N°. 138 1909 Donderdag 11 November. 96ste jaargang. In stormachtige Tijden. 29 FEUILLETON. Stiiten-Generaal. GOESCHE COURANT. Telofoonnummor 32. Directeur A. F. A. van Seters. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesche Courant". Hoofdredacteur W. Kerremans. De uitgavo dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond, uitgezonderd op feestdagen, l'ry's per kwartaal, in Goes 0,75, buiten Goes, franco f 1,25. Afzonderlijke nommers 5 cent. inzending van advertentiën vóór 2 uren op den dag der uitgave. De prijs der gewone advertentiën'U van 1-5 regels 50 et., eiken regel meer 10 et. Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts tweemaal berekend. Geboorte-, huweljjk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende dankbetuigingen worden van 110 regels h 1,berekend. Bewijsnummers 5 cent. van Binnenlandsche Zaken te verzoe ken, een enquête in te stellen. Aan dien wenscb is gevolg gegeven en een rapport verscheen, waarvan de heer Troelstra getuigde, dat het, een louter administratief karakter dragen de, geheel onvoldoende was. Tal van feiten blijven onopgehoklerd. Wel heb ben de vrienden van den heer Ruys een brochure uitgegeven tot weerleg ging der daadzaken door do hoeren Thomas en Chvelli aangevoerd, maar trekt men de goed of slecht weerlegde punten van de beschuldiging af, dan blijft er genoeg over om een nader desnoods justitueel onderzoek te rechtvaardigen. Zoo bleef zelfs onweersproken, dat een pater in het stembureau den kiezers toevoegde: „God ziet u stemmen, en gaat er in den loop van 'tjaar een koe of een varken van u dood, dan weet ik ook op wie gij gestemd hebt". De commissie belast met het onder zoek van de geloofsbrieven des heeren Kuys was nu verdeeld over de der Kamer voor te leggen conclusie. De meerderheid, bestaande uit den Christelijk-Bistorischen heer Van Veen en den Katholieken heer Van Wijn bergen adviseerde zonder meer tot toelating. Het wettelijk bezwaar telden zjj niet, daartegen had zij twee, door den heer Limburg meteen meesterlijk ontzenuwde argumenten. De minderheid der commissie, dat was de heer Troelstra alleen, achtte het wettelijk bezwaar ook niet over wegend. De leider der socialisten ver langde nader onderzoek naar de feiten van ongeoorloofde pressie en wilde dan eerst beslissen over de toelating. Tegen beide adviezen koos de heer Jannink stelling. Hem scheen het wetteljjk bezwaar allesoverwegend. De Kamer mocht zich niet stellen hoven de wet en hij stelde deswege een amendement voor op de conclusie der meerderheid om den heer Ruys de toelating te weigeren door de ver kiezing ongeldig te verklaren. De heer Lobman poogde niet juri dische spitsvondigheid zjjn coalitiege- noot-Rujjs te redden, maar 't is hem niet gelukt, zijn theorie was blijkbaar ook voor rechts te kras, want toen in stemming kwam het voorstel om den heer Ruys niet toe te laten vereenigde zich 39 stemmen op dit voorstel ter wijl er 36 tegen waren. Onder de 39 stemmen waren er niet minder dan 10 van rechts. i'rovinciale Staten van Zeeland. De Dinsdagavond geopende zitting van die Staten wei d gepresideerd door den commissaris der Koningin en bij gewoond door 39 leden en den griffier. Afwezig waren de heeren Hoeke Hoogenboom, Mulder en Hennequin. Op voorstel van Ged. Staten werd besloten tot aanhouding van een ver zoek van het bestuur van den ealami- teuzen polder Borssele om vrijverkla ring en van een verzoek van het bestuur van den Schengepolder om wijziging van het reglement op het beheer der uitwatering door de Sluis in de Piet. De verschillende voorstellen van het Ged. College werden naar de afdee- lingen verzonden. Ten opzichte van dat, tot toekenning van een renteloos voorschot voor den aanleg van een electrischen tramweg van Knoeke naar Breslcens en tot afwijzing van de aanvraag van de stoomtramwegmaatschappij Breskens Maldeghem om renteloos voorschot voor den aanleg van een stoomtram OostburgCadzand, waren verschil lende adressen ingekomen, sommige vóór de stoomtram, anderen daartegen. Nadat de vergadering was gesplitst in afdeelingen, werd de volgende zitting bepaald op Vrijdag 19 dezer des voormiddags te 10 uur. Ingezonden Stukken. (Buiten verantwoordelijkheid der Re dactie. De opname van de in deze rubriek voorkomende artikelen bewij zen geenszins dat de redactie er mede- instemty. De strijd in Wolphaarls tijk. Mijnheer de Redacteur Als ik li een plaatsje vraag voor een ingezonden stuk, is het niet, om het geplaatste van „eenige lidmaten'' in Uw nummer van Zaterdag j.l. te bestryden (ik kan me met hunne ziens wijze vereenigen), of om de hand schoen voor hun tegenpartij op te nemen, maar om als belangstellend lidmaat in het wel en wee mjjner ge meente een kalmeerend woord tot bedaring der gemoederen in 't midden te brengen. A1 is het dan, dat er feilen getoond worden, beschouwt het toch, als een welgemeend woord van een vriend tot de lidmaten en de anderen, die zich, al is het ongeroepen, in den strijd hebben geworpen. Ik roep alle betrokkenen toeBe denkt toch, dat het hier een strjjd geldt voor de kerk, waarvan de stich ter liefde in zijn vaandel schreef en daarvan treffende voorbeelden gaf, al ontweek hjj den strjjd niet met zijn vjjanden. Als ge dit overweegt, dan blijven stellig achterwege uitdrukkin gen. die een welopgevoed en ontwik keld mensch schande aandoen en aan achterbuurtmenschen doen denken. Dan wekt ge niet de gedachte op, dat ge minstens 3 eeuwen te laat ge boren zjjt, toen galgen en brandstapels opgericht werden, j-aat elk doen, wat zijn hand vindt om te doen teneinde de zege te behalen, doch laat de lage hartstochten over niet komen, als ge strijdt voor het hoogere, want de belangen der kerk moeten toch de drijfveer zijn, al toont ge misschien nu voor 't eerst wakker te worden, om hiertoe het harnas aan te gorden. Kalmeert daarom elkander bespreekt de zaken met de vrienden en, zoo mogelijkook met de vijauden doch windt elkaar niet verder op. Neemt in gedachten, dat die zenuw achtige overspanning soms zeer na- deelige gevolgen voor uw welzijn kan hebben en wat baat het Al duurt het nog eenigen tjjd, eer de strijd beslist is, de meerderheid maakt toch nit, of Bart of wel Bert de uitverkorene zjjn zal. Bovendien, al is het u verre van onverschillig, wie notabelen wor den, de notabeleverkiezing is toch geen gebeurtenis, waarvan 's lands welvaart afhangt en ook de gemeente zal er ten slotte niet zooveel voor- of nadeel van ondervinden. Ik roep allen ten slotte nog toe Stelt u op Onze Waterleiding. 't Zou een ondoenlijk werk zjjn om van het dossier der waterleiding, van alle daarin voorkomende rapporten, voorstellen, brieven, statuten, acten enz. een overzicht te geven, dat alle bijlagen aanroerde. Te minder is ons dit mogelijk, waar wij bjj wel elk nummer der courant zorgzaam met de immer te kort schietende plaats ruimte moeten woekeren. We zullen daarom van het rapport niet dan een zeer beknopte samen vatting kunnen schrijven. In de inleiding noemt het comité de voordeelen van een waterleiding, zo weert ziekten, heeft gunstigen invloed op het vee, de melkopbrengst neemt toe, industriën zjjn mogelijk en assu rantie-premies dalen. Dit laatste is reeds door verschillende brandwaar borgmaatschappijen verzekerd en met cijfers bevestigd. Dan worden uitvoerig behaudeld het technische plan en de ingestelde onderzoekingen op de plaats waar het water wordt opgepompt. De des kundigen, die het onderzoek ingesteld hebben verklaren dat de bodem ais waterwinplaats voortreffelijk is, dat steeds een ruime hoeveelheid water verkregen zal kunnen worden en dat het water van uitmuntende kwaliteit is. De kosten van het geheele werk voor onderzoek gebouwen, buizen aanleg, watertorens machinerieën enz. bedragen f 1,350,000. Dat is zeker geen geringe som, maar voor hetgeen geheel Zuid-Beveland daarvoor zou krijgen is 't zeker niet te veel. Het comité be rekent tegenover deze uitgave nauw keurig en zonder de cjjfers gunstig te groepeeren, de te verwachten win sten en verliezen. Een verzameling opgaven wordt gegeven van water leidingen in kleine plaatsen, het comité vergelijkt die met het verzorgingsge bied op Zuid-Beveland (totaal 44520 inwoners) houdt rekening met het kolossaal uitgebreide buizennet, met de afgelegen hofsteden, de meerdere watertorens, met de aanvankelijke en langzaam toenemende aansluitingen, bespreekt de noodige geidleeningen, de renten, de te maken winst en komt na een zeer voorzichtige en nauw keurig schatting „tot de heuglijke „slotsom dat de onderneming volko- „men zich zelve zal kunnen bedrui pen' De deskundigen, van wie twee sedert lange jaren als directeuren van waterleidingen werkzaam zyn, ver eenigen zich geheel met de berekenin gen van het comité, en zelfs stelden zjj er prijs op in hun rapport te ver klaren, dat zjj het welslagen der Z. Bevelandsche waterleiding verzekerd achten, wanneer op de aangegeven wjjze de ook hier, als overal, te ver wachten tekorten der eerste jaren aangevuld worden. In hun rapport zeggen bedoelde deskundigen (de heeren Pennink direc teur der gem. waterleiding te Amster dam, Hartelaar, idem te Haarlem en Onnen luitenant - kólonel - ingenieur) onder anderen dat zjj met voldoening hebben kennis genomen van het ont worpen hoofdbuizennet, geven daar omtrent evenals over de watertorens nog enkele wensken, en over de begrooting van kosten verklaren zjj dat zy zich daarover „eeno inderdaad in Naar het Nngelsch. van Barones ORCZT. Zjjn houding tegenover Déroulède had een verandering ondergaan. Hij was kruiperig vriendelijk en onder danig geworden als wilde hij zjjne houding van vooeven doen vergeten. Hij en de Publieke Vervolger zouden hiervoor streng berispt worden, als de populaire afgevaardigde, steunende op de gunst van het Parjjsche volk, wraak verkoos te nemen. In dit jaar van de revolutie was er in Frankrijk maar één stap tussehen eritiek en vonnis. En dat wist Merlin. Daarom, ofschoon hij nog niet alle hoop had opgegeven, om bewijzen te vinden van het verraad van Déroulè- de, ofschoon h\j door de houding van den laatste volkomen overtuigd bleef, dat er zulke bewijzen bestonden, reken- 1 elk opzicht zeer gunstige meening (hebben) gevormd" en spreken „zon der eenige bedenking, vertrouwen u t ten aanzien van liet aangeboden waterleiding-project." „De grondslagen voorde berekening van ontvangsten en uitgaven aange nomen, achten de deskundigen, zoo in 't algemeen als in bijzonderheden, wel gerechtvaardigd en als daarop een goed en deugdelijk beheer ge vestigd wordt, dan stellen de des kundigen vooral voor de toekomst veel vertrouwen in deiuitkomsten van liet streven". ,Het spoedig welslagen van eene waterleiding op Z.-Beveland hangt in vele opzichten, in de eerste plaats af van het gezond verstand der be woners van dit eiland en onzes in ziens mag daaraan niet getwijfeld wor den, zegt het rapport Niet zonder bedenking Ijjkt ons evenwel de berekening van het comité aangaande de de procentische toename van het aantal inwoners. Van alle gemeenton worden gegeven, het aan tal inwoners in 1897 en in 1908 en naar deze vermeerdering wordt dan getaxeerd hoeveel inwoners er in 1933 zullen zjjn. Voor Goes is dat b.v., in 1897 waren er 6760 zielen, 1908 waren er 7570 dus zullen er in 1933 zjjn 9790. Naar deze maatstaf zou 't dus te wach ten zjjn, dat na jaren Goes een stad werd als Parjjs en's Heer Abtskerke. als Utrecht en ten slotte zou Z.-Beve- land een reusachtige stad moeten wor den. Ais dit juist mocht zjjn dan moe ten we vreezen dat de oude Malthus geljjk had toen hjj berekende dat de men8chen meer toenemen dan het voor hen benoodigde voedsel. Het aandeel in de kosten is voor Goes berekend op f 260,000, voor 's-Heer Arendskerke op f 112,000, voor Kruiniugen op f 128,000, voor lerseke op f 139,000, voor de overige gemeen ten op minder dan f 100,000 naar ge lang van bet getal inwoners. Het laagste daarvan is 's-neer Abtskerke met f 11000. We moeten thans met dit korte excerpt volstaan, maar we hopen in de toekomst nog meerdere malen op dit sehoone plan te kunnen terug komen en eindeljjk ook de totstand koming te mogen vermelden van een drinkwaterleiding voor ons eiland, dat Vondel eens in een brief aan den beroemden Goesenaar Joan-Antonides van der Goes noemde „het gezegende koreneiland of Sicilië in het klein". Buitenland. Tegen de neutrale school. Na geruimen tjjd een vredelievende houding te hebben aangenomen, heeft de Fransche geestelijkheid onlangs weder een aanval gedaan op de neu trale school. Een beschouwing werd gedrukt en de wereld ingezonden, waarin niet alleen van het beginsel der neutrale school, maar ook van de onderwijzers dier insteliing minder gunstige dingen werden getuigd. Het gevolg hiervan is, dat de onder wijzers een eisch tot schadevergoeding hebben ingesteld tegen de bischoppen en de schrjjvers van een aantal leer boeken, waartegen door de geestelijk heid ook was te velde getrokken, de hjj al op de klauwen van de kat, op het lokaas, dat hij dien Cerberus, het Comité van Algemeen Welzjjn, zou aan bieden, om zichzelf in deze zaak vrjj te pleiten. Dit lokaas zou Juliette zjjn, de aanklaagster, in plaats van Dérouléde den beklaagde. Maar hjj zocht nog naar bewjjzen. Eenigszins van tactiek veranderend had hjj Dérouléde toestemming gege ven, zijn moeder in de huiskamer op te zoeken en was zelf naar de keu ken gegaan naar Anne Mie, die hjj bjj zjjn komst in de hal had aange troffen. Daar vond hjj ook deoudPe- tronella, die hjj naar hartelust van de wjjs kon brengen, maar uit wie ook geen enkele bruikbare aanwijzing was te krijgen. Petronella was te dom om gevaar lijk te zjjn en Anne Mie was hem te scherpzinnig af. Maar met een vaag idee, dat een slim man zijn eompromitteerende stuk ken op de onmogelijkste plaatsen zou verbergen, zocht hjj de keuken.van den vloer tot den zolder af. In de huiskamer deed Déroulède zjjn best, zjjn moeder gerust te stel- hebben dit voorbeeld gevolgd. Hoe de strjjd van de geestelijkheid tegen de neutrale school gevoerd wordt, kan blijken nit het volgende staaltje In een der Fransche gemeenten deed de pastoor een waarschuwing tegen enkele leerboeken aanplakken tegen de kerkmuren. Daar de kerken Bedert de laatste wetswijzigingen openbare gebouwen zjjn, werd het biljet op last der overheid vorwjjderd. Hierdoor liet de geestelijkheid zich niet uit het veld slaan. Dezelfde waarschuwing werd als strooibiljet gedrukt en ver spreid. Natunrljjk wordt in Frankrjjk de oude tactiek gevolgd de vrijzinnigen bestrjjden den politieken invloed der geestelijkheid, doch door de laatste wordt alle mogeljjke moeite gedaan het volk te doen gelooven, dat de strjjd gaat tegen de kerk als zoodanig, tegen den godsdienst. Niet altjjd neemt men hc„ in deze nauw met de waarheid. Ook in Spanje heeft men dat kunnen waarnemen. De conservatief-clericalen hebben tegen het onlangs opgetreden minis- terie-Moret gewaarschuwd als zou dit vrjjzinnig ministerie bestaan uit verkapte tegenstanders van het ko ningschap. Vrijzinnigen en Revolutionnairen zjjn in het oog der clericalen één. Dat weten we ook van den politieken strjjd in ons land. Liberalen en sociaal democraten zjjn feiteljjk broeders, aldus hoort men hier soms valscheljjk verkondigen. ue leider der conservatieven, de afgetreden minister-president Manra heeft nu echter zich zelf tegengespro ken. Hjj adviseert nl. zjjn partyge- nooten bjj de aanstaande verkiezingen steeds de liberalen te steunen tegen over de republikeinen, opdat de koningsgezinden de meerderheid zul len behalen. Dus nu zjjn plotseling de liberalen geen tegenstanders van het konings schap meer I Het gaat soms raar toe in den poli tieken strjjd. Tweede Kamer. Wat niemand verwacht had is dan toch gisteren in de Kamer gebeurd: de te Gulpen gekozen r.-k. heer Ruys de Beerenbrouck is den toegang tot de Tweede Kamer geweigerd wegens bjj zjjne verkiezing plaats gehad heb bende onregelmatigheden. We hebben vroeger al 't noodige over deze zon derlinge, echt-Liinburgsche verkiezing gemeld. In het kiesdistrict Gulpen zjjn bjj de jongste Kamerverkiezing stem biljetten gebezigd volgens het model vastgesteld bjj een vernietigd Konink- ljjk Besluit van 1897. Dhhrop onder meer baseerden eenige heeren, met de verkiezing van den heer Ruys niet ingenomen, hun adres, om den geko zene in de Kamer niet toe te laten. Doch daarop niet alleen. Zjj wezen nog op allerhande, pressie, door gees- teljjk en wcreldljjk gezag uitgeoefedd op de kiezers ten gunste van den heer Ruys. Toen deze zaak voor 'teerst in de Kamer was, werd besloten den Minister len, die op haar beurt zich inspande dapper te zjjn, en niet door tranen te toonen, hoe ongerust zjj zich over de veiligheid van haar zoon maakte. Zoodra Dérouléde alleen was, was hjj haastig naar zjjn studeerkamer terug gegaan, om tot de ontdekking te komen, dat Juliette weg was en de brieventasch met haar verdwenen. Niet wetend, wat daarvan te denken, hovend voor de veiligheid van de vrouw, die hjj aanbad, dacht hjj er juist over haar in haar eigen kamer op te zoeken, toen zjj hem op de gang tegenkwam. Dérouléde voelde, dat zjj hem nog nooit zoo schoon en tegeljjk zoo onbe reikbaar was voorgekomen. Iets in haar houding zei hem, dat zjj op dit oogenblik even ver van hem af was, of zij een bewoonster van een andere, meer etherische planeet was geweest. Toen zjj hem zag aankomen, legde zjj haar vinger tegen de lippen, en fluisterde Sstsst 1 de papieren zjjn ver nietigd, verbrand. En ik heb mjjn veiligheid aan u te danken! In die woorden had hjj zjjn geheele ziel gelegd, zjjn hart was van een onuitsprekelijke dankbaarheid, vreug de en trots vervuld, dat zjj voor zjjne veiligheid had gezorgd. Maar bjj die woorden was zjj nog bleeker geworden dan te voren. Haar groote donkere, schitterende oogen keken hem zóó doordringend aan, dat hjj er bjjna van schrikte. Hjj daeht, dat zjj op het punt stond haar bewustzijn te verliezen, dat de aandoeningen van het laatste half uur te veel voor haar overspannen zenuwen geweest waren. Hij nam haar hand en trok haar zachtjes met zich mee in de huiskamer. Doodvermoeid en als uitgeput liet zij zich in een stoel neervallen, en hjj, alle gevaar en de wereld met al het overige vergetende, knielde aan haar voeten neer en hield haar handen in de zjjne. Spoedig ging zjj overeind zitten, haar groote oogen nog steeds op hem gevestigd. Eerst scheen liet of hjj zich niet genoeg aan haar aanblik kon verzadigenhjj had een gevoel, of hjj haar nooit, nooit werkelijk gezien had. Zjj was een droom van schoonheid voor hem geweest, van dien afschu- welijken middag af, toen hij haar half bewusteloos in zijn armen had opge vangen en haar onder zjjn dak een schuilplaats had verleend. Van dat oogenblik af had hij haar vereerd, zjj had hem met haar fjjne beschaving, haar schoonheid, jeugd en onschuld, die op een gevoelig man van zoo grooten invloed kunnen zjjn, letterlijk betooverd. Hjj had haar vereerd en niet ge tracht haar te begrjjpen. Hjj zou het bjjna heiligschennis gevonden hebben in de geheimen van haar innerlijk leven te willen diingen, in de gehei men van die tweede natuur, die haar zoo nu en dan stil en byna somber maakten, en een schaduw wierpen over haar jonge schoonheid. En ofschoon zijn lietde voor haar in kracht waB toegenomen, stond zjj daar nog ver van hem af op een voet stuk, onbereikbaar. Sir Percy Blakeney had Déroulède een idealist genoemd. Dat was hij ook in den uitersten zin van het woord en Juliette was voor hem de be lichaming van het beste in zjjn ide alisme Wordt vervolgd).

Krantenbank Zeeland

Goessche Courant | 1909 | | pagina 1