F. 2 1910 Dinsdag 4 Januari. 978te jaargang. In stormachtige Tijden. FEUILLETON. GOESCHE De uitgave dezer Courant gesoliiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond, uitgezonderd op feestdagen. Prijs per kwartaal, in Goes f 0,73, buiten Goes, franoo f 1,23. Afzonderlijke nonimers 5 eent. inzending: van advertentlën jvóór a uren op den dag der uitgave. COURANT. De prijs der gewone ad verten tiën'ia van 1-5 regels50 et., eiken regel meer 10 et. B(j directo opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts tweemaal berekend. Geboorte-, huwelijk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende dankbetuigingen worden van 110 regels f 1,berekend. Bewijsnummers 5 eent. Telefoonnummer 22. Directeur A. F. A. tam Setbrs. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesche Courant". Hoofdredacteur "W. Kerremaxs. GEZAG. De kerkelijke partijen schermen al tijd graag met gezag, zy poseeren als de eenige en waarachtige eerbiedigere daarvan en stellen de geschokte en angstig geworden burgerij gernst,met de verzekering dat bjj hen dat gezag veilig is. Maar nu is 't wel eens noo- dig om ons nauwkeurig rekenschap te geren van de waarde en onwaarde dezer bewering, waarin twee begrip pen Macht" en Gezag' kunstig ver- waard zijn. De maeht is niets anders dan een feitelijk overwicht door maatschappe lijke dynamiek, het gezag een zede lijk overzicht als gevolg van werke lijke minderwaardigheid der erken- ners. De kerken, de Calvinistische en de Roomsche, doen al het mogelijke om gezag-erkenning te suggeeren en de leden der gemeente of parochie zich klein te doen govoelen tegenover hun geestelijkheid, die, door de re geering te steunen, een goed deel van haar eigen gezagopdit Kabinet over draagt. Wel is het hierbij zonderling, dat het protestantisme, in zijn wezen ge heel individualistisch en voorvechter van het onderzoek des bijbels, is verloo- pen in een dogmatische gezagsleer, maar dat hing samen met de aanvaar ding der verkiezings- en vervverpings theorie, welke de aanhangers, mochten zjj ook hun vrijheid van oordeel aan don clerus offeren, veroorloofde zieh daarvoor schadeloos te stellen door zieh, tegenover anderen, op eigen uitverkorenheid te goed te doen. De deemoed werd een deugd, waarop men zich mocht verhoovaardigen en aldus kvram het calvinistisch clerica- lisme den aanhangers in 't gevlei. Zich onderwerpend aan het gezag voelden zy zich tegelijk de dragers er van tegenover de „verworpenen", zij wa ren dienaars en heerschers tegelijk. Aan de tegenwoordige elericale meerderheid kan worden toegegeven, dat zij onder haar aanhangers zeker is van het gezag, maar beslist ge wraakt moet worden de bewering als zou door haar optreden het gezag zelf versterkt zijn, ook buiten den kring van haar volgelingen. De aanhangers van die gezags-leer maken zieh zelf wat wijs, wanneer zjj meenen dat zjj bezig z(in den weg te bereiden tot een christelijken heilstaat. Deze is op zich zelf ondenkbaar zoo lang onze maatschappij tot leuze heeit bestaansstrjjd. Christendom als levens leer wendt zieh af van den strijd, om den innerlijkon vrede te zoeken in afzondering. Wie oDze maatschappij er van wil doortrekken zal het on mogelijke er van kunnen vaststellen, omdat er twee uitersten tegenover el kaar staan's mensehen innerlijken levensdrang en den oproep tot levens verzaking. liet groote en hooge chris tendom overgebracht in landsregee- ring, politiek en parlementen van heden 50 Xaar het Engelsch van Barones ORCZT. (Door een fout bij het opmaken van den vorm is in het vorig feuilleton de vierde kolom verward. De eerste 8 regels uit die kolom moeten niet boven maar onderaan geplaatst zijn). Terwijl hij sprak was in een oogen- blik de liefde, die deze ruwe harten hem toedroegen, de dierlijke, primi tieve liefde, plotseling veranderd in niet minder onverantwoordelijke haat. HU had hen bedrogen, om hen ge lachen, hen trachten om te koopen door hun kinderen te voeden 1 Bah het brood van den verrader 1 Eerst hadden zij niet kunnen spreken van verbazing maar nu begrepen zij al waarom hij deze vrouw wilde ver dedigen. Waarschijnlijk voelde hij, dat hij op het punt stond ontmaskerd te worden en oordeelde hij het nu beter vol vertrouwen op zijn populariteit en macht over het volk zjjn eigen verraad te bekennen. Bah 1 Geen enkele verontschuldigende om standigheid konden zjj in hun verharde harten voor hem vinden. Iljj was door hen vereerd en nu was hij gebroken, van zijn voetstuk geval len, en zjj baatten en vervloekten hem verkleint, verschrompelt en vergaat onder de aanraking met het nietig-men- scheljjke. De maeht en het gezag samen als één meester vereerd,is't beeld van de zich tot nitverkorene opblazende kleine jjdelheid. De praktijk van de zeer kerkelijke naties bewjjst voldoende hoe niet langs dien weg een werkelijk hooger mensehenleven gekweekt wordt. Rede en oordeel moeten aan alle gezag den eiseh filjjven stellen, dat het zijn plaats verdiene door zijn beteekenis voor het hooger mensehenleven. Wieeerbied vroegen voor het gezag en zijn dragers zonder erkentenis van dit toetsingsrecht, hebben nooit anders dan voosheid en innerlijke verwording gekweekt. Baltenland. Een langdurige crisis. Al zeven maanden lang duurt nu in Hongarije de Kabinetscrisis. Het ministerie heeft ontslag aangevraagd, doeh keizer-koning Frans-Joseph kan geen ontslag verleenen, voordat een nieuw Kabinet is gevormd en die vorming stuit op ernstige bezwaren. Er zjjn reeds heel wat combinaties overwogen, maar telkens bleek er geen voldoende eensgezindheid te be staan tnssehen de kroon en de aan staande ministers. De meerderheid van het Hongaarsehe parlement eiseht meerdere onafhanke lijkheid, eeonomisehe zelfstandigheid van Hongarije en een parlementair ministerie zon dus de uitdrukking moeten vormen van dit vet langen der Hongaren. Doeh hier zjjn we aan het cardinale punt de souverein wenscht de beide monarchieën Oostenrijk en Hongarije, zoo nauw mogelijk veree- nigd te heuden en dus weigert Frans- Joseph de benoeming te teekenen van ministers die het eens zijn met hun volk. Andersdenkende ministers zou den geen steun vinden in de volks vertegenwoordiging, zoodat er geen uitzicht is op een oplossing van de crisis als niet een der beide partijen, hetzij de vorst, hetzjj het volk, haar eischen matigt of geheel laat vallen. In de afgeloopen week scheen de staatsman Lukacz, die met de ondank bare taak is belast een Kabinet samen te stellen, er in geslaagd te zjjn die taak tot een goed einde te brengen. Justh, een der leiders van de Hon gaarsehe onafhankelijkheidspartij (de naam dier partij zegt genoeg) zon in het Kabinet zitting nemen en daar mede der nieuwe regeering den steun zijner party verzekeren. Er was een programma opgemaakt waarin de Hongaarsehe eischen, zy het zeer gematigd, waren opgenomen. Zelfs voor de zoo netelige bank-kwestie scheen een oplossing gevonden. Lukacz en Justh spoorden naar Weenen om Frans-Joseph hun regee- evenzeer als zfl hem eerst bemind hadden. En dit merkten zjjn vijanden met een glimlach van voldoening op. Merlin liet een zware zucht van verlichting hooren. Tinville knikte met zjjn hoofd ten teeken van blijdschap. Wat die kolendrager nit de provin cie had voorspeld was werkelijk ge beurd. Het volk, het wispelturigste van alle wispelturige dingen in deze we reld, had zich geheel tegen zijn favo riet gekeerd. Die Lenoir had het voorspeld en die voorspelling had zich zelfs nog sneller bewaarheid, dan hjj vermoedde. Men had Déronlède een lang stuk touw gegeven en figuurlijk gesproken, had hij zieh er al aan opgehangen. De zaak zelf was nn nog maar een quaestie van enkele uren. Morgen by het aanbreken van den dag stond de guillotine gereed voor hem, wiens be- leedigers zij gisteren nog verwoed zouden hebben aangevallen. Het meeBt breekbare van alle voet stukken, dat van de gril van een volk, begon al onder hem te kraken. Zjjn vijanden wisten het en waren opge wonden over hun triomf. Hy wist het zelf ook en stond daar kalm, vol ver trouwen, op alles voorbereid, als het hem maar gelukte haar mooi hoofdje voor de guillotine te bewaren. Juliette zelf scheen als in een stand beeld veranderd. Alle kleur waa nu uit haar wangen verdwenen. Het scheen wel of zy op dit oogenblik meer leed dan een menscheljjk wezen kon verdragen, meer dan alles wat ringsprogram te ontvouwen en heel de natie, die hartelyk naar een oplos sing verlangt, wachtte vol vertrouwen het resultaat der te houden bespreking. Doch in het program was opgenomen de zinsnede, dat het nieuwe ministerie zou staau op den grondslag der econo mische zelfstandigheid van Hongarije en de grijze vorst toonde niet de minste neiging ministers te benoemen, die zulk een programma onderschre ven en zoo mislukte voor de zooveelste maal een poging om aan de crisis een einde te maken. Justh vertrok zonder verwijl weer naar Boedapesth, waar hy zyn party verslag zal uitbrengen en Lukacz bleef nog in Weenen om verdere bespre kingen te houden met den keizer koning. Het merkwaardigste is, dat Lukacz nu toch belast blijft met de vorming van een kabinet. Men vraagt zich af of hij het nu weder met andere mensohen en andere beginselen zal probeeren. Het is voor den vorst wel bijzonder aangenaam, dat hij zoo kan staat maken op de bereidwilligheid van Lukacz, maar diens houding geeft toch geen hoogen dnnk van zijn onafhan kelijkheid en beginselvastheid. In Hongarije heeft men dus wel te kampen met binnenlandsche mooie- ljjkheden, een strijd, waarvan het einde niet te zien is. Ook in Frankrjjk valt den laatsten tyd weder een zekere onrast waar te nemen en wel door de herleving van den Schoolstrijd. Zooals onze lezers weten is door de bisschoppen een actie, begonnen tegen sommige leerboeken die op de neutrale school worden gebruikt. Of deze leerboeken werkelijk zoo aanstootelyk zyn voor de katholieken laten we in het midden (wjj Neder landers weten wel, dat er op sommige van onze bijzondere scholen hoeken worden gebruikt, die dienden verbo den te worden), maar zeker is, dat de geestelijkheid de campagne niet met den noodigen tact voert en het gevolg is, dat er wederzijds nu meer verbit tering heerscht dan er zou zijn ge weest, als de zaak anders ware aan gevat. Van geestelijke zjjde zijn dwang maatregelen genomen togen kinderen, die de bestreden leerboeken gebruiken. De b doeling hiervan is niet om de onschuldige kinderen te treffen, maar wel om de ouders op te zetten tegen de neutrale school. Wij voor ons zouden zoo zeggen, dat die leerboeken zoo heel erg niet zijn, als krasse maatregelen noodig blijken om R. K. ouders te dwingen tot deelname aan de campagne. De overheid zit echter ook niet stil en in de afgeloopen week is te Am- bert, in het departement Puy de Dome, een geestelijke tot 200 fres. boete z(j tot nu toe ondervonden had. Hy zou zyn leven niet aan haar te danken hebben. Dat was de meest overstelpende ge dachte, die alle andere overheerschte. Zjjn liefde voor haar was dood en hij zou de groote opoffering nit haar handen niet aannemen. Zoo zagen deze twee mensohen el kaar op het gewichtigste oogenblik van hun leven en toch begrepen zjj el kaar niet. Een woord, een aanraking zou hun beiden den sleutel gegeven hebben tot het hart van den ander en nn scheen het of de dood hen voor altijd scheiden zou, terwijl dit groote r&adsel nooit opgelost zou worden. De Publieke Vervolger had gewacht totdat het rumoer wat bedaard was, en zijn stem weer te verstaan zou zijn, toen zei hij met een glimlach van kwaly'k verborgen voldoening En begrijpen wij het dus goed, burger-afgevaardigde Déroulède, dat uzelf de verraderlijke briefwisseling verbrand en de portefeuille verscheurd heeft De verraderlijke briefwisseling was van mij, en ik heb haar vernietigd. Maar de beklaagde heeft tegen over burger Merlin verklaard, dat zij zelf minnebrieven verbrand had, die haar betrekking tegenover een ande- reii man bekend gemaakt zoudeu heb ben, drong Tinville aan. Het touw was misschien nog niet lang genoeg Déroulcde moest alles hebben, dat men he,m kon geven, eer dat deze gedenkwaardige zitting zou zyn afge loopen. In plaats van zich nu rechtstreeks veroordeeld, omdat hy van den kansel af had medegedeeld, dat de kinderen, die door de bisschoppen verboden leerboeken voor geschiedenis zouden gebruiken, niet tot de H. communie toegelaten zouden worden. i at evenwel ook onder de geeste lijken de onverzoenlijke houding der bisschoppen tegen de neutrale school en in het algemeen tegen de wet op de scheiding van kerk en staat geen on verdeelde instemming vindt, blyktuit het besluit van den pastoor van Bois- jeau, Eduard Bord, om nit den gees telijken stand te treden, omdat hij zich niet vereenigen kan met de hou ding der geestelijkheid sinds de Schei- dingswet. „Degene, die de bisschoppen, pries ters en trouwe katholieken in den strijd zendt, is een vreemdeling, han delend nit haat tegen de Fransche republiek. Ik weiger te gehoorzamen aan dien vreemden aanvoerder. Ik scheid mjj af van degenen, die de terechtstelling van Ferrer toojuichen. Ik herneem mijn volledige vrijheid als Fransch burger. Ik ben en blyf Franschman, gelukkig mjj te mogen rekenen tot de loyale onderdanen van de republiek en haar gouvernement." Zoo luidt het afscheid van den pries ter. In het algemeen kan men wel zeggen dat de onverdi aagzaamheid der cleri- calen hun op den duur nadeel bezorgt. Jarenlang gaat hot goed, tot plotseling het verzet losbreekt. Dit hebben we immers ook in Spanje gezien, waar nu een vrijzinnig minis terie mot kracht arbeidt om het land op te heffen uit zjjn. Staat van verval. Het ia een reusachtige taak en wie mocht verwachten, dat deze binnen enkele jaren voltooid zal zyn, is een optimist, die geen rekening houdt met de moeielijklieden om een verarmd en verslapt volk als hot Spaansohe op te wekken tot nieuwe energie. Betreurenswaardig voor de Spaan sohe machthebbers, die het zoo goed voor hebben, is, dat in Marokko weder nieuwe gevaren dreigen. De vrede scheen daar hersteld, doch onbetrouwbaar zijn de Marokkaansche volksstammen en plotseling komt nu het bericht, dat de door de Spanjaar den bezette stad Alhneemas is aan gevallen. Wel werden de aanvallers zonder verlies aan Spaansche zjjde door het geschut teruggedreven, doch niet on mogelijk is het, dat deze gebeurtenis niet is een op zichzelf staand geval, doch het begin van een nieuwen oorlog. De aanval kwam zeer onverwacht, want den dag te voren waren nog hoofden van de Beni-Urriaguel in de stad geweest en hadden zich met den plaatseljjken commandant vriend schappelijk onderhouden. tot zjjn vjjand te wenden, keerde Dé ronlède zieh echter naar de groote menigte toeschouwers op de banken tegenover hem. Burgers, vrienden, broeders, zei hjj op warmen toon, de beklaagde is een jong, onsehnldig meisje, nog ge heel onbekend met gevaar of zonde- Gij allen hebt moeders, zusters, doch ters hebt gjj haar niet gadege slagen in de vele stemmingen, waar voor een vrouwenhart vatbaar is j hebt ge haar niet teeder, vriendelijk en toegevend aan opwellingen gezien Zoudt ge hen zoo liefhebben als het niet juist was om dat veranderlijke van liaar stemmingen Hebt ge haar in uw hart niet vereerd, om die edele opwellingen, die alle mannelyke plan nen en berekeningen te schande maken Kjjlc naar de beklaagde, bur gers. Zjj heeft de republiek, het Fran sche volk lief en vreest dat ik ais onwaardig vertegenwoordiger van haar zonen verraad zal plegen tegen over haar land. Daarom was haar eerste opwelling mij tegen te honden voordat ik die leeljjke misdaad bedreef, mjj te straffen of misschien mij alleen te waarschuwen. Maakt een jong meisje berekeningen, bur gers? Zjj handelt naar de inspraak van haar hartpas later ontwaakt haar verstand als de daad al verricht is. Dan komt er soms berouw, een andere opwelling, die wij allen ver- eeron. Zon n azijn uit rozenbladeren willen trekken? Even goed kan u verstand vinden in het hoofd van een jong meisje. Is dat een misdaad Zjj wilde mjj dwarsboomen in mjjn Binnenland. Dx decoratie-qüae8tie. Naar aanleiding van het bericht in De Telegraaf omtrent de samenstelling van den eereraad inzake de decoratie- quaestie, heeft de N. Ct. zieh recht streeks tot dr. Kuyper gewend. Deze verklaarde, dat wel van hem het ver zoek tot samenstelling van een eere raad was uitgegaan, doch dat hem nog geen bericht gezonden was, wie in dezen eereraad benoemd zjjn, of zullen worden. Omtrent de namen door De Telegraaf genoemd, kan de £T. Ct- beslist tegen spreken, dat mr. P. W. A. Cort van der Linden en mr. J. C. de Marez Oyens in den eereraad benoemd zou den zijn, laatstgeftoem.de is daartoe zelfs niet aangezochtmr. Cort van der Linden wenschte zieh omtrent dit laatste punt niet uit te laten, doeh ontkende pertinent benoemd te zjjn. Ook mr. S. van Houten en dr. C. Lely ontkendon de juistheid van het bericht betreffende hun benoeming. tit de Pers Het enqdête-vooestel van mr. Troelstra. De Vaderlander schryft hierover: Bjj de Kamer ia thans het aange kondigde voorstel van mr. Troelstra ingekomen, om door een parlemen taire enquête, meerder licht te bren gen in de beruchte lintjeskwestie. Wjj meenen, dat in de allereerste plaals dr. Kuyper deze gelegenheid om zich te zuiveren van de op hem geworpen blaam, met heide handen zal aangrjjpen. Wel is in de Stan daard reeds (Mock te laat) te kennen gegeven, dat een „Eereraad" de zaak zal onderzoeken, doch waarvoor zoo danige commissie alle waarborgen ontbreken voor een richtig onderzoek, waar zjj geen beëedigde verklaringen kan vergen, is er voor dr. Kuyper alle reden, de voorkeur te geven aan een JEnqnête-commissie, die wettelijk alle verlangde getuigen voor zieh kan dagen en alle gewensohte bescheiden van de regeering kan vragen. Voor een particulieren Eereraad is dit niet mogeijjk. Een enquête-commissie kan door het gezag, waarmede zjj is om kleed, het volle licht werpen op de al of niet gegrondheid der uitgebrachte beschuldigingen. Toen dr. Kuyper zjjn bekende verklaringen in de Kamer uitsprak, vroeg hjj den leden te ge- looven in zjjn eerlijk woord. De on nauwkeurigheden en leemten, die later aan den dag kwamen in zjjne bekentenis, deden rechtvaardigen twjjfel aan de juistheid zjjner woorden rjjzen. Tot rehabilitatie van den anti-revolntionairen leider heeft zjjn uiteenzetting zeker niet geleid. Hjj zal zelf beseffen, dat, hoe hoog hij verraad, maar toen zjj mjj in gevaar zag, kreeg haar oprechte vriendschap voor mjj de overhand. Zjj had mjjn moeder lief, die dan een zoon zou moe ten missen zjj hield van mjjn gebrek kige pleegzuster ter wille van haar, niet ter wille van mjj een verrader gaf zij toe aan een andere, een edele opwelling, n.l om mjj voor de gevolgen van mijn eigen dwaasheid te behoeden. Was dat een misdaad, bur gers Als ge pjjn hebt, zjjn het dan uw moeders, vrouwen en zusters niet, die u troosten Als ge ernstig ziek zyt, zouden zjj dan haar hartebloed niet willen geven om u te redden en als in sombere uren van uw leven uw hart bezwaard wordt door berouw over een daad, die gjj niet openlijk voor de wereld kunt bekennen dan zyn het weer uw vrouwelijke familie leden, die met zachte, kalmeerende woorden tot u komen, die uw klop pend geweten tot kalmte trachten te brengen en zoo troost, rust en vrede geven En zoo heeft de beklaagde gehandeld, burgers. Zjj had mjjn mis daad gezien en wilde haar straffen j zjj zag degenen, die haar in moeiljjke oogenblikken vriendschap hadden be toond en zij trachtte hun verdriet te doen ophouden door mijn schuld op haar schouders te nemen. Zjj heeft voor dien edelen leugen meer geleden dan eenige vrouw ter wereld. Zjj is bereid den dood tegemoet te gaan en toch is zij zoo onschuldig als nw pasgeboren kinderen. (Wordt vervolgd).

Krantenbank Zeeland

Goessche Courant | 1910 | | pagina 1