N\ 22 1911
Zaterdag 18 Februari,
jaargang.
98™
Bij dit ao. behoort een
Bijvoegsel.
2 FEUILLETON.
Opleven en dood.
GOESCHE
Do uitgave dezer Courant gesokiedt Maandag-,^Woensdag- en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prjjs per kwartaal, in Goes 0,73, buiten Goes, franco f 1,25.
Afzonderlijke nommers 5 cent.
inzending: van advertentlën op Maandag en woensdag
vóór 2 uren, op VRIJDAG vóór 12 uren.
COURANT.
De prjjs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50Jct., eiken regel meer lOct
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt
de prjjs sleckts tweemaal berekend.
Geboorte-, kuweljjk- en doodsberickten en de daarop betrekking kebbend
dankbetuigingen worden van 1—10 regels A 1,— berekend.
Bewijsnummers 5 cent.
Telefoonnummer 23.
Directeur A. F. A. van Seters. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesche Courant". Hoofdredacteur mr. W. S. Kalila.
dsodsdieubt en Politiek.
In ons artikel van de vorige week
over „Geloof en Ongeloof als anti
these" hebben wjj getracht deze
tegenstelling terug te brengen tot een
andere, die vangebondenheid of
vrjjheid op het gebied van het gods
dienstig en geestelijk leven.
Daarmee wil niet gezegd zjjn dat
er geen tegenstelling bestaat tusschen
menschen, die wel en menschen, die
niet in Jezus Christus als den Zoon
van God en den Middelaar tusschen
God en de mensehen gelooven. Maar
deze tegenstelling, die er een is als
zoovele andere het leven is immers
vol tegenstellingen onderscheidt
den menschen alleen individueel naar
hnn onderscheidene opvattingen
omtrent bovennatuurlijke dingen,
of ook wel verschillende kleinere
groepen onderling. Maar zij is
niet in staat de mensehen in
twee groote groepen te verdoelen op
alle gebied van het leven, allereerst
omdat dit geloof oi ongeloof zonder
meer geen overeenkomstige opvattin
gen en beginselen op ander gebied
waarborgt, wat in het leven duidelijk
bljjkt, maar dan ook, omdat de ver
schillende groepen, die bjj de party
van het geloof zouden worden inge
deeld, niet alleen in andere opzichten,
maar ook reeds omtrent dat Zoon
schap Gods en het Middelaarschap
van dien Zoon Gods geheel verschil-
lende opvattingen huldigen.
De door ons erkende tegenstelling
daarentegen, die tusschen gebonden
heid of vrjjheid, doet dat wel. Zy
immers plaatst aan den eenen kant de
menschen, die het gezag eener onver-
anderlgke kerkleer en van een daarin
zich uitsprekende kerk op elk levens
gebied erkennen, aan den anderen
kant hen, die zich zelf een ge-
loofs- en levensovertuiging verwer
ven. Want al zullen niet allen, die
dergeljjk gezag aannemen, daarom
nog dezelfde overtuiging hebben
immers het gezag kan verschillend
zjjn en is dat ook inderdaad de
onveranderljjkheid van de eeas vast
gestelde leer, niet alleen in zuiver
godsdienstige, maar ook in andere
zaken, blyfc voor allen. En deze on
veranderlijkheid heeft, waar het leven
zelf onophoudelijk verandert, reactio
naire gezindheid tot onvermijdelijk
gevolg. Zoo loopt dan de thans erkende
tegenstelling parallel met die andere,
die wjj invroegere artikelen bespraken:
tusschen reactie en vooruitstrevend
heid en heeft zjj dus invloed op alle
levensgebied, ook op dat der politiek.
Maar de kerkelyke partjjen de
Naar het Engelseh.
Langzaam kwam bjj hem de her
innering aan het gebeurde terug
tot uu toe had hjj niet kunnen den
ken. Ruth had hem misverstaan,
voor koelheid gehouden wat toch
slechts geconcentreerde aandacht op
zjjn zaken was geweest en echt
vrouwelgk, zju verstrooidheid met
de lieide voor een andere in verbin
ding gebracht. Hg had niet eens ge
zien hoe ongelukkig zjj zich voelde.
O, wat een dwaas was hg geweest
om Ruth voor een millioen weg te
werpen I Hjj verafschuwde zieh zelf.
Wat was hem de wereld zonder haar?
Maar hoe kon zg aan hem twyfelen
Waarom had zjj niet gesproken
Waarom haar trots gesteld boven
haar liefde En als hjj de boot niet
meer bereikte Ontzetting greep hem
aan bjj de gedachte alleen. Een oogen-
blik een lang oogenblik deed hjj
niets als sturen. Hjj kwam langs
kleine plaatsjes, reed er door, zonder
ze te kennen, wist niet waar hjj zieh
bevond of hoe laat het was. ölechts
.hier en daar keek hij naar de telegraaf
draden om zieh te vergewissen dat
hjj nog op den juisten weg was.
Toen kwam de brief hem weer in
de gedachte en het denken aan van
Bergen maakte hem dol. Zjjn vriend,
natuurlyk! De man, dien hjj altjjd en
altjjd weer geholpen had 1 Voor wien
hjj dikwjjls genoeg gewaarschuwd
was 1 Hjj wist, dat men hem niet ver
trouwen kou eu. in zjjn hegeertenaar
naam kan niet juister zjjn zetten
niet deze tegenstelling tusschen ge
bondenheid en vrjjheid van kerkelijk
gezag voort, maar beweren, dat do
i.houd der persoonlijke geloofsover-
ging iedere indeeling bjj de partij
der kerkelijken of der vrijzinnigen
bepaalt. En daartegen maken de vry-
zinnigen bezwaar, omdat deze voor
stelling beslist misleidend is en de
godsdienst verlaagt tot onderworpen
heid aan kerkelijk gezag, maar ook
omdat zjj, speculeerend op den gods-
dienstigen zin van een volk, den gods
dienst neerhaalt uit zjjn heiligheid
en daardoor het beste in een volks
leven vergiftigt.
Iedere kerkleer 'tzy van een be
paalde kerk, als de katholieke, 'tzg
van verschillende verbandhoudende
kerken of groepen uit die kerken, als
in het Protestantisme, heeft naast
zuiver godsdienstige elementen ook
andere, die het terrein van het maat
schappelijk leven raken en naast de
groote, beslissende godsdienstige be
ginselen ook afgeleide, die niet direct
de verhouding tusschen God en de
menscheljjke ziel raken, maar, door
theologen geformuleerd, slechts de
wijze van godsvereering of regelen of
bet filosofisch stelsel, dat uit iederen
godsdienst ontspringt, afronden.
Voor den Roomsch-katholiek geldt
deze onderscheiding het minst, maar
toch zal ook hij voelen dat niet alle
leering, die hij op straffe van verdoe
menis heeft aan te nemen, zjjn inner-
ljjk godsdienstig leven raakt. De recht
zinnige Protestant daarentegen zal
deze onderscheiding volmondig erken
nen. Ook de rechtzinnigste in de leer
zal niet durven beweren, dat een der
broeders, die gelooft in den Zoon van
God en zyn schuldverzoenend ljjder
en die persoonlijk Dezen als zjjn
Zaligmaker heeft leeren erkennen,
verloren zal gaan, omdat hg bv. ten
opzichte van het huwelijk een afwij
kende meening heeft.
De zuiver godsdienstige beginselen
zin, als het geloof in Jezus Christus
als zjjn Zaligmaker, kan nooit
iemand indeelen bjj de zoogenaamde
partjjen des geloofs, San nooit
iemands beginsel en houding op poli
tiek gebied bepalen. Wg hebben daar
over vroeger ook reeds geschreven en
znllen er dan ook thans niet verder
op ingaan. Ieder rechtzinnige protes
tant, die eerlijk wil zjjn en, een eigen
innerlijk godsdienstig leven kennende,
door de apodictische beweringen der
politieke leiders niet verblind is, zal
dit moeten erkennen. Het is dan ook
begrypeljjk, dat prof. Diepenhorst,
hoogleeraar aan de Vrjje Universiteit,
zjjn tegenstanders in den Amster-
damschen Gemeenteraad uitdrukkelijk
opmerkte, dat hjj zieh wel gewacht
had, den Bjjbel in het geding te bren
gen. Het iB een gevaar, zoo zei deze
geld had hjj vergeten Ruth voor hem
te waarschuwen, De schurk had haar
gemoed vergiftigd, haar voorgelogen
van zjjn liefde voor een tooneelspeel-
ster en haar wanhoop geëxploiteerd
voor eigen bedoelingen.
Hoe lang was hjj al onder weg?
Al jaren of eerst sinds uren
De duisternis begon hem te bezwa
ren. Zyn ovei spannen oogen begonnen
te steken. Van den hemel schenen
groote roode lichten neer te vlammen
en te vergaan. Reusachtige, dreigende,
spottende gezichten grynsden hem
aaD, baarlijke duivels zweefden hem
vooruit. Met ontzetting voelde hg zgn
gezichtsvermogen verminderen, de
oogzenuwen hielden de spanning niet
uit. Hjj moest den wagen doen stoppen
en de oogen sluiten. Zjj klopten en het
bonsde en woelde erin, o, een vermogen
zou hjj gegeven hebben voor een kom
koud water. Na vjjf minuten liet de
pijn wat na en bevreesd hief hg de
oogleden weer. Tot zjjn onuitspreke-
Ijjke vreugde was de nacht weer als
een zwarte wand.
Verlicht ademend ging hjj met de
uiterste snelheid verder. In een ver
lichten kerktoren kon hjj den tjjd op
nemen het was 27 minuten na tien.
Hoewel hg nog 33 minuten voor zieh
had en nog slechts 30 KM. had af te
leggen, werd hjj plotseling aangegre
pen door vreeshet geluk had de
wanhopigen op het laatste oogenblik
soms veriaten. Kilometers en minuten
vlogen voorbjj, zjjn angst steeg meer
en meer. En inderdaad, ongeveer een
kwartier voor het doel versperde een
groote vrachtwagen hem den weg.
Zijn hart scheen te bljjven Btilstaan,
hg haalde naar links uit, zoodat het
gereformeerde professor, voor het
religieuse leven, dat men de Heilige
Schrift in verhand tracht te brengen
met allerlei zaken, geljjk nog maar
al te vaak geschiedt. De Bjjbel is geen
handboek voor soeiaal-ekonomische
vraagstukken, dat men maar heeft op
te slaanhet kan niet anders, of het
moet leiden tot ontwjjding van het
religieuse leven, een beroep op Gods
Woord te doen. Er kan geen blad in
den Bjjbel worden opgeslagen, geen
tekst worden aangewezen,waarin staat
te lezen, dat de negenurige arbeidsdag
moet worden aanbevolen of bestreden.
Daarom is een dergeljjk beroep een
karikatuur.
Jammer dat niet altjjd de politieke
leiders van gereformeerden huize zoo
eerlijk zgn dit te erkennen. Hier wordt
niet alleen een beroep op de zuiver
godsdienstige elementen in den bjjbel,
hier wordt zelfs een beroep op den
Bybel in zjjn geheel in den strjjd om
politieke en sociale vragen gewraakt.
Maar de Zeeuw sohrjjft nog aan het
6lot van zijn artikel Verdeel en
Heersch 1° in het nummer van 19
Januari
„Op wetgevend, of liever wetten-
makend gebied beieven wjj een hoogst
gewichtig tjjdperk. De sociale periode
is ingeluid, de lynen moeten getrok
ken, waar langs zal worden voortge-
gewerkt. Heel het te verrjjzen ge
bouw is afhankeljjk van de op het
bouwterrein nit te zetten paaltjes. En
deze weer zjjn afhankelijk van den
architect en diens bouwplan. Rekent
de bouwmeester mot de samenstelling
van dit plan ook met de eischen van
Gods woord in het sociale leven, of
zal hjj, zg het ook schoorvoetend,
zich voegen naar den eisch der
sociaal-demoeraten.
Met groote belangstelling hopen wjj
dit jaar de uitwerking van dit bouw
plan nagaan, den bouwmeester de
wijsheid toebiddend, om het gebouw
op de juiste wjjze op te trekken.
Maar laten wjj afspreken, dat wg
daarbij als toeschouwers dicht bjjeen
geschaard bljjveu; en gereed en ge
zind om by een volgende, mogelijke,
verkiezing in dit jaar schouder aan
schouder te staan voor het kabinet,
de Chr. beginselen en het ware lands
belang."
Hoe zit dat nu
Ons dunkt de oplossing is gemak-
kelyk. Laat üe Zeeuw duidelyk de
woorden van Jezus of ook maar de
Bybelwoorden noemen, waaruit de
Christeljjke regeling van het sociale
leven, de Christelijke sociale wetge
ving, de publiekrechteljjke organisatie
van het bedrjjfsleven en dergelijke
meer onmiddellgk moet ontspringen.
Misschien vindt haar redactie dan
zoekende ook wel een bybelsch voor
schrift, dat hnismans-kiesrecht beveelt.
Wg zjjn werkelijk nieuwsgierig en
linker wiel van de auto op het gras
van den aan dezen kant oploopenden
weg moest rjjden. Een scherp gekraak
deed zich hooren en met verlies van
een spatbord was hg aan de belem
mering voorby. Steunend slingerde
hy zgn wagen op den nu weer vrijen
weg terug, daarbjj bemerkte hjj dat
de baud van het rechter voorwiel
was gesprongen, maar hjj stopte niet,
de velg moe»t het maar houden, hjj
verminderde niet eens zijn snelheid.
Plotseling, vier KVI. voor Vlissingen
viel het hem op, dat hg langzamer reed,
hjj sidderde en het koude zweet kwam
hem op het voorhoofd. Zjjn oorzeide
hem, waaraan het lag, de ontbrekende
band had de schuld Hg hoorde niet
langer het gelijkmatige monotone
Rrrr, Rrrr, Rrrr, maar een ongelyk
afgehakt RrrrRrrr Rrrr Rrrr I
De volgende seconde kon het ongeluk
brengen. Niettemin ofschoon hjj thanB
bjj elke omwenteling vreesde dat het
de laatste zou zjjn, hompelde de wagen
verder. Den ongelukkige kwam het
voor, alsof hg kroop, alsof hjj niet meer
van de, plaats kwam, de hoornen aan
den weg schenen stil te staan. Voor
waarts ging het nieltemin en op een
maal doemden de lichten van de stad
voor hem op. Hjj had haar bereikt
en in de verte gilde de locomotief
van den nachttrein. Hg zou het dus
halen.
Hjj wilde uit de auto springen, toen
hij bemerkte dat hjj zoo toch nog
sneller vooruitkwam dan als hg liep.
Hjj zette zieh weer neer en sprak
tot de machine, liefkoozend, teeder,
om zieh te haasten, hem niet in den
steek te laten, hem zgn geluk te
redden. Op het oogenblik dat de trein
dringen daarom op reohtstreekseh
antwoord aan.
Maar dan geen flauwiteiten alsje
blieft, geen schermen met gezegden,
als behoud van de Christelyke begin
selen, doorvoering van den geest van
het Evangelie, enz. Wjj vragen ons
nit den Bjjbel een beslissend woord
aan te wyzen, waaruit blykt, dat een
sociale wetgeving door rechtzinnige
protestanten ingericht, er noodzake-
lyk en ter vervulling van Gods ge
bod anders moet uitzien dan een ge-
ljjke wetgeving van vrjjzinnigen.
Alleen wanneer op dergeljjke wjjze
van den onvermjjdeljjken samenhang
tUBsehen godsdienstige beginselen en
politiek blykt, moogt ge van een gods
dienstige antithese op politiek gebied
spreken. Wanneer ge ons op deze
wjjze wilt inlichten, dan beloven wg
u de onwaarachtigheid van uw be
weren aan te toonen, als zouden
naar Uw, dat is naar het reohtzinnig-
protestan8ch beginsel, de Roomsch-
Katholieken de eere Gods zoeken en
daarvoor stryden. Het wegdoezelen
van het groote verschil in geloofs
overtuiging tusschen katholieke en
rechtzinnige protestanten, waartegen
een ander bezwaar der viyzinnigheid
gaat, zal daarbjj voldoende bljjken.
iï i ii n e n I a n d.
Rapporteurs Kustverdediging.
De afdeelingen der Tweede Kamer
hebben tot rapporteurs benoemd voor
het Wetsontwerp betrekkeljjk de kust
verdediging de heeren Thomson, Van
Hoogstraten, Eland, De Savornin
Lohman en Duymaer van Twist.
Krupp in Holland
De Echo de Paris weet mede te
deelen, dat Krupp een filiaal zal openen
aan den Hoek van Holland, dat reeds
bouwterrein is aangekocht en met den
bouw van een fabriek spoedig zal
worden aangevangen.
l'r o vincienieu >v
Nisse. Woensdagavond trad dhr.
C. Zwagerman, zuiveloonsulent te Mid
delburg alhier op met een lezing over
de veredeling vau het melkvee. Spr.
spoorde aan tot het verkrjjgen van
goed gebouwde melkkoeien,met groote
melkproductie en hoog vetgehalte,
tot het oprichten van een controle-,
een stieren- en een plaatselijk stam-
boekvereeniging. Staande de verga
dering werd een stierenvereeniging
opgericht met 9 leden en 49 koeien.
Kwadendamme Reeds geruimen
tyd was het den landbouwer J. alhier
opgevallen dat zyne kippen geene be
vredigende resultaten opleverden
wat het leggen van eieren betreft Al
lerlei gissingen werden gemaakt tot
dat teneinderaad de onbezoldigd rjjks-
tot bjj de kade kwam, reed hjj knar
send tot aan de haven.
Hjj stopte, sprong uit den wagen,
vloog naar de loopbrug en bleef daar
over alle leden bevend, met razenden
harteklop staan. Wat nn geschieden
zou, waarvoor hg hier was, hjj wist
het niet, zgn verstand scheen hem
te hebben verlaten. Stompzinnig keek
hy naar de verlichte ramen van den
nu stilstaanden trein.
Met levendig gebarenspel, lachend,
elkander stootend, ook wel ruzie
makend, haastten de passagiers zich
naar het schip. Verdoofd staarde hg
ben aan, hg wilde iets van hen,
maar wat was het, barmhartige God,
wat was hetDaar verscheen voor
hem het gelaat van zjjn vrouw, bleek
en smarteljjk verwrongen en binnen
een seconde wist hjj alles. Ber
gen had zgn arm onder den hare
gesehoven en duwde Ruth vooruit,
zg stribbelde tegen en keek wild om
zieh heen, thans hoorde hjj den an
dere zeggenMoed maar, lieveling,
moed I C'est ie premier pas qui eoüte
Deze Fransche phrase kwam hem
schrikkelijk banaal voor. Hg stiet
een zenuwachtigen lach uit en plaat
ste zieh voor beiden.
Bergen zag hem het eerst en een
vloek ontvlood zgn lippen. Hans
greep de hand van zgn vrouw en
trachtte te spreken. Zjjn kaken, die
meer dan twee uur lang als in jjze-
ren schroeven waren saamgeperst,
konden zich nauweljjks bewegen. Hg
kon slechts stamelen: „Doe het niet
doe het niet ik.
Een minuut keek Ruth hem ver
wonderd aan, toen herkende zjj hem
en wierp zich aan zjjn borat, klemde
veldwachter P. Harthoorn in den arm
werd genomen. Deze stelde zieh j.l.
Woensdag verdekt op en had het ge
luk reedB in den voormiddag een eier-
dief op heeterdaad te betrappen.
Schynbaar niet voldaan over deze
bekeuring, kroop hjj nogmaals in zgn
schuilhoek terug, waardoor het hem
gelukte in den namiddag nog een
tweeden persoon voor eierdief6tal in
te rekenen
Woensdagnamiddag had het doch
tertje van de wed. M. R. het ongeluk
van boven van den polderdyk te rollen
tot beneden in den sloot. Gelukkig dat
zjj door haar kameraadjes spoedig op
het droge gebracht werd, daar ze zelf
reeds machteloos was. Door verdere
behandeling van een diohtbjjwonende
arbeidersvrouw was het kind spoedig
hersteld.
Wemeldinge. Benoemd tot direc
teur aan het Post- en Telegraaf-kan-
toor alhier, dhr. J. Spaan, thans PoBt-
commies derde klasse.
Waarde. Donderdagavond werd
alhier met aanvankelyk 26 leden
opgericht een vereeniging ter bevor
dering van de groententeelt.
Een voorloopig bestuur werd geko
zen, bestaande uit de heeren M. van
Weele, G. van Horn, Jan Bom, D.
Verburg, en M. de Leeuw.
Heinkenszand. Woensdagavond
gaf onze Zangvereeniging „Excelsior*
hare tweede uitvoering in dit seizoen.
Onder zeer groote belangstelling
werden eenige zangnummers op ver-
diensteljjke wjjze ten gehoore ge
bracht en voor afwisseling een paar
tooneelstukjes ten beste gegeven. Na
afloop ging men dan ook algemeen
hoogst voldaan huiswaarts.
Kapalle. Woensdagavond hield de
heer C. v. d. Velden van Rotterdam
een lezing over Staatspensionneering
in het café van dhr. van de Linde
alhier. De opkomst was goed, een 80
personen volgden met aandacht den
spreker, met het gevolg dat het leden
tal weder met een tiental werd uit
gebreid.
Voor de vacante betrekking van
onderwjjzeros aan de openbare school
alhier hebben zich 12 candidaten
aangemeld.
Een landbonwerskneeht van Kat
tend jjke geraakte met paarden en
wagen op hol met het gevolg, dat het
geheele zaakje al spoedig in een sloot
terecht kwam. De paarden lagen
over elkander, maar toen de knecht
de strengen lossneed, sprongen ze een
voor een op den weg. De wagen was
direct niet weer op den kant, en ter-
wyl men daarmee bezig was, liepen
de paarden er weer van door. Een
eind veider werden zg echter gegre
pen. Behalve eenige aiaterieele schade
liep dit ongeluk dus byzonder goed af.
zieh aan hem vast en riep wild:
„Hans, Hans, neem me weer mee,
neem me weer mee
Hjj legde den arm om haar heen,
wendde zich tot haar begeleider en
het gelukte hem, trots de waanzinnige
pynen in zgn kaken, tegen den woe
denden Bergen te zeggen: „Ik zon je
als een dolle hond tegen den
grond willen slaan maar ik
heb er op het oogenblik de
kracht niet toe*.
Zonder iets te zeggen, gleed de an
dere hem voorbjj en verdween op de
stoomboot.
Hans keek hem na zonder eenig
besef, wreef moeizaam over zjjn oogen
en Ruth tegen zich aanhoudend, baan
de hjj zich «en weg door de nieuws
gierige omstanders.
„Hoe kwam je nog zoo op tyd Hans,
hoe gelukte je dat?* fluisterde zy'n
vrouw met door tranen overstikte
stem.
Hjj gaf haar geen antwoord. Hjj
wankelde naar een hoop oude kisten
en vaten, viel daarop neer en begon
te hnilen als een kind. Ruth legde
de armen om zjjn hals en beproefde
hem met kussen en teedere woordjes
te kalmeeren. Doch het duurde volle
tien minuten, voor hg weer tot zich
zelf kwam.
Toen hg zjjn zelfbeheersching her
kregen had, stond hij op. Nog altyd
als geradbraakt, sloeg hy met de ge
liefde vrouw den weg in naar een
hotel. Zy kwamen in de electriBch
verlichte vestibule en jammerend riep
RuthJe haar, o, Hans, mijn arme,
arme Hans, je mooie bruine haar!"
Hjj was wit geworden.