N'. 115 1911
98'" jaargang.
Donderdag 28 September.
Donkere Schaduwen.
Buitenland.
FEUILLETON.
Kunst en Wetenschap.
Uit de Pers.
fiOESCIIE
iOI II4M.
Telefoonnummer 33 Directeur A. F. A. van Seters. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesehe Courant". Hoofdredacteur mr. W. S. Kalma.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, in Goes f 0,75, buiten Goes, franco 1,25.
Afzonderlijke nommers 5 cent.
inzending van advertentlën op Maandag en Woensdag
vóór 2 uren, op VRIJDAG vöór 12 uren.
De prijs der gewone advertentiën is van 1-5 regels50 ct., eikel regel meer lOct
Bg directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt
de prijs slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—10 regels k f 1,— berekend.
Bewijsnummers 5 cent.
Turkije en Italië.
De Romeinsche Tribuna meldt uit
TripolisDe toestand wordt van uur
tot uur ernstiger en wekt telkens
weer grooter onrust bjj de bevolking.
In de Italiaansche kolonie vreest men
het losbreken van den haat der Tur
ken. Voortdurend verlaten Italianen
het land. Ook de Arabische bevolking
is zeer opgewonden.
De middageditie van de Lokal An-
zeiger ontvangt van haar correspon-
l dent te Konstantinopel het navolgen
de telegramVolkomen op de hoogte
van de moeilijke positie tracht de
Turksche regeering alles te vermijden
wat de Italiaansche aspiraties een for-
meelen ondergrond zou kunnen geven.
De Turksche regeering is bereid, aan
Italië alle garanties voor een econo
mische ontwikkeling in Tripolis te
geven en heeft de scherpste orders
uitgegeven, om elke uitspatting tegen
Italiaansche onderdanen ia den kiem
te verstikken. Als Italiaansche kran
ten beweren, dat Italianen in Tripo
lis in de straten door fanatieke Ara
bieren met dolken bedreigd worden,
zoo is de Turksche regeering in staat
om te bewijzen, dat het hier een uit
zonderingsgeval van straatroovers
was, waarvan een reeds gearresteerd
is. Jn den ministerraad van gisteren
bestond het vertrouwen, dat, als men
aan rechtvaardige wensehen van Italië
tegemoet kwam, bloedige conflicten
onnoodig zouden blijken en dat Italië
voldoende politiek inzicht heeft om
Turkjje niet tot het uiterste te drij
ven. De Turksche regeering zal aan
de mogendheden een nota overhandi
gen en verwacht steun van die mo
gendheden, die Tnrkije reeds vroeger
bewyzen van vriendschap gaven.
Onderwijl neemt Turkije evenwel
verdere maatregelen. Verschillende
regimenten hebben bevel gekregen
zich gereed te houden.
Gisteren had de Duitsche gezant,
freiherr von Marsehall, die eindelijk
te Konstantinopel teruggekeerd is, een
onderhoud met deu grootvizier.
De Lokal Anzeiger zegt nog in een
tweede bericht, dat het conflict nog
even ernstig en dreigend is, maar dat
er toeh nog hoop op een vreedzame
oplossing bestaat. Het is juist, dat
Italiaansche oorlogsschepen van de
kusten van Tripolis vertrokken zijn
en er bestaat geeD twijfel, dat Italië
tot alles besloten is, als de Porte geen
tegemoetkomende houding aanneemt.
Tnrkije was reeds sinds maanden er
op voorbereid, dat de zaken zouden
misloopen en schijnt aan goed ge
meende raadgevingen geen gehoor
gegeven te hebben.
De Berliner Zeitung am Mittaq bevat
het volgende telegram uit Konstan
tinopel De terugkeer van het Turk
sche transportschip ,Terna", dat met
500 man aan boord naar Tripolis onder
weg was en weer te Konstantinopel
binnenviel, heeft daar een zeer on-
gunstigen indruk gemaakt. Het is
nog niet zeker of deze terugkeer van
33
Naar het Duitseh.
Begrijp m0 "ie' verkeerd, lieve
juffrouw j ik beb diep medelijden met
uw ongeluk, maar verplaatst u eens
in mijn toestand. Ik ben met eere grijs
geworden, ik heb het tot iets gebracht,
men noemt mijn naam met achting,
ieder burger neemt vol eerbied den
hoed voor mjj af, en nu wil opeens
mjjn zoon in blinde, onzalige harts
tocht.
Geen woord meer verzoek ik u,
mijnheer Wichern, riep Hedwig, ter
wijl zij zich in haar volle lengte trotsch
oprichtte. Alles wat u mjj zou kunnen
zeggen, heb ik uw zoon zelf al gezegd
het is mijn schuld niet, dat hjj besloten
heeft op mij te wachten. Ik zeg u
nogmaals, ik ben zijn verlooide niet
meerl
Maar u draagt nog een ring,
het onderpand van zijn trouw, viel
Wichern haar boos in de rede, die zich
plotBelmg wrevelig gestemd voelde,
nu hij inzag, welk een armzaligen in
druk hg in de oogen van het jonge
meisje moest maken.
Met een vermoeide doffe uitdruk
king in de oogen keek Hedwig naar
het blinkende gouden bandje aan
het schip op bevel der Turksche re
geering geschiedde of dat het voor
de Italiaansche vloot, die voor Tripolis
kruist, is gevlucht.
De Turksche regeering beeft, naar
de Matin weet te berichten, Italië te
verstaan gegeven, dat, wanneer er
Italiaansche oorlogsschepen in de
haven van Tripolis zouden verschijnen,
de Porte alle in Turkjje wonende
Italianen, ten getale van omstreeks
50.000, onmiddellijk over de grens zal
doen zetten. Bovendien zou alsdan de
geheele Italiaansche handel in Turkjje
streng geboycot worden.
Op deze strijdmethode, die althans
voor heeft, dat ze geheel bloedeloos
is, heeft Italië gerepliceerd met dit
antwoord aan zjjn tegenstanderhet
zou Turkjje op staanden voet den
oorlog verklaren, indien de Porte haar
bedrei ing betreffende de uitzetting
der 50.000 Italianen zou waar maken,
of (en) den Italiaaniehen handel zou
boycotten.
Binnenland.
Eerste Kamer.
De Eerste Kamer is in openbare
vergadering bijeengeroepen tegen
Dinsdag 3 October a.s., 's namiddags
half 9 uur.
S i» r t.
Mulder gevallen.
De ook hier bekende aviateur Mul
der, die met z'n collega Koning op
Dnindigt te 's Gravenhage vliegdeinon-
straties geeft, is daar Maandag met z'n
toestel gevallen. Mulder liep daarbg
een lichte hersenschudding op en werd
in bewusteloozen toestand per zieken
auto naar Den Haag vervoerd. Ver
moedeljjk zal hij na eenige dagen
rust geheel hersteld zjjn.
Minder goed is zgn toestel eraf ge
komen, dat, behoudens de motor, vrij
wel geheel vernield is. De schroef is
aan splinters, een vleugel is er afge
rukt en de rest is geheel gescheurd
of verbogen.
De verhalen over het gebeurde loo-
pen uiteen. Daar is in de eerste plaats
Mulder zelf, die twee lezingen geeft.
Toen men hem ophielp en naar de
oorzaak van den val vroeg, zeide hjj
„een rukwind". Dit nn is onwaar
schijnlijk, want van rakwinden was
niets te bemerken. Aan dr. Couvée
vertelde hjj later, dat zijn schroef in
den top van een boom tot splinters
was geslagen, wat het gevolg was van
het niet werken van het hoogtestuur.
Maar ook deze verklaring klopt niet
met de waarnemingen van toeschou
wers, die den vlieger op meer dan
twee en een halven meter over de
boomen hebben zien passeeren. De
heer Hoogervorst, die op ongeveer
honderd meter van zjjii woning het
ongeluk heeft zien gebeuren, geeft de
volgende lezing:
Mulder kwam, stijgend en dalend
uit Oostelijke richting op de Kievit
aan en zwaaide toen naar het Zniden.
haar vinger, toen scheen een rilling
haar te doorloopen. Snel besloten
schoof zjj den ring van haar hand en
legde hem op de tafel neer.
Ik zeg u nogmaals, mijnheer Wi
chern, u had mjj deze vera;Bering
knnnen besparen, antwoordde zjj Ter-
wille van uw zoon, niet uit eigen
bestaan liet ik onze verhouding voort
bestaan. God alleen weet, hoeveel
strijd ik de laatste weken heb moeten
doormaken. Geef dezen ring alstu
blieft aan uw zoon terug, en zeg
hem, dat mjjn laatste verzoek aan
hem is, ook mjj te willen vergeten.
Zeg hem, dat ik na uw woorden in
geen geval, behalve dan wanneer u
het mjj zelf vroeg, zjjn vrouw zou
kunnen worden, zeg hem ook, dat
dit besluit onveranderlijk bjj mg vast
staat, even vast als ik zelf hoop
eens zalig te worden.
De eenvoudige zielegrootheid, die
sprak uit de woorden van het jonge
meisje, maakte Wichern tegen wil en
dank verlegen en beschaamd.
U moet toch zelf inzien, dat ik
niet goed anders handelen kon, ant
woordde hg verlegen, maar u moest
eens weten, hoeveel verdeeldheid er
in mgn huis gekomen is.
Uw optreden is mg heel onaan
genaam geweest, maar u behoeft geen
verontschuldigingen te maken, ant
woordde Hedwig, hem kortaf in de
rede vallend. Onze wegen, ioopen voor
Ik heb den indruk, dat zijn motor
nog werkte, toen hg over het huis
vloog. Onmiddellgk daarop zag ik hem
vallen. Ik snelde toe, en vond hem
onder den rechtervleugel van zijn
toestel liggen, dat nu met den kop
naar het Zuid-Westen lag. De machine
was niet geduikeld. Hg klaagde over
pgn aan de rechterknie, maar kon
zgn armen en beenen goed bewegen.
Ik heb hem dus opgeholpen en onder
den arm genomen. Langzaam en voor
zichtig zijn we [toen naar de Kievit
gewandeld. Het komt me voor, dat
Mulder al eerder het gevoel heeft
gehad, dat deze vlucht niet naar wensch
zon gaan. Hjj is hier Zaterdag komen
kjjken of de wei geschikt zou zjjn
voor een landing en toen reeds heette
het, dat zjjn motor niet geheel in
orde was.
Van de verschillende kgkers, die
Mulder op Duiudigt hebben zien ver
trekken, heelt de rijksveldwachter
Koekoek hem met een verrekijker
gevolgd. Het opgaan ging vlot en
zonder eenig bezwaar, maar al dade
lijk bleek, dat de vlieger niet de ver-
eisehte hoogte kon bereiken. Wij
zagen hem voortdurend, aldus de heer
Koekoek, stjjgen en dalen en hadden
een oogenblik den indruk, dat hjj op
de weide van den Zijdeweg geland
moest zjjn. Maar daarna zagen we
hem weer met moeite in de hoogte
komen. Zoo tobde hjj voort, dikwijls
bedenkelijk dicht bij de toppen van
de boomen. Algemeen had men den
indruk, dat een ongeluk bijna niet te
vermijden was. Ook wektehetalgemee-
ne verbazing, dat Mulder neet. zooals
Koning had gedaan, links af boog om
boven het terrein rond te vliegen, maar
naar het Noorden doorvloog.
School en Kerk.
FederatieExamens.
De najaars-examens der Federatie
van Handels- en Kantoorbedienden-
Vereenigingen in Nederland zullen
plaats vinden op den 6en en 7en
December e.k. en wel bet voorbe
reidend examen alsmede de vak
examens in Nederlandsche-, Fransche-,
Duitsche-, Engelsehe- en Spaansche
handelscorrespondentie te Amsterdam
en te Rotterdam, de vakexamens in
boekhouden te Amsterdam, Rotterdam.
Den Haag, Utrecht en Groningen.
Landbouw, Veeteelt en
fis$cherij.
De fruitteelt op Zuid-Beveland.
Wat de fruitteelt op Zuid-Beveland
beteekent, hoe zjj beoefend wordt en
hoe zjj zich ontwikkelde, daarvan
vertelt het fraai-geillustreerde boekje
dat de afd. Zuid-Beveland der Ned.
Pomologische Vereeniging aan de be
zoekers van de van 29 Sept. tot 3 Oct.
te Eist te houden' frnittentoonstelling
zal doen aanbieden. Er blijkt uit, dat
Zuid-Beveland een belangrijk fruit-
land is. Er worden thans niet minder
dan 1193 H.A. boomgaarden gevonden,
altijd uiteen. Zeg nw zoon, dat ik
hem harteljk voor alles bedank wat
hjj voor mijn vader en mij gedaan
heeft en voor het goede, dat hij nog
voor mijn vader doen zal. Zeg hem
echter ook, dat ik het als een bittere
onverdiende beieedigmg zou beschou
wen, ais hjj nog eens probeeren wilde
mjj te bezoeken.
Weer wees zjj op den ring en haar
houding was daarbij zoo ongenaak
baar trotsch en meteen beslist, dat de
oude heer doodelijk verlegen den
ring werkeijjk bij zich stak en alleen
nog een vluchtigen groet voor zich
been mompelend, de kamer verliet.
Voortdurend sterker drong het be
wustzijn zich aan hom op, dat hjj,
de op eer en aanzien zoo trotsehe man,
zoowel in de oogen van het jonge
meisje als in die van zjjn eigen zoon
een onwaardige rol gespeeld had.
Wat zou hjj tot Rudolf zeggen
XIII.
Ja, ja het is zoo als ik u zeg,
zei de hospita van Hedwig met nadruk,
terwijl zjj den jongen advocaat door
een handgebaar uitnoodigde binnen
te komen, gisterenavond was mijnbeer
uw vader bjj de juffrouw, en vanmor
gen vroeg heeft zjj zonder een nieuw
adres op te geven, op stel en sprong
het huis verlaten.
Rudolf stond daar verslagen, zijn
oogen werden onnatuurlijk groot en
waaronder een boomgaard van 30 H.A.
Kapelle blijkt de meeste boomgaarden
te hebben, die er een oppervlakte van
184. H.A. beslaan. De hoofdcultuur is
die van appelen met onderbeplanting
van zwarte- of krnisbessen.
In het gebouw van de Veilingsver-
eeniging „Zuid-Beveland" te Goes
bljjkt het vorige jaar geveild voor
f 27886,65, terwijl dit bedrag in den
beginne (in 1904) slechts f 11579,25s
bedroeg.
Een Sanatorium-stad.
De heer H. Pinkhof schrijft in Mole-
schott
De volgende beschrijving van het
stadje Colorado Springs aan den voet
der Rocky Mountains in Noord-Ame-
rika, welke wij ontleenen aan Paris
Médical, zal den lezers naar wij ver
moeden wel belang inboezemen. Het
telt 24000 inwoners en daarvan zjjn
18000 zieken of gewezen zieken, die
daar voor hun gezondheid verblg ven.
De kruier aan het spoor, de hotelbe
dienden, de geneesheeren, allen zijn
of waren longlijders. Het ligt op 2000
M. hoogte en wordt beschut door een
geweldigen berg, die nog 2300 M.
hooger reikt, dan Pike's Peak. Naar
de andere zijde strekt zich een einde-
iooze vlakte uit. Breede rechte straten,
met boomen beplant en met grasper
ken omzoomd, doorkruisen de stad,
alle huizen zijn van grasperken om
geven, en talrijke parken dragen tot
de frischheid van de plaats by. Voor
vijftig jaren was daar nog de wilde
prairie, met buffelkudden en Indianen-
horden.
De meeste huizen zijn van hout,
vroolyk gekleurd en voorzien van
groote begroeide verandah's. Ieder
huis bezit één of twee „sleepingpor-
ches", loggia's tot slaapvertrek inge
richt, waar de zieken in de open lucht
slapen. Zij zijn aan de Oost- of Zuid
zijde van het huis op balkons aange
bracht, en dus alleen naar het Westen
of Zuiden gesloten. Er staat een bed
en een stoel. De open zgden zjjn met
metaalmuggengaas afgesloten, men
kan desgewenseht dunne gordijnen
nederlateu. De temperatuur daalt in
den winter soms tot 27 gr. Celsius
20 gr. F.), maar de zieke blijft
getroost buiten slapen, met 'n wollen
muts op, goed bedekt met eiderdons-
dekens en geheel gedoken in een zak
van bont. De lucht is er zóó droog,
dat men van de koude weinig hinder
ondervindt. Metalen voorwerpen geven
er bij aanraking electrisohe vonken
af, voldoende om gas aan te steken.
De tandmeesters gaan daar op een
gummi vloerkleed staan om te voor
komen, dat van hun instrumenten
pijnlijke ontladingen in de tanden
ontsnappen. Soms valt er 50 of 75 cM.
sneeuw, die droog en hard blijft lig
gen. Komt de dooi, dan is alles in
enkele uren weg. Het sneeuwwater
wordt terstond door den grond opge
zogen. Zoo gaat het ook met de ge
weldige regenbuien in den zomer.
de ader op zijn voorhoofd zwol dik
op van woede.
Mijn vader zei hij na geruimen
tijd gezwegen te hebben. Hoe kan
mjjn vader er toe gekomen zgn een
voet over dezen drempel te zetten
Toeh is het zoo I riep de hospita vol
ijver uit. Hij was hier en voerde een
zeer opgewonden gesprek met de juf
frouw. Toen hij vertrokken was is de
juffrouw in schreien uitgebarsten en
dat heeft den geheelen nacht door
gednurd. Vergeefs heb ik geprobeerd
haar moed in te spreken. Nu vertelde
zij mij van morgen dat zij dadelijk ging
vertrekken. Verder heeft zü mij ook
nog een brief voor u gegeven.
Met die woorden haastte de beweeg
lijke vrouw zich naar haar woonkamer
en kwam dadelijk daarop met een
gesloten brief terug, dien zij aan Rudolf
gat-
Bevend nam hij den brief aan, waar
van het adres in het hem zoo welbe
kende handschrift van het beminde
meisje geschreven was.
Als verdoofd staarde hij nu eens de
hospita dan weer den brief in zgn
band aan.
En heeft zg niet gezegd, waar
heen zij van plan was te gaan mom
pelde hg.
Dat is het juist, zei de vrouw
gverig. Het was toch anders zoo'n lief
en verstandig meisje, maar ditmaal
was zg hcolemaal ia de war, ik koa
Herfst en lente is er niet. Van Sep
tember tot April zgn er nanwelgks
veertien dagen zonder zonneschgn. De
strenge koude duurt er slechts drie
weken omtrent Nieuwjaar.
Men merkt er niet veel van de ziek
ten. Van het hoesten, het slepend
wandelen van bank naar bank van
den eenen patient en het vervoer in
rolstoelen van den anderen, wat men in
andere gezondheidsoorden waarneemt,
en wat zoo ontmoedigend werkt op
vele zieken, ontwaart men in Colorado
Springs niet veel. Er wordt opgewekt
geleefd, en bgna ieder oefent er zgH
beroep uit. Er wordt veeteelt be
oefend, er zgn goud-, koper- en kolen-
mgnen in de buurt en drie goudsmei-
tergen in de stad, en het levendige
zakenleven schaft tal van advocaten
brood. Ook is er een hoogeschool. Voor
pretjes en sport is er ruim gelegenheid
en niet al te duur. Zoo is die wonder
bare stad voor verstandige lgders een
waar paradgs. Omgeven door lotge-
nooten, gevoelen zg zich minder door
het leven teleurgesteld, dan zg, die
gezonden om zich heen hebben. In
een stad van gewone menschen leeft
men ook zonder vrees, hoewel iedere
bewoner honderden sterftekansen
heeft. De bewoners van Colorado
Springs hebben er slechts één meer,
waarom zonden zg treuren
Verhooging der officierstractementen.
Set Volk Bchrgft naar aanleiding
van de voorgestelde verhooging der
officierstractementen in verband met
de duurte der levensmiddelen
„Niet genoeg, dat nog altgd aan
hangig is het voorstel voor de kust
verdediging, dat een uitgaaf beteekent
van 46 millioen, niet genoeg, dat straks
een herziening van de Militiewet zal
worden doorgejakkerd,die op een vaste
verhooging der Ooriogsbegrooting van
een paar millioenen zal komen te staan,
nog eens zes ton moet er boven op
voor de officieren 1 En op den duur
wordt dit bedrag anderhalf millioen 1
Al de armoedzaaiers op wie wg wezen,
en die voor het over-overgroote deel
met officierstractementen en pensioenen
de wereld te rgk zouden zgn, kunnen
wachten. Maar de officieren niet. Geen
dag en geen nacht. Indien door de
zorgeloosheid, door de roekeloosheid,
van dit door en door konservatief-
kapitaiistisch bewind, hier of daar
onlusten mochten uitbreken, honger
oproeren mochten plaats hebben, dan
moeten de officieren met geweld het
gezag,de machtspositie van het kabinet
verdedigen. Zg moeten bereid zgn,
verzet desnoods te smoren in bloed.
Zg moeten tevreden zgn. Zg moeten
geen reden tot klagen hebben. Voor
ben zes ton, voor de rest, voor de pro
letariërs, de hongerlgders, het plebs,
geweld en onderdrukking
Op het oogenblik, dat de arbeiders
klasse zich gereed maakt, haar strgd-
baarste elementen te verzamelen in de
stad waar de volksvertegenwoordiging
zetelt, om op ernstige en indrukwek-
praten wat ik wou, zg luisterde nergens
naar. Omdat zg bovendien de huur
voor de volgende maand geheel uit
betaalde, had ik ten slotte heelemaal
geen reeht haar terug te houden. Zg
liet een rgtuig voorkomen en nam
dadelgk haar koffer mee. Zg zal wel
in een hotel haar intrek genomen
hebben, als zg niet heelemaal buitens
lands is gegaan.
En heeft u mgn vader duidelgk
herkend
Maar wie zou uw vader nu niet
kennen, een man, die zoo hoog in
aanzien staat?
Rudolf zweeg, een heele poos staar
de hg somber peinzend voor zich
neer, toen liet hg een zwaren zucht
hooren.
Het is goed, ik dank u, zei hg
met toonlooze stem.
Hg keerde zich om en verliet het
huis, dat tot nu toe zgn lief meisje
een onderkomen had verschaft. Maar
al te duidelgk was hem geworden,
welk motief zgn vader naar Hedwig
gebracht had.
Een matelooze woede, die al lang
in zgn hart gewoeld bad, vlamde nu
in hem op. Stellig waren er harde,
booze woorden tussehen Hedwig en
zgn vader gevallenmet een gewond
hart had zg zich omgekeerd en was
gevlucht gevlucht voor altgd.
fWontt vervolgd).
