N\ 86 1911.
Zaterdag 22 Juli.
98Me jaargang.
Donkere Schaduwen.
Bij dit no. behoort een
Bijvoegsel.
5 FEUILLETON.
GOESCIIE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
PrijB per kwartaal, in Goes 0,7S; huiten Goes, franco 1,25.
Afzonderlijke nommers 5 eent.
Inzending: van advertentiën op Maandag: 'en woensdag
vóór 2 uren, op VRIJDAG vóór 12 uren.
De prjjs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 et., elke regel meer lOet
Bfi directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt
de prijs slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweigk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels A 1,berekend.
BewSsnummers 5 cent.
Telefoonnummer 33.
Directeur A. P. A. van Seters. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesche Courant". Hoofdredacteur mr. W. S. Kalma.
Keuringsdienst in kleinere
gemeenten.
In het eerste deel van ons artikel
hebben we gewezen op het belang,
dat een volk heeft by de keuring van
voedingsmiddelen en op de daaruit
voor de gemeenten voortvloeiende
verplichting om een keuringsdienst in
te richten, waar, als verder blijken
zal, de noodzakeiyke decentralisatie
daarvoor zeer beslist de gemeenten
ais de eenig mogeiyke organen aan
wijst. Enkele gemeenten hebben dit
dan ook begrepen en op een of andere
wijze in deze dringende behoelte
voorzien.
Het best en volledigst schy'nt deze
dienst ingericht te Rotterdam. Daar
staat aan het hoofd een scheikundige
als directeur, die leiding geeft aan hut
geheel, de werkzaamheden zijner on
dergeschikten regelt en steeds voeling
hondt met de producenten en verkoo -
pers van levensmiddelen. Hg verricht
met hetlaboratoriumpersoneelde schei
kundige en bacteriologische onderzoe
kingen, terwyl de keurmeesters
volgens een vast plan hun toezicht
nitoetenen op markten, winkels en
magazijnen, monsters nemen va_.
verschillende artikelen, en als voor
loopige maatregel, voor de gezondheid
nadeelige waren door beslagname aan
het verkeer onttrekken. Te Amster
dam staat de keuringsdienst niet
zeltstandig, maar maakt deel nit van
den Gezondheidsdienst De keurings
dienst behalve van vleesch, waarvoor
de zorg aan de veeartsen is toever
trouwd, gaat van eenigszins andere
beginselen uit dan de zoogenaamde
zelfstandige diensten, zooals te Rot
terdam. Deze laatBten beschouwen
in de eerste plaats den winkelier in
vele gevallen niet in staat tot juiste
beoordeeling zijner waren, waardoor
hjj in velerlei opzicht afhankelijk
wordt van zyn leveranciers. De dienst
stennt dus en raadt de kleinhandelaren
en beschermt hen tegen hun leveran
ciers, zoo dit mogelijk is. Zij tracht ook
in gemeenschappeiyk overleg met
fabrikanten noruien vast te stellen
voor voedingsmiddelen, welke daar
voor in aanmerking komen. Boven
dien beschouwen de zelfstandige
diensten alle fraude in den handel
van levensmiddelen als beslist ontoe
laatbaar. Zij maken dus geen verseli 1
tusscben knoeierijen, dio gevaar voer
de gezondheid opleveren, en die welk
den kooper alleen hnanciëel bena-
deelen.
Hiertegenover beschouwt Amster
dam den kleinhandelaar als deskun
dige en geeft dus geen steun en raai
terwjjl men er bovendien van oorden
is, dat in de eerste plaats dient to
worden gelet op hetgeen voor de ge
zondheid schadelijk is en het bestrij
den van handelsknoeierijen niet op
Naar het Duitse h.
Zy gaf my zelfs den anderen huis
sleutel, ofschoon zy er nu zelf geen
meer had.
Hoe was de verhouding van de
freule met haar oom
Hm, freule Dora had zoo haar
eigenaardige manier van doen, zooais
het haar maar eens in haar hooid
opkwam. Ik geloof, dat onze meester
wel een beetje bang voor haar was.
Hadden zy dikwijls ongenoegen
jnet elkaar vroeg de rechter verder
De twee bedienden keken elkaar
■aan.
Niet dat ik gemerkt heb, zei
de keukenmeid toen, mijnheer de
baron was daarvoor te ziek. Aan ver
pleging beeft freule Dora het hem
nooit laten ontbreken. Zy had echter
haar eigenaardige manier van doen,
en gebruikte niet graag veel woorden.
Heeft uw meester zich misschien
tegen u uitgelaten, dat hy bang was
voor een gewelddadigen dood, byv
dat er uit was op te maken, dat hy
van den kant van zyn nicht niets
goeds verwachtte t
Integendeel 1 antwoordde de
dienaar vlug. Hij had zelfs een
graat vertrouwen in freule Dora. Zy
den weg van den gezondheidsdienst
ligt.
De inrichting van den keurings
dienst, zoowel die te Amsterdam ais
die te Rotterdam, is echter te dnur
om door kleinere gemeenten geheel
ongewyzigd te worden toegepast.
Daarom hebben verschillende stedi.r
een andere regeling getroffen. Die
regeling is geschied op tweeërlei wijze
Breda is een voorbeeld van de eene,
Leeuwarden van de andere wyze.
In laatstgenoemde plaats is de keu
ringsdienst opgedragen aan twee daar
gevestigde apothekers, die naast hun
apotheken een bureau voor scheikun
dige en bacteriologische onderzoekin
gen exploiteeren. Zy hebben voor
f2300 de leiding van den dienst eu
het laboratorium-onderzoek van min
stens 1600 monsters op zich genomen,
welke monsters worden getrokken van
levensmiddelen en verbrniksartikelen,
die in de gemeenten te koop worden
aangeboden.
De 35000 inwoners van Leeuwarden
in aanmerking genomen, vertegen
woordigen deze 1600 monsters nage
noeg 46 analysen per 1000 inwoners en
een gemiddelden prys van fl,44 per
analyse. Met de markt en winkelcon-
tröle en de monstername is, onder lei
ding der scheikundigen, een keurmees
ter belast. De scheikundigen zyn ver
plicht twee maal per week zitting to
honden voor allen, die hen in verband
met den dienst, wenschen te spreken.
De totale kosten van deze regeling be
dragen voor Leeuwarden f 3500, maar
zyn voor kleinere gemeenten natuur
iyk lager.
De regeling van den keuringsdienst
te Breda wijkt van de bovengeschetste
vooral hierdoor af, dat aan het hooid
is gesteld de eigenaar van een par
ticulier laboratorium te Rotterdam, aie
ook in die plaats woont. Hieraan is
in do eerste plaats het bezwaar verbon
den, dat de directeur voor belangheb
benden maar eens in de drie maanden
zitting hondt en dus op 4dagen per jaar
het contact moet ontstaan tusschen den
directeur en den kleinhandel. Dan
zullen, eerst noodgedrongen, later uit
gewoonte, de keurmeester» feitelijk de
leiding in handen krygen, ook al als
gevolg daarvan, dat de directeur ge
heel zeilt op de rapporten zijner on
dergeschikten. Maar bovendien ver
liezen bacteriologische onderzoekingen
en analysen van spoedig bedervendo
voedingsmiddelen, als melk en andere,
het grootste deel van hun waarde by
het transport der monsters, ook ai
worden alle mogelyke voorzorgen
genomen.
In een rede over de wenschelykheid
eener rykskeuring van voedingsmid
delen, gehouden by de opening van
het gezondheidseongres te Groningen
in 1909 verklaarde prof. Wijsman dan
ook„Dit is wel zeker gebleken, d it
de kracht der keuringsdiensten en de
groote verbetering in den toestand
der levensmiddelen in steden, welke
over een keuringsdienst beschikken,
berust op het directe, persoonlijke con
tact van den dienst met den kleinhau
del. Welke ie vensmiddelen wet wjj ooit
zon ook eenmaal zyn erfgename wor
den hy heeft ten minste in mijne
tegenwoordigheid dikwyls verteld, dat
freule Dora in zyn testament speciaal
bedacht was.
Freule Dora vertelde mjj zelfs
oens in de keuken, dat zij de opdracht
gekregen had het slot in de brandkast
op een andere plaats aan te brengen
zei de keukenmeid.
Frits knikte bevestigend met het
hoofd.
Dat is zoo, zei hy, maar
dat ging toch niet zoo voetstoots. Üe
oude heer was zelfs zeer wantrou
wendik sliep in de voorkamer, en
kreeg het bevel, freule Dora 's nachts
met in de slaapkamer toe te latei
Mynheer de baron vas altyd ang
stig, dat zy aan de brandkast zou
gaan knoeien.
De oogen van rechter Albert! scho
ten vonken en hy wisseldi een veal-
beteekenenden blik met don commis
saris.
Deze kwam by hem staan en fluis
terde hem eenige woorden toe.
Haast'g wendde de rechter zich nu
tot de keukenmeid.
Was u gewoon het avondeten voor
de frenle klaar te maken? vroeg by.
De aangesprokene knikte bevesti
gend.
Altyd. Maar het wab nauwelijks
de moeite waard, voor de freule te
koken. Zy at bjjna heelemaal niets,
een kopje thee en hoogstens een dun
beschuitje.
krijgen zullen, voor een vruchtbare
uitvoering zal een groote decentrali
satie, een verdeeling van den dienst
over kleine kringen een levensvoor
waarde zijn."
Rn de gezondheidscommissie te
Leeuwarden merkte naar aanleiding
van de oprichting van een keurings
dienst in die gemeente, aan B. en W.
op, dat de keuringsdienst zou moeten
geschieden ter plaatse, waar de mon
sters werden genomen, omdat zy niet
kon aannemen, dat de monsters van
oen zóó teer artikel als melk b. v.
door het vervoer over zóó verren af
stand (daargelaten nog de tyd, die
tnsschen de monsterneming en de
verzending verloopt) in den regel
onveranderd zullea blyven tot het
oogenblik van onderzoek. Maar haar
hoofdbezwaar tegen aansluiting bij
het te Rotterdam gevestigde bureau
was, dat geen dadelyk overleg met
den directeur kon plaats hebben,
dat keurmeester, monsternemer en
bnrean niet in onmiddellyke relatie
en dagelyksch mondeling contact met
elkaar staan, dat direct plaatselijk
ingrypen onmogelijk is en dat elke
controle van gemeentewege ontbreekt.
De meening, dat de keuringdienst
gevestigd moet zyn op de plaats
zelf blijkt das door autoriteiten op dit
gebied te worden gedeeld. En de ar
gumenten daarvoor lyken ons zwaar
wichtig genoeg voor een gemeente,
die nog een keuringsdienst heeft in
te richten, om daarmee terdege reko-
ning te houden. Zoo'n keuringsdienst
moet, meenen we, worden opgedragen
aan in de gemeente woonachtige
scheikundigen of apothekers, die over
een voldoend laboratorium beschikken.
Zyn die er niet, zooals in landelijks
gemeenten dikwyls het geval zal zyn,
dan kan men een overeenkomst
sluiten met een laboratorium zoo dicht
mogelijk in de bunrt.
De wenschelykheid, ja noodzake-
lykheid, van een keuringsdienst heb
ben we boven al betoogd. Dat steeds
meerdere gemeenten dit inzien blykt
wel nit het snel aangroeiend aantal
derznlken, die ondanks de daaraan
verbonden kosten tot de inrichting
ervan overgaan. De resultaten van
den dienst zyn dan ook verrassend.
Uit een verslag omtrent de verrich
ting van den keuringsdienst in Leeu
warden gedurende het eerste kwar
taal blykt, dat na de actie in de eerste
maand gevoerd tegen vervalscbte
melk, die toen gemiddeld 2,75 pCt.
bevatte, reeds in de tweede maand
het vetgehalte gestegen was tot 2,81
pCt. en in de derde tot 2,95. In deze
eerste 3 maanden maakten reeds 46
leveranciers van de gelegenheid tot
bespreking met de scheikundigen ge
bruik.
Welke nadeelige gevolgen die
plaatsen, welke geen toezicht op le
vensmiddelen bezitten van het bestaan
van een keuringsdienst in andere ge
meenten ondervinden, kan blijken uit
een paar mededeelingen uit het ver
slag van den Dordtschen keurings
dienst.
Maar zy dronk toch zeker wel
zware wynen en wat dies meer zij
Groote goedheid, de freule was
de matigheid zelf, zy dronk al heel
weinig zelfs kou zy het niet eens
goed uitstaan, als wij bij ons avond
eten bier dronken.
De rechter wees op de gedekte tafel.
Dan heeft zij toch zeker gisteren
een uitzondering gemaakt, hernam
hy. Daar staan vier ledige wijn-
flesschen het zyn heel dure en heel
zware merken bovendien zyn op de
tafel nog de overblyfselen van een
weelderigen avondmaaltijd.
De keukenmeid betuigde met een
ijverig geknik haar by val.
Ja, daarover heb ik my ook ver
baasd, verzekerde zij. Ik moestal
die koude schotels klaar maken, om,
zooals de freule zei by voorkomende
gevallen wat te kunnen voorzetten.
Al den eersten keer, toen Frits en ik
tegelykertyd verlof hadden nit te
gaan, verwonderde het my, dat ik
pasteien en geleien klaar moest ma
ken. Den volgenden morgen was er
bijna niets meer in de de provisieka
mer. Toeu ik er de freule naar vr. eg,
antwoordde zij kortaf, dat dit my niets
aanging, en ik zweeg natuurlijk.
U weet zeker niet of freule Dora
tydens uw afwezigheid bezoek ont
vangen heeft?
Nadat beiden deze vraag met neen
beantwoord hadden, wendde de rech
ter zich tot den arts, die iutusBcheu
klaar scheen te zyn gekomen met sijn
„Een firma", zoo staat er, „die onder
den naam Volkscacao een mengsel van
eacao, sniker en meel in den handel
brengt en die door mfj ervan werd
verwittigd, dat zulk een artikel hier
niet mag worden verkocht, schree f
„er zorg voor te zullen dragen, dat do
Volkscacao in uw district niet meer
verkocht wordt".
De woorden „in nw district" zeggen
genoeg.
Een handelaar in speeeryen schreef
aan een zyner Dordtsehe klanten naar
aanleiding van het te hooge asch (stof)
gehalte der geleverde peper„daarom
wordt door my dan ook in plaatsen,
waar een keuringsdienst is gevestigd,
steeds aangeraden eenige guldens
meer te betalen, maar de beste soorten
te nemen". En een fabrikant van
bessensap berchtte aan een afnemer
„wy maken twee soorten sap, één
soort gewoon en een soort no. I, dat
op zyn minst 7 pet. hondt.
Het gewone (d. i. met water ver
mengde) mag dan worden gebruikt
in die gomeesten, waar geentoezioht
bestaat."
De gemeenten, die geen keurings
dien6t hebben, worden dus het afzet
gebied van alle minderwaardige pro
dueten. Misschien, dat ons gemeente
bestuur, zoo het van het nut van een
keuringsdienst nog niet overtuigd is
hiermee eens rekening wil houden.
Het belang weegt tegen de daaraan
verbonden kosten meer dan op.
Buitenland.
De oamorra in Italië.
Reeds maandenlang wordt te Vi-
terbo het proees tegen de camorristi-n
van Napels gevoerd. Tot dusver ia
er weinig belangwekkends te berde
gebracht. Thans heeft echter, naar het
Berliner Tageblatt uit Rome verneemt,
Fabbroni, kapitein van de carabi
nieri, die met de bestrijding van de
camorra was belast, zyn getuigenis
afgelegd. En dit getuigenis is onge
meen belangwekkend Wy geven er
het volgende van weer
De camorra is een soort politie, die
zich toelegt op de- uitoefening van
alles wat slecht en verwerpelyk is,
als het maar geld opbrengt. De ca
morra staat ter beschikking van alle
geboefte, groot en klein, dat in Na
pels zaken wil doen, maar maakt op
haar beurt van dit gespuis weer go
bruik. Zy beschermt oneerlijke by
ambten, helpt anderen carrière ma
ken, beschermt de prostitutie, dwingt
kooplieden geld af, leent geld uit
tegen woekerrente, stelt zieh by ver
kiezingen beschikbaar en steunt dan
het liefst de regeeringscandidaten. Zy
dragen dan groen en witte onder
scheidingsteekenen en benemen de
oppositie met geweld en dreigemen
ten den lust, zich naar de stembns
te begeven. De camorristen zyn fel
gebeten op het socialisme, dat te Na
pels en in geheel Zuid-Italië de partij
van den vooruitgang en de morali
teit is.
De camorra stelt zich gaarne ter
droevig werk.
Nu vroeg hy op gedempten
toon.
Ongetwijfeld is ook hier sprake
van een moord, meende de arts,
op een zachten toon. De onge
lukkige is bezweken aan een zwaar
ruggemergsvergift. By haar is de dood
met bliksemsnelheid ingetreden.
Is het niet buitengesloten, dat zy
zelf een eind aan haar leven heeft
gemaakt
De arts keek hem verbaasd aan.
Dat geloof ik niet, zeide hy
toen.
Het Bchynt echter toch wel het
geval geweest te zyD. U heeft verder
daarginds in de slaapkamer het ver
moeden uitgesproken, dat de doode-
lyke stoot met vaste hand moet zijn
toegebracht. Waarop grondde n dat
vermoeden 'i
Ik meen, dat niet alleen een
vaste, maar ook een krachtige hand
den doodelyken stoot moet hebben
toegebracht, zei de arts. Het
lemmet heeft den vierden borstwervei
geheel doorboord.
Dus u gelooft niet, dat misschien
deze persoon zelf de misdaad k»n
hebben uitgevoerd.
De arts schudde van neen.
Geen denken aan, hernam hy
vlugger, dan anders in zyn aard lag.
Ik zou zelfs met zooveel zekerheid
als een voorloopig onderzoek toestaat,
willen beweren, dat sQ het eerst ver
moord is.
beschikking tegen behoorlijke be
taling natuuriyk van lieden, die
een ot andere bloedwraak willen uit
oefenen. Tegen vast tarief kan de
vjjand dan een snee over zyn gezicht
of een steek in het hart krygen.
De camorra heft belasting van ieder
en van allen. Bootwerkers, landver
huizers, eafé's, groote en kleine finan-
cieele-, handels- en andere onderne
mingen, bordeelen, kooplieden, ieder
draagt zyn penning by. De electrici-
teitsmaatachappij betaalt jaarlyks een
vaste som. De meeste kooplieden, win
keliers, enz. offeren, om zich een zekere
mate van immuniteit tegen brand,
diefstal, enz. te verzekeren.
De camorra houdt er een eigen,
verboden ioterjj op na. Deze lief
hebberij veroorzaakt den staat iedere
week 200,000 lire schade. Fabbroni
kent zelfs een priester, die in de
sacristie van zyn kerk een filiaal van
deze lotto-onderneming hondt. De
camorra zorgt voor de aigemeene
zedelijkheid, natuuriyk in de aller
eerste plaats 'ip haar eigen belang.
Lieden, die van het pad van de echte-
lyke trouw afwyken, kunnen tot
schade van hun beurs bemerken, dat
zy worden nagegaan. En de bedrogen
party betaalt voor het nagaan, zoolang
het nagaan nog geld oplevert. Is die
bron opgedroogd, dan komt de ont
hulling.
De camorra treedt in de plaats van
de politie. Een meisjesschool had last
van de omgeving, die zich onbehoor
lijk tegenover de jonge doehteren ge
droeg. De politie zat met de handen
in het haar. De directrice deed een
beroep op de camorra en alB door een
wonderteeken gaande jonge doehteren
haars weegs, zonder dingen te moeten
hooren, die voor haar ganschelfjk on
geschikt zijn.
Fabbroni weet ook belangwekkende
staaltjes te vertellen van de macht,
die de camorra op de justitie uitoefent.
Hy noemt rechters, die, waar het maar
eenigszins mogelijk is, camorristen
vrijspreken.
De camorra is echter pas geheel in
haar element, wanneer er verkiezingen
zyn. Dan trekt zij in gesloten gele
deren voor de best betalende candi-
daten op en koelt haar woede op de
tegenstanders en vooral op de socia
listen. Een eerlijk en moedig man,
Sgargaglia geheeten, die het waagde
legen de machtige organisatie en haar
geestelijke adviseurs en met name
legen een zekeren pastoor Vittozzi te
spreken, had deu volgenden dag een
geheel gekerfd gezicht. Hetzelfde lot
trof een stationschef, die den strijd
tegen de camorra had aangebonden.
En de camorra beroemt zich Bteeds
op haar vriendschap voor de regeering,
omdat zy in hoofdzaak voor regeerings-
gezinde candidaten werkt. Van deze
soort valt nml. naderhand het meeste
te halen j ook uit een oogpnnt van
bescherming is zy hetmeestgewenseht.
Fabbroni heeft by de laatste verkie
zingen opgemerkt, hoe de camorristen
zich openlyk als verkiezingsagenten
der regeering gedroegen. Zy gedroe-
De andere keek hem verbaasd aan.
Dat zou myn beschouwing heele
maal veranderen, antwoordde hy
voorzichtig. Er zyn teekenen waar
uit ik mij gerechtigd acht op te ma
ken, dat
Neen, neen! viel hem de arts
hoofdschuddend in de rede. De
versty ving van den dood heeft bij deze
ongelukkige al haar hoogtepunt be
reikt. Zij is misschien wel een vol uur
voor haar oom vermoord geworden.
Bovendien kan zy niet goed zelfmoord
bedreven hebben.
Waaruit maakt u dat op
Ik moet natuurlijk mijn eind
oordeel van het resultaat der lyk-
opening en het daaropvolgend che
misch onderzoek van den inhoud van
de maag afhankelyk maken, maar ik
meen nu al te kunnen verzekeren dat
de ongelukkige het slachtoffer is ge
worden van het zoogenaamde ticuna
vergift. Dat is wel het afschawelyk-
ste vergift, dat wy kennenhet wordt
door Indianen bereid uit een plant,
dia op een in de Amazone-rivier lig
gend eiland groeit. Het werkt onmid
dellijk doodelyk, verlamt het rugge-
merg en brengt in verbinding met
zuur zouten te weeg, die te kristalli-
seeren zyn, zoodat een chemisch on
derzoek van den inhoud van de maag
dadelyk kan aanwyzen, of 't tienna-
vergitt aanwezig is.
(Wordt verwlgdj.