N\ 88 1911.
Donderdag 27 Juli.
98ste jaargang.
Donkere Schaduwen.
7 FEUILLETON.
GOESCHE
Telefoonnummer 33. Directeur A. F. A. van Seters. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesche Courant". Hoofdredacteur mr. W. S. Kalma.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond
nitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, in Goes 0,75, buiten Goes, franco 1,55.
Afzonderlijke nommers 5 cent.
inzending van advertentlën op Maandaggen Woensdag
vóór 2 uren, op VRIJDAG vóór 12„uren.
De prijs der gewone ad vertentiën is van 1-5 regels 50 ct., elke regel meer lOct
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt
de prijs slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels A f 1,berekend.
Bewijsnummers 5 cent.
De luchtvaart.
De sage van Daedalus en Ikarus
nit de Grieksche oudheid eadeNoor-
sche sage van Wieland toonen, hoe
de menschheid al in haar vroegste
kindschheid het verlangen kend6,
om zich evenals de vogels in de lucht
te kunnen verheffen. Maar het heeft
lang geduurd, voor zy den weg vond,
waarlangs dit verlangen bevredigd
kon worden.
De eerste welbewuste, op weten-
scbappeljjken basis steunende poging
is die van Bartbolomao Lourenyo de
Gusman, die op 8 Augustus 1709 op
het plein van het Indische huis te
Lissabon in een met heete lncht ge-
vulden ballon tot ongeveer 70 Meter
opsteeg. Het beginsel, waarvan hy
uitging, wasechter waarschijnlijk reeds
vroeger in praktyk gebracht door
Archj-tas van Trente, die volgens vele
Middeleenwsche geschriften een duif
vervaardigde, welke met „anrae-spiri-
tns" gevuld, zich in de lucht verhief, in
elk geval had een monnik, Francisco
Lana, genaamd, in een in 1670 ver
schenen werk, al groote, met ver
dunde lucht gevulde holle bollen met
dunne metalen wanden als de eenigo
geschikte luchtschepen aanbevolen.
En de verdere pogingen om in de
lncht te kunnen opstjjgen, hebben zich
tot op onzen tjjd ook alle in die
richting bewogen. Men zocht toestellen
te vervaardigen, lichter dan de lucht
en die dus volgens de wet van
Archimedes, dat elk lichaam, dat
soortelijk lichter is dan de middenstof,
waarin het zich bevindt, moet op
stijgen, in de lucht omhoog moesten
gaan. Dit was te bereiken door
een uit lichte stof vervaardigde bol to
vullen met een gas, lichter dan de
dampkringslucht. Een dergelijke bol,
in zjjn geheel lichter dan de lucht, moet
daarin noodzakelijkerwijs omhoog stij
gen en wel tot op die hoogte, waar
de dampkring zooveel ijler en dns
lichter geworden is, dat een evenwichts
toestand optreedt.
Voor de vulling gebruikte men aan
vankelijk heete lucht. Maar al spoe
dig trad daarvoor het waterstofgas in
de plaats. Terwijl toch de gebroeders
Montgolfler, de eigenlijke uitvinders
van den luchtballon, die naar hen dan
ook eerst Montgolfière genoemd werd,
hun eersten met warme lucht gevulde a
ballon den 5den Jnni 1783 to Anno-
nay lieten opstygen, gebruikte reeds
in Augustus van datzelfde jaar de
hoogieeraar Charles voor zijn ballon
waterstofgas.
Van dien tijd af is de luchtvaart
zich meer en meer gaan ontwikkelen.
Zooala nu ten opzichte van de vlieg
machines waren de menschen, vooral
in Frankrijk, in buitensporig enthou
siasme over de nieuwe uitvinding.
Verschillende luchtreizigers deden
de menschen verbaasd staan. Pilatre
de Roziers ondernam den 27sten Nov.
1783 'in een prachtig geschilderde
Montgolfière de eerste luchtreis en
7 Januari 1785 deed Blanchard de
eerste reis over zee van Dover naar
Calais, waar, ter herdenking van dit
feit, op de landingsplaats een gedenk-
teeken werd opgericht. De ballons
hadden soms allerlei fantastische
vormen, maar in 't algemeen hield
men zich aanvankelyk toah aan den
bolvorm.
De gewekte geestdrift begon echter
al spoedig te luwen, toen men tever
geefs bleef zoeken naar middelen om
den ballon bestuurbaar te maken.
Eerst de onderzoekingen van Gif-
fard omstreeks 1852, die het eerst een,
zy het nog gebrekkig, bestuurbaren
luchtballon vervaardigde, deden de
belangstelling weer herleven. Ter
zelfder tijd begon men ook te zoeken
naar middelen, die den ballon een
eigen beweegkracht konden geven.
Opstijgende toch tengevolge van de
lichtheid van het gas, waarmee hjj
gevuld was, bleef hij in de lncht ge
heel afhankelijk van den wind, zoo
lang geen aan hem bevestigde ma
chine een kracht kon ontwikkelen
sterker dan de wind. En het zon al
spoedig blijken, dat alleen door het
geven van een eigen beweegkracht,
ook het bestuurmaken van den ballon
te bereiken was. Aanvankelyk pro
beerde men het door het aanbrengen
van zeilen, Bleeptonwen, enz. Door de
snelle ontwikkeling der motoren-tech
niek vond men echter eindelijk den
eenig j nisten weg door het aanbrengen
van laehtschroeven, door motoren in
beweging gebracht. En de Fransche
officieren Renard en Krebs, die van mo
toren gebruikmaakten,deden den 9den
Augustus 1884 met hun luchtschip
„La France" te Chalais Mendon een
tocht van 20 minuten, waarna zij op
het pnnt van uitgang terugkeerden,
üe arbeidsduur der motoren was ech
ter nog te gering en daardoor de
waarde van hun luchtschip voor de
praktijk nog niet groot. De moeilijk
heid bij het zoeken naar betere mo
toren was de zwaarte der motoren.
Toen men dan ook lichtere motoren
uitvond, was het probleem, zoowel
van de aan den ballon te geven eigen
beweegkracht als van de bestuurbaar
heid opgelost. En van dat oogenblik
af heeft de luchtvaart zich op ver
bazende wijze ontwikkeld, van welke
ontwikkeling wjj van nab(j getuigen
zijn geweest.
Het zyn vooral de Duitschers Zep
pelin en Parseval en de Franschmau
Lebaudy, die in dezen jongsten tyd
op het gebied van de luchtvaart, voor
zoover de luchtballons betreft naar
voren treden. Ieder van hen is boven
dien de vertegenwoordiger van een
bepaald stelsel. Terwijl men toch tot
nu toe de ballons uitsluitend van
slappe stof vervaardigde, begon men
langzamerhand dit niet meer als zoo
vanzelf sprekend te vinden. En zoo
kreeg men naast het slappe systeem,
waaraan Parseval vasthield, hetstjjve
van Zeppelin en het halfstijve van
Naar het Duitseh.
Het is niet mogelijk, het slot
open te maken, zei hij eindelijk
moedeloos, ik moet met een center
boor het geheele slot er uit halen.
Doe dat dan maar, antwoord
de de rechter van instructie. Wjj
zullen intusschen het hnis eens door-
loopen.
Met den dienaar voorop ging de
commissie, terwyl er een politieagent
b(j den ijverig werkenden slotenma
ker achterbleef, naar het sousterrain.
Dit werd nauwkeurig doorzocht,
zonder dat ergens een schijntje van
een spoor te ontdekken was. Da ach
terpoort, dio naar den tuin leidde,
was op slot.
De freule droeg den sleutel daar
van altijd bjj zich, helderde de
dienaar op, na een vragenden blik
van den rechter.
Een politieagent werd naar boven
teruggezonden, om in de kamers, en,
zoo noodig, in den zak van de ver
moorde naar haar sleutels te zoeken.
Na een poosje kwam hij met een
kleinen, stalen sleutel terug, dien hij
in den zak van de vermoorde gevon
den had. Maar het was niet eens mo
gelijk dezen sleutel in het sleutelgat
to-steken.
ite slotenmaker moest er bij geroe
pen worden, om de deur te openen,
wat hem dadelijk gelukte.
Nu gingen de heeren den tuin in.
Deze was maar matig groot, door be
lendende muren was het plekje ge
heel ingesloten. Links verhiel zich
een zware brandmuur, rechts stonden
de bjj de villa behoorende en al jaar
en dag leegstaande stallen en remise-
gebonwen De achterzijde van den
tuin werd door een tamelijk hoogeu
muur begrensd, tot waar do stallen
doorliepen. Ongeveer in het midden
van dien muur was een kleine, smal
le deur.
Aan den anderen kant van dien
zelfden mnnr zag men oen niet heel
hoog gebouw in Zwitserschen stjjl,
dat er al wat vervallen uitzag, en
waarvan de eerste verdieping geheel
omgeven was door een houten balcon.
Dat balcon kwam met zyn Bmalle
zjjde zoo dicht tegen den scheidings
muur aan, dat het van den tnin der
villa nit leek, of het den muur raakte.
Dadelyk schonk de rechter van in
structie zjjn aandacht aan dit houten
baleon.
Van daar nit zou men eigenlijk
gemakkeljjk op het grondgebied der
villa kannen komen meende hjj.
Wie woont daar zei hy nn
tot den dienaar.
Ik heb straks al over hem ge
sproken antwoordde de dienaar
ijverig. Mynheer do rechter heeft
my zooeven naar hem toegezonden
de kunstslotenmaker Karl Beek.
De rechter scheen haastig nog iets
te willen vragen, maar hij bedacht
Lebaudy. Bij het stijve stelsel wordt
de vorm bewaard door een aantal
spanten of verstijvingen, by het half
stijve en slappe wordtde strakke vorm
van den op zich zelf slappen ballon-
wand doorgaans verkregen door een
aantal ballonets. Want ook de slappe
ballon behield niet de oorspronke
lijke gedaante, een groote bol van zij
de, katoen, perkaal of goudvlies,
die met het noodige gas werd gevuld.
Maar in den ballon, die ook lang
zamerhand een meer langwerpige
vorm aannam, bracht men verschil
lende kleine ballons, die de eigenlijke
gashouders waren. Het verschil tus-
schen de slappe en halfstijve ballons
berust dan enkel daarop, dat by de
laatste vlak boven het schuitje een
styf vlak is aangebracht in de ge
daante van een soort platvorm.
Over de meer en mindere voor
treffelijkheid van elk dezer drie stelsels
wordt nog voortdurend gestreden.
Maar de schitterende resultaten van
Zeppelin gedurende de laatste jaren,
deden het publiek reeds onbewust party
kiezen voor het stjjve stelsel. Allerlei
groote en lange tochten met bestuur
bare Zeppelins en de aandacht, die
de Duitsche Keizer aan graaf Zep
pelin's verrichtingen schonk, hebben
de algemeene belangstelling hoofd
zakelijk by deze Zeppelins, groote
luchtschepen, zelfs voor passagiers
ingericht, bepaald.
Maar deze belangstelling zou onge
twijfeld nog grooter geweest zijn,
wanneer niet iets nieuws op dit ge
bied, de plotselinge, snelle ontwikke
ling van de dynamische inehtvaart,
de algemeene aandacht verrassend-
snel tot zich getrokken had.
Terwijl men aanvankelijk het vraag
stuk van de opstijging in de lucht
trachtte op te lossen door de voor
werpen, die stygen moesten, lichter
te maken dan de dampkringslucht, be
gon men omstreeks 1868 ernstig te den
ken aan de mogelijkheid om ook licha
men, zwaarder dan de lncht, door eigen
beweegkracht in de lucht te doen stij
gen. Toen toch richtte de luchtvaarder
Nadar een vereeniging op met den
spreuk „Plus lourd que l'air" (zwaar
der dan de lucht). Dezelfde beweeg
kracht, die men nu ging aanwenden
om luchtschepen te doen bewegen,
onafhankelijk van den wind, wilde
men ook gebruiken om de ballons
omhoog te doen stijgen. Niet door het
lichter zjjn van de lueht, maar door
een zelfstandige kracht wilde men de
voorwerpen doen stijgen.
De eerste pogingen daartoe in 1896
waren niet gelukkig. Otto Liiienthal,
die het probeerde, verloor er het leven
bjj. Het waren de gebroeders Wilbnr
en Orville Wright, die het eerst succes
hadden. Ongeveer terzelfder tijd slaag
den ook Farman en Delagrange erin
in Frankrijk een vliegtoestel te ver
vaardigen. En van dien tyd af heeft
de vliegkunst zich met verbazende
snelheid ontwikkeld tot de hoogte, die
wy alien van nabij kennen.
zieh, terwyl onmiskenbare sporen van
verrassing op zijn gelaat zichtbaar
werden en trad een stap achteruit.
Kari Beek mompelde hy
toen. Zeg eens, zei hy nu tot
den commissaris, waren dat niet
de letters K. B. op het beft van het
graveermes, dat wij zooeven zagen
De commissaris bevestigde dit.
Heeft u er zich zooeven niet over
uLgelaten, dat nw meester den kunst-
slotenmaker Beek gisterenmiddag bij
zieh had laten komen, om zyn brand
kast te openen vroeg hij aan den
dienaar.
Ja.
En bewoont hy in dat hnis de
eerste verdieping f
Om u te dienen.
Zou hij zich in geldelijke moei
lijkheden bevinden
De dienaar trok de wenkbrauwen
op.
Ik heb me altijd maar weinig om
andere mensehen bekommerd, boven
dien staat zyn huis in een heel andere
straat, maar ik vond, dat het er erg
armelijk uitzag in zyn woning. Hier
in de buurt vertelt men dat de deur
waarder dikwijls bij hem over den
vloer is.
Nu, wij zullen zien, zei de rech
ter kortaf. Toen wees hij met zyn
rechterhand op de kleine poort in den
achtermuur. Deze deur leidt zeker
naar den tuin van het huis, dat ge
deeltelijk door dien Blotenmaker be
woond wordt, niet waar
De dienaar knikte van ja.
Ia sy op slot?
Motoren leveren zoowel de opstij
gende als de voortstuwende kracht
Eerst trachtte men met de zooge
naamde orthoptères de vlucht der
vogels na to bootsen. Maar hot Bteeds
lichter worden der motoren deed dezen
vorm van vliegtoestellen geheel ver
dwijnen, waar het de aëroplanen tot
steeds grooter volkomenheid bracht.
Deze aëroplanen bestonden in het
eerste stadium van haar ontwikkeling
uit een stevig geraamte van bamboe
met linnen zweefvlakken. Later
werden zy verbeterd door het aan
brengen van een horizontalen staart.
De zweeivlakken zijn de belangrijkste
deelen. Tengevolge van de door de
werking der luehtsohroeven verkregen
snelheid verdicht zich de lueht onder
zulk een zweefvlak en oefent dns
een druk erop uit, die naar boven
gericht is. Deze weerstand is even
redig met de tweede macht van de
snelheid van den toestel. Staat nu
het zweefvlak schuin, dan zal de
tegenwerkende kracht kunnen ont
bonden worden in een horizontalen
en een vertikalen, opwaarts ge-
richten weerstand. De vertikale weer
stand dient om de zwaartekracht op te
heffen, terwijl de horizontale door den
motor kau worden overwonnen.
Naast de aëroplanen heeft men ook
nog een weinig gebruikt soort vlieg
toestellen, héliooptères genaamd. Hier
bij ontbreken de zweetvlakken, zoodat
dus de luehtsohroeven rechtstreeks
moeten zorgen zoowel voor het stijgen
als voor de horizontale beweging.
it i a n it 1 a n d.
Lid van de Eerste Kamer voor Friesland
De Provinciale Staten van Friesland
hebben gisteren tot lid van de Eerste
Kamer, in de vacature-wijlen mr.
Sickenga, gekozen mr. C. Th. van
Deventer, vrjjz.-dem., oud-lid van de
Tweede Kamer, met 26 stemmen, te
gen 22 op den heer L. W. de Vries,
ehrist.-hist., lid van de Staten van
Friesland.
De Zeeliedenstaking.
De 5 te Amsterdam bestaande Chris
telijke Sociale bonden hebben aan do
besturen der Christelijke bootwerkers-
vereenigingen Ons Beginsel en van de
R. K. Transportarbeidersvereeniging
St. Clemens een schrijven gezonden,
waarin met klem op beëindiging van
den strijd wordt aangedrongen opdat
niet meer slachtoffers vallen. Ter toe
lichting van deze aanmaning wordt
er o. m. op gewezen, dat bovenge
noemde bootwerkers- en transportar-
beidersvereenigingen nimmer een be
sluit hebben genomen tot staking,
maar den arbeid neerlegden uit vrees
tengevolge van geweldpleging.
Voorts wordt de wensoh uitgespro
ken, dat de patroons bereid worden
bevonden, de bootwerkers, die zich
tot den arbeid aanmelden, weder aan
te nemen.
Ingevolge het Zaterdag genomen be-
Met die woorden was hy vlak bij de
deur gaan staan. Nu draaide hy aan
den klink, maar de deur was geslo
ten.
Behoort die munr bjj dit hnis of
by dat
De muur behoorde nog aan mijn
meester, zei de dienaar. Freule Dora
gebruikte haar heel dikwyls ais zy
uitging. In de Kochstrasze zijn geen
winkels; als freule Dora dus bood
schappen moest doen, wat regelmatig
iederen dag gebeurde, ging zy door
den tnin van onzen buurman direct
naar de Linkstrasze.
Wie bezat den sleutel voor de
verbindingsdeur
Freule Dora droeg hem altijd bij
zieh.
Er kwam een veelbeteekenende
trek op het magere gezicht van den
rechter.
Ah zoo, misschien past dan de
sleutel, die zooeven in den rokzak
van het lijk gevonden was.
Ja juist, dat is de Bleutel van
die deur I merkte de dienaar nu
haastig op.
De rechter van instructie had maar
weinig moeite om de deur te openen.
Zijn blik viel op eene kleine, tamelijk
t erwaarloosde binnenplaats, waar 't
gras tussohen de ongelijke keien
groeide.
Vlak tegenover hem stond het huis
met het houten baleon.
Ha, nu begrijp ik het, zei hij, met
de hand naar de openstaande gang
deur wijzend, da freule liep over de
binnenplaats de gang van dit huis
sluit zyn de schuitenvoerders gisteren
weer aan het werk gegaan.
In een gecombineerde vergadering
van de twee Christelijke bootwerkers-
vereenigingen is met algemeene stem
men besloten het advies, gegeven door
de eommissiën, benoemd door de vijf
Chr. Sociale bonden, te aanvaarden,
en zich dns aan te melden bjj de
patroons.
Het bestuur van Recht en Plicht
heelt aan het bestuur der vereeniging
van werkgevers op scheepvaartgebied
in Noord-Holland een brief gezonden
van den volgenden inhoud
Nu het ons bekend is, dat er ook
door andere organisaties in het trans
portbedrijf by u op wordt aangedron
gen, door minnelijke schikking een
einde aan het conflict in de haven te
maken, nemen ook wy nogmaals de
vrijheid er by u op aan te dringen,
langs dezen weg die zaak tot klaarheid
te brengen.
Onze meening is nog steeds, trots
de kweslie reeds langer bestaat dan
verwacht werd, dat alleen door ge
meen overleg aan het huidige conflict
een goed einde kan worden gemaakt.
Wij verzoeken n dan ook nogmaals
in ernstige overweging te willen ne
men ons een onderhoud toe te staan,
teneinde langs den weg van bespre
king te trachten tot een minnelijke
oplossing te komen.
In afwachting van een gunstig ant
woord, enz.
Maandagavond heeft Recht en Plicht
eene vergadering gehouden, om te
beraadslagen over al of niet opheffing
van de staking. Een groot aantal sta
kers waren opgekomen, zoodat zoowel
de hoven- als de benedenzaal van
Planeins gevuld waren.
Met gesloten briefjes werd een
stemming gehouden, met dezen uit
slag, dat met overweldigende meer
derheid besloten werd de staking
voort te zetten.
Bij bet nit elkander jagen van een
oploop op de Geldersche kade, bij de
Binnen-Bantammerstraat, is door een
inspecteur van politie een lossen boot
werker het oor afgeslagen. De man
beweert, dat daartoe niet de minste
aanleiding bestond, hy hield vol, dat
er niets aan de hand was, dat dit
optreden rechtvaardigt. Ooggetuigen
verklaarden dat er ongeveer vjjftig
menschen by een waren, die aan de
herhaalde aanmaning tot doorloopen
geen gevolg gaven.
Aan de Houthaven hebben de hout
werkers den arbeid hervat.
Achtste Middenstandscongres.
Te Roermond wordt dit jaar het
8ste Middenstandscongres gehouden.
Het aantal congresdagen is met een
verlengd, doordat op verzoek van de
Handslsvereeniging Rotterdam, ge
steund door rnim veertig andere
middenstandsvereenigingen, aan het
congres een buitengewone vergade
ring voorafgaat, om te protesteeren
tegen het wetsontwerp tot heffing
door en was dan dadelyk in de
Linkstrasze.
Zoo is het, bevestigde de dienaar
De commissaris van politie was in
tusschen met een onderzoekenden blik
langs de stallen geloopen Nn ver
zocht hy den rechter even by hem te
komen.
Midden in den smallen muur van
den stal, die tegen den scheidings
muur aanstiet, was een getralied ven
ster. Op de ijzeren staven daarvan
was nog straat vuil zichtbaar alsof het
van schoenzolen afkomstig was. Te
gen den bovenkant van het venster
echter waren nog pas stukken steen
van den muur afgestooten.
Het maakt den indruk, alsof
iemand met grooten haast van den
tuin der villa uit over het dak van den
stal op den muur geklommen is,
fluisterde de eommisBaris. Eenmaal
op den muur gekomen, zal het den
schurk gemakkelyk gevallen zyn zieh
op het houten balcon te slingeren.
De rechter van instructie knikte toe
stemmend.
U kan gelijk hebben, antwoord
de hy. Maar heeft u al bedacht, dat in
uw woorden een ernstige aanklacht
tegen den bewoner van dit huis ligt
opgesloten
Met die woorden wees hy op de bjj
het huis van den kunstslotenmaker
behoorende vensters.
(Wordt vervolgd)
