N°. 20 1911
Dinsdag 14 Februari.
989te jaargang.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-,"Woensdag- en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prjjs per kwartaal, in Goes 0,75, buiten Goes, franco f 1,25.
Afzonderlijke nommers 5 cent.
inzending1 van advertentLën op Maandag en Woensdag
vóór 2 uren, op VRIJDAG vóór 13 uren.
De prjjs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50*ct., eiken regel meer lOet
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt
de prjjs slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbend
dankbetuigingen worden van 1—10 regels k f 1,berekend.
Bewijsnummers 5 cent.
Telefoonnummer 23
Directeur A. F. A. van Seters. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesche Courant". Hoofdredacteur mr. W. S. Kalma.
Buitenland.
De pest in Mandbjoerije.
De berichten over de verschrikke
lijke ziekte in China luiden nog steeds
zeer verontrustend.
Terwijl in sommige streken het
gevaar langzamerhand minder wordt,
neemt de vreeseljjke epidemie in
Mandsjoerije iederen dag in omvang
toe.
Te Changehun heeft de pest haar
hoogtepunt bereikt. Donderdag alleen
werden daar 140 gevallen met doode-
ljjken afloop geconstateerd.
Naar aanleiding van berichten uit
Russische bron, volgens welke
honderden lijken de wegen en velden
ten noorden en ten oosten van Char-
bin bedekken, heelt het Russische
diplomatieke korps bij de Chineesche
regeering een ernstig protest inge
diend en het uitzenden van cavalerie
verzocht, opdat het verbranden der
lijken met de sterke hand worde af
gedwongen en nauwlettend voor de
uitvoering der desbetreffende voor
schriften kan worden gewaakt.
Thans is geheel Noordelijk Mand-
sjoerjje door de epidemie aangetast.
Rusland begint zijn grenzen voor de
Chineezen te sluiten, en Japan heeft
de geheele Koreaansche grens met
militaire posten afgezet. De neef van
den serum-onderzoeker Haffken, die
te Charbin het bacteriologisch onder
zoek leidt, heelt aan een correspon
dent van de New-York Herald ver
klaard, dat hfj, volgens de microsco
pische aanduidingen, aan een afname
der pestverwekkers gelooft. Te Char
bin zouden minder gevallen metdoo-
delijken afloop voorkomen. Te Moek-
den werden 449, te Tschifoe 300 doo-
den geteld, waaronder twee zieken-
verpleegsteis van het Fransehe hos
pitaal.
Ook uit Italië komen allesbehalve
aangename tijdingen. Daar heersoht
nl. eene
Buitengewone kodde.
Vele schoolkinderen te Rome zijn,
omdat de lokalen Diet zjjn ingericht
op zulk een weersgesteldheid, ziek
geworden. Iederen nacht vriest het
eenige graden. Zuid-Italië word ge
teisterd door sneeuwstormenvooral
te Foggia is veel sneeuw gevallen.
De Stromball is geheel in het wit
gekleed.
De winkelB te Tarente zjjn gesloten
de verkoopers konden het niet erin
uithouden, daar ook hier de kachels
ontbreken. Het dageljjksch leven on
dervindt groote stoornisde bevolking
heeft het hard te verantwoorden. De
barakkenstad Messina ligt diep onder
de sneeuw; de verbindingen met Na
pels zijn onderbroken. De berichten
uit Ancona nieldennoodweer. Een
hevige Btorm heeft groote schade
aangerieht in de stad. Het meer
van Dragoni nabij Avellina ligt
dichtgevroren. Een telegram uit
Palermo aan de Populo Romano spreekt
van zwaren sneeuwval, terwijl de zee
zoo onstuimig, is, dat de schepen in
de binnenhaven zelfs niet veilig zijn.
Het Oostenrjjksche stoomschip .Ocea
nia" is op den havendam geworpen.
De rukwinden ontwortelen hoornen en
hebben reeds verschillende ongeluk
ken veroorzaakt.
In de
Torksche hoofdstad
is het al niet veel beter gesteld. Ten-
gevolgen van de scherpe noorden
winden en de zware sneeuwstormen
staat het verkeer aldaar geheel en al
stil Een aantal wolven zwerven rond
in de omstreken van de stad en val
len de bewoners aan, enkele waagden
zich zelfs in de stad, waar ze echter
spoedig doodgeschoten werden. De
minvermogende bevolking, die op
zulk een zwaren winter niet ingericht
is, heeft bitter te lijden van de zware
koude, te meer daar de kolenvoorraad
grootendeels uitgeput is.
In RuBland zetten
de studenten
nog steeds den boel op stelten.
Alle scholen voor hooger onderwijs
te Petersburg, waar de studenten in
staking gegaan zijn, worden door
sterke afdeelingen politie bewaakt.
De hoogere cursussen voor vrouwen
Zjjn voor twee dagen gesloten, maar
de technologische instituten hebben
geweigerd aan de staking deel te
nemen. Sedert Maandag is den stu
denten aan de eigenlijke universiteit
de toegang ontzegd, daar men vreest,
dat zjj slechts zouden binnenkomen
om revolutionnaii e plannen te bera
men en relletjes te verwekken. Stoly-
pine heeft echter verklaard, dat het
onder geen omstandigheden tot een
sluiting voor langeren tijd mag komen
en dat voor de bescherming van de
werkwilligen zorg zal worden gedra
gen. Binnenkort is een officieele Ite-
geeringsverklaring betreffende den
toestand aan de hoogescholen te ver
wachten.
De rector, de adjunct en de prorector
aan de Universiteit te Moskou hebben
reeds hun ontslag ingediend.
Binnenland.
Christ. Hist. Unie.
In de te 's-Gravenhage gehouden
jaarvergadering van de Christ. Hist.
Unie heeft dr. G. H. Wagenaar van
Rotterdam op verzoek van het Hoofd
bestuur het onderwerp de algemeene
politieke toestand, ingeleid. Blijkens
't verslag in de Ned. herinnerde deze
aan de bij velen bestaande onzeker
heid over het antwoord op de vraag
of het goed is den bestaanden toestand,
die der coalitie, te bestendigen, terwijl
de ontevredenheid schijnt toe te nemen
over wat men acht te zijn de onvrucht
baarheid van de coalitie-Regeeriug,
al doet ook de kleine a.-r. pers vooral
herhaaldelijk pogingen om de onwrik
bare vastheid der coalitie aan te too-
nen.
Moeten wjj zoo vraagt spr.
die bezwaren niet onder de oogen
zien, vooral waar zij de samenwerking
met Rome gelden Moet een samen
werking met de ultramontaansche
groepen worden bestendigd Moet er
niet méér op worden aangedrongen
dat de Hervormdo Kerk haar histori
sche plaats komt in te nemen
Predikanten van orthodoxen huize
hebben we hooren roepen Hoe lang
nog Ook hebben vooraanstaande
mannen onder ons bezwaar, om nog
langer de verantwoordelijkheid te
dragen.
Spr. deelde mede, dat te dezen op
zichte alle leden van het hoofdbestuur
overtuigd zijn, dat de coalitie ernstige
bezwaren aanklevendat zij een
tijdelijk karakter draagtdat er met
de uiterste behoedzaamheid moet wor
den te werk gegaan.
Maar er wordt verschillend gedacht
over de nadeelen der coalitie, ver
schillend ook over de vraag of de
christ.-hist. de gevolgen van een breuk
op zich zouden moeten nemen.
Het verschil loop feitelijk over een
punt van tactiek. Men meent te moe
ten doen aan eeD zg. real-politiek
waarbij Rit twee kwaden het kleinste
moet worden gekozen.
Spr. voor zich stelt de vraag zóó:
Moeten we voortgaan een smaldeel te
vormen in de politieke coalitie, nu de
meerderheid van do christ.-hist. afhan
kelijk is, echter zónder dat zij de
leiding hebben, of moeten we, zonder
coalitie, enkel onze christ. beginselen
stellen als Sehibboleth in den politie-
ken strijd?
Spr. meent het laatste, maar de
groote meerderheid van het H. B.
deelt zijn gevoelen niet.
Uit het debat stippen wij aan, dat
ds. van Hoogenhuyze de coalitie anti
nationaal noemde. Zjj werkt mee aan
de ontkerstening der openbare instel
lingen en graaft een breede klove in
het volk. De coalitie is bewijs van
ongeloof en van vreeswjj durven
't niet wagen met God alleen.
De heer Lohman legde er den nadruk
op, dat de christ.-hist. in de coalitie
staan als zelfstandige party en dus
geoordeeld moeten worden naar wat
zij als partij doen. Hij verklaarde, dat
er geen enkel feit is, waaruit bljjkt,
dat de onafhankelijkheid niet is be
waard.
Ook verschillende andere spr. gaven
hunne meening in dezen weer.
De Standaard en het jaar 1904.
De wijze, waarop de Van Heeckeren-
zaak voor den premier uit het Kabinet
van 19011904 is beëindigd, wordt
blijkbaar nu ook door De Stand, wat
netelig voor dien premier gevonden.
Zie hier wat thans in het orgaan van
Dr. Kuyper te lezen staat
„En ten derde kwam onze redactie
in het gedrang by Buitenlandsehe
Zaken.
Wat dit punt betreft, gaan we ook
nn> ffeiyk reeds vroeger, geheel ac-
coord met de ministerieele verklaring,
dat er iu 1904 niets is gebeurd, dat
bedoeld was als dreigende inmenging
van een vreemde mogendheid in onze
binnenlandsche aangelegenheden, en
terecht voegde de minister er aan toe,
dat het tegendeel daarvan ook door
den minister president van 1904 niet
is beweerd.
Dit neemt echter niet weg, dat wij
niet hiertegenover maar hiernaast
onze driestarren van Juli 1909 onver
zwakt blij ven handhaven.
De wetenschap, dat bjj de opvatting
van het in 1904 gebeurde misver
stand insloop, is van jongere dagteeke-
ning dan het kabinet dat in 1905
aftrad."
Stttteu-liieueraal.
EERSTE KAMER.
Bjj de behandeling der Oorlogsbe-
grootiug gaf de heer Van Voorst tot
Voorst, die derjj van sprekers opende,
alB zjjn gevoelen te kennen, dat hjj
het aangenaam zou hebben gevonden
generaal Cool, den opsteller der be-
grooting, achter de groene tafel te
zien. Niettemin juicht hjj het optreden
van den heer Coijjn toe, wiens werk
zaam leven veel doet verwachten, ook
voor de noodzakelijke verbeteringen
in het leger. Verschillende andere le
den voerden daarna nog het woord,
en worden door minister Coijjn van
repliek gediend, waarin deze mee
deelde, onze geheele weermacht naar
het Oosten en Westen op bescherming
onzer onzijdigheid te willen inrichten.
De kustverdediging moet evenwel
voorgaan. De Vestings- en Oorlogsbe-
grooting werd daarop aangenomen en
Waterstaat aan de orde gesteld. De
heer Lely brak daarbjj nog eens een
lans voor de drooglegging der Zui
derzee, meende, dat de groote voor-
deelen, daaraan verbonden, ruim
schoots zullen opwegen tegen de on
kosten, en maande de regeering tevens
aan toch vooral voorbereid te zjjn op
het geval, dat de spoorwegmaatschap
pijen naasting zuilen eischen. üokde
heer Hovy toonde zich een voorstan
der van het Zuiderzeeplan en legde
dan den nadruk op het feit, dat Zee
land zulke slechte communicatie heeft
met den vasten wal. Over den spoor-
wegdam door het Sloe dient een flinke
verbindingsweg met Noord-Brabant
te worden aangelegd. Vervolgens
klaagde spr. over het uitblijven der
voorgestelde verbetering van de haven
te Terneuzen als gevolg van het ge
harrewar tusschen de verschillende
spoorwegmaatschappijen. Laat de mi
nister daarom ingrjjpen om ten spoe
digste met de verbetering te kunnen
aanvangen. In de derde plaats beval
spr. de belangen van Vlissingen in de
aandacht van den minister aanhet
gemeentebestuur van die stad werkt
onverdroten, om de stad tot meerderen
bloei te brengen, maar Vlissingen
heeft behoefte aan een brug nabjj de
groote zeesluis en een nieuw Btation.
De minister beloofde den heer Hovy
rekening te zullen houden met diens
opmerkingen en antwoordde den heer
Lely, dat de tegenwoordige toestand
der financiën niet toelaat zoo'n
grootsch werk als het droogleggen
der Zuiderzee ten uitvoer te brengen,
al zal het z. i. toeh eenmaal zoo ver
moeten komen.
De kwartjesvinderjj in de treinen
was den heer De Marez Oyens, en
niet hem alleen, een doorn in het oog
en hjj ried den minister het hebben
van speelkaarten in spoorwegrjjtuigen
te verbieden of althans zulke maat
regelen te treffen, dat de kaarten in
niet-rook-coupe's geweerd zullen wor
den. 's Ministers antwoord luidde, dat
er maar ééu radicaal middel tegen
dat gespuis is en welhot doen ver-
dwjjnen van de kwartjeB 1 Overigens
herinnerde hjj aan de mogeljjkheid de
abonnementen dier heeren zonder
eenige vergoeding in te trekken, ter-
wjjl hun verder ook een gereserveerd
compartiment kan worden aange
wezen, waardoor ze dan geheel on-
schadeljjk gemaakt worden.
Ook deze begrooting werd dan zon
der stemming aangenomen, waarna
Zaterdagmorgen een aanvang werd
gemaakt met Landbouw, nadat eerst
nog het wetsontwerp tot uitbreiding
vau het staatsmjjnveld door overne
ming van het terrein der maatsch.
„Eendracht", voor 3 ton, was aange
nomen. Bij Landbouw pleitte de heer
Michiels van Kessenich voor uitbrei
ding van het aantal land- en tuin-
bouwleeraren en voor betere bezoldi
ging dier amotenaren, de heer Dojes
drong aan op oprichting van een land-
bouwhoogeschool, maar verklaarde
zich tegen de vestiging daarvan te
Utrecht, waarvoor de heer Bosch van
Drakensteyn zich Dogal \>arm maakte.
Het eind was, dat de begrooting zonder
stemming werd aangenomen, evenals
de Surinaamsche begrooting, waarbjj
de bacovencultuur nog weer eens ter
Bprake kwam, en die voor Curagao.
Tenslotte kwam nog aan de orde
hoofdstuk XI, (koloniën).
De heer Sweerts de Landas Wyborgh
vroeg daarbjj inlichtingen over de toe
standen op Billiton en over de afzet
ting van den sultan in den Riouw-
Lingga-Archipel. De minister ant
woordde, dat op Billiton onlusten
ontstonden tusschen Chineezen, welke
niet gericht waren tegen het Neder-
landsch gezag. Militairen zorgen voor
herstel van de orde. In den Riouw-
Lingga-Arehipel heeft de sultan zieh
reeds onder gouverneur-generaal Roo
seboom aan contractbreuk schuldig
gemaakt. Na verschillende daden ge
pleegd te hebben tegen den resident
en het gezag, is het zelfbestuur nu
opgeheven. De gouverneur-generaal
heeft geseind, dat, zonder stoornis, de
rjjkssieraden zjjn ingeleverd.
Nadat hierop ook nog dit hoofdstuk
was aangenomen, is de Kamer tot
nadere bjjeenroeping uiteengegaan.
Dit de Pers.
De kustverdediging.
Ds. Bronsveld behandelt in zijn
jongste kroniek in de Stemmen voor
Waarheid en Vrede o. a. de kustver-
dedigingsplannen.
Hij kan, na alles wat er in het
buitenland over te doen is geweest,
niet goedkeuren den*oorlog6ZUchtigen,
hoogdravenden toon" in De Stan
daard en zegt
Heeft dr. Kuyper, door zjjn houding
in het incident-Van-Heeckeren, ons
nog geen kwaad genoeg gedaan?
Heeft deze man, die de beschuldiging
vau den heer Patijn, dat hij opzette
lijk liegt, onweersproken liet, nu nog
niet het recht verbeurd, om adviezen
te geven in oen zaak, dat de eer
raakt van ons land
Doch dit daargelaten het moei
lijke van den toestand, waarin wij nu
verkeeren, is hierin gelegenals wy
onze kust gaan versterken, laden wij
den sch|jn op ons, alsof wij nu een«
willen toonen, hoe onafhankelijk we
zijn! Zulk een bravoure-houding zou
ons niet alleen duur te staan komen,
maar ook alle waardigheid missen
Laten wy het plan, om bij Vlissingen
een fort te bouwen, varen, dan zal
men niet nalaten te zeggenNeder
land durft niet, en gaat uit den weg
voor het geschrijf en geschrei in bui
tenlandsehe bladen. We verkeeren
dus in een zeer moeilijke positie.
Zoowel het gebruik maken van ons
recht, als het opgeven van het defen
sieplan kan tot zeer verkeerde en
niet eervolle uitleggingen aanleiding
geven.
Landbouw, Veeteelt en
Vissclierij.
Koloniale Landbouwschool.
Door B. en W. van Nymegen is
den minister van Landbouw, Nijver
heid en Handel verzocht, de nieuw
op te richten middelbare koloniale
landbouwschool te Nymegen te vesti
gen. Door de Nymeegsche Handels-
vereeniging zal een adres met dezelfde
strekking tot den minister gericht
worden, vergezeld van verschillende
adhaesiebetuigingen.
De tentoonstelling te Middelburg.
Voor de groote provinciale land
bouwtentoonstelling, vanwege de
Zeeuwsche Landbouw-Maatschappij
gedurende drie dagen in September
te Middelburg te houden, is een eere
comité gevormd, waarvan tot eere
voorzitters zijn benoemd de Commis
saris der Koningin in Zeeland en de
burgemeester van Middelburg. Verder
hebben in dat comité zitting de leden
der Eerste en Tweede Kamer voor
Zeeland en de leden van Gedep. Staten
Pro vincie nieuws.
Inlijving Lotelingen 1911.
Prov. blad No. 20 bevat een circu
laire van den Commissaris der Ko
nin gin, houdende bepaling van het
aandeel in het in de maand Maart af
te leveren gedeelte van de ter vol
ledige oefening in te Ijjven lotelingen
van de lichting 1911. Dat aantal be
draagt voor Zeeland 278. Baarland en
Oudelande moeten 2 manschappen
afleveren, Borsele 3, Driewegen 1,
Ellewoutsdijk 1, Goes 8, 's HeerArends-
kerke 5, 's Heerenhoek 1, Heinkens-
zsnd 2, Hoedekenskerke 2, Ierseke
5, Kapelle 3, Kattendjjke 1, Kloe-
tinge en 's Gravenpolder 3, Krabben-
dijke 3, Kruiningen 5, Nisse en
'6 Heer Abtskerke 1, Overzande 1,
Rilland-Bath 3, Schore 2, Waarde 1,
Wemeldinge 3, Wolphaartsdjjk 3,
Coljjnsplaat 2, Kortgene en Kats 1.
Wissekerke 3.
's-Heer Abtskerke. In de Raads
zitting op 11 Febr. waren alle leden
present. In de begrooting 1910 werd
eene kleine wijziging gebracht en
daarna de kohieren hondenbelasting
en Hoofd. Omslag vastgesteld.
Bjj de rondvraag werd door een der
leden geklaagd over t onderhoud van
de begraafplaats. De voorz. deelde
daarop mede, dat den wegwerker
dienaangaande al 14 dagen geleden
last is gegeven. Daarna sluiting.
Heinkenszand. Dhr. A. Hubreehtse,
timmerman alhier, heeft een machine
aangeschaft voor machinale houtbe
werking. 't Is te hopen, dat deze
eerste stoomtimmerfabriek in onze
omgeving goede resultaten mag op
leveren.
Ovezand. Zekere van 't L. die
vroeger een paar maal in een krank
zinnigengesticht verpleegd is gewor
den, heeft Zaterdagmorgen zjjn gezin
verlaten, zonder dat men weet waar
heen. l)e oorzaak van deze verdwij
ning moet zjjn dat zjjn vrouw hem
deze week een zoon schonk in plaats
van een dochter.
Ierseke. Van hier werden van 2
tot 9 Febr verzonden 1.190.000 lever
bare oesters, zoodat deze week iets
beter was dan de daaraan vooraf
gaande.
Duitschland en Engeland muntten
uit.
De prjjzen waren Imperalen 95 KG.
f48 a 153. Ie soort 72 KG. f35 a f40.
2e soort 55 a 60 KG. f20 a 126. 3e
soort 45 KG. f 12.
Kapelle. Vrijdagavond hield de
werkliedenvereeniging V. I. O. S. al
hier haar jaarvergadering. Uit de
rekening en verantwoording van den
penningmeester bleek dat er ontvan
gen was f 185 29, uitgegeven f 86.75
zoodat er een goed slot was van
f 98.54. De vergadering bleef tot laat
in den avond gezellig bjjeen.
Schors. In de plaats van dhr. Joh.
Polderman, die naar Wemeldinge is
vertrokken, werd alhier gekozen als
notabele der Ned. Herv. kerk dhr.
J. M. llage met 15 van de 18 uitge
brachte stemmen. Op dhr. J. Verbaagen
waren 2 en op dhr. A. Zoetewejj één
stem uitgebraeht.
Dit jaar zjjn aan de beurt van
aftreden als leden van den raad dhrn.
M. Karelse en W. in 't Anker.
Rilland Bath. De hengst, die zoo-
als in het nummer van Donderdag
9 Febr 1.1. is gemeld, door de Bath-
polders en den Fredericapolder in
samenwerking met eenige landbouwers
uit den Rejjgerbergschen polder uit
België is ingevoerd, is wegens moge
lijke cornage aangehouden. Daar do
hengst op de keur was gekocht en
de verkooper een herkeuring niet
wenschte af te wachten, is de koop
niet doorgegaan.
Middelburg. Door de Nuts-com-
missie voor onderwjjs der Mjj tot Nut
van 't Algemeen werd jl. Zaterdag
alhier een bjjeonkomst gehouden van
afgevaardigden van onderwjjzers ver-
eeuigingen, waaronder voor de Afd.
Goes van het N. O. G. dhr. P. van den
Jleulen, voorstanders van het openbaar
onderwjjs, school- en andere autori
teiten in Zeeland. Deze vergadering
was belegd om van gedachten te wis
selen over een aantal zaken, het open
baar onderwjjs betreffende, om op de
hoogte te komen van plaatseljjke en
gemeentelijke toestanden, die volgens
de vrjjzinnige zienswjjze der Nuts-
Commissie verbetering behoeven en
om alle voorstanders der openbare
school op te wekken tot het versprei
den van gezonde ideeën omtrent het
openbaar volksonderwjjs en daarvoor
propaganda te maken.
Nadat door dr. Bos van 's Graven-
hage, de taak en het werk der Nuts-
Commissie was uiteengezet, werden
door verschillende sprekers achtereen-
I volgens behandeld: de werking der
