N°, !45 1909
9t)ste jaargang.
In stormachtige Tijden.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- on Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen
Prjjs per kwartaal, in Goes f 0,75, buiten Goes, franco f t,25.
Afzonderlijke nommers 5 cent.
inzending van advertentlën vóórjja uren op denjdag der
uitgave.
COURANT.
De prjjs der gewone advertentièn'ta van 1-5 regels 50 ct., eiken regel meer lOot.
Bjj direeto opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt
Je pry's slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijk- en doodsberichten en da daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels k f 1,berekend.
Bewjjsnnmmers 5 cent.
Telefoonnummer 2*3.
Directeur A. F. A. van Seters. Uitgave van de Naaml.-Vennootschap „Goesche Courant". Hoofdredacteur W. Kerremans.
De toestand der land
arbeiders.
(ZUID-BEVELAND).
Slot.
V.
Vertrek en vestiging der arbeiders
heeft voor Zuid-Bevoland weinig te
beteekenen. In enkele gemeenten,
vooral Ierseke en ook Krabbendijke,
iB het vertrek naar Amerika niet on
beduidend, een gevolg van den weinig
bloeienden toestand van de oester-
cultuur. Gebrek aan arbeidskrachten
is er in den regel niet. In de tijden
van bet jaar, waarop de werkzaam
heden op bet veld zeer vele zijn b.v.
in vóór- en najaar is er tjjdeljjk wel
eens meer vraag naar den aanbod
van arbeidskrachten.
De duur van den dageljjkschen ar
beid is voor mannen en kinderen van
Maart tot December 11 uur, voor
vrouwen één uur korter.Van December
tot Maart 8 i/j uur, vrouwen en kin
deren zjjn dan werkloos. Een langer
diensttijd hebben de bij den land
bouwer inwonende dienstboden en in
hel. bijzonder de paardenknechts, die
vroeg op moeten, in den zomer om
3 uur, om de paarden eerst te voe
deren. Bjj arbeid in taak worden ook
dikwjjls langere dagen gemaakt en
worden de scbaftjjden korter.
In geval van ziekte gaan de in
wonende dienstboden als regel zoo
spoedig mogelijk naar huis of naar
familie. Duurt de ziekte kort, dan
wordt het loon dikwjjls (lang niet
altjjd) uitbetaald, is de ziekte van
langeren dnnr dan wordt het loon
niet uitbetaald. Vaste arbeiders krijgen
in geval van ziekte nimmer loon.
Omtrent de vraag of er behoefte
bestaat aan wettelijke maatregelen
tot bet tegengaan jvan overmatigen
en gevaarlijken arbeid, loopen de
inzichten zeer uiteen. Hieronder vol
gen de verkorte antwoorden van de
verslaggevers uit Zuid-Beveland,
Borssele niet noodig Baarland
arbeidsdag is te lang. Verbod voor
personen beneden zekeren leef
tijd, om met paarden of werktuigen,
die gevaar opleveren, om te gaan is
gewenscht's Heer Arendskerke ge
vaarlijke arbeid wordt verricht met
dorscbwerktuigen en andere machines.
Overmatige en gevaarlijke arbeid
wordt door zwangere vronwen ver
richt; Wolfaartsdjjk wettelijke maat
regelen tot bescherming van den
arbeid zjjn gewenschtWemeldinge
niet noodiglCapelle wel noodig
Kloetingeniet noodig, het is ge
wenscht dat de gehuwde vrouw zich
geheel aau het huishouden kan wjjden;
Biezelingo wettelijke maatregelen ge
wenscht tot bescherming tegen gevaar
lijken arbeid, vooral van kinderen
de arbeidsdag is te langHansweert
niet noodig; Krniningenverbod ar
beid gehuwde vrouw is gewenscht,
beperking arbeidsduur per dag en in
voering ongevallenwet voor den land
bouw noodzakelijk; Ierseke: wettelijke
maatregelen voor korteren arbeidsduur
4o FEÜILLETON.
Naar het EngeUch
VAR
Barones ORCZY.
Jnliettes laatste daad van edelmoedig
heid door te trachten hem te redden,
toen zij eindeljjk van aangezicht tot
aangezicht stonï tegenover het groote
kwaad, dat zij had aangericht, die
daad schreef hij toe aan een van haar
edele opwellingen, waartoe hij wist
dat zjj volkomen in staat was, en
daarbij gaf zjjn eigen nederigheid nog
in, dat zjj het meer deed ter wille van
zijn moeder of van Anne Mie dan voor
hem.
Wat had het leven daarom nog voor
waarde voor hem Zjj was voor altjjd
voor hem verloren, hetzjj dat het hem
gelukte haar voor de guillotine te
behoeden of niet. Hjj had maar weinig
hoop haar te redden, maar hij wilde
zjjn leven niet aan haar verschuldigd
zjjn.
Toen Anne Mie zag, dat hjj in oigen
gedachten verdiept was, had zij zich
stil teruggetrokken. Haar eigen ver
stand zei haar, dat de eerste stap van
Paul Déroulède zjjn zou te trachten
zjjn moeder buitenslands te krjjgen
nu het nog tjjd was.
gewenscht; Waarde: niet noodig;
Krabbendjjkewetteljjke maatregelen
zjjn noodigZuid-west Z.-Bev.niet
noodig, do vrouw behoort in het
huisgezinOostelijk Z.-Beveland
invoering aehturigen arbeidsdag is
noodig, verbod voor den arbeid van
alle leerplichtige kinderen, verbod voor
den arbeid van alle gehuwde vrouwen
en verkorting van den werkdag der
ongehuwde.
Uit deze antwoorden blijkt duideijjk,
dat de meeningen omtrent de wen-
scheljjklieid van te nemen wettelijke
maatrogelen zeer niteen loopen. Tal
van berichtgevers wenschen beper
king van den arbeidsduur, doch of
een dergeljjke beperking voor den
landbouw mogeijjk en gewenscht is
valt wel te betwjjfelen. Zeker ware
het gewenscht, dat de getrouwde
vrouw niet noodig had om veldarbeid
te verrichten en zich aan het huis
houden kon wjjden. Een gelukkig
verschijnsel mag het daarom genoemd
worden, dat in tal van rapporten reeds
op een vermindering voor den vrou
wenarbeid gewezen word':.
Het is voor de arbeiders onmoge
lijk om door besparing voor den ouden
dag te kunnen zorgen. Het is dan
ook een feit, dat de meeste oude ar
beiders aan de kerkelijke besturen of
aan de algemeene armbesturen komen
om vollen onderstand, of gedeeltelijke
hulp wanneer de kinderen ook nog
wat knnnen doen. Als regel worden
slechts onde en invaliede arbeiders en
weduwen bedeeld. In strenge lange
winters, in geval van ziekte of wanneer
het huishouden door een groot aantal
kleine kinderen veel kost, worden ook
jongere arbeiders bedeeld.
Over het algemeen heerseht op Z.-
Bevoland een vrjj opgewekt ver-
eenigingsleven. De arbeiderstoestanden
worden op vergaderingen besproken
en zoodoende worden meer dan anders
het geval zou zjjn, looneischen gesteld.
De verstandeljjke on zedeljjke ont
wikkeling der arbeiders op Z.-Bev.
is vrjj goed. Beter onderwijs heeft
tot het eerste bjjgedragen en meerdere
welvaart en het vereenigingsleven tot
het laatste. Op Z.-Bev. zjjn een vrjj
groot aantal landbouwcursussen, die
voor een groot deel door jongens uit
den arbeidersstand .bezocht worden.
Misbruik van sterken dl ank wordt
niet veel gemaakt. Onwettige ge
boorten zjjn er weinig, doch te vroege
en noodzakelijke huwelijken komen
vrjj veel voor.
Het aantal geneesheeren op dit
eiland is groot. Merkwaardig is de
hooge vlucht, die de homoepathie hier
onder de arbeiders en boeren ge
nomen heeft. Velen dokteren eerst
zelf met behulp van hun doozen en
pa6 wanneer het noodzakeljjk of te
laat is wordt de geneesheer geroepen.
Wat in deze artikelen over Zuid-
Beveland gezegd is, is de samenvat
ting van de antwoorden die op de
rond gezonden vragenlijsten zjjn in
gekomen. Meer dan in andere deelen
van Zeeland zjjn deze voor een groot
deel door de werkliedonvereenigingen
Daarom begon zjj, zonder daarvoor
orders af te wachten, dienzelfden
avond haar eigen goed en dat van
mevrouw Déroulède in te pakken.
Zjj voelde nu geen haat meer in
haar hart tegen Juliette. Waar Paul
Déroulède had opgehouden te begrij
pen, daar begon Anne Mie iets te ver
moeden. Zjj geloofde zeker, dat niets
Juliette meer van den dood zou kun
nen redden, en een groot gevoel van
teederheid voor de vrouw, die zjj als
haar vijandin en mededingster had
beschouwd, sloop haar in 't hart.
Ook zjj had geleerd, dat wraak geen
voldoening brengt.
HOOFDSTUK XX.
Het Blinde Paard.
Het was bjjna middernacht.
In de grootste kamer van de her
berg „Het Blinde Paard" was het op
dit cogenblik snikwarm, terwjjl de
geurtjes van scherpen tabak, ranzige
boter en onvermengde alcohol het
vertrek vervulden, dat in de laatste
vjjf jaren als de voornaamste plaats
van samenkomst van de partjj der
ultra-sauscnlotten werd beschouwd.
Het huis zelf was vies en vuil en
stoDd in een van die onaanzienlijke
straten, die zoo nauw zjjn, dat er
nauweljjks zon, lucht en licht voor
haar ongelukkige bewoners in door
dringt.
Het „Blinde Paard" was een van
de boowvalligste woningen in deze
ingevuld, na een behandeling der ge
stelde vragen op algemeene of be
stuursvergaderingen dier vereeni-
gingen.
In dit nummer van onze courant
zal men onder „Tweede Kamer" kun
nen lezen wat de heer Schaper naar
aanleiding van dit rapport heeft gezegd.
Bjj het sluiten van ons overzicht
uit het landbouwrapport mogen we
niet nalaten halde te brengen aan
het zeer omvangrijke en nauwgezet
volvoerde werk dat de commissie heeft
volbracht en waarvan de beteekenis
voor een landbouwende streek als de
onze van bjjzonder groot gewicht is.
Moge de commissie die zieh
zooveel moeite getroost heeft om een
rapport uit te brengen dat een ant
woord bevat op alle groote vragen
die in zake den landbouw gesteld
kunnen worden, een goede uitwerking
zien van haar nuttigen en belang
rijken arbeid.
Bniteniaad.
een_ democratische maatregel.
In Denemarken is men voornemens
een zeer democratischen maatregel te
nemenin do laatst gehouden zitting
van het parlement is door vijf leden
oen voorstel ingediend om alle orden
en adelljjke titels af te schaffen. En
nog verder willen de voorstellers gaan
buitenlandsche titels zullen in Dene-
markon niet gevoerd, buitenlandsche
orden niet gedragen mogen worden.
Om echter de thans levende graven
en baronnen niet plotseling te maken
tot doodgewone burgerlijke heeren,
zal hun vergund worden hun predi-
caat to behouden tot hun dood, maar
hun kinderen zullen don titel niet
meer erven.
Als dus het voorstelwet wordt,
zullen de courantenlezers na zestig,
zeventig of tachtig jaren knnnen lezen
„De laatst overgeblevene van een reeds
zeer zeldzaam geworden menschsoort
is niet meer. Met het overljjden van
baron (of graaf) X. heeft de Deensehe
adel opgehouden te bestaan".
Vermoedeljjk zal het Deensehe volk
er noch gelukkiger, noch ongeluk
kiger door worden.
Wat de ridderorden-kwestie betreft
als die onderscheidingsteekens worden
afgeschaft, wordt Denemarken een
slecht land voor dames als Mathilde
Westmeier. Niets meer te sjacheren
Een nadeel kan men dit zeker niet
noemen.
Maar door de afschaffing der orden
wordt de gelegenheid ontnomen om
verdienstelijke burgers te beloonen,
doch tevens vernietigt men de kans,
dat ook niet-ve diensteljjke burgers een
onderscheidingsteeken dragen, dat al
leen het knoopsgat van de allerbeslen
moest sieren (een hoogst enkelen keer
is zooiets wel eens voorgekomen).
Het eerste is echter, dat de men-
schelijke jjdelheid wordt uitgeschakeld
als drjjfveer voor dader, die in het
algemeen belang zjjn. En dit is, zoo
lang de menschheid geen hooger trap
straat van slechte reputatie. De ge
pleisterde muren waren overal gebar
sten en stonden scheef, als stonden
zij op het punt ieder oogenhlik inéén
te storten. De zolderingen waren laag
en werden gesteund door balken, zwart
van vuil en ouderdom.
Eens was het huis bekend geweest om
zijn uitgestrekte kelders, die eenige
zeldzame, oude wjjnen hadden bevat.
En in de dagen van den Grooten
Monarch waren jonge losbollon gewoon
om daar na bals en andere partjjen
nachtelijke drinkgelagen te houden.
In die dagen waren de uitgestrek
te Kelders getuige van menig duister
onderhoud, van menigen geheimzin-
nigen doodtoen konden de vuile
muren hun eigen geschiedenis ver
tellen, te schandelijk |om in de kro
nieken bewaard te blijvon.
Die tjjd was nu voorbij.
Alle misdaden werden bij helder
daglicht op de Place de la Revolu
tion bedrevener was na geen be
hoefte aan donkere, geheimzinnige
kelders, om moord en wraak uit te
oefenen.
Ratten en ander ongedierte hadden
nu vrjj spel. Zi,j aten elkaar op en
hielden er hun moordtooneelen even
als menschen van dezelide soort bo
ven den grond deden.
Het was een club van Gelijkheid
en Broederschap. Iedere voorbjjganger
had de vrijheid om binnen te komen
en deel te nemen aan de debatten,
heeft bereikt, een gevaarljjk experi
ment.
Het merkwaardigste van zulk oen
maatregel als nu in Denemarken wordt
voorgesteld, is, dat hjj nooit veel be
teekenis heeft.
In landen nl. waar een titels e. d.
algemeen een hooge waarde wordt
toegekend, zal zulk een maatregel
nooit genomen wordenin staten
daarentegen, waar een flinke meerder
heid voor die afschaffing te vinden is,
bewijst het bestaan van die meerder
heid, dat de waarde dier titels niet
hoog wordt geschat. Welnu, als die
titels nu toch geen of zeer weinig be
teekenis hebben, is er geen wet noodig
om ze te vernietigen.
Onder de tegenwoordige omstandig
heden is wel te verwachten, dat het
voorstel zal worden aangenomen.
Zooals we reeds opmerkten, van in
vloed op 's lands welzijn zal de maat
regel niet zjjn. Iets anders is het,
als het gaat om de afschaffing van
Adellijke privileges.
Deze zjjn in den tegenwoordigen
tjjd onduldbaar en zeker zou het een
beteekenisvolle horvorming zijn wan
neer b.v. in Engeland aan een deel
van den adel het recht wordt ontno
men zulk een grooten invloed op 'elands
zaken nit te oefenen als waartoe in
Engeland de Lords de macht hebben.
Wat echter die afschaffing van pri
vileges betreft gelooven nog velen, die
het Engelsche volk kennen, dat het
daartoe niet licht zal overgaan, omdat
het in zjjn groote massa een diepen
eerbied heeft voor het Hoogerhuis.
Het is mogeijjk, dat dit vóór korten
tjjd zoo geweest is, maar een eerbied
voor een lichaam, dat alleen eerbied
waardig is door zjjn ouderdom, gaat
toch te ver, als hjj het welzjjn van het
volk in gevaar brengt.
Snten-(*etieraal.
Tweede Kamer.
Maandag is de behandeling vau het
hoofdstuk Marine voortgezet.
Gelijk de heer Thomson opmerkte
was de Minister van Marine eergisteren
in een andere stemming dan verleden
Vrjjdag. Zjjn grappigheid van toen had
thans plaats gemaakt voor prikkel
baarheid- Het zelfvertrouwen waarmee
hjj toen verzekerde dat interrupties
hem volstrekt niet deerden, was ver
vangen door een korzeligheid waar
mede hjj zelfs bjj de geringste inter
ruptie verklaarde dat ze hem hinderde.
En in plaats van het losse praten las
hjj zorgvuldig voor. Alles stond op
papier.
De Minister scheen gemerkt te heb
ben dat hij Vrjjdag wel wat te veel
stoom op had gehad. En met name
bleek hjj te begr jjpen dat de quaestie
der verwapening van de Kortenaers
opheldering vereischte.
Tegen het „monopolie Krupp" trok
de heer Thomson ook Maandag weer
scherp te velde. Wellicht weet hjj
meer dan hjj zeggen kan of mag en
te oordeelen naar wat hjj openljjk
zjjn eenige eigenschap voor zjjn tjj
deljjk lidmaatschap was een onbe
grensde liefde voor Mevrouw la Guil
lotine.
Van de sombere kamers van het
„Blinde Paard" nit kwamen de mees
te aanklachten, die onvermjjdeljjk
den dood ten gevolge moesten heb
ben. Eerst waren er nog maar een
paar in geheime vergadering bjjeon,
de heftigste patriotten van het arme
vertrapte Frankrijk.
Zij spraken hoofdzakelijk over Vrjj-
heid, met veel vloeken aan het, adres
der tyrannen en stichtten toen een
tyrannie, een alleenheerschappij, tien
duizend maal erger dan die van de
losbandige Bourbons.
En dit was nu de tempel der Vrij
heid, deze donkere, vochtige, kwaljjk
riekende kroeg met zjjn smalle, ge
barsten ramen, die maar een sohjjntjo
lucht doorlieten en dan nog wel lucht
van de slechtste, ongezondste soort.
De vloer was van planken ruw in
elkaar gezet; nu waren zjj worm
stekig en kaal, behalve dat er een
karpet op lag, dik van vuile stof, dat
het geluid van geschoeide voeten
dempte.
Het vertrek kon maar op twee stoe
len roemen, die togen den wand
stonden, uit vrees dat zjj zouden bre
ken, en den gebruiker op den vloer
terecht zouden brengenoverigens
deden een aantal leege wijnvaten als
stoelen dienst, en ruwe houten plan
contra Krupp te berde bracht, schijnt
hjj wel zware verdenkingen te hebben.
Er is een geheime vergadering door
den heer Thomson gevraagd en aaarin
zal hjj waarschijnlijk wel 't een en
ander mededeelen.
Maandagavond werd Landbouw be
handeld. De heer Schaper heeft toen
besproken het rapport der landbouw-
commissie, waarvan we in dit nummer
het laatste uittreksel geven.
De heer Schaper zei over dat rap
port, dat hjj het met gemengde ge
voelens had ontvangen.
Te constateeren valt, dat de toestand
der landbonwarbeiders slecht is, al is
er vooruitgang te bespeuren. De com
missie is blijkens haar rapport van
oordeel, dat de toestand der land
arbeiders treurig is.
De loonen zjjn gestegen, maar als
men ziet, dat de arbeiders 8 k 10
gulden per week verdienen en daarvan
met een gezin moeten leven, dan
stemt dat treurig. Hoe zullen die
menschen daarvan, als 't zoover komt,
nog een premie voor hunne verzeke
ring kunnen betalen
De commissie heeft aangetoond, dat
er een evolutie in de arbeiderstoe
standen is gekomen en men meer en
meer van vaste tot losse arbeiders
begint te komen, hetgeen tot groote
onzekerheid leidt. In de middelen,
welke de commissie aangeeft ter ver
betering van den toestand, is zjj, naar
spr.'s oordeel, te tweeslachtig en geeft
daardoor weinig houvast. Over loons-
verbooging is de commissie slecht te
spreken. Wanneer de loonen hooger
worden, zegt de commissie, zullen
minder arbeiders in dienst genomen
worden, maar spr. gelooft niets van
die redeneering. Meer en meer begint
de landbouwer zich op export toe te
leggen en dat zal van zelf wel dwin
gen om het getal arbeiders niet te
verminderen. Trouwens dat kan voor
komen worden, wanneer de gemeen
ten grond aankoopen en die in ex
ploitatie brengen, door ze aan arbei
ders ter eultiveering te geven. Er kan
brood voor allen zjjn, als men maar
w il. Onze vaderlandsche bodem is rjjk
genoeg en kan genoeg opleveren, als
de grond maar komt in handen van
allen en niet alleen bljjft in handen
van de kapitalisten.
Een slechte politiek acht spr. het
om van die kleine keuterboertjes te
maken die geen bedrijfskapitaal heb
ben en het landbouwbedrijf niet voor
uit brengen. Hjj moet erkennen, dat
de oommissie een ruim inzicht heeft
omtrent den trek van de arbeiders
naar de steden.
Door de commissie wordt gezegd:
het bezit van een stukje grond zal den
arbeider terughouden van revolution-
naire woelingen. Daar komt de kapi
talistische aap weer uit den mouw.
Geef den arbeiders eeu stukje grond,
niet te groot, dan houdt ge ze zoet
en maakt ze minder opposant.
De arbeiders moeten kunnen be
schikken over een stuk eigen grond
om te kunnen voorzien in eigen be
hoefte. Hierin is spr. het eens met
ken op gebroken schragen als tafels.
Eens was er behangselpapier op de
muren geweest, nu hing het aan flar
den neer en Uet den gebarsten, ge-
pleisterden muur zien Het geheele
vertrek maakte een indruk van groe
zelig vuil, behalve een scharlaken roode
muts die midden in de kamer op een
ruwen dubbelen paal In den vorm van
de guillotine stond.
Op de muren stond hier en daar
het eeuwige devies, zoo mooi in theorie
en zoo schandelijk in haar uitvoering,
Vrjjheid, Broederschap, Geljjkheid an
ders de dood.'
In een paar hoeken van de kamer
was de muur onder het devies versierd
mot ruwe houtskoolschetsen, meest
allen van vnilen aard, het werk van
die leden van de club, die dit middel
hadden aangegrepen om hun kunst
naar omlaag te trekken.
Dezen avond was de vergadering
maar door weinig leden bezocht.
Dat was een natuurljjk gevolg van
de ljjfspreuk van deze apostelen van
Broederschap „de guillotine gaat al
tjjd door.' Zjj was de gewichtigste
factor geworden in de regeeringsma-
cliinerie van deze groote revolutie, en
zjj was dageljjks bjjna ieder uur ge
voed door de werkzaamheid van deze
naamlooze club, die haar schandelijk
boosaardige zittingen k eld in de vuile
gelagkamer van het „Blinde Paard."
Wordt vervolgd.)