N#. 6:3 1911.
Zaterdag 27 Mei.
98ste jaargang.
Bij dit no, behoort een
Bijvoegsel.
i7 FEUILLETON.
l)e Zielkundige,
GOESCHE
Telefoonnummer 23. Directeur A. F. A. van Setebs. Uitgave vau /la Naaml. Vennootschap „Goesehe Courant". Hoofdredacteur mr. W. S. Kalma.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, in Goes 0,75, buiten Goes, franco 1,23.
Afzonderlijke nommers 3 cent.
inzending van advertentlën op Maandag en Woensdag
vóór 2 uren, op VRIJDAG vóór 12 uren.
De prijs der gewone advertentiën is van 1-5 regelsöO ct., elke regel meer lOet
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt
de prijs slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—10 regels h f 1,berekend.
Bewijsnummers 5 cent.
Ecu historisch gedenkboek
in 191».
In 1913 zal het 100 jaar geleden zijn,
dat we na een tijdperk van Fransehe
overheersching onze onafhankelijkheid
als volk terugwonnen. Een derge
lijk feit kan niet onopgemerkt voor
bijgaan. Zelfstandigheid is voor een
natie een te kostbaar bezit dan dat
we het niet feestvierend zouden
herdenken, boe we na veel verne
dering eindelijk in 1813 onze eigen
plaats weer mochten innemen in de
rij der volkeren. Bovendien dateert
ook van dat jaar bet koningschap
van ons Oranjehuis, dat, Da de Repu-
bliek der Vereenigde Nederlander bij
na twee eeuwen lang zelfopofferend
te hebben gediend, in 1813 met koning
Willem I den koningstroon beklom. Er
is das wel velerlei reden om het jaar
1913 tot een gedenkjaar te maken.
Verschillende plannen zijn daartoe
reeds gemaakt. Van een zeker zeer
sympathiek plan mochten we dezer
dagen kennisnemen.
Het is dat van de Commissie voor
Geschied- en Oudheidkunde van de
Maatschappij der Nederlandsche Let
terkunde (H. C.) om te trachten een
historisch gedenkboek uit te geven.
Op welke wijze in het algemeen de
omwenteling in ons land tot stand
kwam, welke mannen daarbjj de lei
ding hadden, op welke wijze de Prins
van Oranje uit Engeland overkwam
en de teugels van het bewind in
handen nam, is genoegzaam bekend.
Maar genoemde commissie wil het
Nederlandsche volk iets meer laten
zien, iets meer doen kennen uit dat
gedenkwaardig jaar 1813, dan de
algemeenheden. Daarom znilen in het
gedenkboek, dat naar globale schat
ting nit 6 deelen zal bestaan, ieder
van 500 bladzijden, behalve enkele
algemeene verhandelingen, worden
afgenomen op historische gronden
berustende verhalen van de wijze,
hoe in alle grootere plaatsen van ons
land en in de kleinere voor zooveel
daarin vermeldenswaardige gebeurte
nissen zijn voorgevallen, do omwen
teling is tot stand gebracht. Naar
gelang van de meerdere of mindere
hoeveelheid en uitgebreidheid der
ingekomen stukken, zoo heeft de His
torische Commissie beslist, zal elk
deel de verhalen der gemeenten van
een twee of drie provinciën bevatten.
Het doel, hetwelk de Historische
Commissie hoopt te bereiken is, zoo
zegt de in Zeeland tot dit doel ge
vormde commissie, dat bij de alge
meene feestviering, die in 1913 kan
worden verwacht, zooveel mogeljjk
antwoord zal kunne» worden gegeven
Naar het Duitsch.
Laat u de vrouw direct naar het
hospitaal brengen en geeft u mijn col
lega daar dit recept, dat ik hem ten
zeerste aanbeveel. Zij leidt in hooge
mate aan opiumvergiftiging.
En waar is het kind?
Laat ons naar het hotel gaan,
was het korte antwoord van den dok
ter.
Het hotel lag dicht bjj het bu
reau van politie.
De dokter liep in gedachten ver
zonken vooruit. Hjj had zijn hoed en
stok in het bureau vergeten, doch de
anderen durfden hem er niet aan her
inneren. In de koele woonkamer van
mevrouw Whigh zaten de beide vrou
wen met de handen in haar schoot.
Schnldbewnst omgaf Rosina de arme
moeder nu met allerlei gemakken en
maakte zich geheel onontbeerlijk.
Toen de drie heeren binnentraden
sprongen de beide vrouwen op, zoo
als ze reeds zoo vaak hadden gedaan.
Doch in de oogen van den detective
zagen ze direct een straal van hoop.
Z(j is gevonden, jubelden beiden
an grepen de hand van den crimina
list.
Maar toen keek mevrouw Whigh
naar den dokter en plotseling was
alle vreugde uit haar gezicht verdwe
nen angst stond nu in hare oogen,
hare armen vielen slap langs haar
lichaam en zij was niet in staat te
op de vraag„hoe is die omwenteling
hier tot Btand gekomen?" en dat tevens
bjj het verschijnen van bet Gedenk
boek zal kunnen worden gezegd, dat
al het materiaal voor de geschiedenis
der omwenteling van 1813 is opge
zocht en bewerkt, en dus als het ware
het laatste woord over die omwente
ling gesproken is.
Om tot dit doel te geraken, het is
nog altijd e vengenoemde commissie, die
spreekt moet vooraf een onderzoek
worden ingesteld naar alle nog aan
wezige mot-gedrukte bronnen, betref
fende de omwenteling, zoowel in de
rijks-, provinciale, gemeentelijke en
kerkelijke (van alle gezindten) archie
ven, als naar aanteekeningen, brieven,
dagboeken en verdere bescheiden (ook
prenten, platen, schilderijen), die zich
in het bezit mochten bevinden van
bizondere personen.
Tot slagen van laatstbedoeld onder
zoek zullen in de eerste plaats die
familiën moeten meewerken, wier
voorouders vóór en onmiddellijk na
de omwenteling meer of minder aan
deel in de toenmalige gebeurtenissen
hebben gehad, of die met belangstel
ling hebben gevolgd. In kasten of
kisten van die familiën is nog meer
bewaard dan men vermoedt, ja meer
dan zij misschien zeiven weten en
die bron moet van grooter waarde
worden geacht, omdat tengevolge van
de onrustige en gevaarvolle tijden de
in openbare betrekking zijnde perso
nen allicht huiverig zullen geweest
zjjn, in openbare bescheiden hunne
handelingen en meeningen bloot te
leggen.
De Historische Commissie meent te
mogen verwachten, dat met het
oog op het gestelde doel de be
zitters van huisarchieven of zelfs van
enkele nit dien tjjd afkomstige stuk
ken, die voor de geschiedenis der
omwenteling van eenig belang kun
nen zijn al was het maar één
brief of ééne aanteekening bereid
znilen bevonden worden, daarvan
inzage en, zoo noodig, afschrift te
doen nemen. Ook ouden van dagen,
zoo meent de provinciale commissie,
die bjj traditie ouders of grootouders
over de omwenteling hebben hooren
spreken, kunnen misschien waarde
volle mededeelingen doen. Allicht
hebben die nit piëteit nog stukken
bewaard, die door latere afstamme
lingen meermalen onnadenkend als
„oude rommel" worden opgeruimd.
De Historische Commissie wenscht
dit onderzoek uit te strekken over alle
gemeenten van het rjjk. Voor de lei
ding ervan in de verschillende pro
vinciën zjjn provinciale eommissiën
gevormd. Op nitnoodiging van het
Bestuur van het Zeeuwsck Genoot
schap der Wetenschappen hebben zich
in Zeeland de navolgende heeren tot
een commissie vereenigd
Dr. H. Heringa, Rijksarchivaris te
Middelburg, voorzitter.
spreken.
De dokter staarde nog voor zich
uit, doch door het geschuifel der
voeten kwam hy weer tot zich zelf.
Gaat u zitten, zei hjj tot hen
allen, hjj alleen bleef staan voor me
vrouw Whigh.
Lucy, zei hjj zacht, Lucy, ken
jjj Annie Holt
Zjj bewoog zich niet, de angst stond
nu nog duidelijker op haar gezicht
te lezen.
Ken jjj Annie Holt? herhaalde hjj.
Zjj tuimelde in haren stoel terug en
sloeg de handen voor het gezicht.
Het is uit o, ik voelde het
komen, jammerde zjj.
De dokter liep de kamer op en neer
en stoorde zich niet aan de anderen,
die hem verwonderd aanblikten.
Toen bleef hjj weer voor mevrouw
Whigh staan.
Lucy, weet je wie die Annie
Holt vroeger was? De heeren hier
weten het, heeft zjj het je nooit ver
teld?
Hare handen waren nu naar
beneden gegleden en ontzet keek zij
den dokter aan. In hare oogen lag
duideljjk een ontkennend, antwoord
te lezer. Nadruk leggend op ieder
woord ging de dokter verder:
Zjj was eens mjjn vrouw en
haar kind je Mary is mjjn doch
ter!
De anderen sprongen op en spra
ken verward door elkaar. Mevrouw
Whigh staarde wezenloos voor zich
uit. Het duizelde haar. Het was te
snel gekomen, al dat vreeseljjke. Zjj
had dezen man lief gekregen, haar
kind verloren, doch nu was het kind
L. van Bruggen, Directeur der R.
H. B. S. en gemeente-archivaris, alhier.
P. K. Dommisse, gemeente-archivaris
te Vlissingen.
Dr. J. R. van Eerde, predikant te
St. Anna ter Muiden.
A. Hollestelle, lid der Provinciale
Staten van Zeeland, te Tolen.
H. M. Kesteloo, gemeente-secretaris,
te Domburg.
J. de Kruyter, adjunct-gemeente
archivaris, alhier,
G. A Vorsterman van Oyen, lid
van de Tweede Kamer en gemeente
archivaris te Aarden burg.
J. W. Perrels, gemeente-archivaris
te Veere.
W. O. Swaving, bibliothecaris van
de Provinciale Bibliotheek en ge
meente-archivaris, te Middelburg.
P. D. de Vos, commies-griffier ter
secretarie, te Zierikzee.
Dr. G. J. Wejjland, predikant, te
Veere.
Dr. L. W. A. M. Lasonder, commies
aan het Rjjksarchief te Middelburg,
le secretaris.
L. J. A. van der HarBt, adjunct-
gemeente-archivaris te Middelburg,
2e secretaris.
Wie dus in onze provincie iets mee
te deelen heeft, weet, waar hjj terecht
kan. Dat ieder daartoe bereid zal zjjn,
is, meenen we, buiten kjjf. Wie zjjn
land en volk liefheeft, heeft ook hun
geschiedenis lief En wanneer zal die
liefde zich gretiger willen tooDen dan
waar het gaat om de herdenking van
de herstelling onzer onafhankelijk
heid.
Buitenland.
De toestand in Portugal.
Ernstige gernchten kwamen dezer
dagen weer van Portugal over den
Oceaan naar Engeland waaien, gernch
ten van een monarchistische tegen-
revolutie. Zjj waren reeds door meer
dere voorafgegaan en kwamen niet
zoo ongeloofwaardig voor. Men wist
immers, dat de repnblikeinsche regee-
ringsvorm nog weinig orde en wel
vaart, en bovenal weinig vrjjheid had
gebracht. Niemand was tevredende
Lissabonsche kooplieden niet, die
klaagden over den slechten gang van
zaken, de arbeiders evenmin, die ze
ker recht meenden te hebben op be
tere tjjden dan onder het koningschap.
In de hoofdstad heerschte een stem
ming, die het best gekenschetst wordt
met de vermelding van het feit, dat
de buitenlandsche banken van vele
zjjden aanzoek hebben gekregen,
papieren en voorwerpen van waarde
in bewaring te nemen, en dat men
met hetzelfde verzoek zelfs bjj de
vreemdelingen kwam, die in dagen
van nood een ander dan Portugeescbe
vlag kunnen hjjschen.
Dat is de toestand in Lissabon, Doch
in hot noorden van het land wordt de
ontevredenheid met de bestaande
gevonden en toch zon het voor haar
verloren zjjn, zou ze ook de liefde
van dezen man weer verliezen. Zij
blikte op hem neer, op antwoord
wachtend.
De anderen overstelpten hem met
vragen. Zjj hoorden slechts klanken
in de verte tot plotseling Rosine's
stem haar weer tot de werkeljjkheid
terugriep.
Maar waar is Mary dan
Och ja mjjn kind! mjjn kind,
jammerde zjj, waar is mjjn kind?
Met een ruk stond zjj op en wierp
zich aan den hals van den dokter.
Jacques, verlaat me niet. Ont
neem me mjjn kind niet. Ik heb ge
logen, vergeef me, doch het andere
wist ik niet.
Hjj maakte zich los uit hare omar
ming en voerde haar terng naar haar
stoel. Hjj streek haar met de hand
over haar voorhoofd en sprak haar
zachtjes aan. Zjj brak in snikken uit
en verborg haar betraand gezichtje
op zjjn schouder. En toen vertelde
zjj in.m het geheele verhaal.
De dokter had haar gezegd, dat
zjj nooit moeder zou worden. Het
verlangen naar een kind en de vrees,
dat zjj anders de liefde van haar man
niet zou behouden, werd haar te
machtig en toen was zjj op het idee
gekomen zich op een andere manier
een baby te verschaffen. Zjj had nu
een advertentie geplaatst en vele
aanbiedingen gekregen. Het best was
haar daar onder die van Annie Holt
bevallen, die heel openhartig hare
treurige omstandigheden blootlegde.
Zjj had in Frankrjjk kennis gemaakt
wet een tooneelspeler en was met
regeering nog geschuurd door de
sterke monarchale neigingen, die men
daar onder de bevolking aantreft.
Hier zijn de laatste dagen opnieuw
verschillende personen in hechtenis
genomen, die beschuldigd worden,
alarmeerende geruchten verspreid te
hebben. Eenigen werden er aan boord
van don onlangs uit Lissabon naar
Oporto gezonden kruiser gebracht en
een aantal matrozen van dit oorlog
schip zjjn geland om aan de oevers
van de Minho politiedienst te doen.
Dat deze geruchten hjj de reeds
bestaande onrust de bevolking nog
meer hebben doen vreezen voor het
handhaven der orde en de stabiliteit
van het repnblikeinsche regeerings-
stelsel, bljjkt wel nit het besluit van
den gouverneur van Lissabon, om de
inwoners der hoofdstad bjj openbare
aanplakking voor onjuiBte tjjdingen
te waarschuwen, terwjjl een analoge
publicatie ook in de provincies is
rondgestuurd.
Heel de wjjze ook, waarop de op
28 dezer te houden verkiezingen wor
den voorbereid, wjjst op een bjj de
regeering bestaand gevoel van zwak
heid en vrees. Vooreerst zjjn reeds
de meest beteekenende voor zoover
men deze qualifleatie op Portugeesche
Staatslieden toepassen kan figuren
van het oude regime uit het land
verbannen, terwjjl honderden aaellpe
families gevolgd zjjn. Men zou zoo
zeggen dus, dat de voorloopige Por
tugeesche regeering weinig meer te
vreezen had en den overbljjvenden
tegenstanders wel wat lucht kon ge
ven. Doch iedere verkiezingspropa
ganda van deze zjjde werd eenvoudig
afgesneden met het bevel aan de
provinciale autoriteiten, elkeen ge
vangen te nemen, die zich tegen den
republikcinschen regeeringsvorm uit
spreekt; de monarchale persorganen
waren reeds lang van hoogerhand
of door het straatgepeupel onschade-
ljjk gemaakt.
Volgens een bericht aan de Times
zouden bovendien alle candidaten voor
de constituante, die niet door de repn
blikeinsche partjjeomités waren aan
gewezen of erkend, beschouwd worden
als leden van een partjj, die zich tegen
de republikeinsche regeering verzette.
Dat werd echter wat al te bar, wat
ook de regeering nn schjjnt ingezien
te hebben. De ministerraad heett ten
minste sedert den termjjn voor de
candidaatstelling, die 18 dezer verliep,
verlengd tot heden, opdat er tjjd zou
zjjn de candidaturen nog eens re her
zien, met het gevolg, dat te Lissabon
althans zal kunnen worden gestemd
op drie republikeinsche ljjsten van
verschillende nuance, wat vooral den
radicalen ten goede belooft te komen.
Oproerige beweging in Mantsjoerije.
Naar aan de Rjetsj nit Wladiwostok
wordt gemeld, komen in Mantsjoerije
steeds meer gevallen van muiterij
hem gevlucht.
Op zjjne reizen vergezelde zij hem
en zoo waren ze hier in Sydney ge
komen. Zjj verwachtte toen een baby
en hjj liet haar zitten zonder een cent
en zjj viel in handen der Chineezen.
Wat beteekent van zjjn kind afstand
te doen, werd ik toen gewaar. Ik
bezocht Annie Holt zoo vertelde
mevrouw Whigh verder dikwijls
in dien tjjd. Zjj kon geen afstand
van de kleine doen soms wilde zjj
zichzelf en het kind dooden, dan weer
vloog ze als een tjjger op mjj aan,
dan weer greep zjj het kind, kuste
en liefkoosde het en bezweerde dat
zjj er nooit afstand van zou doen.
Ik had het kleine kind lief gekre
gen, zag tevens duideljjk welk een
vreeseljjke toekomst het tegemoet
ging en medeljjden maakte die liefde
nog grooter.
Bjj mjjn man vond ik weinig sym
pathie voor mjjn plan, doch ook vol
strekt geen tegenstand. Het was toen
juist eenige dagen nadat hjj door de
„Zwarte Hand" was overvallen en hjj
bekommerde zich weinig om hetgeen
ik liet of deed.
Al heel spoedig werd het kind wet
tig het mjjne. Doch mjjn geluk werd
de laatste maanden van ons opont
houd hier erg vergald door de wet
tige moeder van mjjn kind.
Zjj was een offer van de opium ge
worden, doch dat vergift had haar
niet verstompt zooals anderen, ten
minste toen nog niet. Zjj kreeg vree
seljjke zenuwaanvallen. Telkens kreeg
ik vreeseljjke dreigbrieven van haar
en dan smeekte zjj mjj weer haar het
kind af te staan, haar het kind nog
onder de Chineesche troepen voor.
Dit wordt voor de dynastie een he-
denkeljjk teeken geacht, daar zjj op
het oogenblik hoofdzakeljjk nog
slechts steunt op Mantsjoerjje en het
leger.
Ook in het zuiden van China is de
geest onder de troepen verre van
goed.
De Chineesche hervormingsgezinden
volgen het,voorbeeld van ontevredenen
in andere landen door in het buiten
land in geschrifte tot opstand tegen
het bestuur aan te zetten.
Een Chinees, redacteur van een te
Hongkong in de Chineesche taal ver-
schjjnend blad, kreeg echter zjjne
trekken thuis, toen hjj van die veilige
haven uit, oproer predikte tegen de
dynastie ea de Mantsjoe-overheer-
sching. Hjj werd door den Engelschen
rechter tot twee jaar gevangenisstraf
veroordeeld.
Binnenland.
Arbeidswet.
De Vereeniging „Nationaal Comité in
zake WetteljjkeRegeling vanVrouwen-
arbeid", bestaande uit de vereenigin-
gen :Ned. Vronwenbondtot verhooging
van het Zedeljjk Bewustzjjn, Alg.
Ned. Vrouwenvereeniging „Arbeid
Adelt", Nat. Vereeniging voor Vrou
wenarbeid, Vereeniging Hoofden van
Openbare Bewaarscholen te Rotter
dam, Vereeniging ter behartiging
van de belangen der Vrouw, Vrije
Vrouwenvereeniging en Bond van on
derwijzeressen bjj het Fröbelonder
wijs, heeft in een adres aan de
Eerste Kamer deze verzocht geen
sanctie te verleenen aan de „Wijziging
der Arbeidswet", aangenomen door
de Tweede Kamer, en in een ver
zoekschrift de koningin gevraagd
aan bedoeld wetsonwerp Hare bewil
liging niet te verleenen, zoo dit door
de Eerste Kamer mocht worden aan
genomen.
Nederl. Zuid-Afrikaansche Vereeniging
Uit het jaarverslag van de Neder-
landsch Zuid-Afrikaansche Vereeni
ging, bljjkt dat het aantal leden 2238
bedraagt en de vereeniging 24 afdee-
lingen telt.
De rekening over 1910 sluit in
debet en credit met een totaal van
ruim f 32,000.
Tot het verschaffen van studie
beurzen aan Zuid-Afrikaansche stu
denten draagt de vereeniging iaarljjks
pl. m. f 10.000 bjj.
In het geheel is in 1910 f 10,937,08
uit eigen middelen uitgegeven.
Evenals in het vorige jaar zijn, in
samenwerking met het schoolfonds,
aan eenige onderwjjzers voorschotten
verstrekt voor overtocht naar Zuid-
Afrika.
Naar aanleiding van de door den
heer Middelherg na zjjn reis in Zuid-
eens te laten zien. Dan zou ze me
met rust laten en telkens was ik
zwak genoeg haar het toe te staan.
En om haar maar niet bjj mjj aan
huis te krjjgen, ging ik zonder dat
mjjn man het wist, naar haar.
Dr. Charkott stond op, schoof het
gordjjn een weinig terzijde en keek
naar buiten. Zoodoende had Mary in
hare hypnose dus zoo goed den weg
geweten in dat labyrinth van steeg
jes in de kolenlaadplaats. Ach, zjjn
prachtig opgebouwd kasteel, hoe viel
het nu in duigen.
Mevrouw Whigh had den dokter
langen tjjd bedroefd opgenomen, toen
ging ze zacht naar hem toe en flui
sterde
Jacques, kan je me niet ver
geven, dat ik gelogen heb Het was
zoo moeiljjk je die geschiedenis te
vertellen. Voor de wet was ik toch
Mary's moeder en ik zou niet graag
willen, dat het kind alles gewaar
werd. Daarom schrok ik ook zoo
vreeseljjk, toen zjj dien dag aan boord
van die opiumholcn sprak. Ik wist
immers, dat zjj de waarheid zeide en
later toen
Dr. Charkott keerde zich nu om en
greep hare beide handen.
Lney, ook ik heb iets op te
biechten.
Zjj lachte flauwtjes door hare
tranen heen
Ik weet genoeg, Jacques, ik wii
nu niet meer weten. Het kind behoort
u en door n behoort het mjj. Het kind
heeft ons te zamen gebracht.
Ja, het kind heeft ons te zamen
gebracht, herhaalde hjj, maar
Wordt vervolgd).
