N", 82 1911
Donderdag 13 Juli
989te jaargang.
Donkere Schaduwen.
i FEUILLETON.
G0ESG1IË
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prjjs per kwartaal, in Goes 0,75, buiten Goes, franco 1,25.
Afzonderlijke nommers 5 cent.
Inzending van advertentlön op Maandag jen Woensdag
vóór 2 uren, op VRIJDAG vóór 12 uren.
COURANT.
De prijs der gewone ad vertentiën is van 1-5 regels 50 ct., elke regel meer lOct
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt
de prijs slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, hnweljjk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels h 1,berekend.
Bewijsnummers 5 cent.
Telefoonnummer 22. Directeur A. F. A. van Seters. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesche Courant". Hoofdredacteur mr. W. S. Kalma.
OVER ZUID-BEVELAND.
Het oudste gedeelte van Zuid-Beve
land vormt oen groot geheel, door eon
aaneengesloten dijk omringd, waar
binnen geen dijken gevonden worden,
en dat met elkander in waterstaat
kundig opzicht den Polder de Breede
Watering bewesten Ierseke uitmaakt.
De onregelmatige verdeeling des bo
dems, bestaande nit door elkander
liggende stukken lands, veel door ge
bogen lijnen ingesloten, van bochtige
wegen doorsneden, wijst dit gedeelte
van het eiland aan als een streek van
zeer vroege bewoning, toen de ver
deeling der gronden nog plaats had
zonder plan, zonder geregelde toepas
sing der meetkunde. Een groot ge
deelte van dit vruchtbaar gebied
wordt gebruikt als grasland, terwijl
de bodem zieh ook uitmuntend leent
voor de ooftteelt. De schoone weiden
met fri8ch groen, de talrjjke mooie
boomgaarden, welke nog steeds wor
den uitgebreid, de fruitteelt, die daar
mede vereenigd wordt, de wegen
overal met statig iepengeboomte be
groeid, daarnaast de bouwlanden met
heerlijk koren en suikerbieten, dit
maakt het oude gedeelte van Zuid-
Beveland werkelijk tot een paradijs,
zoodat de eerenaam, om welke reden
er ook aan gegeven, niet ongepast is.
In de later ingedijkte gedeelten van
Zuid-Beveland heeft het landschap een
ander karakter. De afzonderlijke pol
ders zijn er kleinerdit wijat er op,
dat ze bij kleine gedeelten zijn aan
gewonnen.
Verder treedt daar het bouwland
meer op den voorgrond. Maar daaren
boven is hier het land meer regel
matig ingedeeld, volgens rechte lijnen
en in regelmatige rechthoeken, zooals
de nieuwere, planmatige landmeet
kunde die heeft ontworpen, en even
eens van rechtlijnige wegen door
sneden. Alleen de hooge dijken slin
geren met bochten door het landzij
waren in hun aanleg nog eenigermate
aan de grenslijnen gebonden, die de
natnnr hier aanwees bij de vorming
van den bodem.
Ook in do nieuwe polders heeft
overal de ooftteelt naast den akker
bouw een groote verbreiding. Aan
zienlijke boomgaarden verheffen zich
in grooten getale in schier alle polders.
De dorpen in de jongere polders
hebben over 't geheel ook een anderen
bouw dan die van het oudere land.
Kloetinge, Kapalle, 's Heer-Arends-
kerke en Biezelinge vormen hoofd
zakelijk geconcentreerde komdorpen,
de huizen in een centrum vereenigd.
Doeh de dorpen in de jongere polders
zijn meestal ontstaan langs dijken en
wegen, en vormen in de lengte uit
gebouwde nederzettingen, z.g. streek-
dorpen.
Zeeland, bestaande nit eilandengroe
pen, die voor de landbewoners een
zeker isolement gaven, heeft daar
door eigenaardige volkstypen bewaard.
Als men door Zuid-Beveland rond
wandelt, valt dit spoedig in het oog,
in de eerste plaats bjj de vrouwen.
Naar het Duitse h.
Warm en hel vielen op een voor
middag in Juli de zonnestralen in de
straten der stad neer.
In den afgeloopen nacht had zich
een zwaar onweer ontlast over het
niet heel groote dal, waarin de stad
gelegen was. Nog hingen aan de tak
ken der hoornen en struiken de zware
regendruppels, maar blauw en veel
belovend lachte de hemel alweer de
aarde tegen. Alleen aan den uitersten
rand van den horizon, daar, waar de
fabrieken in een wijden gordel de
stad omsloten en hun zwarte rook
zuilen uit de hooge sehoorsteenen
naar boven zonden, scheen een vale
nevel de stad van de buitenwereld af
te sluiten.
Voor een in voornamon stijl ge
bouwde villa van twee verdiepingen
in de Koehstrasze bleven twee rijtui
gen stilstaan. Eenige donker gekleede
heeren, benevens een paar politiebe
ambten in uniform stapten er uit.
De eerste was een slanke, ongeveer
vijftigjarige man van hooge gustalte,
met een grjjzenden baard om zp.i ver
standig gelaat, waarin de koude en
scherpe oogen achter twee met goud
umranda brillenglazen half verborgen
Wie de Zuid-Bevolandsohe meisjes be
schouwt, mot de fijn besneden gezich
ten, de donkere haren en oogen en
den vroolljken, levendigen geest, zal
al spoedig tot de overtuiging komen,
dat hier typen wonen, welke van de
overige in Nederland voorkomende
verschillen. Dit verschijnsel heeft aan
leiding gegeven tot het veel verbreide
sprookje, dat in Zuid-Beveland een
sterke vermenging met Spaansch
bloed zou hebben plaats gegrepen
gedurende den tjjd van onzen worstel
strijd met Spanje. Hoewel die mee
ning geheel ongegrond is, kan toch
op anthropologische gronden worden
aangetoond, dat in Zuid-Beveland een
vermenging bestaat van verschillende
volkselementen. Het sterk voorkomen
de brunette type wijst op overblijfse
len van het Alpine ras, ook wel Kel-
to-Slaviseh ras genoemd, een ond volk,
met donkerblond tot zwart haar en
oogen, die nuances vertoonden van
groen tot donkerbruin, welk ras nit
het Oosten hier doordrong. Niet on
waarschijnlijk hebben van dit ras, het
welk misschien de oudste bevolking
van West Europa en ook van Neder
land uitmaakte, doeh dat door blonde
Teutonische volken naar het zuiden
verdrongen werd, zich groepen staan
de gehouden op de eilanden van Zee
land. Maar al bleven de Alpinen hier
in aanzienlijker getal bewaard, toch
losten zieh hierin later andere elemen
ten op. De leden van het Teutonische
ras, die uit het Noorden de Neder-
landsohe gewesten overstroomden, de
ondere volken verdrongen of gedeel
telijk in zieh opnamen, kwamen be
trekkelijk laat op de Zeenwsche delta
eilanden, en drongen er op het eene
eiland meer, op het andere in kleiner
getal door. Daardoor ontstond er een
vermenging, die op het eene eiland
het Tentonische element, op het an
dere het Alpine meer doet uitkomen,
terwijl alleen een kleine minderheid
van personen de typische kenmerken
van een der beide rassen vrij zuiver
heeft bewaard. Door dit proces vindt
men in geen deel van ons land van
gelijken omvang een zoo groote ver
scheidenheid in gelaatsvorm en phy-
sionomische uitdrukking als op de
Zeeuwsche eilanden, zegt prof. Bolk
toreeht.
In Znid-Beveland komen de elemen-
teo van het donkere Alpine-ras nog
duidelijk aan het licht, en heeft de
vermenging een mooi vrouwentype
gevormd. Het behouden der schilder
achtige nationale kleeding doet de
raskenmerken bjj de landmeisjes des
te beter uitkomen.
De bewoners der Zeeuwsche eilan
den hebben door hnn isolement over
't geheel de nationale kleederdraeht
lang bewaard. Bjj de mannen ver-
dwjjnt die wel meer en meer, zoodat
men schier alleen bij de onderen van
dagen nog de volkseigene kleeding
enkele malen kan zien, doch de vrou
wen op het land, en ook gedeeltelijk
in de stad, honden met zekeren trots
het mooie nationale costnum in eere,
waren.
Hp was het ook, die zieh tot den
politieagent wendde, die onmiddellijk
achter den dienaar, die de voordeur
der villa opende, te voorschijn zwam
en op militaire wijze groette.
Hoe lang ben je hier al? vroeg
hjj hem.
Een uur, edelachtbare heer.
Mijnheer de inspecteur is hier zelf ook
geweest; hij heeft alles afgesloten en
my de sleutels gegeven.
Ga m(j dan voor en maak de ver
schillende kamers open 1 luidde het
antwoord.
Toen wendde hjj zieh tot den die
naar, die voor hem stond te buigen.
Ik ben de rechter van instructie
Alberti, zei hjj kort en afgemeten.
Wij komen hier op grond van de
hedenmorgen bij ons ingekomen in
lichtingen.
De dienaar knikte vol ijver.
Willen de heeren zoo goed zjjn,
binnen te komen zei hij op go-
smoorden toon. U is hier terecht i
Daarop deed hij da vestibule-deur
wijd open en ging toen eerbiedig ter
zjjde staan.
Do rechter van instructie, gevolgd
door de overige heeren, trid de ru'-
ïne, smaakvol gestoffeerde hal bin
nen.
U heoft het misschien zelf aan
gegeven? vroeg hg aan den die-
uaar, toen deze de deur achter de
binnengekomenen gesloten had.
De aangesprokene boog.
Het kan na misschien twee nor
zelfs al vestigen zij zich elders. In
den Haag en Botterdam ziet men veel
Zeeuwsche dienstmeisjes, die door haar
kleeding, en vooral door don hoofdtooi,
algemeen de aandacht trekken. En
onder deze staan die van Zuid-Beve
land bovenaan. De Goesche muts, met
haar naar beide zijden breed uitron-
dende kant, die de .jonden hoeken
en knoppen aan de zjjden en op het
voorhoofd omsluit, omlijst het donkere,
tijne hoofd met een adellijken tooi,
geeft aan het geheele uiterlijk iets
opgewekts. De Goesche muts staat
veel bevalliger dan de zedige van
Walcheren; zjj laat van achteren,
doordat zij rond is uitgesneden, den
hals goed zien, hoewel men aan den
oostkant van het eiland neiging heeft
om haar van onderen meer te doen
sluiten. Aan het achterhoofd is die
muts min of meer vierkant gemaakt.
De Katholieken op Znid-Beveland
volgen wel het nationale costnum,
dooh zjjn door eenige bijzonderheden
te onderscheiden, misschien onder
den invloed van Brabantsche of
Vlaamsche drachten. De muts der
Roomseh-katholieke vrouwen ea meis
jes is veel grooter, de lange, van de
schouders afhangende kant toont u
aanstonds het kerkgenootschap aan.
Wij zullen hierbij niet verder stil
staan het gezegde was genoeg om
op die typische kleeding te wijzen,
welke zoo geheel past bij dit volk
en in dit land.
Zuid-Beveland is door den vrucht
baren kleibodem hoofdzakelijk een
eiland van akkerbouw, en bestaat
voor het grootste gedeelte uit bouw
land, hoewel in het land van Goes
ook schoone graslanden voorkomen,
gelijk wij opmerkten. Wegens de
grootere opbrengst wordt in de laat
ste jaren het bouwland ten koste van
het grasland uitgobre.d. lil 1900 be
sloeg de oppervlakte bouwland op het
eiland 21549 H. A., en nam toe tot
22002 H. A. in 1910. Het grasland
nam er af van 7787 H. A. In 1900 tot
7368 H A. in 1910.
Dooh daarnaast is Zuid-Beveland
meer en meer een tuinbouwland ge
worden, namelijk, van ooit- en fruit
teelt. In 190U vond men er 367 H.A.
tuinen, met inbegrip van boomgaarden
voor eigen gebruik, in 1910 391 H.A.
Nemen wij nn alleen de ooft- en fruit
teelt voor den handel, de boomgaar
den en bessentninen, dan zien wij,
dat die in 1900 een oppervlakte inna
men van 979 H.A., in 1910 van 1123
H.A. De boomkweekerijen namen toe
van 41 H.A. in 1900 tot 66 H.A. in
1910; de warmoezorjen van 16 tot
36 H.A., in dienzelfden tijd. Daaren
boven zijn er in 1900 nog ingevoerd
bloemkweekeiij en bloembollenteelt,
welke resp. 120 H.A. en 1100 H.A.
in beslag nemen 1
Zuid-Beveland is van ouds in de
eerste plaats een land geweest van
akkerbouw. Tot voor een dertigtal
jaren waren de hoofdgewassen: gra
nen, vooral tarwe, meekrap, vlas,
boonen en aardappelen. Doeh de
geleden zijn, zei hp.
Was n het ook, die de misdaad
het eerst ontdekte
Ja, ik kwam in de slaapkamer
van mpn gceerbiedigden heer, ant
woordde de dienaar, terwijl hp nog
bp de herinnering daarvan scheen te
beven. Het was een afschuwelijk
gezicht.... O, mijn arme arme mees
ter I
Hoe laat was het ongeveer, toen
n de slaapkamer binnenkwam
Precies kwart voor negen.
Hoe weet u dat zoo nauwkeurig
Ik had eens voor al de opdracht
van mijn meester gekregen, om hem
zijn ontbijt precies op dit uur te
brengen.
Heeft u bij die gelegenheid de
ontdekking gedaan
Jnist.
De rechter van instructie liep ver
der. Hp scheen de localiteit grondig
op te nemen.
Er is nog een tweede aangifte
ingekomen, zei hp toen weer. Is
de ontdekking, die daarop betrekking
heeft, eveneens van n afkomstig
Neen, van de keukenmeid Anna,
antwoordde de dienaar. Zij wil
de volgens haar gewoonte de zit
kamer van de freule gaan opruimen,
en vond freule Dora uitgestrekt dood
op den vloer liggen. Zp snelde door
de verbindingsgang naar mij toe; ik
had intnsschen al het afschuwelijk
schouwspel in de kamer van mjjn
meester achter den rug.
Waarheen leidt deze deur?
teelten veranderen met de prpzen der
landbonwprodueten. De teelt van
meekrap, die voor Zeeland en de
Zuidhollandsche eilanden zulk een
belangrijk handelsproduct opleverde,
is vervallen, doordien chemisch be
reide verfstoffen de kleurstof, welke
meekrap opleverde, vervingen. Om
streeks 1890 was de meekrapteelt er
zoo goed als geheel opgehouden. Ook
de tarweteelt gaf in dien tijd niet veel
voordeel wegens de lage tarweprijzen,
die een gevolg waren van het over-
stroomen der Europeesche markt met
Amerikaansche tarwe. Doeh gelukkig
voor den landbouw was de teelt van
een nieuw handelsgewas in opkomst,
n.l. die van suikerbieten. Voor deze
teelt hebben de Zeeuwsche eilanden
en ook Zuid-Beveland een uitstekenden
bodem. In 1861/70 werd in geheel
Zeeland gemiddeld per jaar nog slechts
1649 H.A. met suikerbieten beteeld,
dooh die oppervlakte nam geregeld
toe, tot 4078 U.A., in de jaren van
1871/80, 6874 H.A. van 1881/90,
11845 H.A. van 1891/1900, 13659 H.A.
van 1901/05 en 19329 H.A. in 1909.
De teelt van wintertarwe is in Zee
land over het geheel afgenomen in
1860/70 besloeg die nog 23.580 H.A.
per jaar (in g iheel Zeeland), in 1909
12786 H.A. Doeh de teelt van haver
nam daarentegen toe van 4802 H.A.
in 1861/70 tot 10.302 H.A. in 1909.
De teelt van boonen nam af, dooh die
van erwten nam ongeveer in dezelfde
mate toe. Ook de teelt van koolzaad
nam er af in de laatste veertig jaren;
in 1909 werd 1813 H.A. geteeld, on
geveer het vierde gedeelte van voor
een halve eeuw. Karwpzaad is er van
beteekenis gewordenhet beslaat in
Zeeland 1131 H.A. Teelt van groen-
voedergewassen als klaver en lucer
ne neemt er toe. Deze laatste cijfers
van de toeneming, vermindering en
de voortbrenging van eenige produc
ten gelden voor geheel Zeeland, doeh
in Znid-Beveland zag men ongeveer
hetzelfde verloop.
Wordt vervolgd.)
Buitenland.
Castro op marsch naar Caracas
De te New-York verschijnende Daily
Expres" meldt, dat volgens telegram
men nit Caracas, Castro zich met een
leger van 2000 man op 700 K.M. af
stand van de Venezolaansche hoofd
stad bevindt. Te Caraeas heeft zpn
verschijning een ware paniek doen
ontstaan en men ziet een nieuwe
dictatuur van Castro als zeker tege
moet.
Castro heeft op de Antillen een
groote hoeveelheid amunitie geborgen,
terwijl zjjn leger op de meest moderne
wijze bewapend is.
Men veronderstelt, dat Castro, door
een algemeene amnestie te verleenen,
een groot aantal ontevredene Venezo-
lanen in en buiten Venezuela tot zpn
partij zal overhalen.
Een broeder van den tegenwoordi-
Naar den tnin.
En die lage ingang links onder
het trappenhuis schijnt naar den kel
der te gaan
Juist, edelachtbare.
De ambtenaar knikte met het hoofd.
Zjjn de woonkamers in het sous
terrein of op de eerste verdieping ge
legen
Boven. Hier beneden zpn maar
enkele leegstaande kamers, die echter
bijna nooit door de familie gebruikt
zijn.
Breng ons dan naar boven 1
De dienaar snelde, gevolgd door de
gerechtelijke commissie, over de met
een looper belegde trap naar boven.
Op het eerste plateau der trap stond
hen een tamelijk oude vrouw met
beschreid gelaat op te wachten.
Onder het voorbijloopen keek de
rechter van instructie haar scherp aan.
Is n de keukenmeid vroeg hij.
Om n te dienen.
Is er nog meer dienstpersoneel
in hnis
Neen.
De rechter van instructie knikte en
zette zijn weg voort.
Boven aan de trap bleef hp weer
staan.
Het trappenhuis kwam uit op een
klein, eenvoudig gestoffeerd portaal
met één venster. Aan de rechterhand
was een door een portière half ver
borgen deur. Daar tegenover strekte
zich een lange van bovenlicht voor
ziene gang nit, waarop aan beide
kanten deuren uitkwamen.
gen president, generaal Gomez, is met
egeeringstroepen op marsch naar het
Maracaïbo-gebied om met Castro af
te rekenen, alvorens hp binnen meer
bewoonde streken zpn intocht doet.
De gezant van Venezuela te Berlijn
verklaarde, dat hp in het algemeen
do berichten, die gedurende de laatste
dagen over het jongste avontuur van
Castro in de Amerikaansche en Enro
peesohe pers de ronde doen, als sterk
overdreven beschouwt en waarschijn
lijk afkomstig van de Antillen, waar
een groot aantal ontevreden uitgewe
ken Venezolanen gevestigd zijn. Met
name noemt de gezant het een onmo
gelijkheid, dat Castro in een woeste
streek als het Maraeaïbo gebied een
legermacht van 2000 man zou kannen
onderhouden.
Bin nenla n d.
De Zeeliedenstaking.
De te Amsterdam geproclameerde
schuitenvoerdersstaking is geheel een
solidariteitsstakingzij gaat niet om
bepaald geformuleerde eischen. Er zijn
ongeveer 4000 schuitenvoerders, die
stakenalleen aan de Wester-suiker-
raffinaderp, de suikerraffinaderij van
Spakler en aan het Vriesseveem wer
ken er nog gezamenlijk een veertigtal.
Behalve in het kantoor van Recht
en Plicht heeft de justitie ook een
huiszoeking gedaan in het lokaal de
Jong aan den O. Z. Achterburgwal,
waar de stakers gewoonlijk bijeenko
men en in het kantoor van het sta
kingscomité der zeelieden, gevestigd
in het onderhuis van perceel Gelder-
sehekade 65. Ongeveer 25 daar aan
wezigen zijn geconfronteerd met 2
werkwilligen, die Zaterdag mishandeld
zpn door de stakers, en de subst.-offi-
cier, mr. Peereboom, nam een aantal
stukken en beseheiden in beslag.
Van het stakingscomité zpn 3 per
sonen in verzekerde bewaring geno
men.
Het aantal stakende zeelieden be
draagt thans te Amsterdam 876.
Minister Talma heeft opnieuw een
onderhond gehad met de bestuurders
van de seheeps- en bootwerkersver-
vereeniging „Recht en Plicht."
Het gesprek liep over hun in de
vorige bijeenkomst afgelegde verkla
ring omtrent de daden van terrorisme
en intimidatie, waaraan „Recht en
Plicht" al of niet zou schuldig staan.
Meor in het bijzonder werd hierbij
behandeld de beschuldiging door een
werkwillige geuit, als zou deze op
het bureau der vereeniging zijn mis
handeld. De werkgevers hebben echter
verklaard de bemiddeling niet te
kannen aanvaarden. Zjj möesten haar
afwijzen, zoo vertelde minister Talma,
omdat naar hunne meening een beëin
diging der staking door bemiddeling
het terrorisme en de intimidatie, door
weke invloeden de staking haar tegen
woordige uitbreiding kreeg, zonden
wettigen, hetgeen op de toekomstige
verhoudingen in de haven, naar hunne
meening, verderfelijk zou werken.
Wp zjjn in de voorkamer
helderde de dienaar fluisterend op.
Hier aan den rechterkant is de
slaapkamer van mp'n waarden heer
gelegen.
De blik van den ambtenaar viel op
den naast de denr in militaire hou
ding staanden politiedienaar.
Is het lpk in dit vertrek vroeg
hp den politieman.
Om u te dienen, edelachtbare.
Maak de denr open I
Dadelijk daarop ging de rechter van
instructie, weer gevolgd door de
overige heeren, een tameljjk groot,
donker vertrek binnen.
Een bedompte lucht van scherpe
medicamenten kwam hen uit deze
ruimte tegen.
In het in de kamer heersehende
schemerlicht was maar onduidelijk
het met het hoofdeinde naar den
wand staande bed te zien, waarover
dwars een onbeweeglijk uitgestrekt
liggende gestalte was waar te ne
men.
Trek de gordijnen eens weg en
maak een raam open 1 zei de be
ambte tot den politieagent.
Dadelijk daarop Btroomde het hel
dere zonlicht het vertrek binnen,
waardoor cn duidelijk te zien was,
dat daar het levenloos omhulsel van
een grijsaard op het bed lag uitge
strekt. Ook zonder het in de borst
stekende dolkmes zon men dadelijk
hebben knnnen opmerken, dat hier
een misdaad was begaan.
(Wordt vervolgd}.
