N\ 85 1911.
Donderdag 20 Juli
989te jaargang.
Donkere Schaduwen,
4 FEUILLETON.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond
nitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, in Goes f 0,75, huiten Goes, franco f 9,25,
Afzonderlijk» nommers 5 cent.
Inzending1 van advertentiën op Maandag jen Woensdag
vóór 2 uren, op VRIJDAG vóór 12 uren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 1-5 regelsóO et., elke regel meer lOct
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt
de prijs slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—10 regels 1,— berekend.
Bewijsnummers 5 cent.
Telefoonnummer 22.
Directeur A. F. A. van Setebs. Uitgave van de Naaral. Vennootschap „Goesche Courant". Hoofdredacteur mr. W. S. Kalma.
OVER ZUID-BEVELAND.
(Slot).
De boerenhuizen op Zuid-Beveland
zijn, evenals elders in Zeeland, inge
richt naar de bedrijven en hebben
daardoor een geheel ander karakter
dan in streken, waar rundveehouderij
de hoofdzaak is. Daardoor heeft ziel.
ook het eigenaardige van het Zeenw-
sche huistype ontwikkeld. Keeds op
het eerste gezicht is kenmerkend, dat
bijna overal huis en schuur gesehei
den staan. De woonhuizen hebben
meest alle op Zuid-Bevelaud den in
gang in den vlakken zijgevel.
De schuren bezitten meestal een
langwerp'g vierkante gedaante, zjj
zijn, om veel veldproducten te ber
gen, zeer groot, bij een middelmatige
boerderij wel 34 M. lang, 14 M. breed
en 11M. hoog, en worden van hout
gebouwd. Door de vermindering der
graanteelt kunnen zij thans wel met
kleiner toe. In den voorsten wand of de
zijde, welke gewoonlijk naar den weg
is gekeerd, bevinden zieh twee of
drie paar breede deuren, z.g. .men
deuren", waardoor men de dorseh-
vloeren inrijdt, welker aantil hiermede
overeenkomt. Hier worden graan en
hooi, hoog op de wagens geladen, in den
oogsttijd binnengereden. De dorseh-
vloeren loopen dwars door de schunr
en bepalen het aantal vakken, waar
in het hooi en de veldgewassen wor
den geborgen
Aan den aehter lengtewand der
schuur zijn de stallen voor het rund
vee geplaatst, en daarachter ligt de
mestvaalt. Het vee staat op eon rij,
met de koppen naar het ruim der
sehunr gekeerd. Een zoogenaamde
voer gang" loopt in de lengte door
de schaar, alleen door de dorsehvloe-
ren afgebroken, en dient om het vee
te kunnen voeren.
Bij iedere boerderij heeft men een
zoogenaamd vagenhuis, tot berging
der landbouwgereedschappen.
Op Zuid-Beveland heeft, zooals wij
reeds opmerkten en in cijfers aan
toonden, een belangrijke uitbreiding
der ooft- en fruitteelt plaats gegrepen
De boomgaarden vond men er reeds
vele. De schrijver van den Tegen
woordigen itaat der Vereenigde Ne
derland, deelZeeland 1758, noemde
Zuid-Beveland reeds.beroemd voor
een der lugtigste en vrugtbaarste"
eilanden van geheel Zeeland, „zoo
wegens zijn menigvuldige Bosschagiën,
Boomgaarden, beplante Dijken en
Wegen, als wegens de Bouwlanden,
dio daar in overvloed zjjn en een
groote hoeveelheid van Tarwe en
andere Granen, niet alleen tot verzor
ging des Eilands, maar ook ter ver
zending naar andere plaatsen" le\ e-
ren. Van der Aa in zijn groot woor
denboek 1840 beschrijft het land nog
in dezelfde, blijkbaar overgenomen
woorden. De graanteelt en uitroer
van graan is sedert afgenomen, maar
Naar het Duitse h.
II.
De gang eindigde in een muur
kast. Vlak daarvoor was aan den
rechterkant een deiir.
De agent van politie, die de ge
rechtelijke commissie aan de voordeur
beneden ontvangen had, liep vooraan
en ontsloot de deur.
Dit is het woonvertrek van freule
Dora v. Gerstenberg antwoordde
de dienaar op den vragenden hiik van
den rechter van instructie.
De heeren gingen de tamelijk ruime,
keurig gestoffeerde kamer binnen. De
gordijnen waren ook hier neergelaten.
Een drukkend zwoele lucht heerschte
in het vertrek.
Weer gaf de rechter order het
venster te openen. Toen wendden de
blikken der bezoekers zich tot het on
beweeglijk op den grond uitgestrekte
lichaam van een dame.
Zij moebt zoo ongeveer tegen de
veertig jaar geweest zijnhaar ver
vallen gezicht, dat ontelbare rimpels
vertoonde, zou zeker bjj haar leven
al niet schoon te noemen geweest
zijn, nu was het bepaald afschrikwek
kend loelyk. Een uitdrukking van
doodeljjke ontsteltenis schenen de
verstijfde trekken zelfs nn nog te
openbaren, de slap neerhangende
mondhoeken vertoonden zelfs nu nog
naast bieten ooft en fruit er net e
voor in do plaats gekomen. De zachte,
doorlatende, zwavelachtige kleibodem
is er zeer geschikt voor ooftteelt.
Vooral de polders langs de Wester-
Scheide hebben uitmuntende boom
gaarden. De weg van Goes voorbij
Kloetinge en Kapelle naar Biezelingcn
is met talrijke schoone boomgaarden
omringdKapelle is de gemeente met
de meeste boomgaarden, meer dan
190 H.A. Wemeldinge heeft de oudste
1 oomgaarden, waar oude hoornen
geen zeldzaamheid zjjn. Goes heeft
zelfs nog een moerb3Zieboom in leven
gehouden, f) die, naar de overleve
ring wil, door Jacoba van Bejjeren
geplant isj w(j hebben indertijd notr
van de vrucht van dezen boom ge
noten.
Vele boomgaarden hehben alsouder-
plauting besseu, roode en zwarte bes
sen en kruisbessen bij andere boom
gaarden heeft men nog gras onder
de boomen. De hoofdoultnur zjjn appe
len, doch aan de kersenteelt is in de
laatste jaren weinig uitbreiding gege
ven. De variëteiten van appelen zjjn
in de oude boomgaarden zeer groot.
In do laatste jaren ziet men het ver
keerde hiervan in, worden de vele
variëteiten beperkt, doch men over
drijft thans wel in tegengestelde rich
ting. De Goud Reinette en Brabantsuho
Bellefleur worden tegenwoordig veel
aangeplant, en daarbij komt de Court
Pendu. Naast deze vindt men nog
verschillende variëteiten van appels
De peren komen in verschillende
soorten voor.
De boomgaarden zijn op Zuid-Beve
land bijna uitsluitend aangelegd door
particulieren bjj wijze van geldbeleg
ging. De grootste onderneming op dit
getied is de .Zeenwsehe fruitteelt-
maatschappij", welke een groot aantal
boomgaarden heeft weten te verkrjj
gen en de producten uitvoert.
f) Zie BuiUn 1911, No. 14, bl. 164.
Binnenland.
De Zeeliedenstaking.
De staking heeft zich nog uitge
breid, doordat thans in de geheelo
Houthaven ook het werk is stop ge
zet. Bjj de vijfhonderd werklieden heb
ben geweigerd door te arbeiden.
Nu en dan komen nog kleine on
geregeldheden voor.
Bjj een relletje op den Haarlemmer
dijk heeft de 17-jarige Wilhelminu
van der Pluim, uit de Willemstraat,
een schotwond in den arm gekregen.
Het revolverschot is vermoedelijk ge
lost door een marechaussee, nadat de
militairen, die een wagen begeleidden,
bjj herhaling met steenen waren ge
worpen. De wond is niet gevaarlek.
Op den Singet is Maandagavond
een wagen van de Rott. Tramwegmij
door stakers aangehouden. Toen hier
naar den beleidenden rijksveldwachter
een trek van doodsangst.
De rechter van instruetio beval het
ljjk op de sofa te leggen. Toen ging
hjj er met den commissaris van poli
tie bjj staan.
De laatste nam de konde linker
hand van de doode in de zjjne. Toen
liet hij een korten kreet h joren.
Vreemd I Een smalle, sierlijke
hand, de vingers lang en puntig
riep hjj uit.
Onderzoekend bekeek ook zjjn su
périeur de hand.
Inderdaad, de gelijkenis met he
spoor in de gang is niet te ontkennen.
Ook is de ringvinger door een hree-
den, gouden band omBloten. Maar
er is geen spoor van bloed aan de hand
op te merken.
De commissaris keek onderzoekend
in de kamer rond. Zijn blik viel op
een deur, die naar een belendend
vertrek scheen te leiden. Een ingeving
volgend, snelde hjj daarheen en stiet
haar ver open.
Wil u als 't n blieft even hier
komen, mijnheer? ve-zocht hjj.
Hier is de slaapkamer der doode, de
waschkom is met bloederig water
gevuld, blijkbaar heeft de moorde
naar hier zjjn handen gev.-sschen 1
Zijn supérieur ging de aangrenzen
de kamer binnen en overtuigde zich
van de waarheid der woorden van
den commissaris.
Hot zon toch altjja een spoor
zjjn, meende hjj peinzend. Neem
toch nauwkeurig de maat van dc lin
kerhand der doode en vergelijk, die
met het spoor daarginds 1
De commissaris deed, wat hem ge
zegd waa. Beide heeren gingen toen
met steenen werd geworpen, heeft
deze zjjn revolver belost, nochtans
zonder iemand te treffen.
Op de EilaDden geschiedt thans het
bewaren van dj orde hoofdzakelijk
door marechaussees. Het bestuur van
den Zeelieden bond beweert dat dezen
zich geheel gedragen alsof de staat
van beleg is afgekondigd. Men zou
onmiddellijk tot doorloopen worden
aangemaand, wanneer met met meer
dan twee man bluft sti an ook zon
het herhaaldelijk voorkomen, dat de
marechaussee de trottoirs schoonve
gen. zonder dat eigenlijk hiertoe
eenige aanleiding bestaat.
Dinsdagmorgen heeft de kapitein
der marechaussees in de C taar Peter
straat voor een aantal omstanders een
stuk voorgelezen, waarin men gewaar
schuwd wordt voor de gevolgen, als
men zieh niet onmiddellijk aan de
aanmaningen der politie houdt.
Alg. Ned. Rijkswerkliedenverbond.
Maandag en Dinsdag heeft de Alg.
Ned Rijkswerklie lenbond zjjn jaar-
lijkuehe algemeene vergadering ge
houden. Uit het verslag bleek, dat de
bond thans reeds meer dan 10C0 leden
telt. Besloten werd aan den Rooden
Dinsdag, den dag, waarop de betoo
ging voor Algemeen Kiesrecht in den
Haag zal plaats hebben, deel te nemen.
Het volgende voorstel van de Afd.
Amsterdam werd aangenomen
De Bond ijvere voor den 8-nrigen
arbeidsdag, en wel zóó dat de orga
nisatie bij de regeering erop kan
aandringen dat bij wjjze van over
gangsmaatregel van 1 October tot 30
April, gedurende de 7 wintermaanden
de 8-urige werkdag voor alle inrich
tingen worde ingevoerd.
Kunst eu Wetenschap.
De macht der muziek.
De wetenschap staat niet stil: het
is thans aan dr. Gordon, uit Havanna,
gegeven, naar wij in de Frank f. Ztg.
lezen, te ontdekken, dat ieder muziek
instrument op den toehoorder een
eigenaardige, physieke uitwerking
heeft, welke by ziekte als geneesmid
del kan worden aangewend. De viool
werkt genezend op melancholieke en
hypochondrische naturen. De harp is
heilzaam in gevallen van hysterie, de
fluit bij ongelukkige liefde en tu
berculose. De hobo is versterkend voor
het zenuwstelsel en voor de hersens,
wanneer die door tegenspoed en ram
pen ietwat van streek zjjn. De clarinet
werkt goed bjj psychische depressies
de trompet by vervolgingswaanzin
cornet-h-piston geneest loomheid en
matheid, en is ook tegen zwaarlijvig
heid doeltreffend. De posann cureert
dooiheid, enz., enz. Men ziet dat de
mnziek veel goeds heeft. Maar aan
de andere zjjde moet dr. Gordon toe
geven, dat te véél muziek zeer scha-
naar de gang terug.
Zorgvuldig nam de commissaris de
maat, maar hjj hield heel spoedig
hoofdschuddend op.
Wü hehben ons vergiBt, mijn
heer, meende bu', de vingers
van het spoor zjjn minstens één een
timeter langer, hoewel een zeldzame
geiykems in den bouw van deze bei
de handen niet valt te ontkennen.
Dc rtchter Alberti overtuigde zich,
door nogmaals nauwkeurig na te
meten, van de waarheid van deze be
wering. Peinzend schudde hjj toen
met het hoofd.
U heeft geijjk, waarde Grösser,
het handvlak van de doode is anders
dan dat van het spoor; het schijnt
bovendien de afdruk van een manne
lijke hand te zyn. De moord is echter
biykbaar ook niet door een enkel
mensen begaan.
De heeren keerden naar het woon
vertrek terug, waar de arts intussehen
met een nauwkeurig onderzoek van
het lijk begonnen was.
Naast de sofa stond een met wit
damast gedekte tafel, waarop de
overblpfselen van een lekker avond
eten en eenige ledige wynflesschen
nog te vinden waren. Een enkel glas
stond le-g op de tafel.
De commissaris van politie was
vlak by het veneter gaan staan, toen
wees hy op eenige witte vlekken, die
op den vloer vlak bü een laag kastje
te zien waren.
Kijk eens, mijnheer, hier is weer
hetzelfde spoor van kaarsvet. Ten
overvloede staat hier ook nog een
zilveren kandelaar, waarvan de beide
kaarsen bijna geheel afgebrand zjjn.
delijk op het gestel werkt, en conges
ties, benauwdheden en zenuwstoringen
kan te weeg brengen. Het ïydt o. i.
geen twüfjl of de geleerde dokter, die
natuuriyk veel proeven heeft moeten
nemen, verkeert in het laatste geval.
Om hout tegen vuur te beschermen
kan men het bestrgken met waterglas,
waarby een weinig krijt gevoegd is
met een oplossing van drie deelen
aluin en één deel ijzervitrioolmet
ehloorcalcium of ook wel met asbest.
Is de met Tuberkelbacillen besmette
melk gevaarlijk voor den Mensch f
De keizeriyke Gezondheidsdienst
heeft een enquête gelast in Pruisen,
Beieren,Saksen, Wurtenberg,Baden en
Hessen, om in bovenstaand vraagstuk
zekerheid te krijgen.
De distriets-veeartsen werden ver
zocht, een onderzoek in te stellen in
zake het gebruik van melk, afkomstig
van aan nier-tnbercnloBe ljjdend vee.
Deze beambten hebben zieh daar
mede van 1906—1909 bezig gehouden
Het volledige rapport geeft aan: 113
gevallen van nier-tuberculose n.l. 69
in Pruisen, 14 in Beieren, 6 in Saksen,
6 in Wurtenberg, 10 in Baden, en 9
in Hessen.
De melk van 69 koeien werd ge
durende een lang tijdsverloop rauw
gebruikt door 360 personen, waar
onder 151 kinderen, die van de overige
koeien na koking, door 268 andere
perBonen, waaronder ook kinderen.
Van de eerste groep werden slechts
bjj 2 kinderen van 2 jaar, tuberculose
verschynselen geconstateerd, hunne
ouders en oudere broeders en zusters
hieven geheel vrjj, de groei der kin
deren was normaal, on de tuberculeuze
ontsteking verdween langzamerhand.
Buiten deze twee geconstateerde
gevallen, welke positief aan het ge
bruik van tuberculeuze melk toe te
scbrgven waren, werd nog melding
gemaakt van een twaalftal twijfelach
tige gevallen.
Nog een paar aan de melk toege
schreven gevallen bleken veroorzaakt
te zijn door bacillen, afkomstig van
den vnenseh.
By de 268 personen, die de ge
kookte tnbercnleuze melk gebruikt
hadden, was het aantal ziektegevallen
nog het grootst, 12 gevallen onder
133 kinderen en 1 geval onder de
andere volwassen personen.
De rapporteur concludeert, dat het
gevaar van tnbercnleuze besmetting,
door het gebruik van tuberkel-bacil-
len-houdende melk, niet zoo groot is
als men tot dusver aannam het schynt
gering in vergelijking met dat, ont
staande door de directe longiyders.
Daar de infectie door besmetting door
dergelijke melk evenwel bewezen is,
behoort z'ü in ieder geval geweerd te
worden, tenzjj zy door koking geheel
vrij van ziektekiemen gemaakt wordt
Het metaal zit aan den eenen kant
vol kaarsvet, een onweerlegbaar tee-
ken, dat de kandelaar scheef gehou
den is.
Een ander duidelijk spoor is niet
te ontdekken. Ik ben het met u eens,
dat de misdadiger niet van buiten af
gekomen kan zijn. Is dit echter toeh
liet geval, dan moot hy een mede
schuldige in huis gehad hebben,
fluisterde de rechter van instrnctie.
Zeg eens, zy hy toen tot den
dienaar, waB de freule gisteren
avond en een groot deel van den
nacht alleen met den baron in huis
De keukenmeid was immers ook uit
gegaan, niet waar?
Zy had ook verlof.
Goed, roep haar dan eens hier!
De dienaar snelde de kamer nit.
Ik meen al licht te zien, zei de
rechter toen fluisterend tot den com
missaris. Die persoon daar hjj
wees als terloops even naar de doode,
met wie de arts nog altijd bezig was
schijnt den moord bedreven te hebben
Misschien is toen haar geweten ont
waakt en heeft zjj zichzelf vergeven.
De dienaar, gevolgd door de keuken
meid, trad nu weer het vertrek binnen.
Was u vannacht ook niet in
huis vroeg de rechter, terwyi hjj
vlak bj) de keukenmeid ging staan.
Ik had van de freule verlof ge
kregen, om uit te gaan, antwoordde
zy angstig, terwyi zy een angstigen
zydelingschen blik op het op de sofa
liggende ljjk wierp. Het is anderB
heelemaal mijn gewoonte niet, 'savonds
uit te gaan, maar gisteren was er
een bloedverwant van mij jarig-, ik.
had de freule verlof gevraagd ea
((echtzaken,
Raad van Beroep Middelburg.
In de Maandag gehouden openbare
terechtzitting van bovengenoemden
Raad had de uitspraak plaats inzake
dhr. D. J. v. d. H. te Kapelle bjj Goes,
waarbij de beslissingen van de Rijks
verzekeringsbank werden vernietigd.
Sport.
lit t vliegongeluk te Leeuwarden.
Naar de Leeuw. Of. meldt, maken
de gewonden van het ongeluk van
Donderdag het by voortduring naar
omstandigheden goed. De toestand van
mevrouw WinkelGroothuis is zelfs
vooruitgaande,maar hij blijft niettemin,
met het oog op de ernstige verwonding,
zorgeiyk. Mevrouw WinkelvanTarel
maakt 't goed haar genezing is een
kwestie van rust en tijd. Helaas is het
niet mogen gelukken den rechterarm
van mejuffrouw Faber, nit Bolsward,
te behouden. De rechterarm is Zaterdag
beneden het elleboogsgewricht afgezet.
De patiënte maakt het overigens vrg
wel. De toestand van mevrouw Wei-
demaVosman is goedde zware
kneuzing van den enkel maakt vol
strekte rnBt noodig.
Medegedeeld wordt, dat het vlieg-
eomité zieh voor wettelgke aanspra
kelijkheid jegens derden tot een bedrag
van f 100,000 heeft verzekerd bjj de
Zwitsersche maatschappij te Winter-
thnr, onder dezelfde voorwaarden als
het vorige jaar bjj de „Oeean". Bet
sehynt echter te betwijfelen, of eerst
genoemde maatschappü de zaak even
coulant zal afwikkelen als de „Ocean"
dit het vorige jaar deed bjj het instor
ten van de groote tribune. De Zwit
sersche maatschappü toch schynt niet
te willen betalen, op grond, dat het
vliegeomité geen schuld zou hebben.
Het is niet onmogeiyk, dat deze op
vatting tot een interessant civiel proces
zal leiden. De verzekering, door den
heer Olieslagers zelf tot een bedrag
van f 50,000 aangegaan, schy'nt er een
te zyn tegen alle ongelukken op het
terrein.
Landbouw, Veeteelt en
Visseherij.
Ziekten onder het vee.
Gedurende de maand Jnni 1911
kwamen in Zeeland 26 gevallen van
mond- en klauwzeer voor, n.l. te
Arnemuiden 3, te Brninisse 1, te Drie
wegen 1, te Ellewoutsdyk 1, te 's-Heer
Abtskerke 4, te 's-Heer Arendskerke
1, te Heinkenszand 1, te Hoofdplaat
1, te Krniningen 2, te Meliskerke 1,
te Middelburg 1, te N. en St. Joosland
2, te Ouwerkork 2, te Rilland-Bath 1,
te Schoondyke 1, te Veere 1 en te
Vlissingen (abattoir) 2.
wilde maar tot op zyn laatst elf uur
uitbiyvenzy vond echter goedig, dat
ik maar zoo lang uit moest bljjven
ais ik wilde. Zy gaf mjj zelfs den
huissleutel, wat anders nooit gebeurde.
Lag het in den aard der doode,
om uit eigen beweging verlof te geven?
De keukenmeid fronste de wenk
brauwen.
Ik heb mjj er zelf over ver
baasd, antwoordde zu' toen,
vroeger was freule Dora niet zoo vrjj-
gevig op dat pnnt.
Zoo ia het, bevestigde de die
naar. Pas sinds eenige maanden
is zij anders geworden. Ik zei haar
ook gisteravond, dat ik liever thuis
wilde blgven, omdat zij immers an
ders geheel alleen met onzen zieken
meester was, maar zy was er beslist
op gesteld, dat ik gaan zou.
Vond u dat niet vreemd zei
de rechter tot de keukenmeid.
Deze schudde het hootd.
Het was nn al de derde maal,
dat Frits en ik tegelijkertijd 's nachts
verlof kregen. De tweede maai wilde
ik thuis bljjven, omdat ik kiespgn
had gekregen, maar de freule wilde
er niet van hooren, ik moest weggaan.
Vond u niet, dat zooiets te den
ken gaf?
Jawel, maar da freule dnrfde
men niet tegenspreken.
De freule verdroeg over het alge
meen geen tegenspraak, zei nu de
dienaar. Ik dacht er heelemaal niet
over, gisterennacht uit te gaan, maar
freule Dora hood het mjj zelf aan.
(Wordt vervolgd,).
