N\ 119 1911.
Zaterdag 7 October,
98"'e jaargang.
Donkere Schaduwen.
FEUILLETON.
Bij dit behoort een
Bijvoegsel
Buitenland.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, in Goes f 0,75, buiten Goes, franco f 1,83.
Afzonderlijke nommers 5 cent.
inzending van advertentlön op Maandag en Woensdag
vóór 2 uren, op VRIJQAG vóór 12 uren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 et., elke' regel meer1 lOct
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt
de prijs slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 rogels k f 1,berekend.
Bewijsnummers 5 cent.
Telofoonnummor 22.
Directeur A. F. A. van Setbes. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „G-oesche Courant".
37
Naar het Duitse h.
Ik heb niet alleen hoop, maar al
zekerheid, dat wij den onbekenden
briefschrijver en daarmee ook den
werkelijken moordenaar spoedig gevat
zullen hebben, antwoordde hy op een
eigenaardigen toon. Het verheugt mü
bjjzonder dien eigenwijzen rechter van
instructie eens te pakken te kunnen
nemen. Ook verheug ik my achter zeer
om uwentwille, mijnheer Wiehern.
Rudolf bracht den commissaris op
de hoogte van het verdwijnen van
Hedwig en dat hem dit zooveel zorg
gaf. Grosser begreep hem dadelyk.
Ik dank u voor uw vertrouwen
en zal het mij waardig trachten te
maken,antwoordde hg op warmen toon.
Wy menschen van de politie komen
zoo dikwijls op de hoogte van bg zonder
heden, die voor ieder ander verborgen
blijven. In elk geval moet uw meisje
toch ergens verblgf houden, en ik zal
haar spoor wel spoedig weten te vin
den. Iutusschen zal u het my wel
vergeven, als ik voorloopig m;n ont
dekking voor mij houd, want tegen
•den wil vau de jonge dame zal u toch
De eenige Oplossing.
Het loopt thans hard naar het tijd
stip, waarop de Tweede Kamer der
Staten-Generaal opnieuw bijeen zal
komen. Onwillekeurig denkt men terug
aan de woelige Septemberdagen,
waarin de rechterzgde zich liet ver
leiden tot een daad, waarvan zij de
gevolgen zelfs niet by benadering
wist te overzien, en de sociaal-demo
craten, verontwaardigd over het feit,
dat hun de mond werd gesnoerd, alB
weerwraak het middel der obstructie
toepasten.
Tusschen die dagen en thans ligt
reeds een betrekkelijk ruim tgdsvor-
schil. De rechterzijde, tot het bewust
zijn gekomen van hetgeen zy te on
zaliger ure gedaan had, zoekt naar
een oplossing van het conflict, waarbij
zoo weinig mogelijk veéren zal
laten. Er wordt een andere lezing
gegeven van het gebeurdehet christe-
iyk-historisch orgaan De Nederlander
doet het plan aan de hand, een nieuw
kiesrecht-adres-vooi stel van de sociaal
democratische tractie te behandelen,
mits het geen adres van antwoord op
de Openingsrede zijandere bladen
laten het uitkomen, dat de socialisten
zonder bezwaar bjj de algemeene be
schouwingen over de Staatsbegrooting
een kiesrecht-debat kunnen opzetten.
Men ziet heter worden middelen
genoeg aan de hand gedaan. De groote
vraag blgft echter, of de sociaal
democraten met één daarvan genoegen
zullen nemen.
Wg betwgfelen het.
Eerstens scheidt ons nog een tgd
van de algemeene beschouwingen over
de Staatsbegrootingde behandeling
van het ontwerp-Militiewet zal voor
gaan. Hoe de sociaal-democraten op
het stuk van defensie denken, wg
mogen het bekend veronderstellen.
Bgzonder vriendelijk zullen zg dus
niet staan tegenover het wetsontwerp
van Minister Coiyn. Daarbg komt nog
hoogst waarschynlgk deze omstandig
heid, dat de wederom saamgekomen
Kamer nu niet direct zal vergaderen
in broederlgken zin, zoolang van
rechts aan de uiterste linkerzgde geen
amende honorable is gedaan.
En ten tweede.
Hebben de socialistische woord
voerders op hun talrijke protest
meetings niet verklaard, de obstructie
te zullen voortzetten, zoo de rechter
zgde hun geen volledige satisfactie
geeft? En onderstreepte het dankbaar
auditorium de bekende kracht-termen
der Bociaal-democraten niet met een
donderend", eeo „geestdriftig", een
„langdurig aangehouden" applaus
De heeren hebben blgkbaar schik in
het zaakje.
Hoe kalmer men over het gebeurde
nadenkt, zoo betreurenswaardiger het
optreden der rechterzgde ons voor
komt. Want wat zg ook zelve niet
heeft kunnen voorzien zg heeft
den sociaal democraten in de kaart
gespeeld, hun een prachtig propa
ganda-middel aan de hand gedaan.
En de heeren waren er als de kippen
hg, om er gebruik van te maken. In
schier alle plaatsen van beteekenis in
den lande zgn protest-vergaderingen
belegd, met het resultaat, dat vele
nieuwe leden zich bg de S. D. A. P.
aanslotenin Rotterdam een goede
veertig, in Amsterdam een zestig, in
de residentie zelfs96.
Zgn deze gevolgen door rechts en
links niet in gelgke mate te betreuren
Moet, door een onhandigheid der
rechterzgde, het toch al zoo sterke
socialistische leger nóg sterker worden
gemaakt
De vraag stellen is haar tevens in
ontkennenden zin beantwoorden.
Men denke over den toestand toch
uiet al te licht. De sociaal democraten
hebben een onverwacht fortuintje ge
kregen. En wie de propaganda van
deze heeren kent, weet, dat zg daar
van niet zoo spoedig afstand zullen
doen. Zjj varen er wél bg. Willigt de
rechterzgde hun eisch tot volledige
satisfactie niet in, dan zullen zij,
zonder twgfel, de obstructie straks
voortzetten. Het kon nooit beter treffen.
Het ontwerp-Militiewet iB ook bg vele
niet-socialisten impopulair, wgl het
nieuwe lasten zoo financieele als
persoonlgke aan het Nederlandsche
volk zal opleggen. Een rekken der
debatten, een kleine kans, dat de
Militiewet dit jaar niet zal worden
afgehandeld, zg zou zeer velen
niet onwelkom zgn.
De rechterzgde beseffe daarom ter
dege den ernst van den toestand.
Groote belangen staan hier op het spel.
Zg heeft in September een font begaan
welnu, zg herstelle haar zoo spoedig
mogelijk. Wg weten wel, dat dit niet
zoo gemakkelgk zal ziinde onwelwil
lende wgze, waarop de sociaal-demo
craten zich over de mannen ter rech
terzgde hebben uitgelaten, is een niet
geringe hinderpaal om tot een ver
zoening of... althans tot een wapen
stilstand te komen.
Doch trots en eigen-liefde behooren
hier geen rol te spelen: het lands-belang
moet vóór persoonlijke gevoeligheidjes
gaan. Daarom erkenne de rechterzgde
haar fout en zg spreke haar leedwezen
over het gebeurde uit. In de oogen
harer politieke tegenstanders zal zg
er niet minder om worden; integen
deel. Wie zgn ongelgk bekent, royaal,
zonder omwegen, kan rekenen op de
sympathie van ieder wèldenkende.
Nog is het tgd.
Toone dan de rechterzgde, dat zg
inderdaad het lands belang zóó hoog
stelt, dat zg over trots en gekwetste
eigen-waarde weet heên te stappen.
De dankbaarheid van zéér velen in
den lande zal dan haar deel zgn.
v. 8.
Geen vrede mogelijk
Het nieuws omtrent den oorlog is
zeer schaarsch en wat den eenen dag
gemeld wordt als zeker te zgn ge
beurd, wordt den volgenden dag weer
tegengesproken. We willen ons dit
maal derhalve bepalen tot hetgeen
de pers zegt over vredesvoorstellen
zelf niet willen handeien. Bovendien,
zoo viel hg zich zelf in de rede, heb
ik de eerstvolgende dagen handen vol
werk, want onze tgd met betrekking
tot ons werk in zake Schimmel is maar
heel kort. De volgende week is er al
zitting van de rechtbank, en wij moe
ten alles in het werk stellen, om voor
dien tgd te weten te komen, wie de
onbekende briefschrg ver is.
Zou het niet het allereenvoudigst
zgn om beslag te leggen op een brief
met het bewuste adres vroeg Rudolf
haastig.
Grösser knikte peinzend voor zich
heen.
Daar heb ik ook al aan gedacht,
bromde hg, maar dat is een moeilgke
geschiedenis. Eigenlgk handel ik in
dit geval toch maar als particulier
persoon, al maak ik ook daarby ge
bruik van mgn bevoegdheid als po
litiebeambte. Er is in elk geval geen
twgfel meer aan, of de briefwisse
ling staat werkelgk in verband met
de misdaad, want waarom zou do
uitdrager anders zoo n kostbare cor
respondentie aanhouden. Natuarlgk
zou ik beslag leggen op zoo'n orief ten
slotte wet kunnen verantwoorden, maar
het is nog de vraag, of niet juist door
zoo'n beslaglegging de beide spitsboe
ven gewaarschuwd zudeu worden eu
dan dubbel op hun hoede ago. Nu, wg
en bemiddeling.
De oüieieuse „Populo Romano" zegt
dat bg den tegenwoordigen stand der
dingen van geen vredesvoorstellen
sprake kan zgn. Eerst als de bezet
ting van Tripolis een voldongen feit
is geworden, kan men voorstellen van
Turkge in overweging nemen. Wan
neer echter geen bemiddeling baat,
dan zal de regeering en het Italiaan-
sche volk slechts de bemiddeling
van Duitsehland aangenaam vinden.
De officiense nota besluit met de
woorden„Bg den tegenwoordigen
toestand kan van concessies geen
sprake zgn. Heeft men niet nog tot
gisteren gezegd, dat Turkije slechts
voor geweld zal wijken En zoo moet
het zgn 1 Als wg TripoliB bezet heb
ben, zal er, gelgk bg tegenstanders,
die elkaar respecteeren, de gewoonte
is, geen bezwaar meer bestaan om tot
een verzoening te geraken."
De „Tribuna* zegt o.m.Wg hadden
ten slotte ook belangrgke steden van
de Levant kunnen bombardeeren of
eilanden in de Aegeïsche zee kunnen
bezetten, maar wg hebben ons daarvan
onthouden, daar wg niet het voorne
men hebben, een oorlog in den Orient
te doen ontbranden. Italië beperkt
zich tot het nemen van militaire maat
regelen en de annexatie van Tripolis
en Benghasi. Dat is ons programma.
De eenige mogelgkheid voor Turkge,
om vrede te sluiten is, dat het zgn
toestemming geeft tot die annexatie.
En het zou op het oogenblik absurd
zgn van schadeloosstelling aan Turky'e
te spreken, nadat Turkge ons tot de
gevaren, onaangenaamheden en groote
uitgaven van een oorlog genoodzaakt
heeft.
Uit Rome wordt aan het Berliner
Tageblatl geseind, dat een bekend
Kamerlid, die van het begin der ge
beurtenissen af goed ingelicht bleek,
het navolgende verklaarde In weer
wil van de pogingen van Duitsehland,
om met de andere mogendheden be
middelend op te treden, zal Italië de
voorstellen over een eenvoudig pro
lectoraat niet meer aanvaarden, maar
moet het den eisch van volkomen
annexatie van Tripolis handhaven. Wg
voeren den oorlog niet in het belang
der mogendheden, die er groot belang
bg hebben den oorlog in de kiem te
verstikken. Laten wg aan de Jong-
Turken de millioenen geven, die zg
vragen, en spreken wg niet meer over
protectoraat
Het broeit er weer eens in Portugal,
zoo erg zelfs, dat men van
DE PóUTDGEESOHE TEGEN-OMWENTELINO
spreekt. Uit Lissabon wordt dienaan
gaande aan het Berl. Tagebl. het vol
gende geseind
Ofschoon de Koningsgezinde om
wenteling in het Noorden mislukt is,
gaan de monarchisten voort onheil te
stichten. De spoorrails werden op
verschillende plaatsen opgebroken,
zoodat eenige treinen ontspoorden. De
telegraaf- en telefoonverbindingen
werden beschadigd, bruggen door
dynamiet vernield. Op een trein wer
den bg Rodam 5 bommen geworpen.
Een verschrikkelgke ontploffing volg
de, waarvan de gevolgen nog niet
bekend zgn. De republikeinsche be
zullen zien, hoe het beste in deze zaak
te handelen, zoo besloot hg zgn be
denkingen.
Daarop nam hg afscheid.
De jonge advocaat geleidde hem tot
aan zgn rgtuig, dat voor het tuinhek
op hem stond te wachten.
Peinzend keerde hg door den tuin
naar de villa terug. In het prieel zag
hg zyn zuster en haar verloofde zitten,
daar hg echter nog altgd een onver-
klaarharen tegenzin had, om met Hugo
v. Engfer in gesprek te komen, wilde
hij het prieel haastig voorbggaan, maar
zgn zuster riep hem en nu was hg
wel verplicht naderbg te komen.
Hoor eens, Rudolf, je bent den
laatsten tgd ook een spelbreker gewor
den, zei nu zijn zuster, die het schreien
nader scheen te staan dan het lachen,
terwgl zg op haar verloofde wees, die
op den achtergrond van het prieel zat
en den binnenkomende onverschillig
toeknikte. Maar zoo'n woeste barbaar,
als Hugo is - ik ken hem heelemaal niet
meer. Hit lacht uiet meer, hg maakt
geen grapjes meer en spreekt niet meer.
De enkelo uren, die hg hier nog is,
staat hg altgd op stel en sprong, om
weer te ve trekken. Nu kgkt hg rechts,
dan a eer links. Precies als een mensch,
die gocj goed geweten heeft.
Maar liefste Hildegard, bedenk
toch, ïoo viel Hugo haar in de rede.
volking treedt krachtig tegen de
Koningsgezinden op. Vooral de pries
ters moeten het ontgelden. De ker
ken worden bestormd, o. a. de kerk
de Bracannes, een der mooiste en
rijkste van Portugal en te Socorre.
In het geheele Noorden wordt door
de regeering doorgegaan met arresta
ties Dagelgks worden in Lissabon
een menigte gevangenen gebracht.
De citadel en de gevangenissen zgn
reeds meer dan vol. Op het gerucht
dat Koningsgezinden in de provincie
Galicië gevallen waren, heeft de Mi
nister van oorlog een troepenmacht
ter versterking van het garnizoen van
Soutelinhos afgezonden. De Minister
van marine zond een oorlogsschip
naar het Noorden.
Inmiddels blgft de Portugeesche
legatie te Pargs op de meest stellige
wgze elke ernstige Koningsgezinde
beweging ontkennen, en heeft zy^van
de regeering te Lissabon een telegram
ontvangen, waarin wordt gezegd, dat
volkomen rust heerscht over het ge
heele land, hetwelk thans den eersten
verjaardag van het uitroepen der re
publiek viert.
Binnenland.
Eerste Kamer.
In de zitting der Eerste Kamer van
Woensdag werd het wetsontwerp tot
bekrachtiging van een overeenkomst
met de Maatschappg tot Exploitatie
van Staatsspoorwegen, betreffende den
aanleg van de lgn GoudaSchoon
hoven, zonder debat of hoofdelgke
stemming aangenomen.
Min glad ging het met de wgziging
der Arbeidswet. Dhr. Van Laarschot
opperde juridische bezwaren tegen
het ontwerp, dat dubbelslachtigheid
tusschen de nieuwe Arbeidswet en de
Veiligheidswet in de hand werkt en
bovendien aanleiding zal geven tot in
perking van de verdedigingsmiddelen.
Dhr. d'Aumale van Bardenbroek had
groote bezwaren tegen de belemme
rende bepalingen en beschouwde het
ontwerp, zooals het er thans uitziet,
als een beperking van de vrijheid der
arbeiders. Z. i. zal het ontwerp noch
aan de werknemers noch aan de werk
gevers ten goede komen.
Dhr. Laan waarschuwde tegen over
dreven ingrgpen van den staat, oor
deelde, dat de minister over het alge
meen te ver is gegaan en zoodoende
in strijd zal komen met een goede
welvaartpolitiek en achtte het onbe
kookt van de Tweede Kamer om al
dat gereglementeer aan te nemen en
toe te staan. Spreker waarschuwde
tegen het evangelie van de bescher
ming en bestreed vervolgens nog ver
schillende andere deelen van het ont
werp. Op grond van allerlei practische
bezwaren zal hg tegen de wet stem
men. Maar niet alleen op grond dier
bezwaren, doch ook omdat het uit
gangspunt der wet naar zgn vaste
overtuiging geheel verkeerd is. Wat
moet er omgaan in het gemoed van
vrgheidlievende menschen, als ze zich
indenken in de consequenties van deze
wet Hoe meer van dergelgke sociale
wetten, hoe grooter macht voor den
ambtenaar, want deze beschikt ten
Men kan toch niet altgd vroolgk ge
stemd zijn. Ik heb zware zorgen, dat
ergerlgke proces....
Zoo zgn jullie mannen allemaal,
antwoordde Hildegard mokkend. Naar
het goud kgken jullie, van het goud
zgn jullie vervuld. Ach, wg arme
meisjes, die ons onze verloving zoo
romantisch voorstellen eu dan vervelen
wg ons met zoo'n heer der schepping,
omdat hg in een vermogensproces
met een bloedverwant gewikkeld is
en omdat hg een flinke erfenis nu
niet dadelgk in baargeld uitbetaald
krggt. Verbeeld je, Hugo maakt
zelfs plannen om naar een ander land
te gaan.
Werkelgk vroeg Rudolf, terwgl
hg een doordringenden blik op het
bleeke gezicht van zgn aanstaanden
zwager wierp, dat hem eigenaardig
zenuwachtig en zeer in zgn nadeel
veranderd voorkwam,
Hugo v. Egler blies den rook van
zgn sigaret achteloos voor zich uit.
Eerlgk gesproken, ik heb al genoeg
van het leven hier, zei hg langzaam.
Dat gerecht hier mag mg gestolen
worden. Zonneklaar is mijt) goed recht
bewezen, en toch wordt de behande
ling steeds met termgnen uitgesteld.
Niemand toch weet,wanneer ik mgn
vermogen uitbetaald krgg. Duizend
voorbereidende maatregelen worden
slotte over de meest cardinale en
vitale punten. Daarom ook spoorde
spr. de Kamer ernstig aan, dit ont
werp af te stemmen. Van een derge-
lgken dwang is hij niet gediend. Goed
ambachts- en vakonderwgs is beter
dan een wet als deze. Geef den bur
gers en hun vrouwen het kiesrecht,
laat ze medebeslissen over 's lands
zaken, maar leg hun geen wetten op
als deze, die het recht verplaatsen
van de wet naar den ambtenaar.
Ook dhrn. Van der Feite en Bovy
hadden bezwaren en dreigden tegen
het ontwerp te zullen stemmen. Laatst
genoemde vond het 't beste, dat de
minister het ontwerp maar weer in
trok en met een ander kwam, waaruit
de bepalingen verwgderd zyn, die er
bg amendement zgn ingebracht en veel
verslechtering hebben veroorzaakt.
Nadat do Minister daarop gisteren
in den breede van repliek had gediend,
werd het ontwerp aangenomen met
30 tegen 10 stemmen.
Aan de orde was daarop de Steen-
houwerswet.
Dhr. Van der Feite bestreed ook dit
ontwerp en zette zgn motieven in
den breede uiteen.
Na repliek van den Minister en
dupliek van den vorigen spr. werd
het ontwerp met 19 tegen 16 st. aan
genomen, waarna de vergadering werd
verdaagd tot nadere bgeenroeping.
Be ijver van rechts.
Men meldt aan Het Volk:
„De vorige week heeft do Kamer
in de 5 afdeelingen de Indische be-
grooting behandeld- Het geldt hier
het wel en wee van de millioenen
menschen.
In de 4e afdeeliDg, waarin 12 kle
rikale heeren zittiDg hebben, waren
er Blechts 5 opgekomen.
In de 2de afdeeling, waarin 7 kle
rikale heeren zitten, was er niet
één opgekomen op het laatste oogen
blik kwam er eentje even neuzen en
bleef een paar minuten, om daarna
zonder boe of ba weer te vertrekken.
In de 3de afdeeling, waar de heeren
van rechts „hun" mannen tot voor
zitter en vice-voorzitter kozen, moes
ten beurtelings allerlei mannen van
links den voorzittershamer hanteeren,
want voorzitter en vice-voorzitter
schitterden geregeld door afwezigheid.
Dinsdag is nota bene met de Staats
begrooting begonnen door afdeelingen
waarin alle korkelgke heeren eenvou
dig Bpgbelden. Van de 2e afdeeling
ontbraken ze allen. Van de 3e afdee
ling waren er slechts 2 van de 13.
Van de 4de afdeeling ontbraken er 8
van de 12.
Tegenover het groote publiek stelt
de rechterzgde zich aan, alsof haar
leden het zgn, die „werken". Ze stellen
maar voor, allerlei wetten in de af
deelingen te onderzoeken verzet zich
daartegen iemand van links wegens
gebrek aan tgd, dan roepen de heeren
o, tijd genoeg 1 Maar wanneer het op
werken aankomt, dan gaan de heeren
met vakantie, die zg zich zelf toeëi-
genen."
Op confessioneelen grondslag.
In De Tijd wordt een warm pleidooi
gevoerd voor handelsscholenop
confessioneelen grondslag.
getroffen, ik word aan het eene ver
hoor voor, het andere na onderworpen;
nu moet ik weer mgn meening te
kennen geven over den waarschgn-
lgken inhoud van het verdwenen tes
tament. Ik, die in meer dan een half
jaar niet meer in het huis van mgn
oom geweest ben en bovendien nooit
zgn vertrouwde was!
Hildegard wees met haar vinger op
hem.
Kgk, zoo zei ze nu tot haar broeder,
zoo is hg nu altgd; volkomen onuit
staanbaar en zoo'n mensch moet je
nu ook nog liefhebben I
Met die woorden ging zg op de bank
naast haar verloofde zitten en sloeg
den arm om hem heen.
Lieveling, ik verzoek je vrien-
delgk, weeB weer vroolgk en big, zei
ze nu op innig hartelgken toon, kgk
eens, het leven lacht ons veel vroo-
lgker tegen, dan vele andere menschenl
Waarom zullen wg ons over zulke
kleinigheden boos maken I Kom wees
weer vroolgk en goed
Rudolf keerde zich om en ging heen.
Arme zuster, arme zuster 1 mom
pelde hg voor zich heen, terwgl hg
haastig langs het grintpad naar de
villa toeliep.
(Wordt vervolgd.)
