It 136 1909
Donderdag 18 November.
96ste jaargang.
Bij dit no. behoort een
Bijvoegsel.
32 FEUILLETON.
In stormachtige Tijden.
Telefoonnummer 33. Directeur A. F. A. tan Seters. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesche Courant". Hoofdredacteur W. Kebremans.
Do uitgavo'.dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per'.kwartaal, in Goes f 0,75, buiten Goes, franco 1,85.
Afzonderlijke nommers 5 cent.
Inzending van advertentiën vóór a uren op den dag der
uitgave.
De prjjs der gewone advertentiên'U van l-5regels50 et., eiken regel meer 10 ct'
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt
de prjjs slechtB tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels h 1,berekend.
Bewijsnummers B cent.
voorschriften nopens den omgang met
dieren en machines mogen niet ont
breken. Voorschriften behooren te
worden gegeven betreffende de be
scherming van stofverwekkenden ar
beid in besloten ruimte en de venti
latie der stallen.
Een spoedig tot stand komen van een
ongevallen verzekering
van den landbouw acht de commissie
noodzakelijk. Er is, nu er voor de
industrie reeds zes jaar een ongevallen
verzekering bestaat, genoeg onder
vinding opgedaan op dat gebied en
nu is dus het hoofdorgument waarom
zoo'n verzekering niet op den land
bouw toegepast werd vervallen. In
schier alle landbonw-organisaties is
dit onderwerp behandeld en op ern
stige wjjze bestudeerd, er zijn dus
ruim voldoende gegevens voorbanden.
De regeling van den ziekte-verzeke
ring behoeft aan die van een ongeval
len-verzekering niet vooraf te gaan.
Uitvoerig wordt dan omschreven,
welke algemeene beginselen men
zieb op dit punt heeft gedacht, en
hoe de verzekeringsplicht van den
werkgever en werkman moet ge
regeld worden.
Ook ziekte-verzekering is naar het
oordeel der commissie noodzakelijk.
Deze zou te splitsen zijn in tweeërlei
soort n.l. tot verkrijging van uitkee-
ring in geld of tot verkrijging van
dokters hulp. Een gedwongen ziekte
verzekering is niet geschikt, omdat
te veel arbeiders buiten den verze-
keringsdwang zouden moeten vallen
en omdat de werkgevers zoo'n wet
zouden kunnen ontwijken door meer
losse arbeiders aan te nemen. Vrij
willige verzekeringonder controle
van overheidswege, is voor den land
bouw aangewezen.
Voorziening in de behoeften van
oude en invaliede landarbeiders is,
zegt het rapport dringend noodzake-
keijjk. „De commissie wens,ebt er met
klem op te wijzen, dat een wekeljjkseh
inkomen, uit te keeren bij invaliditeit
of bij bet bereiken van zekeren leef
tijd een onberekenbaar gunstige wer
king zou zijn op den geheelen toe
stand der landarbeiders en met de
verstrekking van grond te zamen hem
zou kunnen helpen zich niet alleen
op te werken tot een hoogere sport
op de maatschappelijae ladder, maar
ook zich daarop te handhaven tot
voordeel voor ziehzelven en zijn kin
deren. De lange, oude dag die voor
de meer gegoeden een voorrecht is,
is voor den landarbeider nog maar
al te vaak een kwaad."
ONVERDIENDE BLAAM.
Bij de behandeling van het wets
ontwerp tot onderzoek naar het vader
schap heeft de heer Kahusen j.l. Don
derdag in de Eerste Kamer gezegd dat
het aantal van de buiten echt geboren
kinderen minder afhangt van wette
lijke bepalingen, dan wei van ras en
land.
„Dit bewjjst, zeide de spreker, de
„provinciale statistiek van ons eigen
„land. In Zeeland komen de meeste
„onwettige kinderen voor."
We hopen dat het overige deel
der rede van den heer Kahusen min
der onjuist is dan dit, want ten opzichte
van getal bastaards is het Eerste
Kamerlid ver van de waarheid.
In Zeeland komen niet de meeste
onwettige kinderen voor. Onze provin
cie maakt hierin lang geen kwaad
figuur, zooals uit de volgende statis
tische getallen bljjkt. in de jaren
van 1900 tot 1904 bedroeg het aantal
onechte geboorten op 100 wettige
N.-Holland 2,9
Z.-Holland 3,1
Fiesland 2,9
Groningen 3,
Zeeland 2,8
Hierbjj komt nog dat het totaal
geboorten (wettig en onwettig) in
Zeeland hooger was dan in N.-Holland,
Friesland en Groningen. De cijfers
hiervan zjjn per 1000 inwoners.
N.-Holl.
Friesl.
Gron
Zeel.
1900
30,4
28,4
31,7
34,
1901
31,2
29,3
31,7
34,4
1902
30,5
29,—
29,3
31,6
33,6
1903
30,1
31,8
33,—
1904
29,3
28,7
31,1
32,2
In alle vijf de jaren was dus het
geboorte cijfer in ons gewest aan
merkelijk hooger dan in de drie,
die Zeeland met onwettige geboorten
overtreffen.
De heer Rahusen zal in den Senaat
zeker wel zjjn onjuiste opgave willen
reetificeeren en de onverdiende blaan,
die hij Zeeland aanwreef weder uit-
wisschen.
It n i t e li I a n d.
Een niet verminderend gevaar.
Hoe er toch steeds met het woord
„vrede' geschermd wordt. Er is mis
schien geen woord, dat zoo herhaalde
lijk is misbruikt. Houdt een vorst een
inspectie over leger en vloot, over den
toestand, waarin de moderne oorlogs
werktuigen zich bevinden, dan zal
hij steeds in zijn redevoeringen gewa
gen van het groote nut der krijgstoe
rustingen voor den vrede. Komen
bondgenooten, die over millioenenle-
gers beschikken, bijeen, dan zal
nimmer verzuimd worden, het bond
genootschap te verheerlijken als een
bolwerk voor den vrede Eén bond
genootschap is er echter in Europa,
zonder hetwelk ongetwijfeld reeds een
bloedige kryg zou zijn ontbrand en
dat is de Triple Alliantie, die Duitseh-
land, Oostenrijk en Italië vereenigt.
Z,pu ze uiteen vallen, dan bestond
er alle kans, dat binnen korten tjjd
de Oostenrijksche en Italiaansche
legers elkander op het slagveld als
tegenstanders zouden ontmoeten.
In heel de wereld zijn er geen twee
naties, die elkander zoo hartgrondig
haten als de Oostenrijkers en de Ita
lianen, die, o gril der hoogere politiek,
bondgenooten zijn.
De toestand der land
arbeiders.
H.
Het rapport behandelt vervolgens de
algemeene en vakontwikkeling.
De verstandelijke en zedelijke ont
wikkeling is vooruit gaande. In onze
provincie echter zjjn de cijfers van
geoorloofde en ongeoorloofd school
verzuim dooi veldarbeid m 't oog
loopend hoog.
In Zeeland was het getal ongeoor
loofde sehoolverzuimen bijna driemaal
hooger dan dat van eenige andere
provincie.
Het hoogste vras (per 10000)
(in 1905) Zeeland met 4991, dan volgde
Groningen met 1Ï09, terwijl het laag
ste ejjfer had Utrecht met 415. Ook
bjj de geoorloofde schoolverzuimen
spannen we verre de kroon n. 1.1813
(per 10000) gevolgd door Drenthe met
1345, het laagste N.-Holland met 165.
Kinderarbeid blijkt dus in ons ge
west bovenmate veel voor te komen.
De ouders hier schjjnen nog niet
voldoende te beseffen, dat de vermeer
dering van inkomsten door kinderar
beid medebrengt een verlies van ver
standelijke en zedelijke kracht voor
het kind, dat op later leeftijd dubbel
gevoeld zal worden.
Het vakonderwijs besprekend, legt
de oommissie er nadruk op dat de
arbeiders voor een productieve be
bouwing van eigen grond vakonder
wijs noodig hebben. In Zeeland worden
30 landbouwwintercursussen gegeven,
bezocht door 259 leerlingen, waarvan
slechts 59 uit arbeidersgezinnen. Aan
de 4 tuinbouwwintereursussen wordt
deelgenomen door 51 leerlingen, waar
van 29 uit arbeidersgezinnen. De reden
waarom de landbouwwintercursussen
zoo slecht bezocht worden door ar
beiderszoons zoekt de commissie in
onverschilligheid voor alle vakonder-
richt, aan onwetendheid ten aanzien
van dit onderwjjs, aan geringe ont
wikkeling, aan het in dienstbetrekking
zijn en ook van de meening dat land
bouwers van oordeel zijn dat zoons
van arbeiders niet thuis behooren op
cursussen, waaraan landbouwerszoons
deelnemen.
De eoir missie concludeert hierin
dat het herhalingsonderwys meer reke
ning moet houden met de eischen van
het practische leven, dat het wen-
schelijk is aan arbeidersdochters en
-vrouwen onderricht te geven in huis-
houdzaken, dat bij de regeling van
het nijverheidsonderwijs op de belan
gen der landarbeiders moet gelet
worden en dat het schoolverzuim meer
moet worden tegengegaan.
We komen nu aau het belangrijke
vraagstuk de
Naar het Engelsch.
VAN
Barones OKCZT.
Zjj deed nu zelfs geen poging, om
haar schuld te verbergen. Een smee-
kende blik, die van groot vertrouwen
in hem sprak, trof hem en scheen
hem te vragen, haar voor nog meer
schaamte te behoeden.
Misschien voelde zij, dat liefde zoo
als de zjjne, niet in één oogenblik ge
dood kon worden.
Zijn geheele natuur was vol mede
lijden en op dat medelijden deed zij
voor het laatst nog een beroep, uit
vrees van tegenover mevrouw Dérou
léde en Anne Mie vernederd te wor
den.
En hjj, nog onder den invloed van
die betooverende oogenblikken, toen
hij aan haar voeten geknield had ge
legen, begreep haar smeekbede, en
terwijl by even zyn oogen sloot, om
voor altjjd dat bekoorlijk vizioen van
de reine engel, die hjj vereerd had,
buiten te sluiten, wendde hij zich kalm
tot Anne Mie.
Geef mij dat papier, Anne Mie,
zei hij koud. Misschien herken ik het
schrift van mijn hitteraten vijand.
verstrekking van grond
aan landarbeiders. De houding der
verschillende politieke partijen ten op
zichte van deze kwestie wordt be
sproken en de commissie zegt dat
wanneer er één vraag is, die een
stemmig wordt beantwoord, het wel
deze is, of de arbeiders er pry's op
stellen grond in gebruik te krijgen.
Bijna alle verslaggevers in dit rapport
beschouwen het als een uitnemend
middel tot verbetering van den toe
stand der landarbeiders. De voordeelen
van het bezit of gebruik van eigen
land worden overwogen en ook de
nadeelen.
De eerste mogen we als bekend
veronderstellen, de nadeelen zijn dat
het loon wordt gedrukt, dat arbeiders
in goede tijden te hooge koop- en
huurprijzen zullen betalen voor grond
die zy in mindere goede tjjden niet
kunnen dragen, verder verlies van be
wegingsvrijheid en niet gering acht
men de schade aan den bodem toege
bracht door uitmergeling en roofbouw,
waaraan grond bij gebruik door perso
nen met geringe middelen bloot staat.
Verder zal de arbeidsdag buitengewoon
lang zyn, hierdoor lijdt het arbeids
vermogen en de werkgever zal nadeel
lijden. De groote boeren zeggen er
van de arbeider werkt op zijn eigen
grond en komt bij ons om uit te rusten.
Deze en andere bezwaren weerlegt
de commissie.
De commissie gaat dan uitvoerig
na, hoe het in het buitenland hiermee
gesteld is en meent, dat ook in ons
land het grondgebruik hij arbeiders
moet worden bevorderd. Het vereeni-
gingsleven heeft in dit opzicht nog
weinig uitgericht en dan alleen nog
maar uit liefdadigheid. Enkele arm
besturen, waaronder dat te Goes,
hebben het geven van grond aan
arbeiders, als vorm van armenzorg,
aanvaard, doch dit komt nog slechts
hoogst zelden voor. Er zijn dan ook
aan dit verstrekken van grond bij
zondere moeieljjkheden verbonden
van rechtsvormen, erfpacht en op
stal, beklemrecht, pacht, eigendom,
grondrente enz. Ampel en breed be
spreekt de commissie al deze zaken
en wijst er dan op van hoe hoog be
lang het is dat in breeden kring het
zegenrijke over grondgebruik wordt
beseft en het vooral de macht van het
voorbeeld groot is. In landbouwkrin-
gen, by den Staat, gemeente- en arm
besturen, bij vereenigingen enz. moet
krachtig worden betoogd hoe én voor
den arbeider èn voor den boer de be
vordering van het arbeidersgrondge
bruik heilrijke gevolgen in zich sluit
en resumeert danDe verstrekking
van grond en van grondcrediet van
landarbeiders behoort wettelijk en
onder Staatstoezicht te worden ge
regeld. Bevordering van grondgebruik
is een belangrijk middel tot verbete
ring van den toestand der landarbei
ders. Tot nu toe missen de arbeiders
meestal de gelegenheid om tot het
gebruik van een stuk grond te komen,
omdat de kosten daarvoor te hoog zijn.
Dat is nu ounoodig, [antwoordde
Anne Mie langzaam, nog steeds met
haar oogen op Juliette gevestigd, in
wier blik zij gelezen had, wat zij daar
wensehte te lezen.
Het papier viel uit haar hand
Déroulède bukte zich om het op te
rapen. Hy vouwde het open, streek
het glad en zag toen, dat er niets op
stond.
Er staat niets op dit papier, zei
hy werktuigelijk.
Neen, antwoordde Anne Mie
niets anders dan hèt verhaal van haar
verraad.
Wat je gedaan hebt, is slecht en
kwaadaardig, Anne Mie.
Misschien, maar ik had de waar
heid geraden en wensehte haar zeker
te weten. Op deze wijze kon ik er
tegelijkertijd ook jou van op de hoog
te brengen.
Je bent my tegenvallen, Anne
Mie. Ga je zorgen besteden aan ma
ma, zy schjjnt niet wel te zyn.
Mevrouw Dérouléde had zwijgend
en kalm de tragische scene voor haar
oogen zien afspelen, bjjna alsof het haar
niet aanging.
Al haar denkbeelden en gedachten
waren als verlamd geweest, sinds het
oogenblik, dat die eerste oproeping
aan de voordeur haar gewaarschuwd
had, dat haar zoon in groot gevaar
verkeerde.
De latere ontdekking van het ver
raad van Juliette had niet veel indruk
op haar gemaakt. Nu haar zoon in
De Staat moet hulp verleenen, evenals
gemeente- en armbesturen, vereeni
gingen enz., om de arbeiders gemak
kelijk en goedkoop grond in bezit of
gebruik te geven.
Van niet minder belang is het vol
gende hoofdstuk over de
bescherming van den landarbeid
die naar het oordeel der commissie
bij een afzonderlijke wet behoort ge
regeld te worden. De invoering van
een algemeenen maximalen arbeidsdag
d.w.z. dat wettelijk bepaald wordt
hoeveel uur een landarbeider op zijn
hoogst per dag mag werken, acht de
commissie in strijd met den aard van
het landbouwbedrijf en bovendien voor
den arbeider veel minder noodig. Wel
wordt 't mogelijk geacht te onder
zoeken of de landarbeid door vrouwen
in sommige streken niet te zwaar is
en zelfs meent de commissie dat een
verbod van allen loonarbeid der ge
huwde vrouw gerechtvaardigd zou
zijn.
Aangaande den kinderarbeid wordt
o.a. gezegd „dat uit Zeeland bericht
werd dat het grootste gedeelte van
den kinderarbeid in loondienst wordt
verricht en dus een verbod daarvan
het schoolverzuim, dat in deze pro
vincie liet hoogst is, belangrijk zou
doen afnemen." Het rapport beant
woordt nu deze drie vragenis zoo
danig verbod in het belang van de
verstandelijke, zedeljjke en lichame
lijke ontwikkeling van het kind te
achten 't Is het vereenigbaar met het
landbouwbelang? Kan het loon van
het kind in het arbeidersgezin worden
gemist
De eerste vraag wordt bevestigend
beantwoord. Over de tweede vraag
bestond verschil van gevoelen. Velen
waren van oordeel dat de werkkracht
wel gemist kan worden, anderen meen
den dat in sommige streken vervan
ging van den kinderarbeid moeielijk,
zoo niet onmogelijk zou zijn.
Nog meer liepen de meeningen uit
een over de derde vraag. De voor
standers van het verbod wezen er op
dat de bedragen door kinderen ver
diend, gering zijn en dat de loonen
door het onttrekken van goedkoope
arbeidskrachten, zouden stijgen. De
tegenstanders voerden aan, dat de
arbeider, die een talrijk gezin heeft,
de inkomsten van dat kind niet kan
ontberen.
De commissie concludeert dat de
bescherming van den landarbeid wer
kelijk geregeld behoort te worden
en wel bij een afzonderlijke wet.
De arbeid, van vrouwen en kinderen
in eigen bedrijf behoort te worden
vrijgelaten. Het is wensohelijk den
loonarbeid van het kind beneden den
12-jarigen leeftijd te verbieden. Ter
bescherming van den koppelarbeid
behooren bijzondere bepalingen inde
wet te worden opgenomen. Door
strenge handhaving der Woningwet
kan gezorgd worden voor voldoende
tydeljjke huisvesting der arbeiders.
Veiligheids- en andere beschermende
gevaar was, kon het haar weinig
schelen waar dat gevaar vandaan
kwam
Gehoorzamend aan denwenschvan
Déroulède ging Anne Mie voor de oude
dame. zorgen. Het arme, gebrekkige
meisje begon al iets van de reactie
van haar daad te voelen.
In haar kinderlijke ziel had zij dit
plannetje beraamd, om de verraadster
tot bekentenis te brengen.
Anne Mie wist niets en wilde ook
niets weten omtrent de motieven, die
Juliette hiertoe gebracht haddenalles
wat zy wist, was dat men groot be
drog gepleegd had tegen den man,
dien zjj zoo pathetisch en hopeloos
beminde.
Alle jaloezie van de laatste drie
weken kwam haar weer plagen en
dreef haar, haar mededingster te ont
maskeren.
Geen oogenblik twijfelde zij er aan,
of Juliette had schuld. De liefde mag
dan blind zijn, de jaloezie heeft wel
honderd oogen, scherper dan die van
een vos.
Toen Anne Mie hjj de komst van
Merlin en zjjn mannen op zyde ge
duwd was, toen zjj naar de studeer
kamer gingen, was zij hen gevolgd.
Toen de blinden geopend waren, had
zjj Juliette kalm op de sofa zien zitten.
Het was instinct, een instinct, voort
gekomen uit haar verworpen liefde,
die haar alles deed, lezen, wat achter
het bleeke, onverschillige uiterljjk van
dit meisje verborgen lag. Toen begreep
zjj ook de wenken en toespelingen van
Merlin. Zij nam iedere buiging van
zjjn stem in zich op, hoorde alles, zag
alles.
En te midden van haar angst en
bezorgdheid voor den man, dien zij
liefhad, voelde zjj een wilde, vurige
vreugde bij de gedachte, dat zjj dat
voorwerp van vereering, dat haar zijn
liefde ontstolen had, van haar voetstuk
zou werpen.
Anne Mie was niet ontwikkeldzij
was eenvoudig en kinderljjk. Haar
jaloezie dwong haar, Juliette te ont
maskeren. Zjj zou het meisje ver
nederen en beangst maken, haar met
ontdekking dreigen en zoo voor Paul
Déroulède tot schaamte brengen.
En nu was alles achter den rug
alles wat zjj zich had voorgesteld
Paul wist dat zijn liefde verspild was
aan een leugenares en verraderes, en
Juliette stond daar, bleek, vernederd,
een waar beeld van mensohelyke
schaamte.
Anne Mie had getriomfeerd, en was
diep ongelukkig in haar triomf.
Zij had een gevoel of haar het hart
zon brekon. Paul's afgodsbeeld had
zij van het voetstuk getrokken, maar
een blik op zjjn gelaat had haar doen
zien, dat zij ook zjjn leven gebroken
had.
Hjj scheen nu bjjna oud. De ern
stige, rustelooze blik. was uit zijn oogen
verdwenen bij staarde stom voor zich
uit, terwijl bjj het stukje wit papier
zenuwachtig tusscfien zyn vingers
verkreukelde, dat stukje papier, dat
het middel was geweest om hem uit
zyn droom te doen ontwaken.
Alle energie, alle kracht scheen uit
zijn houding verdwenen. Niets dan
onverschilligheid en volkomen hope
loosheid sprak uit zyn wezen.
„Hoezeer beminde hij haar!" zuchtte
Anne Mie, terwijl zij Mevrouw Dérou
lède harteljjk haar shawl om de schou
ders legde.
Juliette had niets gezegd het was
of alle leven uit haar geweken was.
Zjj was nu als 't ware een standbeeld,
haar ziel was verdoofd, haar hart dood,
haar geheele bestaan leek niets dan
een machine. Maar zjj keek naar Dé
roulède. Eén zin was in haar levend
gebleven het gezicht.
Zjj keek en keek j en zag eiken
voorbijgaanden trek van zielsangst
op zjjn gelaat hoe hy haar schuld
inzag, zijn verwarring, toen zij een
zwijgend beroep deed op zyn mede
lijden, en nu die afschuwelijke leeg
heid van hart en ziel.
Afschuw of vervloeking was er geen
oogenblik op te ontdekken.
Hy had getracht haar voor eene-
verdere vernedoring tegenover zjjne
moeder te sparen, maar geen haat of
minachting sprak uit zijn oogen, toen
hy zich bewust werd, dat zij door
een streek ontmaskerd was.
Zij keek en keek, want er leefde
geen hoop meer in haar, zelfs geen
wanhoop. Daarbinnen was alles ledig,
ledig. Wordt vervolgd).