N*. 142 1910.
Donderdag 1 December.
979te jaargang.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en'Vrijdagavoud
uitgezonderd op feestdagen.
Prjjs per kwartaal, iu Goes 0(79. buiten Goes, franco 1.25.
Afzonderlijke nommers 5 cent.
Inzending van ad verten tlën vóór 2 uren op den dag der
uitgave.
COURANT.
De prijs dergewoneadvertentiënis van 1-5 regels 50 ct., eiken regel meer lOot
By directe opgaaf van driemaal plaatsing dorzelfde advertentie wordt
de prijs slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—10 regels 1,— berekend.
Bewijsnummers 5 cent.
Telefoonnummer 32.
Directeur A. F. A. van Setbrs. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesche Courant". Hoofdredacteur mr. W. S. Kai.ua.
Vrijzinnig-Demacratische Bond
en Alg. Ned. Werkliedenverbond.
Te Utrecht is Zondag een gemeen
schappelijke vergadering gehouden
van den Vryzinnig-Democratischen
Bond en het Algemeen Nederlandsch
Werkliedenverbond, onder voorzitter
schap van den heer Snijders uit Mid
delburg.
Over het eerste punt van de agenda
.Het grondgebruik door landarbeiders,
als middel tot verbetering van hun
economischen toestand" werden drie
inleidingen gehouden.
De eerste spreker, de heer Jac.
Welleinan, uit Krabbendijke, lid van
het hoofdbestuur vau den Vryzinnig-
Democratiscben Bond, herinnerde aan
het rapport der Staatscommissie, welke
was ingesteld onder het kabinet-de
Meester. De woorden tot de commissie
bij haar installatie door den toenmali-
gen minister van landbouw, mr. Vee-
gens, gesproken, nl.,De regeerings-
bemoeiiug op landbouwgebied mag
niet alleen op de bevordering van de
grootst mogelijke ontwikkeling der
cultuur, maar moet evenzeer op een
billijke verdeeling der vruchten daar
van ouder de landbouwende bevolking
gericht zjjn", noemde spr. de grond
wet voor alle toekomstige agrarische-
of landbouwpolitiek.
Spr. onderschat geenszins den invloed
van de verbeterde techniek ook in het
landbouwbedrijf, maar van de vruchten
daarvan hebben de landarbeiders het
minst geprofiteerd. Al is er wel in hun
positie de laatste jaren eenige verbe
tering gekomen, die positie is nog altijd
onzeker en niet bestand tegen werk
loosheid, ziekte of ongeval en inva
liditeit.
Om hierin verbetering te brengen,
wenschte spr. o.a. wettelijk geregelde
landbouw-ongevallenverzekering, in-
validiteits- en ouderdomsverzekering
Kon actie voor hooger loon is door de
landarbeiders moeilijk te voeren, juist
door het eigenaardig karakter van het
beuryf, gelijk spr. nader uiteenzette.
Vandaar dat de landarbeider langs
anderen weg er naar streeft om zijn
inkomen te vermeerderen, vooral door
in bezit te komen van een stukje
grond. Dat zij hieraan groote waarde
hechten, blijkt uit de pachtsommen,
waarvoor zjj bij publieke verpachtin
gen inschrijven, zelfs tot f 200 per H.A.
tot deze buitengewoon hooge pacht
sommen gedreven door de concurren
tie. Gewenseht is het daarom, dat er
naar gestreefd wordt, bjj het in ge
bruik geven van grond aan landar
beiders andere regels te doen gelden.
Of daardoor de productiviteit van
den bodem verhoogd zal worden, is
iets, waarop niet in de eerste plaats
moet worden gelet. Al zou deze geljjk
blijven, ja zelfs hier en daar vermin
deren, dan zou dat voor spr. geen
bezwaar opleveren, waar het geldt de
opheffiDg van een gansehe volksklasse,
die der landarbeiders.
Uitvoerig ging spr. vervolgens na,
welke voordeden het bewerken van
een stukje grond den landarbeider
oplevert. Hij deelde hierbij o. m. mede,
dat in de plaats zijner inwoning door
de diaeonie der Hervormde Kerk aan
arbeiders stukjeB grond in gebruik
worden gegeven van pl.m. 100 roeden
(0.15 H.A.) tegen een pacht van f75
per H.A. Naast winterprovisie (aard
appelen) voor eigen gebruik en voor
voeder voor varken of geit levert
zoo'n stukje grond ook nog andere,
indirecte, moreele voordeelen op,
welke door spr. nader werden ver
meld.
Tenslotte wees spreker nog op
andere factoren, die hier in aanmerking
komen alsgeschiktheid van den
bodem, grootte der uit te geven per-
ceelen, de vorm van uitgifte (eigen
dom of pacht), credietv erleening
Vervolgens voerde het woord de
heer A. Rauwerda van Leeuwarden,
voorzitter van het Alg. Ned. Werk
liedenverbond.
Van allen, die aan de maatschap
pelijke productie deelnemen, zoo zeide
spreker, moeten de veldarbeiders zich
de laagste loonen getroosten en wel
van f300 tot f400 per jaar. Krijgt
nu een veldarbeider tegen billijke
pacht grond in gebruik, dan stjjgt
terstond het inkomen, omdat elke dag,
elk uur op eigen grond gewerkt, hoo
ger wordt beloond dan in loondienst.
Daardoor ontstaat vanzelf het streven,
om ook bjj den boer een hooger loon
te verwerven.
Nog veel grooter invloed oefenen
In deze richting de kleine zelfstandige
bedrijven uit. Elke klein-grondge-
bruiker, die op eigen grond geheel
in zijn bestaan voorziet, heeft geen
werkloosheid meer te vreezen en is
van de arbeidsmarkt afgevoerd. En
daarbij onttrekt hij belangrijk minder
grond aan de grootere exploitatie dan
voor een veldarbeider in loondienst
benoodigd is. Men kan gerust aan
nemen, dat 3 h 4 arbeiders voor een
zelfstandig bestaan als klein-grond-
gebrniker niet meer grond noodig
hebben dan de oppervlakte, waarvoor
in het grootbedrijf één arbeider noo
dig is.
Ook op den toestand der stedelijke
arbeiders zal deze sociale hervorming
een gunstigen invloed uitoefenen. Als
de landarbeiders, hetz(j in loondienst,
hetzij als zelfstandige kleinbedrijvers,
oen behoorlijk bestaan kunnen vinden,
vervalt de trek naar de steden, liet
leger der werkloozen en der onder
kruipers wordt ontbonden en de vak-
vereenigingen zullen beter in staat
zijn behoorlijke arbeidsvoorwaarden
te bedingen. Daarnaast zal, doordien
de grootere inkomsten der veldarbei
ders en kleinbedrijvers voor verreweg
het meerendeel terstond worden ver
bruikt, een grooter verbruik van al
lerlei zaken en daardoor meer vraag
naar arbeid in tal van nijverheids
takken ontstaan.
Een goed geleide regeeringszorg tot
bevordering van het zelfstandige klein-
landbouwbedfjjf kan dus een verba-
zenden invloed tot verbetering der
sociale verhoudingen uitoefenen, waar
door verschillende andere wettelijke
maatregelen overbodig worden.
Als eisch voor een goede regeerings
zorg voor deze hervorming moet in
de eerste plaats gesteld worden, dat
men de kleine bedrijven niet in eigen
dom uitgeeft. Het voordeel der uit
gifte in eigendom, dat het uitlokt tot
verbetering van den bodem, kan men
evengoed verkrijgen door pacht met
een duurzaam gebruiksrecht. Daar
tegenover stelt uitgifte in eigendom
den begiftigde bloot aan het zeer ern
stige risico van daling der grondprij
zen, waarop in onzen tijd alle kans
is. Verder zal bij uitgifte in eigendom
met behulp van staatscrediet, de ar
beider altjjd eenig deel in de koopsom
moeten storten. Daardoor bewerkt
men, dat het bedrjjf wordt begonnen
met te weinig bedrijfskapitaal, waar
door ernstig gevaar voor mislukking
dreigt. Bovendien lokt eigendom uit
tot ontijdig aflossen, terwijl het daar
voor bespaarde geld bijna altjjd voor-
deeliger kan w orden gebruikt tot ver
hooging der productiviteit van den
bodem. En eindelijk kan men de be
drijfjes toch niet in vrijen eigendom
geven, gelijk het voorbeeld van Dene
marken bewijst, waar allerlei beper
kende bepalingen omtrent verkoop,
ruiling, splitsing en bijkoop bestaan.
Als derde inleider sprak Mr J Wol-
terbeek Muller uit's-Gravenhage over
de juridische en sociale zyde van het
vraagstuk en behandelde daarbij den
aard van het gebruiksrecht en het
erediet. Het laatste, het verschaffen
van kapitaal, zei sjireker, z(j wel tegen
behoorlijke zekerheid, maar daarnaast
gemakkelijk en goedkoop. Men stelle
den rentevoet laag, en evenzoo de af
lossingen, liefst late men deze laatste
in de eerste jaren vrij, om in de vol
gende jaren een matige aflossing te
doen plaats hebben. De arbeider kan
daardoor langzaam nit zjjn lasten ko
men en eigen geërfd worden.
Met algemeene stemmen werd daar
na een motie aangenomen, waarin de
vergadering, overwegende
dat grondgebruik door arbeiders ten
plattelande een krachtig middel is tot
verbetering van hun economischen
mestand en om die reden door hen
dan ook in het algemeen zeer wordt
begeerd
dat dit grondgebruik evenwel uiter
mate wordt bemoeilijkt, omdat de
grond öf niet in voldoende mate voor
dat doel beschikbaar is, öf alleen tegen
zeer hooge huur te verkrijgen is
overtuigd
dat genoemde arbeiders, bjj hun
streven tot verbetering van hun soci
ale positie, krachtig gesteund dienen
te worden, zoowel door het particulier
initiatief als door de overheid
lettende
op vroegere besluiten van de alge
meene vergadering van het Alg. Ned.
Werkl.-Yerbond en op het werkpro
gram (landbouwparagraaf) van den
Vrijz -Dem. Bond, waarbij de wonsch
is uitgesproken, dat de wetgever, door
uitbreiding en vereenvoudiging van
het onteigeningsrecht voor staat en
gemeente, de gelegenheid zal openen
om gronden in pacht te doen geven,
hetzjj aan kleine landgebruikers of
tuinbouwers voor zelfstandig bedrijf,
hetzjj als tuingrond aan veld- of fa
brieksarbeiders terwijl in weidestre
ken ook op de behoefte aan weide en
hooi, voor vee van arbeiders, zal
moeten worden gelet
besluit
zoo mogelijk in samenwerking ook
met andere organisaties, die in dezelf
de richting werkzaam willen zjjn
een krachtige actie te voeren om te
bevorderen, dat de regeering spoedig
wettelijke maatregelen zal voordragen
aangaande dit onderwerp.
Hierna kwam aan de orde het voor
stel van het hoofdbestuur van den
Vrijzinnig-Democratiaehen Bond, tot
het in het leven roepen in samen
werking met het Algemeen Neder
landsch Werkliedenverbond en andere
op dit punt gelijkgezinden van een
adresbeweging aan de regeering voor
algemeen kiesrecht, waarbij wordt ver
zocht dat het beginsel van recht-
Btreeksch en enkelvoudig, door geen
zoogenaamde correctieven verzwakt,
algemeen kiesrecht voor mannen en
vrouwen, in de Grondwet wordt voor
geschreven.
Dit werd na eenige discussie mot
algemeene Bteminen aangenomen, in
het aan de Koningin en de Staten
Generaal te richten adres wordt aan
het slot gezegddat de invoering
van het algemeen kiesrecht inderdaad
een dringende en rechtvaardige eisch
des tjjds genoemd mag worden, en
een herziening van de Grondwet, die
daartoe den weg zal banen, een maat
regel van de hoogste urgentiede
onderteekenaars verklaren van mee
ning te zjjn dat Nederland niet ver
dient, wegens een achterlijke kies
rechtregeling, tot een uitzondering
in de rü der beschaafde volken te
gaan behooren dat het wantrouwen
in de minder gegoede klassen des
volks, sprekende uit de onthouding
van het kiesrecht aan die klasBen,
geheel misplaatst is en niet van wijs
inzicht bljjk geeft; dat een verstan
dig staatsbeleid vordert, tijdige en
vrijwillige tegemoetkoming aan den
wensch tot gelijkstelling in politieke
rechten, wanneer die wensch, als
gevolg van den gang der maatBchap-
peljjkeontwikkeling, zoo krachtig en
van zoo verschillende kanten wordt
geuit, als thans in ons land het geval
isdat een miskenning van dit feiten
een doof blijven voor dien wensch
gezien in het licht der geschie
denis een dwaling zou zijn, die
voor de rustige en vreedzame ont
wikkeling van ons staatkundig leven
de noodlottigste gevolgen zou kunnen
hebbenen het ernstige verzoek te
doenhet beginsel van rechtstreeks
een enkelvoudig, door geen zooge
naamde correctieven verzwakt, alge
meen kiesrecht voor mannen en vrou
wen in de Grondwet te schrijven.
Buitenland.
De suffragettes.
Van de flechtende und webende
Frauen in Schillers Lied von der
Glocke zjjn we na een betrekkelijk
korten tjjd van overgang gekomen
tot de vechtende vrouwen, niet alleen
in de armste achterbuurten, maar zelfs
in de hoofdstraten van Londen,
waar de suffragettes het de laatste
weken weer meer dan bont maken.
En ondankbaar dat dat vrouwvolk
is, neen maar, dat is gewoonweg niet
te gelooven, of men moet meegaan
met de zienswijze van een Engelseh
magistraat, die de kiesrecht vrouw en
voor stapel gek verklaarde. Wat toch
is het geval 1 Juist die minister, die
haar het meest de hand boven het
hoofd houdt, wordt het ergst door de
suffragettes gekweld. Mr. Winston
Churchill toch, de jonge minister van
Binnenlandsche Zaken, verbeterde
hare behandeling in de gevangenis,
waarheen zij zich moedwillig laten
zenden. Op zjju la3t worden ze behan
deld als politieke gevangenen, zoodat
zjj geen gevangeniskleeding behoeven
te dragen, haar eten van buiten kun
nen laten komen en andere voorrech
ten genieten, ja zelfs heeft hij de
politie bevel gegeven de dames zoo
min mogeljj k te vervolgen en te arres-
tecren ivegens enkel verzet tegen de
poiitie en verstoring der openbare
orde En als dank daarvoor kreeg hij
het vorige jaar een klap met een
hondenzweep op het hoofd en werd
Zaterdagmiddag ii,i den sneltrein Brad
ford—Londen door een zwaar gebonw-
den kerel aangevallen. Enkele detec
tives, die den minister op zjjn reis
bewaakten, wisten echter de mishan
deling te voorkomen en, na een wor
steling, den woesteling in verzekerde
bewaring te nemen. Hjj bleek een
aanhanger der suffragettes te zijn. Bij
aankomst te Londen probeerden een
drietal dier dames den minister in het
station aan te vallen, hetgeen eveneens
door zjjn beschermers werd verhin
derd.
Teneinde dergelijke tooneelen in het
vervolg onmogelijk te maken, worden
de eerste minister en de voornaamste
overige kabinetsleden, waarheen zjj
ook gaan, thans geëscorteerd door
politiebeambten in politiek.
Zelfs het kleine dochtertje van mi
nister Churchill, geboren 24 Juli j.l.,
wordt op hare wandelingen met de
kinderjuffrouw op den voet gevolgd
door een detective. Bovendien staan
de woningen der ministers onder
strenge politiebewaking. In bet geheel
doen vjjftig politie-beambten dienst ter
bescherming van de leden van het
kabinet.
De Engelsche politie heeft overigens
momenteel reeds werk genoeg, dank zjj
den verkiezingsstrijd,
die pas is begonnen. En dat wil wat
zeggen in Engeland 1
Minister Asquith sprak Vrjjdag te
Huil, minister Churchill te Manches
ter, lord Lansdowne en de heer Austen
Chamberlain spraken te Glasgow.
Nieuws werd uit den aard der zaak
door geen van deze heeren te berde
gebracht, aan belangstelliug echter
ontbrak het geen van allen. Duizen
den en duizenden verdrongen zich om
de sprekers te hooren. Reusachtig
was de belangstelling te Edinburgh,
waar Zaterdag de heer Lloyd George
het woord voerde. In de zaal, waar
hjj optrad, was plaats voor 3000 hoor
ders,, maar meer dan 20000 aanvragen
om plaats waren iugekomen. Dat tee
kent wel de warmte waarmee de ver
kiezingsstrijd zal worden gevoerd.
Binnenland.
Eerste Kamerverkiezing.
De Provinciale Staten van Zuid-
Holland hebben gekozen tot lid der
Eerste Kamer (vacature Van Velzen)
den heer K. C. baron Sweerts de Lan-
das Wyborgh, burgemeester van
's-Gravenhage, met 47 stemmen, tegen
22 op den heer A. Plate, oud-lid der
Tweede Kamer.
Kunst en Wetenschap
Nederl. Vereeniging voor
nationaal Recht.
{^Maandagavond is jte_Amsterdam de
Nederl. Vereeniging voor Internatio
naal Recht, Nederlandsche groep van
the International Law Association op
gericht. Tot voorzitter werd gekozen
Prof. Mr. D. Josephus Jitta.
Staten-tieneraal.
TWEEDE KAMER.
Nog een paar heeren hebben voor
dat de minister van binnenla»dsche
zaken aan het woord kwam hun
licht laten schijnen over den poli-
tieken en oeconomischen toestand
van ons land. Het waren de heer Dolk,
die de samenstelling eritiseerde der
oommissie van onderzoek in zake
traktementsverhooging van departe
mentsambtenaren en alvast periodieke
traktementsverhooging bleek te wen-
schen en de heer Nolens. Deze laatste
verzekerde evenals andere reehtsche
heeren, dat de coalitie nog hecht was
en bet kabinet uitstekend. De sociale
plannen der regeering bleken hem
best aan te staan. Het verband tus-
schen aanvulling der ongevallenwet
en de ziekteverzekering leek hem
niet van dien aard, dat gelijktijdige
behandeling noodig zou zijn. Dan deed
hjj nog een goed woord voor tarief-
verhooging en voor de militaire plan
nen der regeering.
Minister Heemskerk, de verschil
lende heeren beantwoordende, besprak
eerst verschillende bizonderbeden en
bleek daarbjj geen voorstander van
tijdelijke verhooging der lage trakte
menten, omdat hjj de stjjging dei-
eerste levensbehoeften niet permanent
achtte.
Daarna kwam hjj over de algemeene
politiek, do partijformatie en het be
leid der regeering te spreken.
De coalitie, zoo verkondigde de
premier, was in 's lands belang. De
antithese werd niet door dit kabinet
verscherpt, integendeel de regeering
wenschte geen partjjregeering te zijn,
maar rekende voor de sociale hervor
ming ook op de hulp der linkerzijde.
Wat die 6oeiale wetgeving betreft, z(j
was iieusch niet voor de poes. Evenmin
was dit het geval met de militaire.
Over de bepaalde defensie-plannen
zou alleen na schriftelijke voorberei
ding te spreken zijn, maar over
vreemde pressie mocht niet geklaagd
worden. Ook het beleid van den mi
nister van financiën, die zoo zeer zjjn
best doet om te bezuinigen, kreeg een
pluimpje. De stijging der uitgaven was
onvermijdelijk en, wilde het er niet
wanhopig gaan uitzien, dan moest het
tarief tot stand komen. Van partij
benoemingen tenslotte kon geen sprake
zjjn. De regeering was strikt onpartijdig
en aan het befaamde onderzoek te
Rotf jrdam hadden regeering noch Rot-
terdamsche burgemeester schuld. Dat
sommigen zich geërgerd hadden aan
het beleid van zjjn ambtgenoot van
marine inzake de kwestie van den
vlootpredikant contra vice-admiraal
van den Bosch leek den heer Heems
kerk onbegrijpelijk.
Na hem heeft zijn collega van fi
nanciën, Kolkman, het een en ander
over zjjn bedoelingen verteld. „Als
een der ministers," zoo verklaarde
hjj. „het mocht wagen de hand te
slaan aan het fonds voor ouderdoms
verzekering, zou ik geen oogenblik
aarzelen mijn portefeuille neer te leg
gen." Daaromtrent kunnen de heeren
dus gerust zjjn, evenals ook ten op
zichte van graanrechten, waarvan de
minister zei niets te willen weten. Ook
een belasting van goederen in de
doode hand scheen hem niet te kun
nen bekoren.
In de avondvergadering is men door
gegaan met de behandeling van de be
grooting i an landbouw en heeft daarbij
breedvoerig gediscussieerd over de
subsidie voor de landbouwtentoon
stelling van 1913. De heer Bolsius wou
die post voorloopig slechts als memorie-
postuittrekken. En de heeren Duymaer
van Twist en Pollema wilden er
slechts van weten, als de tentoonstel
ling Zondags gesloten bleef. Toen op
deze laatste eisch de minister ver
klaarde, dat men daarmee een be-
langrjjk deel des volks zou beletten
de tentoonstelling te bezoeken en de
twee genoemde antirevolutionaire
heeren, de handen van verbazing
ineenslaand, ach en wee riepen over
zoo'n uiting van een christelijk minister
in een christelijk laijd, sprak min.Talma
de volgende gedenkwaardige woorden,
die verdienden iu het particulier ka
binet van iederen reehtschen minister
en in de studeerkamer van iederen
reehtschen afgevaardigde, in goud ge
schilderd, te worden opgehangen „Ik
wil mjjn overtuiging niet opdringen
aan het gansehe volk". Maar de hee
ren Duymaer van Twist en Pollema,
die blijkbaar zelfs nog nooit gedacht
hebben aan de wenschelijkheid om
dergelijke woorden te overwegen, wa
ren niet tevreden, eischten stemming
en wisten nog 5 andere antirevolutio
nairen mee te nemen in hun verzet.
Vervolgens pleitte de heer Vliegen
voor betere regeling van arbeidstoe
standen in de staatsmijnen en een com
missie van onderzoek, waartoe hy een
motie voorstelde en de heer Rujjs de
Beerervbrouek voor betere spoorweg-
toestanden in Zuid-Limburg.
Landbouw, Veeteelt en
isscherij.
Landboüwhoogksohool.
Te Utrecht heeft het Nederlandsche
Instituut van Landbouwkundigen een
buitengewone vergadering gehouden,
waar het rapport betreffende de stich
ting eener landbouwhoogeschool aan
de orde was.
Nadat de voorzitter gewezen had op
de noodzakelijkheid om voor het hoo
ger larvdbouw-ondervvijs een plaats te
zoeken, waar de land-, tuin' en bosch-
bouw kundige zich kan vormen tot
een sieraad voor zijn vak en tot een
menseh met een ruim oordeel, omdat
aan dergelijke personen de land-, tll£n~
en boschbouw nog steeds groote be
hoefte heeft, en nadat eenige discussie
gevoerd was, werd de volgende motie
met algemeene stemmen aangenomen
„Het Nederl. Instituut van Land
bouwkundigen, kennis genomen heb
ben^ van dön uitslag der gehouden