gezegd dat
Italië den godsdienst zal eerbiedigen.
Kortom, de Arabieren beschouwen het
volgens deze Italiaansohe berienten
als een gelnk dat de Italianen in hun
land aan wal gestapt zyn, en zouden
by de ontscheping zelfs hebben ge
roepen: „Welkom! Leve Italië!"
Het behoeft nauwelijks betoog dat
de waarde dezer berienten minder is
dan nul. Dat de Arabieren in Tripolis
geen vijandige houding aannemen
tegen een 20 h 25,000 Italiaansche
soldaten, die bovendien nog beschermd
worden door schepen op de reede, is
nogal duidelyk. Maar daarmee is niets
gezegd over hun houding, wanneer
eenmaal die duizenden soldaten ver
spreid zullen zyn over het zoo moeilijk
toegankelijke binnenland. Eerst 'dan
zal kunnen biyken hoe de inboorlingen
denken over de verjagers van den
„Tnrksehen onderdrukker".
De berichten maar ook deze ko
men uit Rome over den toestand
der Tnrksche soldaten, die uit Tripolis
geweken zijn by de bezetting door
de Italianen, zyn zeer bedroevend
de menschen zonden er ellendig aan
toe zyn wegens het gebrek aan het
allernoodigste, er zonden er by hon
derdtallen deserteeren, en Moenir
Pasja, hun aanvoerder, zou inzien dat
alle tegenstand nntteloos is en daar
om het voornemen koesteren zieh over
te geven.
Ten slotte ook een staaltje van
Tnrksche beriehtenverspreidinghet
blad Saba weet mede te deelen dat
de Italianen een heuvel nabij Tripolis
wilden bestormen, maar teruggeslagen
werden met een verlies van 1600
dooden en gewonden 1 Wie dat gelooft
is evon goedgeioovig als wie de Ita
liaansche berichten voor zoete koek
opneemt.
De monarchisten in Portugal.
Aan het Berliner Tageblatt wordt
uit Badajoz geseind Thans wordt de
41 EJüqiLLErOX. i
DonKarö Schaduwan.
Naar het Duitseh.
XV.
Nog om tien uur van den volgenden
dag hing er een dichte, wilte Ootober-
nevel over de stad, slechts zoo nu en
dan even gescheurd door een konde
windvlaag, die sinds den afgeloopen
nacht niets aan heftigheid had ver
loren. De weinige voorbijgangers
haastten zieh snel hun beschermend
tehuis weer op te zoeken.
Alleen voor het paleis van justitie
had zich onbekommerd over het koude,
natte weer, al sinds den vroegen
morgen een dichte menigte nieuws
gierigen verzameld, die voortdurend
het portaal bezet hield, dat toegang
gaf tot de rechtzaal. Het was niet het
gewone pubiiek, dat zieh bij derge
lijke gelegenheden verzamelt, maar de
élite der samenleving scheen heden
▼oor de deur van het gerechtsgebouw
te staan wachten.
Eenige minuten na het openen van
de zaal was de ruimte voor het pu
bliek al zoo goed bezet, dat de zaal
deuren gesloten moesten worden.
Rudolf was al om acht uur 's mor-
genB naar zyn cliënt gegaan om hem
moed in te spreken voor hetgeen hem
te wachten stond. Hij had Beek tame-
ljjk kalm en vastbesloten gevonden,
terwijl hij zelf alleen met groote
moeite zyn gedrukte stemming meester
kon bljjven.
Toen Rudolf de gevangenis weer
*erl»ten had. trof hij in de breede
zuilengang den politie-commissaris
Grosser aan, die ook als getuige moe3t
optreden in het proces tegen Beek.
Nauwelijks zag hy Rudolf, of hij
stapte haastig op hem toe.
Ik zoek n al een half uur lang
overal vergeefs in dit gebouw, zei
hy fluisterend, terwijl hij Rndolf mee
trok achter een zuil. Ik heb mij
vanmorgen al bij u aangediend, maar
kreeg het bericht, dat n al niet meer
thnis was.
Is er wat bijzonders? vroeg
Rudolf den commissaris vol verwach
ting en onrast aankijkend.
Deze knikte ijverig met het hoofd.
Eigenlijk ben ik het daarover tot
op dit oogenblik nog niet geheel met
mij zelf' eens, antwoordde hij,
maar de zaak kan in elk geval znlke
onberekenbare gevolgen hebben, dat...
Spreek dan toch, als 't u blieft,
drong Rudolf ongeduldig aan. Het
staat toch zeker in betrekking tot den
uitdrager Schimmel?
Juist. Ik wilde n alleen maar
den naam van den onbekenden brief
schrijver meedeelen, maar schrik als
't u blieft niet.
Wat bedoelt u daarmee ant
woordde Rudolf, terwijl er een zenuw
achtige trek om zyn mond kwam.
De persoon, dien u bedoelt, is toch
niet—...
Do commissaris van politie knikte
ernBtig.
De naam van den onbekenden
briefschrijver is Hugo von Engler.
Rndolf werd doodsbleek. Zyn trek
ken verrieden zyn groote opgewon
denheid.
Dus is het wantrouwen in mijn
hut maar al te zeer gegrond geweest I
riep hij luider dan hy zelt wilde.
Hoe is het mogelijk?
Ik zocht altijd nog naar de veront
schuldigingen, antwoordde de com
missaris, want alleen om uwentwil,
mynheer Wichern, zijn de gevolg
trekkingen, die u zelf zooeven geuit
heeft, hoogst pynljjk. Maar er komt
nog wat by, dat ik u evenmin ver-
zwygeD mag.
De commissaris trok den advocaat
wat dichter naar zieh toe, omdat hij
opgemerkt had, dat eenige der om
hen heen staande personen hunne
aandacht op hen gevestigd hadden.
De baron is niet alleen de onbe
kende schrijver van de bewuste cijfer-
brieven, maar hy was ook van gister
avond half elf tot vanmorgen kwart
voor vyf in de woning van Schimmel,
toen verliet hy blijkbaar in groote
haast het huis. Ik verbaasde mij er
over, dat de anders toch zoo voorzich
tige uitdrager de huisdeur niet achter
hem op slot deed, maar dat de deur
van dat oogenblik af aan open bleef
staan.
Rndolf zuchtte diep.
Dan is werkelijk ook de laatste
schakel gevonden, mompelde hy op
onderdrukten toon. Arme zuster,
hoe zal zij de gedachte verdragen,
door een ellendeling bedrogen te zijn 1
Maar wat sta ik hier myn tyd te
verpraten. Mijn plicht dwingt mü,
dadeijjk naar den president van de
rechtbank te snellen, en hem van het
voorgevallene in kenni3 te stellen
Maar de cómmisBaris greep hem bij
den arm.
Doe dat niet, mijnheer Wichern,
zei hy. Zoowel uw aanstaande
zwager «la da uitdrager zullen als
getuigen aanwezig zijn. Gy zult ge
legenheid hebben tijdens het verhoor
de waarheid van hen te weten te
komen.
Maar ik mag in het belang van
myn cliënt niet zwijgen, zei Rudolf.
Ik verzoek u, houd u bedaard
en wees koelbloedig, zoo vermaande
Grosser den jongen advocaat. Laten
wij niet op het laatste oogenblik door
een domheid het geheele plan beder
ven. De bewijzen, die wy tot nu tegen
baron v. Engler in handen hebben,
zouden ons zoo gemakkeiyk weer kun
nen ontglippenbedenk eens, wat
weten wij eigenlijk tegen uw aanstaan
den zwager Uit verschillende aan
wijzingen meenen wy te mogen be
sluiten, dat met hem niet alles in
den haak is. Zyn geheimzinnige brief
wisseling met den uitdrager, zijn
nachtelijk bezoek by den laatste is
zeker wel verdacht, maar wij kunnen
de feiten nog in geenerlei velband
brengen met den moord.
Ja, wel zeker, de onbekende
aangever van het aangeteekende pakje
en myn zwager
Zyn volgens onze meening een
en dezelfde persoon, zei nu de
commissaris. Maar daaruit volgt
nog niet de waarsohyniykheid, dat
ook andere personen dat vermoeden
zullen deelen.
Maar ik kan toch niet toelaten,
dat men aan het verhoor tegen myn
cliënt begint, terwijl de naam van den
waren moordenaar mij op de lippen
zweeft, stamelde Rudolf.
Beste mijnheer Wichern, ik be
grijp nw ongeduld, maar ik kan het
niet billijken, zei de commissaris
nu weer. Het zijn alleen maar ver
moedens, van ons beiden, veronder
stellingen, die toch geen vaste opinie
wettigen. Laten wy als 't u blieft
voorzichtig zijn in ons optreden en
niets overhaast doen. U heeft alle gele
genheid by het kruisverhoor der recht
bank en der gezworenen klaren wjjn te
schenken, het toeval heeft dikwijls
wonderbaarlijke gevolgen, de verle
genheid, waarin uw aanstaande zwager
moet geraken, ais n hem zijn nachte
lijk bezoek bij den uitdrager herin
nert, kan voor ons de beste vruchten
afwerpen.
Rudolf schudde het hoofd.
Daaraan geloof ik niet, mom
pelde hy, wij hebben met een
al'te doortrapt misdadiger te doen.
Als u wist. hoezeer deze mensch de
gave heeft zich anders voor te doen
dan hij is
Zelfs op gevaar af, dat nw cliënt
vandaag veroordeeld wordt, mogen
wy nu nog niets doen, zei nu de com
missaris zeer heslist. Een oordeel
kan worden opgegeven, maar een on
vergeeflijke domheid nooit weer goed
gemaakt worden. Ik zeg n nogmaals,
wy hebben met een sluwen vos te
doen, daarom moeten wy uiterst voor
zichtig zyn
Rndolf dacht een oogenblik na.
Hoe zon het zijn, als ik hem
geheel onverwacht de verdenking voor
de voeten wierp? zei hy toen,
De baron zou dan in elk geval ge
noodzaakt zijn, zyn alibi te bewijzen
in den nacht van den moord en dat
kan hy waarschynlyk niet.
De commissaris glimlachte.
(Wordt vervolgdJ
