F, 7 1911 Zaterdag 14 Januari 98™ jaargang. JCef geheim vatt de a JCerculesburehf. - GOESCH De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond uitgezonderd op feestdagen. Prijs per kwartaal, in Goes 0,75, buiten Goes, franco 1,25. Afzonderlijke nommers 5 cent. inzending van advertentiënvóór 2 uren op den dag jder uitgave. De prijs der gewone advertentiën is van 1-5 regelsöO et., eiken regel meer lOct Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing dorzelfde advertentie wordt de prijs slechts tweemaal berekend. Geboorte-, huwelijk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende dankbetuigingen worden van 1—10 regels A 1,— berekend. Bewijsnummers 5 cent. Telofooimummer 32, Directeur A. F. A. van Seters. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesche Coura.it". Hoofdredacteur mr. W. S. Kalma. Bij dit no. behoort ern Bijmgsei. Na DINSDAG 17 JANUARI a.s. wordt buiten de gemeente per postkwitantie beschikt over de dan nog onbetaalde abonnements- en advertentiegelden over het jaar 1910. De administratie. Protestantisme. Er is den laatsten tjjd in ons land met het Protestantisme en de Protes- tantsche beginselen vreemd omge sprongen. jHet politieke verbond tus- sehen een groot deel der orthodoxe protestanten en de Koomsch Katho lieken schiep den gemeenschappeiij- ken wortel des geloofs, waarvan paus Pius blijkens zijn Borromaeus-ency- cliok niets hebben moest en waarvan ook vele orthodoxe protestanten alles behalve gediend zijn. Deze gemeen schappelijke wortel des geloots, een maal uitgevonden, maakte meerdere toenadering ook op godsdienstig ge bied en verflauwing der grenzen nood zakelijk. En waar de Katholieke kerk van geen toegeven op het punt van kerkeljjke leerstellingen weten wil,was 'n overbuigen van het orthodoxe pro testantisme naar sommige katholieke beginselen een onvermijdelijk gevolg. Deze overbuiging moest wel het aller duidelijkst daar merkbaar zijn, waar tussehen het Protestautsohe en het Katholieke beginsel een onoverkome lijke grenslijn getrokken staat. Die scherpe grenslijn moest zooveel moge lij k weggedoezeld worden, vooral daar, waar zij niet op zuiver kerkelijk ter rein, maar tevens op maatschappelijk en politiek gebied getrokken stond, waar deze grenslijn een samengaan van Protestanten eener- en Katholie ken anderzijds in het politieke leven noodzakelijk scheen te maken. Want dit immers vooral moest vermeden word ;n, dat het den volke duidelijk zou wor den, dat zoo al eenerzijds Katholieken en rechtzinnige protestanten in levens- en wereldbeschouwing punten van overeenkomst kannen aanwijzen, daar* tegenover verschillende levensbegin selen de Protestanten van alle gading tegenover het Katholicisme samen bond. Er zijn echter ook nog andere mo tieven, dan die aan politiek beleid ontsprongen, welke velen orthodoxen protestanten van heden doen omzien, doen grjjpen welhaast naar Katholieke beginselen en middelen. Het is de vrees voor vrijzinnigheid ook in het godsdienstige en voor een vrijzinnige levens- en wereldbeschouwing. Deze maakt ook hen begeerig naar een ge zag als waarover de Katholieke kerk op het gebied van het godsdienstig en van alle geestelijk leven beschikt en bereid beginselen af te zweren, die den basis van het Protestansche leven vormen. De Zeeuw, door beiderlei motieven waarschijnlijk geleid, heeft, in navol ging van anderen, dit in haar num mer van 10 Januari reeds gedaan. Het beginsel vau vrij onderzoek is geen Protestantseh beginsel, zoo beweert ze, 65 FEUILLETON. Uit het Fransch van GASTON LEROUX. Ik stond nog onder de Tuiniers- poort en wilde juist het Plein van Karei den Stoute oploapeu, toen ik iets meende te hooren. iljj leek mij alsof er een deur gesloten werd, ik had een geluid meenea op te vaugen als het gekraak van hout en het kaarsen van ijzer, ik stak haastig het hoofd naar buiten en meende onduidelijk den omtrek van een inenscholyke ge daante bij de poort van het Nieuwe Kasteel te zienmaar de gedaante scheen zich dadelijk te verliezen in ■de schaduw der hooge muren ik laadde mijn revolver en met een paar spron gen stond ik eveneens in de schaduw op de plek, waar ik de gedaante ge zien had. Maar ik zag niets. De poort en ze citeert een gelijke meeuing van den anti-revolutionairen Rotterdammer en Mr. van Idsinga. Zij voegt er alleen aan toe„zonder verband aan de Schrift", een toevoeging, die niets beteekent, en waarschijnlijk alleen dienst moet doen om het zuiver ka tholieke van haar standpunt te mas keer en. Want het gaat hier niet om al of niet gebondenheid aan de Schrift. Dat is een zaak van do tweede orde. Het gaat hier om het beginsel van vrij onderzoek, dat Protestansch is, omdat zonder dit vryheid van gees teljjk leven en vrjjheid van geweten niets dan klanken worden. Wjj willen ons veroorloven het De Zeeuw duidelijk te maken, dat zjj het glad mis heeft, niet omdat het ons veel schelen kan, hoe De Zeeuw erover denkt, of omdat wy ons geroe pen achten als haar leermeester op te treden, maar omdat wy het aan de waarheid meenen ver plicht te zijn. Wy zullen daartoe het Katholieke slechts tegenover het alge- rneene Protestantsohe beginsel hebben te plaatsen, om daarna het verschil te laten zien, dat in dezen, d. w. z. ten opzichte van vryheid van onderzoek en vryheid van geesteljjk leven tus sehen orthodoxe en vrijzinnige (niet in politieken zin vrijzinnige) protes tanten bestaat. Het Katholicisme leert, dat de Kerk, waarvan de Paus te Home het outeü- baar hoofd is, de Waarheid heeft, die zij door middel van haar geestelijkheid aan de menschen kenbaar maakt. Aan die leer heeft ieder Katholiek zich te onderwerpen. Hij heeft zonder vragen of twijfelen aan te nemen, wat de Kerk leert. Alleen zoodoende kan hjj zalig worden. Hie est domus dei et porta ooeli (dit is het huis Gods en de poort naar den hemel) staat op het gebouw der Roomsch- Katholieke kerk alhier. En alleen die woorden reeds kunnen ieder Protes tant duideljjk maken, waar het verschil tussehen hem en het katholicisme schuiLt. Voor den Protestant van welke richting ook heeft alleen het persoon lijk geloof, de eigen gewonnen over tuiging waarde. Geen kerk, geen gelooi op gezag van anderen, maar eigen innige geloofsovertuiging maakt den mensch zalig. De vrijzinnige protestant zal dit waarschynljjk anders uiten, niet spreken van zalig worden, mis schien ook niet eens van geloofsover tuiging. Maar waar het op aankomt is dit, dat alleen persoonlijke, werke lijk innig-gevoelde overtuiging waarde heeft, dat liet eigen geweten van deu mensch hem moet overtuigen van de waarheid. Hieruit volgt in tegen stelling met het katholicisme van zelf het beginsel van vrij onderzoek. Immers hoe is het mogelijk van eigen geloofsovertuiging te spreken wanneer men slechts klakkeloos heoft over te nemen, wat anderen als de waarheid ons ieeren engeleerd hebben en zelf niet mag onderzoeken en vra gen en overdenken f De Katholiek daarentegen heeft niot te onderzoeken, mag dat veelal niet eens. Anderen, de geestelijkheid en ile kerk, denken voor hem en hjj heett de uitkomsten te aanvaarden op straffe van buitengesloten te worden buiten de eeuwige zaligheid. Maar neemt hy dat ook aan, is hij een gehoorzaam zoon der kerk, dan hoeft hij zich over van het Nieuwe Kasteel was gesloten terwijl ik mij herinnerde haar half open te hebben gelaten. Ik was ontroerd en angstig, ik voelde dat ik niet alleen was. Wie kon er by my zjjn 'f Wan neer de persoon, dien ik had meenen te zien, niet in mijn verbeelding be stond, kon bij nu slechts in bet Nieuwe Kasteel zyn, want het plein van Karei den Stoute was verlaten. Ik duwde de poort behoedzaam open en ging binnen. Minstens vijf minuten lang luisterde ik oplettend en zo ider de minste beweging te maken Niets! Ik had ray zeker vergist. Toch durfde 'k, uit vrees voor leven te maken, geen lucifer aan te steken, en zoo geruischloos als ik kon ging ik de trap op en bereikte ik mijn kamer. Daar sloot ik my op en herademde ik. Toch verontrustte mij het visioen meer dan ik mijzelf bekennen wilde, en ofschoon ik naar bed was gegaan kon ik den slaap niet vatten. Het visioen van de menschelyke gedaante, die ik iu het duister had zien ver- dwjjuen, en de gedachten aan Darzac- Larsan woelden wild in mjjn ver moeiden overspannen geest, zoodat ik tenslotte tot mijzelf zeiik zal pas de diepte, de kracht, de innerlijke waarde van eigen geloof niet meer bezorgd te maken. Wij willen daar mee volstrekt niet zeggen, dat katho lieken geen eigen persoonlijke, diep gevoelde geloofsovertuiging kunnen hebben. Integendeel, wy gclooven, dat ook in het Katholicisme een grond aanwezig is voor innig, ver trouwend gelooven, voor waarachtig godsdienstig leven en meenen zelfs, dat het aan sommige hoogere be hoeften van den menscheljjken geest betore voldoening schenkt dan het orthodoxe protestantisme. In waar deering voor de grootsche kracht van zijn godsdienstige mystiek, voor zijn erkenning van de waarde der schoon heid en kunst by do wijze van -gods- vereering zullen wy by niemand ach terstaan. Maar het gaat hier om het verschil tussehen Protestantisme en Katholicisme. En dan meenen we, dat het laatste door de kerk te stellen als middelaar tnsschen God en de menschen, door den eisch van onvoor waardelijk onderwerping aan een ge zag op het gebied van het geestelyk leven, in beginsel alle waarde aan persoonlijk geloof en persoonlijke over tuiging, zoo al niet weggenomen, dan toeh naar een verren achtergrond ge schoven heeft en een ernstig beletsel in den weg gesteld van den bloei van alle leven, die ons zonder vrijheid niet mogelijk dunkt. Boe het daarbij vier kant staat tegenover het Protestan tisme, ook tegenover het rechtzinnige, kan wel het best hierdoor duidelijk worden, dat het Katholicisme iemand, die dezelfde zniver godsdienstige be ginselen zou zijn toegedaan als die in de Katholieke kerk van kracht zijn maar dio de kerk als instituut niet als alleenzaligmakend zou erkennen of den Paus niet als onfeilbaar hoofd of die ook maar op ondergeschikte punten zich niet aan het gezag der Kerk onderwerpt, buiten de zaligheid sluit. De Protestant daarentegen, ook de rechtzinnige, vraagt niet naar de kerk, waartoe men behoort, niet naar onderwerping aan geestelijk of wereld lijk gezag. Er staat niemand tnsschen den mensch en zyn God. Alleen het persoonlijk geloof in Jezns Christus als de Zaligmaker van zondaren is voor den rechtzinnigen Protestant de eenige weg ter zaligheid. En hier komen we nu aan het ver schil tussehen orthodoxe en vrij zinnige protestanten. Beiden hechten alleen waarde aan persoonlijke over tuiging; voor beiden mist een bloot aannemen op gezag alle kracht. Daar om kan ook het Protestantisme er nooit heil in zien, de menschen door vrees voor folteringen of den dood te willen dwingen tot het erkennen van een waarheid, zooals de Roomsche kerk dat herhaaldelijk gedaan heeft. Haar bjginsel is dat der vryheid op het ge bied van het geestelijk leven en daarom ook dat van het vrije onderzoek. Maar en hier staan we voor het verschil tnsschen rechtzinnigen en vrijzinnigen de orthodoxe protestant zegt„Zoo uw onderzoek niet leidt tot de erken- n'ng der waarheid in de Heilige Schrift (dat wil dus zeggen, der waarheid, die wy in den Bjjbel lezen) dan dwaalt ge." Maar of ge nu al zegt, die waar heid dan maar te zullen aannemen, dat helpt u niet. Onder de inwerking van den Geest Gods moet ge tot de rust hebben, wanneer ik mij overtuigd heb dat Darzac zelf niet Lai san is En bij de eerste de beste gelegenheid wil ik er mi) van overtuigen. Ja, maar hoe Hem eons flink aan zyn baard trekken Maar dan zal hjj denken dat ik krankzinnig ben, ot hij zal begrijpen waarom ik het doe en diep gegriefd zijn. Dat mankeert nog maar aan zyn ongeluk, dat men hem voor Larsan houdt I Plotseling wierp ik de dekens van my af en ging overeind zitten. Australië! riep ik nit. De herinnering aan een voorval, waarvan ik in het begin van deze geschiedenis gesproken heb. was in injj opgekomen. Men zal zich zeker wel herinneten, dat ik, na het ongeval in hot laboratorium met Robert Dar zac mee naar den apotheker was gegaan Om zich te laten verbinden hul hy zjjn jas moeten uittrekkenen b'j die gelegenheid was zyn hemds mouw opgestroopt, zoodat ik had kunnen opmerken, dat Darzac op den rechterarm een groote „moedervlek" had, die in vorm merkwaardig veel leek op de geografische teekening van Australië en onder die groote vlek erkenning van die waarheid, tot het levend geloof komen. De vryzinnige daarentegen stelt die voorwaarde niet. Hy is... ja hij is te be scheiden, om te beweren, dat de waar heid door hen erkend, dè waarheid is en al het andere dwaling. Hy meent, èf want er is onder de godsdiens tig- vrijzinnigen immers weer zooveel ver schil van meening dat er geen absolute waarheid is, óf dat, zoo ze er is, aan allen onzer een ander deel, een andere vorm dier waarheid ge openbaard wordt, dat, om in bjjbeltaal te spreken, de Geest Gods niet alle menschen tot dezelfde waarheid leidt, maar hen de waarheid in dien vorm doet kennen, zooals zy persoonlijk dien noodig hebben. Hierin staan dus alle godsdienstig-vryzinnigen tegen over hun rechtzinnige Protestantsohe broeders, dat zij het vrije onderzoek niet vooraf aan een uitkomst binden op straffe van dwaling. Maar in het geloof, dat alleen nit eigen leven, eigen denken, eigen onderzoek, een waarde volle overtuiging kan geboren worden, in het beginsel van vrjjheid van onder zoek en vryheid van geestelyk leven staan ze gezamenlijk tegenover Rome. En dit maakt hen beiden afkeerig van oen index van verboden boeken of wat daarop ook maar lijkt. Buitenland. De mijnwerkersstaking. Steeds meer begint de staking in het Belgische steenkolengebied in omvang toe te nemen. Ook in het gebied van Herstal, dat tot dusverre niet aan de beweging had deelgeno men, zijn de nachtploegen slechts in compleet in de mijnen afgedaald, en over het algemeen is in de andere mjjndistricten slechts 10 tot 15 pro cent van het personeel aan het werk. De arbeidende mijnwerkers behooren voor het grootste deel tot de Katho lieke, niet-soeialistisehe bonden. liet Dationale comité der mijnwerkers in de Borinage kwam Maandag te Char leroi bjjeen, waarin de staking der Luiker mijnwerkers werd goedge keurd en moreele steun werd toege zegd, daar de werkgeve-B een poging tot verzoening van de hand hebben gewezen. Bovendien hebben de kas siers van alle locale bonden aanzeg ging gekregen, om onmiddellijk gel delijke ondersteuning aan de stakers nit te keeren- De motie richtte zich voorts in heftige bewoordingen tegen bet ruwe optreden der gendarmen, wier gebrek aan koelbloedigheid reeds tot betreurenswaardige voorval len heeft geleid. Van eenige tusschen- komst van het ministerie oi van den gouverneur van Luik wordt niets vernomen, hetgeen aanleiding is, dat van verschillende zijden krachtig wordt aangedrongen op het instellen van „verzoeningsraden". Dergelijke instellingen zonden ook in Portugal veel goeds kunnen doen, want de zonen van het groote Portu- geosche vaderhuis leven allesbehalve als broeders samen. Melden we in een onzer laatste nummers, hoe een volks massa drie dagbladbureaux had be stormd, thans spreken de telegrammen van een groote spoorwegstaking, gepaard gaande met een kabinets crisis. was een ander klein vlekje juist op de hoogte van het eiland Tasmaniê. En wanneer ik later ooit dacht aan dat voorval, aan ons bezoek aau den apotheker en aan de moedervlek, had ik ook altjjd, door een begrjjpelyke ideeën-associatie, tegelijkertijd aan Australië gedacht. En daar kwam nu plotseling in dezen slapeloozen nacht de gedachte aan Australië weer by mij op Verheugd nu eindelijk een zoo over tuigend bewijs van de identiteit van Robert Darzac gevonden te hebben, begon ik er juist over te peinzen, op welke manier ik het zou aanleggen om mjj dat bewijs te verschaffen, toen een zonderling geluid mjj plotseling de ooren deed spitsen Het geluid herhaalde zich het was alsof de treden van de trap kraakten onder langzamen, voorzichtigen stap. Met gejaagde ademhaling sloop ik naar de deur, drukte mjjn oor tegen hot slot en luisterde. Eerst was het stil, toen begonnen de treden weer te kra ken. Er was iemand op de trap, daar twijfelde ik niet meer aan en iemand die er belang bij had dat men niets van zjjn afwezigheid afwist ik dacht De dienst op de internationale treinen staat stil, zoo luidt het. Bij botsingen tussehen voor- cn tegen standers der staking zjjn velen door de republikeicsche garde gearresteerd. Alle regimenten van het garnizoen zijn geconsigneerd. Ook de arbeiders der metaalnijverheid staken. De spoor wegbeambten te Douro, Povoha, Gui- nares sloten zich niet aan bij de sta king. De Zuidexpros uit het buitenland is te Pampilhoza aangehouden. De spoorambtenaren stonden het rjjden van treinen met levensmiddelen toe. De leider der revolutionnaire ver- eeniging der „Carbonari" eischte ont slag van den minister van binnen- landsche zaken, die aan het verzoek voldeed. Het geheeie ministerie zal aftreden. De New York Herald (Parijsche editie) geeft nadere bijzonderheden omtrent den toestand in Portugal. Hieruit blijkt, dat de stakende spoor- mannen de regeering van hun sta- kingsvooroeinen hadden in kennis ge steld men zou het werk neerleggen, wanneer met de maatschappijen geen overeenkomst zou worden verkregen. Dit geschiedde nu gistermorgen. De afgekondigde staking was terstond algemeen, geen trein verliet Lissabon. Tegeljjk met de spoorwegstaking brak nog uit een staking onder de winkelbedienden, wier eisch een werkdag van 8 uur 's morgens tot 8 uur 's avonds met 2 uren schafttjjd, niet werd ingewilligd. Alle winkels zjjn tengevolge van deze staking ge sloten. Op de straten te Lissabon krioelde bet gisteren van stakers, die zich ech ter over het algemeen ordelijk gedra gen. Alleen voor de bureaux van het dagblad de „Seculo" kwam het tot ecu relletje. Een matroos vond het nooJig de stakers een en ander onder het oog te brengen en zeide „Jullie hebben het goed onder de vrjjheids- regeering, maar jullie bent niet eerder tevreden, voor je automobielen hebt, om in te rjjden. Ga liever aan je werk." Daarop ontstond eenig tuuialt. Een paar royalisten, die „weg met de regeeringen „lang leve de monarchie!" riepen, werden door de stakers aangehouden. De royalisten, die in een automobiel zaten, trachtten weg te komen, maar werden achter volgd door een troep bereden gendar men, die hen, na een razende klop jacht, eindeljjk inhaalden en in arrest namen; de auto raakte op een gege ven oogenblik en panne. 8 i a a e tï I a is d. Verstrekking van grond aan landarbeiders. De N. Ct. verneemt, dat een ont werp van wet is gereed gekomen met memorie van toelichting, dat als titel draagtVerkrijging door landarbei ders van woning met land in eigen dom of van los land in pacht. Bunst en Wetenschap. Zure melk als geneesmiddel. Onlangs deelde de Engelsche dokter Cattle als zjjn meening mede, dat meer dan de helft van de middelste en hoogere klassen der bevolking hnn '2de en hun laatste 3de deel van hun aan de schim, die ik meende gezien te hebbenwat kon dat voor een sehim zjju en wat deed zjj daar op de trap Kwam zjj naar boven of ging zjj naar beneden Opnieuw een stilteik profiteerde er van om mij vluchtig aan te kleeden en gewapend met mjjn revolver, slaagde ik er in mjjn deur zachtjes te openen, zonder dat de hengsels knarsten. Met ingehouden adem ging ik tot aan de leuning van de trap en bleef wachten. Plotseling, mjj over de leuning van de trap heenbuigend, zag ik de ge daante weer I Ze was scherp verlicht door het maanlicht en ik herkende Robert Darzac 1 Hij was nu op de verdieping ge lijkvloers en liep de vestibule door, toen hij eensklaps, als voelde hij mijn blik op zich rusten, naar boven keek. Werktuigelijk wierp ik mij snel achter uit. Toen keerde ik weer naar mjjn observatiepost terug, juist op tjjd om hom in een gang te zien verdwijnen, dio leidde naar een andere trap in het andere gedeelte van het gebouw. (Wordt vervolgd.)

Krantenbank Zeeland

Goessche Courant | 1911 | | pagina 1