N° 4 191!
Zaterdag 7 Januari
98"te jaargang.
Hij dit no. behoort enn
Bijvoegsel.
FEUILLETON.
JCet geheim vaa den
JCerculesburchf.
G0E8DHE
De uitgavo dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, in Goes ü|75, buiten Goes, franco f 1,23.
Afzonderlijke nommers 5 cent.
inzending: van advertentiön vóór 2 uren op den dag ;der
uitgave.
Telefoonnummer 82.
De prijs dergewoneadvertentiënis van 1-5 regels50 et., eiken regel meer lOct
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing dorzelfde advertentie wordt
de prijs slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—10 regels k 1,— berekend.
Bewijsnummers 5 cent.
Directeur A. F. A. van Setess. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesche Courant". Hoofdredacteur mr. W. S. Kalma.
Nabetrachting.
Voor de stemming van 4 dezer hebben
wij 't vertrouwen uitgesproken, dat het
den vrijzinnigen gelukken zou den in
de Provinciale Staten vrijgekomen zetel
te veroveren, al verheelden wij het
niet, dat wij een sterken tegenstander
tegenover ons hadden Dit vertrouwen
is niet beschaamd. Met een meerder
heid van 169 stemmen heeft de can
didaat der vrijzinnigen, de heer Kake
beeke, de overwinning behaald. Deze
overwinning is zeker voor een groot
deel te danken aan de groote werk
zaamheid der vrijzinnigen. Bij de
stemming van 14 Juni 1910 kreeg de
heer Kakebeeke 3265 stemmen, dat is
dus met thans, nu zijn stemmenaantal
3747 bedroeg, 'n vooruitgang van bijna
500 stemmen. Dat stemmenaantal be
draagt nog geen 201 minder dan bij
de herstemmingen op 28 Juni van het
vorig jaar, terwijl toch een algemeen
verschijnsel is, dat bij herstemmingen
beter gestemd wordt en alle man in
het vuur komt. Deze uitkomst kan
ons dus leeren, dat ook in ons district
de ijver der vrijzinnigen, hun belang
stelling in de goede zaak der vrijzin
nigheid toeneemt.
Maar we mogen toch niet over het
hoofd zien, dat we deze overwinning
ook voor een deel danken aan het
afnemen van het aantal stemmen aan
den reohtschen kant, een afnemen
waarmee het toenemen der vrijzinnige
stemmen geen gelijken tred houdt.
Veeleer leert een vergelijking met de
herstemming van 28 Juni ons, dat nog
niet alle vrijzinnigen hun stem deden
gelden en dat dus van een belangrijken
overgang van rechts naar links onder
de kiezers niet gesproken kan worden.
Integendeel blijkt duidelijk, dat vele
reehtsohe kiezers zijn thuis gebleven.
Het aantal stemmen op den rechtschen
eandidaat uitgebracht bedroeg op 4
Januari 3578. Dat is dus slechts ruim
honderd meer dan den heer van
Oeveren een der reehtsohe candidaten
bij de stemming van 14 Juni had, maar
ruim 500 minder dan by de herstem
ming op 28 Juni. Terwijl dus de vrij
zinnigen vergeleken met 14 Juni
bijna 500 stemmen vooruit gingen,
steeg het aantal stemmen toen deor
de kerkelijken uitgebracht slechts
met ruim honderd. En was de ver
mindering links, vergeleken met 28
Juni nog geen 200 stemmen, aan den
anderen kant bedroeg ze meer dan 500.
Aan lakschbeid der kerkelijken mag,
dunkt ons, niet gedacht worden.
Deze kunnen, waar het aankomt op
ijver voor de zaak, die zjj voorstaan,
ons vrijzinnigen meestal een lesje ge
ven. Wij zoeken dan ook de oorzaak
van deze vermindering in stemmen
aantal aan üun kant elders en meenen,
dat er van hunne kiezers een belang
rijk deel opzettelijk is thuis geble
ven. Dit deel is het ehristelyk-histo-
riselie. Er is, meenen wij, onder de
62
Uit het Franseh
van
GASTON LEROUX.
Nog nooit is do zaak zoo afschu
welijk geweest. Ik moet dadelijk weg
Ik heb geen minuut te verliezen
Vier-en-twintig uurl Binnen vier-en-
twintig uur zal ik weer hier zijn.
Maar zweert mij... zweert mij... dat gjj
geen van beiden dit kasteel zult ver
iaten. Zwejr mjj, mijnbeer Darzae,
dat ge zult waken over mevrouw
Darzae, dat ge haar desnoods met
geweld zult beletten van hier te gaan
En dan, dan moet ge niet in het Onde
Kasteel blijven wonen I Dat moet niet
meerOp de verdieping waar mijn
heer Stangerson logeert, zijn er nog
twee onbezette kamers. Die moet ge
betrekken. Dat is hoog noodig. Sain-
clair, jij zult zorgen dat dit gebeurt.
Nadat ik vertrokken ben zult gij geen
▼an beiden een voet in het Oude Ka
steel zetten, nietwaar Vaartwel. Kom,
laat ik u alle drie omhelzen 1
Eu hij sloot ons in de armen, Dar-
christeiyk-historiseken overal in den
lande een beweging merkbaar, die
zieh alkeert van het fantatieke drijven
en de onverdraagzaamheid der anti-
revolutionairen en roomseh-katholie-
I ken. Dit deel van de protestantsche
helft der coalitie wjj hebben er
I reeds op gewezen bij de bespreking
van de stemming in de Tweede Kamer
over de subsidie voor de openbare
leeszalen en moeten er nog eens op
j terugkomen heeft het protestantsche
beginsel der vrijheid nog te zuiver be
waard, om zich met de zonderlinge allu
res der reehtsohe meerderheid, ook in
de Heldersohe kwestie gebleken,te kun
nen vereenigen Van deze christelyk-
historiochen is ook het verzet uitgegaan
tegen een vereenzelvigen van gods
dienst en politiek, tegen een beroep,
op den gemeensehappeiyken wortel
des geloois, waarop katholieken en
geloovige protestanten heeten te
stoelen.
Liaar komt nog iets bp. De anti-
ievolutionairen, het meest militante
deel van de protestantsche coalitie-
genooten, hebben zich een aantat
zetels in provinciaal en landsbestuur
en daardoor een invloed in dat be
stuur veroverd, die verre uitgaat
boven het aandeel, waarop z'ü naar
evenredigheid van hun aantal in den
lande recht hebben. En zy gaan door
dien invloed uit te breiden ten koste
van het vrijzinnig deel der natie eens
deels, maar vooral ook van het chris
teiyk-historiBch, dat daarvoor zelf zijn
krachten beschikbaar stelt. Dit moet op
den duur den ehr.-hist. gaan verdrieten.
Zy wensonen niet langer voor anti
revolutionairen en roomseh-katholie-
ken hand- en spandiensten te ver
richten. En nvij meenen, dat deze
overweging bij de jongste verkiezing
direct haar invloed heeft doen gelden.
Dit moge een les zjjn voor de anti
revolutionaire broeders, zjj is het even
eens voor de vrijzinnigen in het district
Goes. Al is nu een overwinning be
vochten, waaraan toch ook hun ij ver
en werkzaamheid een belangrijk aan
deel hebben, zy mogen niet stil zitten.
De uitslag van de stemming op 4
dezer moge den waan der kerkelijken
ioniet hebben gedaan, dat zy in dit
district een overwegende meerderheid
vormen, ons heeft hy alleen geleerd,
dat wy kunnen overwinnen, maar
slechts met de uiterste inspanning en
een kalm en rustig beleid. Daarom
mag onze werkzaamheid niet ver
slappen, na de verkiezing achter den
rug is. Het is onB toch ook niet te
doen om een enkelen zetel, maar om de
verbreiding der vrijzinnige beginselen
Wy moeten velen nog duidelijk
maken wat vrijzinnigheid is. Alleen
zoodoende kunnen wy een nieuwen
stryd rustig tegengaan.
Wanneer de stryd gestreden is,
past het den overwinnaar den legen-
stander de hand der verzoening te
reiken. Wy, die in wapenrusting blyven
voor nieuwen stryd, kunnen van vrede
tusschen ons en onze tegenstanders
niet spreken. Maar wel mogen we,
gedachtig aan dit gebaar, een eere-
saluut brengen aan onze tegenstan-
zae eerst, toen mjj, toen ds „dame in
't zwart". En terwyl hy haar kuste,
snikte hy als een kind. Deze houding
van Rouletabille kwam my, iu weerwil
van den ernst van het oogenblik,
onbegrijpelijk voor. Helaas, hoe na
tuurlijk zou ik haar later vinden.
HOOFDSTUK XV.
Darzae of Larsan?
Twee uur 's nachtsIn het kasteel
schynt alleB te slapen. Welkeen diepe
stilte overalTerwyl ik met een
gloeiend hoofd aan myn raam sta,
luisterend naar het nauw hoorbare
geruiseh der zee, schynt de maan stil
te staan aan den wolkeloozen hemel.
En te midden van den diepen, onge-
stoorden slaap der aarde klonken my
de woorden van het Lithauisehe lied
in de ooren: „Maar het oog zocht te
vergeefs de sehoone onbekende, die
zich het hoofd bedekt had met een
watersluier en van wie niemand ooit
meer heeft hooren spreken." Helder
en duidelyk dringen die wooiden tot
my door uit de diepe duisternis van
den nacht. Wie spreekt ze uit Zyn
mond? Of de hare? Of speelt myn
koortsige verbeelding my parten Wat
komt die vreemde prins hier op da
Riviera eigenlyk uitvoeren met zyn
Lithauisehe liedjes En waarom ver
volgen my onophoudelyk zyn beelte
nis eu zyn gezang
dors voor de wyze, waarop ook hun
nerzijds de stryd gestreden is. Van
verdachtmaking der tegenstanders,
van minachting voor gestelde Candida
daten, van woorden en daden, waar
over men zich te schamen heelt, wan
neer de óverwinning voprhjj is, is voor
zoover wij thans kutujen oordeelen,
geen sprake geweest. Dit is een
heugelijk teeken. Laat het een stryd
van beginselen blyven, eerlijk en te
goeder trouw gestreden. Zoo 'n stryd
veredelt en maakt sterk. Waarom
zouden we elkaar haten, wanneer
onze meeningen en opvattingen
verschillen Wanneer we maar het
geloof aau eikaar's goede trouw blij
ven vasthouden, kunnen we met waar
aohtige waardeering van eikaar's mee
ning tegenoTer elkaar staan.
Er is nog iets, dat by het duren
van dezen stryd ons heeft verheugd.
Wy Debben herhaaldelijk geprotes
teerd tegen de onware reclame, die
gewoonlyk van rechts met den gods
dienst gemaakt wordt. Thans is die
gelukkig zoo goed als achterweg' ge-
Dieven. De eere Gods is niet in l.et
geding gebracht. Dat achten an
blyde beteekenis, niet alleen ter wille
van de eerlykheid in den stryd, maar
ter wille van die eere Gods zelf, van
de hoogheid en heiligheid van allen
waarachtigen godsdienst, van den ge
zonden bloei van alle geestelijk leven.
Buitenland.
Mijnwerkersstaking.
Sedert Maandag j. i. is het aantal
stakers in het kolenbekken van Luik
belangrijk toegenomen. Dinsdagnacht
werd zelfs tot een algemeene staking
besloten. De kalme, bedaarde stem
ming der stakers begint echter helaas,
tengevolge van den invloed van ep-
ruiers, plaats te maken voor toene
mende opgewondenheid, zoodat in
verschillende vergaderingen sprekers,
die hunnen makkers de algemeene
staking ontrieden, uitgejouwd werden
en, zoo zy desniettegenstaande het
woord bleven voeren, met geweld ver
hinderd werden door te spreken.
Aan verschillende mjjnen hebben
reeds ernstige botsingen plaats gehad.
Te St. Nicolas werden tweeduizend
mijnwerkers, die in de schacht wilden
nederdalen, door een groote menigte
stakers aangevallen. De gendarmes,
die natuurlijk verre in de minderheid
waren, konden de arbeidswilligen niet
besehermen en lai.'stgonoemden
vluchtten nu naar alle richtingen,
terwyl de stakers hen steenen na
wierpen of met knuppels te ljjf gingen.
(lok te Serang is het tot ernstige
botsingen gekomen
De aanleiding tot de staking is het
volgende Sedert 1 Januari is door
een wijziging van de mijnwet de ar
beidsduur in de mijnen verminderd
van 10 op 9 '/2 uur, bij wyze van over
gang tot den negenurigen werkdag.
De myndirecties hebben echter
met denzeliden datum nieuwe arbeids
voorwaarden ingevoerd en de schaft
tijden zoo kort gesteld, dat zy geen
Waarom laat zjj liet toe Hjj maakt
zieh bespottelijk met zjjii verliefde
blikken en zjjn Lithauisehe liedjes
En ik ben ook bezig my zelf bespot
telijk te makenBen ik dan op weg
om als een schooljongen verliefd te
worden Neen, dat geloof ik niet. Ik
geloof eerder dat datgene wat mij
verontrust in den persoon van prins
Galitch niet zoozeer is de belangstel
ling, die Edith voor hem gevoelt als
wel de gedachte aan den anderJa,
dat is het I de prins en Larsan ver
ontrusten mjj beiden gezamenlijk. Se
dert den luneh, waarbij hjj arn ons
werd voorgesteld, dus sedert twee
dagen is hjj niet meer op het kasteel
gezien.
De middag, die volgde op het ver
trek van Rouletabille, heeft ons niets
nieuws meer gebracht. Wjj hebben
niets meer van hem -gehoord, evenmiu
ais van den ouden Bob. Edith heeft
haar kamers niet meèr verlaten, nadat
zij ai de bedienden heeft ondervraagd
en de vertrekken van den ouden Bob,
benevens den Ronden Toren onder
zocht heeft. Maar de kamer van Dar
zae heeft zjj niet willen onderzoeken.
„Daar moet de justitie zieh maar mee
bemoeien," zei zij. Arthur Ranoe heeft
een uur lang op de borstwering ge
wandeld in een driftige, ongeduldige
stemming- Niemand heeft met mjj
gesproken. Noch de heer noch me-
vfouw Darzae hebben den Wolfstoren
schade ondervinden van de verloren
dertig minuten. De arbeiders hebben
daarop de directies trachten over te
halen deze maatregelen in te trekken,
zonder succes echter, waarop een deel
der mijnwerkers het werk neerlegde
Volgens een inedfdeeling uit Brus
sel bestaat er gevaar voor uitbreiding
van de staking ook over de Borinage,
hetgeen een groote ramp voor de
Belgische kolenindnstrie zou zjjn.
tit de Per*.
De niedwe minister van oorlog.
De Nederlander schrjjft
Gelukkig heeft de crisis aan oorlog
niet te lang geduurd en is spoedig een
man gevonden, die de zware taak op
zich nemen wilde, den afgetreden
minister te vervangen. Een goed mi
nister is tot aftreden genoopt. Voor
de zooveelste maal is de continuïteit
iu het beheer van het oorlogsdeparte
ment onderbroken. Wij blyven be
treuren, hetgeen is geschied. Maar nu
dit eenmaal gebeurd is, dient met vol
doening te worden geconstateerd, dat
een zoo bekwaam i»an als de heer
Colyn in 't vervolg de leiding onzer
defensie te land hebben zal.
De heer Colijn is Indische speciali
teit, het is waar. Maar toeh heelt hij
een goeden staat van dienst als militair.
En in ieder geval mag vtn een ernstig
man als hjj worden aaD genomen, dat
hjj niet de portefeuille van oorlog zou
hebben aanvaard, indien hy niet meen
de, zjjn taak goed te kunnen vol
brengen. Misschien zal hjj zieh in veel
hebben in te werken, maar dat zal
iemand van zjjn gaven niet moeilyk
vallen.
Landbouw, Veeteelt en
vissclierij.
Oesters.
Gedurende December zijn verrollen
van Ierseke, Wemeldinge, Krabben-
djjke, Tholenen BruinLse iiaa-: Neder
land 769,200 oesters, België 3,305,100
oesters, Duitschland 2,399,603 oesters,
Engeland 2,378,000 oesters, Frankrjjk
1, 67,000 oesters, Zweden en Noor
wegen 39,700 oesters, Rusland 60,600
oesters, Denemarken 27,600 oesters,
andere landen 8050 oesters, totaal
10,154,850 oesters, tegen 8,822,000 in
de maand December i909.
Stal- en kunstmest.
Het vele gebruik, dat tegenwoordig
van kunstmest wordt gemaakt, mag
zeker wel beschouwd worden als een
bewjjs van de groote waarde, die men
er aan toekent. Toeh is men hiervan
nog niet algemeen overtuigd en wie
niet bjj ondervinding weet, dat een
stuiver aan kunstmest uitgegeven als
een meerwaardig geldstuk in de beurs
terugkomt, moet maar eens een kykje
nemen bij zjjn buurman, die wel kunst
mest gebruikt, maar ook zells dit
niet brengt een tegenstander er toe
van opinie te veranderen. Verschei
dene redenen zijn daarvoor aan te
voeren. Een daarvan is wel de ge
verlaten. Iedereen heeft op zyn eigen
kamer gedineerd. Men heeft professor
Stangerson niet meer gezien.
En nu schjjnt alles op het kasteel
te slapen. Maar zie ik daar uit de
schaduw van het fort niet den don
keren omtrek van een boot te voor
schijn komen, die uu zaohtjes voort
glijdt over het zilverige watervlak
Welke gestalte staat daar in trotsche
houding voorop de boot, terwyl een
andere donkere schim zich buigt over
de geruisehlooze roeispanen Dat
zijt gjj, Féodor FéodorowitsohNu,
dit mysterie zal misschien gemakke
lijker te doorgronden zjjn dan dat
van het Oude Kasteel, o Rouletabi'le
Ik geloof zelfs dat het hoofdje van
mevrouw Ranee in staat zon zjjn er
de oplossing van te vinden-
Huichelachtige stilte van den nacht
Alles schynt te slapen en niets slaapt,
niets en niemand. Wie kan er ook
slapen op den Ilerculesberg Gelooft
ge dat Edith Ranoe slaapt En slapen
de heer en mevrouw Darzae En
waarom zou de heer Stangerson, die
na de tragische gebeurtenissen op
Glandier, eiken naeht door slapeloos
heid gekweld werd, juist dezen nacht
wel slapen En ik zelf slaap immers
ook niet
Ik heb mijn kamer verlaten cn mjj
naar het plein van Karei den Stoute
begevendaarop ben ik in allerijl
naar den boulevard van den Ronden
hechtheid aan het oude, aan sleur en
gewoonte zooals grootvader en vader
geboerd hebban, zoo doe ik het ook.
Wie nog zoo redeneereu behooren
wel tot de zeldzaamheden, maar ze
zijn er toch nog. Het kost dan ook
heel wat moeite dezulken te overtui
gen, dal bij liet verloopen van het
getij de bakens verzet moeten worden.
Een andere aanleiding om geen
kunstmest te gebruiken is soms daarin
gelegen, dat men overvloedig of al
thans genoeg stalmest heeft. Sedert
het vee flinker prijzen oplevert is de
veestapel uitgebreid, het gevolg daar
van is weer, dat ook de hoeveelheid
stalmest is toegenomen, zoodat kunst
mest bij gebrek aan 6talmest niet
noodig is.
Weer anderen zyn geen voorstan
ders van kunstmest, omdat zy meenen,
dat door deze mest de grond te veel
van zyn natuur verliest en op den
duur arm wordt. De al of niet juist
heid van deze bewering willen we
wat nader beschouwen. Met de natuur
van oen grond wordt bedoeld de hoe
veelheid humus of teelaarde, die door
stalmest aan den grond zou worden
toegevoegd, terwijl kunstmest niets
daarvan teruggeeft. Dit zou volkomen
waar zyn, als de humus alleen voort
kwam uit den stalmest, doch dit is
slechts voor een klein deel waar, alleen
het hooi-, stroo- en wortelachtige ge
deelte levert humus op, de grootste
hoeveelheid humus komt van de ach
tergebleven plantendeelen van een
vorigen oogst.
Stalmest is in zooverre een volledige
bemesting, dat alle bestanddeelen er
van tot planten voedsel geschikt zijn,
maar de juiste verhouding en de noo-
dige hoeveelheden ontbreken er in
vooral kali-arine grond heeft aan stal
mest niet genoegdaarom moet het
ontbrekende door kunstmest worden
aangevuld. Bedenkt men den vasten
regel, dat de opbrengst afhangt van
de soort en hoeveelheid voedende
stoffen, die in den bodem aanwezig
is, dan volgt hieruit, dat het ontbre
kende moet worden toegevoegd. Als
zoodanig mag knnstmest den naam
dragen van fmfpmeststof, daar zjj helpt
een onvolledige bemesting met stal
mest te maken tot een volledige.
Kunstmest kan echter wel degelijk
als enkele of hoofdmeststof worden
gebruikt. Proeven hebben bewezen,
dat by het gebruik van alleen stal
mest of alleen kunstmest, de kunst
mest het wint, zonder het land uit te
putten. En dat is verklaarbaar. Het is
waar, de kunstmest brengt geen humus
aan, maar door de meerdere opbrengst
aan stroo, bladeren en stengels, wortels
en vezels blijft er meer daarvan op het
land achter en dat wordt weer humus.
Hieruit valt af te leiden, dat wortel
gewassen, zooals aardappels, mangels
en bieten den grond aan humus doen
verarmen, omdat daarvan op het land
weinig achterblijft. Hier is dus groen-
bemesting op zyn plaats. Er zijn ge
vallen bekend, dat jaren achtereen op
hetzelfde veld aardappels werden
verbouwd met enkel kunstmest en dat
opbrengst en smaak niets te wenschen
Toren gesneld. Ik kwam juist op tijd
om by het schijnsel van de maan de
boot van prins Galitch aan te zien
leggen. Hy sprong aan wal en de
man, die de riemen had gehanteerd,
volgde hem. Ik herkende den meester
en zijn knecht. Fèodorowiteh en zyn
bediende Jean. Eenige oogenblikken
later verdwenen zy in de beschuttende
schaduw van de eeuwen oude palmen
cn den eucalyptusboom.
Dadelijk ben ik den boulevard langs
het plein van Karei den Stoute afge-
loopen en met een kloppend hart be
gaf ik mij in de richting van het
slotplein. Onder het steenen verwulf
sel vau de Tuinierspoort weerklonken
luid myn eenzame voetstappen en het
was mij als zag ik eon gedaante zieh
behoedzaam voortbewegen onder het
bouwvallig poortje van de kapel In
de schaduw van de Tuinierspoort hen
ik blyven staan, terwijl myn hand
in mijn zak de revolver omklemde.
De schaduw, daar voor my, heeft zich
niet bewogen. Is het een mensehelijke
gedaante, die luistert? Ik sluip ge-
ruischloos achter een haag verbena,
die langs het pad loopt dat, dwars
door bloeiende heesters en struikge
was, die al de zoete geuren van de
lente verspreiden, recht naar den
Wolfstoren leidt.
(Wordt veruotgdJ