(iOESCHE
N#. 122 1909
968te jaargang.
In stormachtige Tijden.
20 FEUILLETON.
Telefoonnummer 22. Directeur A. F. A. tak Seters. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „(Joesche Courant". Hoofdredacteur W. Kerbemaks.
Deuitgavo dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjjs per kwartaal, in Goes 0,75, buiten Goes, franco f 1,25.
Afzonderlijke nommers 5 cent.
inzending van advertentlën vóór 2 uren op den dag der
uitgave.
De prjjs der gewone advertentiën j van 1-5 regels 50 ct., eiken regel meer 10 ct
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt
de prijs slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels it f 1,berekend.
Bewijsnummers 5 cent.
Bij dit no. behoort een bijvoegsel
„Dan leider trouw'1.
Mr. J. A. de Wilde, die, voor hij
zich als advocaat te 's-Gravenhage
vestigde, in Goes naar christelijke be
ginselen de rechtspraktijk behartigde,
die een christelijk weekblaadje ieven
poogde in te blazen en die, toen zekere
Juni-gebeurtenis op komst was, in een
der Zuid-Bevelandsche dorpen een rede
gehouden heeft, deze mr. de Wilde
heeft wederom een kloeke daad ver
richt. Hij heeft een brochure geschre
ven ter verdediging van iemand, die
wel een hartig woordje noodig heeft.
Verdediging is eigenlijk onjuist, want
de heer De Wilde spreekt niet over
de feiten, waarover hjj moest spreken,
hij vertelt alleen welk een groot en
edel man dr. Kuyper is. Nu zullen,
behalve do „velen", die aan mr. de
Wilde verzochten om deze brochure
uit te geven en die natuurlijk al voor
het verschijnen in verrukking waren
over dit werk, er nogal wat lezers
zijn die na lezing van het zestien
pagina's dunne boekje zullen mijme
ren Ja, dat alles hebben we al meer
gelezen en gehoord, maar hoe staat
't nou met dien moordaanslag
Want de bloedige titel van mr. de
Wilde s opzienbarend geschrift luidt
„Den leider trouw. Een woord naar
„aanleiding van den politieken moord-
„aanslag op dr. Kuyper door mr. J.
„A. de Wilde".
Zoo zien we dat de auteur reeds
op den omslag geheel andere dingen
schrijft dan hjj bedoelt. Niet, zooals
hier te lezen staat, pleegde mr. de
Wilde dien moordaanslag, hjj beging
bet schrijven van dit werk slechts.
Zooals bij werken van dezen om
vang gebruikelijk is, vinden w« er
in, een „Voorwoord" en een „Aan
hangsel, beide inbegrepen by de 16
bladzijden, waarbij zelfs het titelblad
geteld is. In het voorwoord zegt mr.
de Wilde, dat hjj 't eigenlijk niet voor
dr. Kuyper behoeft op te nemen „want
zijn pen is gelukkig nogniet versleten".
Neen, maar de onversleten pen schrijft
toch niet en daarom heeft mr. de Wilde
de zjjrie gegrepen en als proeve van
den te wachten stijl heeft de Wilde's
pen toen neergestift„Wie zóó, geljjk
de N. Rott. Ct. en de gansche linksche
pers met haar uitdrukkelijk zeggen
te bedoelen, een tegenstander buitenaf
wil stellen, verraadt innerlijke zwakte
en blameert zich."
Na dezen elegante inleiding begint
Knyper's paladijn zjjn pleidooi. Breed
en diep zet hjj in door eerst „een
„juist inzicht in de slagorde der poli
tieke partijen" te geven.
Bjj dit „juiste inzicht" komen de
coalitiegenooten slecht weg. Van de
christelijk historische party wordt ge
zegd dat er in baar evenals in haar
leider (Lohman) „iets ongrjjpbaar's" is,
„Zü belijdt wel algemeene beginselen,
„maar kent geen program van actie;
„in de coalitie worden velen van haar
„aanhangers meer aangetrokken dan
„dat ze actief marcheeren."
Niet veel zaaks dus! De christ.-
Naar het EngeUch.
va»
Barones ORCZY.
Toen de morgen begon te dagen,
stond Juliette eindelijk uit haar knie
lende houding op, maakte haar bran
dende oogen en heet hoofd nat, bracht
henr haar en japon in orde en ging
toen voor de tafel zitten schrijven.
Zij had nu als 't ware een gedaante
verwisseling ondergaan, een Charlotte
Corday met een vooruitzicht van
martelaarschap, een menscheljjke lij
dende dwalende ziel, die ter wille van
een idéé fixe een groote misdaad zou
begaan.
Zorgvuldig en met vaste hand
schreef zjj die aanklacht van burger-
afgevaardigde Déroulède, die een
historisch document is geworden en
in de kronieken van Frankrijk wordt
bewaard.
Idereen kan het daar zien in het
Museum Carnavalet in de glazen
doos, op geel papier, met verbleekten
inkt,' niets verradende van de groote
overwinning der ziel. waarvan het
een uitvloeisel was. Het krabbelige,
historischen zelf zeggen (zie ds. Prins)
't tegenovergestelde en verzekeren dat
de anti-revolutionaire, bljjkens haar
naam, een negatieve party is, en dat de
fut alleen komt van de chr. historischen.
Trouwens de leider dezer partij, onze
afgevaardigde mr. Lohman, wordt ook
als quantité negligeable voorgesteld.
Geen volksman, geen leider, niet baan
brekend, decreteert mr. de Wilde
snuivend.
De andere broeders, de roomschen,
zjjn bjj den schrijver nog veel minder
in aanzien, 't Eenige dat hjj van hen zegt
is dat ze bjj evenredige vertegenwoor
diging op ongeveer 33 zetels zouden
kunnen rekenen en dat ze zoo'n
last hebben van anti-papisme.
Van de Christ. Iiist. en van de room
schen wordt in „het juiste inzicht in
de slagorde der politieke partyen"
verder gezwegen en van de derde
party, de anti-revolutionaire, wordt
geen ietter gezegd, zoodat het juiste
inzicht enz. hiermede is gesloten. In de
plaats van de anti-rev. partij komt dr.
Kuyper en de onverschrokken verdedi
ger van dezen staatsman verrast de we
reld met de volgende kolossale onthul
lingen „Vooreerst" heeft hij bijna 200
boeken geschreven, hy heeft de lenze
uitgevonden „voor of tegen den Chris-
tns", het anti-papisme in beginsel ge
fnuikt, alle liberalen en socialisten
verslagen, nooit iemand hunner (der
liberalen) iets misdaan en een vrien
delijk artikel over Troelstra geschreven
toen deze ziek was.
Ons dunkt dat de gachte verdediger
dr, Kuyper toch wel wat onrecht
aandoet. Was er nu uit het leven van
den eminenten leider niets anders te
zeggen dan het hierboven genoemde V
Moet die arme Kuyper, nu hij toch al
zoo schrikkelijk in de misère zit, ook
nog van zijn beste vrienden in de
maling genomen worden Mr. de
Wilde had, als hy bij zjjn familie en
kennissen eens geïnformeerd had, im
mers wel wat meer over dr. Kuyper
te weten kunnen komen.
En had onze oud-stadgenoot de
enkele dingen, die hij noemt nog maar
wat voorzichtiger gekozen. Het anti
papisme gefnuikt ach, ach
Mr. de Wilde moet eens iets lezen
uit die bijna 200 boeken van dr.
Kuyper, dan zal hy anders spreken.
Men zegt steeds, lezen we op bldz.
„10, dat zijn (Kuyper's) ministerspak
„zoo'n bekoring voor hem had. Maar
„het valt niet te ontkennen, dat er
„nooit iemand door den staatsierok
„zóó weinig veranderd is als dr.
„Kuyper".
En de beroemde oude plunje en de
democratische gevoelens en de papen-
haat. 't Is niet vleiend voor de andere
ministers.
De eigenlijke zaak, waarover 't gaat,
de lintjes zaaz., wordt in vier regels
afgedaan. „Kuyper zou een groote
„som gelds aan de kas der anti-revo-
„lutionaire partij bezorgd hebben door
„aan iemand, die bet niet verdiende,
„een lintje te geven. En dat wel door
„bemiddeling van een dame".
Evenals Kuyper zelf bljjkt zjjn ver
eerder huiverig te zyn om daarover
te spreken en daarom heft hy in
ietwat schoolmeisjesachtige schrift is
de stomme aandoenlijke getuige van
een der droevigste tragédies, die een
tijd van zorg en misdaad ooit gekend
heeft
Aan de Vertegenwoordigers van
het Volk, die nu zitting heb
ben in de Vergadering van de
Nationale Conventie.
U gelooft en vertrouwt in den
volksvertegenwoordiger burgerafge-
vaardigde Paul Déroulède. Hjj is
valseh en een verrader van de re
publiek. Hjj maakt plannen en
hoopt ze uit te voeren om de ge
wezen Marie Antoinette, weduwe
van den verrader Louis Capet, te
bevrijden.
Haast u I volksvertegenwoordi
gers Bewjjzen van deze bewering,
papieren en plannen zijn nog in
het huis van burger-afgevaardigde
Dêrouldè.
Deze getuigenis wordt n gedaan
door iemand, die er zeker van is.
I 23 Fruetidor.
Toen de brief geschreven was, las
zjj hem nog eens zorgvuldig door,
veranderde er nog wat in, hetgeen
nn nog te zien is in het document,
vonwde den brief dicht, verborg hem
in haar zakdoek, wikkelde zich in
een donkeren mantel met kap en sloop
stil haar kamer uit.
Byzantjjnsche klanken nieuwe lof
zangen aan: „Kuyper, de onover-
„winneljjkc, in wiens vingeren aile
„liberale grootheden waren als was
„Een slachtoffer der moderne inquisitie.
„Kuyper in alles een buitengewoon
„man. Die koene strijder in het strjjd-
„perk over Gods eer. Enz.
La note gaie ontbreekt niet. „En
„Kuyper? In alles een buitengewoon
„man, gaat hjj voort als altjjd, scheldt
„niet terug, wordt niet grof, schrjjft
„rustig door in Standaard en Heraut
„en antwoordt niet".
Inderdaad, rustig schrjjft hjj voorten
antwoordt niet. Hjj schrjjft overalles be
halve over de zaak waarover alle couran
ten, ook de coalitie bladen, vol staan.
Hij meldt dat Kujjper benoemd is tot
voorzitter van de Kamer-afdeeling en
als het bljjkt, dat dit niet waar is
schrjjft hjj rustig verder en antwoordt
niet. Hjj zwjjgt over Lehman, over
Matliilde, over de tegenspraak in zjjne
beweringen, over de onjuistheden in
zijn 12 verdedigingsgronden, hjj zwijgt
als men hem vraagt hoe 'tmet zjjn
belofte is om te spreken als hij weet
dat er geen meerdere bewijzen van
schuld worden achtergehouden. Wer
kelijk in alles toont hjj zich een bui
tengewoon man tot in den' prjjs voor
een Oranje-Nassau toe.
Wat is nn dit boekje van mr. de
Wilde Een stamelende verheerlijking
van dr. Kuyper, een onhandige belas
tering van de liberalen en een ver
zwijging der redenen waarom het ge
schreven werd.
We hopen voor de beklaagden die
mr. de Wilde als verdediger krijgen, dat
hjj voor hen zich handiger en bekwa
mer zal toonen dan voor zjjnpro-deo
eliënt dr. Kuyper.
Het boekje kost 15 ccDt. Wie er
zjjn drie stuivers voor neerlegt zal
gauw betreuren dat hjj leeljjk be
kocht is.
B u i l e a I a nis.
Vermoord.
Ferrer is dood, Woensdagmorgen
gefusilleerd binnen de hooge wallen
van het fort Montjuich, neergeschoten
als een hond.
Reeds wist Ferrer Dinsdag, dat het
doodvonnis was bekrachtigd
Woensdagmorgen te kwart over
negenen kwam een aalmoezenier Fer
rer waarschuwen.
Is het oogenblik gekomen, vroeg
deze.
Op een bevestigend gebaar van den
geestelijke, schreed Ferrer naar de
plaats, waar de executie moest plaats
hebben. Op weg naar de droge gracht
van het fort, groette Ferrer alle per
sonen, die bjj tegenkwam.
Daar aangekomen omhelsde bjj twee
maal zjjn verdediger en kruisten de
armen in afwachting van het salvo.
Hij wilde zonder blinddoek neerge
schoten worden, maar dit mocht niet.
Een verrader, zei men hem, mocht
niet openljjk tegenover de soldaten
staan.
Van de twaalf kogels drong hem
een in de keel, drie andere in het
Het was doodstil in huis. Zjj hui
verde even toen de koele morgen
lucht over haar wangen streek, voel
de zjj dat als de adem des doods.
Zjj liep vlug de trap af, schoof de
zware grendels van de voordeur en
sloop de straat op.
Er was al leven in de stad. Er was
nu geen tjjd om lang te slapen, nu
er zooveel gedaan moest worden voor
de veiligheid van de bedreigde Repn
bliek.
Daar Juliette den kant van de ri
vier uitging, ontmoette zjj troepjes
werklieden, die Frankrjjk voor haar
verdediging gebruikte.
Achter haar in de tuinen van het
Luxembourg en langs de overzjjde van
de rivier waren de ovens ai vuur en
vlam en de smeden druk bezig met
het vervaardigen der vernielingswerk-
tuigen.
Telkens kwam Juliette nu langs
zoo'n groot aanplakbiljet tegen de
hooge galgvormige palen gespijkerd,
waardoor ieder voorbijgaand burger
er aan herinnerd werd, dathetFran-
sche volk zich van wapens voorzag.
Dwars over de Place de l'Institut
zoeken eenige marktwagens, beladen
met groenten en wat vruchten, hun
weg naar het midden van de stad.
Alle zjjn voorzien van dunne, drie
kleurige vlaggen, met een vrjjheids-
piek en dito muts boven aan den stok.
boofd. Zonder een kreet te uiten, viel
de ongelukkige ter aarde.
Zjjn lijk werd onmiddelljjk gekist
en door vier soldaten naar het fort
gebracht.
Gisteren is het ter aarde besteld.
Een kreet van verontwaardiging is
opgestegen over. geheel de beschaai'de
wereld om de misdaad, door de Spaan-
sche regeering gepleegd.
Er zjjn sommige bladen, ook in ons
land,die op minachtenden toon sjiraken
van de protesten, die allerwegen op
gingen tegen het door den krijgsraad
te Barcelona uitgesproken doodvonnis
bladen, die niet zoo vasc als wjj ge-
looven in de onschuld van den man,
die onder de moordende kogels h«t
leven liet.
We willen er hier nu nog alleen
maar op jwjjzen, dat Ferrer's Bchuld
of onschuld gevoegelijk buiten bespre
king kan blijven. Schuldig of onschul
dig, de wjjzo waarop het proces is
gevoerd, deed maar al te duideljjk
bljjken, dat de beklaagde reeds van
te voren veroordeeld was.
De terechtzitttng was een komedie
en naar wat ervan bekend is geworden
is de schuld vuil den beklaagde aller
minst bewezen.
Maar wat deed dat ertoe voor de
officieren, die den krjjgsraad uitmaak
ten Ferrer moest voorgoed worden
onschadelijk gemaakt. Hij streefde er
immers naar het volk door beter onder
wijs meerdere ontwikkeling te brengen
en meerdere ontwikkeling is in Spaiy'e
een gevaar voor het tegenwoordige
regeeringsstelsel.
Hoe zou de tirannie der conservatief-
elericalen stand kunnen houden als
het volk leerde uit eigen oogen zien,
een juist inzicht kreeg in de eigen
nooden en behoeften en begreep den
weg, die tot verbetering moet leiden.
Neen, vooral de volksontwikkeling,
die tot ontknechting zou voeren, moet
worden tegengegaan en daarom moest
Ferrer sterven.
Een Spaansche bisschop liceft in
verband met de zaak-Ferrer gezegd,
dat de Spaansche regeering wel krach
tig moet optreden tegen de anarchis -
ten. In Frankrijk en Engeland b. v.
is dat niet zoo noodig, want, zoo zeide
de hooge geesteljjke, daar vinden de
anarchisten niét zooveel aanhangers,
omdat het volk er meer ontwikkeld is.
Volkomen juist. In Spanje kan 75
percent der bevolking noch lezen, noch
schrijven, en die arme. domme men-
schen hebben geen denkbeeld van
een geleidelijke verbetering der toe
standen, van een evolutie. Alleen
weten zij, ondervinden zjj aan den
lijve, dat de tegenwoordige toestand
niet deugt en in hun verbittering
sluiten zjj zich aan bjj hen, die mei
groote idealistische woorden een betere
toekomst voorspellen.
Arme dwazenMaar om den groei
der anarchistische partjj te knotten
zou dus meerdere ontwikkeling nood-
zakeljjk zjjn. Dit volgt tenminste uit
de verklaring van den bisschop.
Hoe is het dan goed te praten, dat
een man als Ferrer, die die richting
uit wil, na een komedie-vertooning
van een verhoor, wordt doodgescho-
Het waren goede patriotten, die
marktbezoekers, die dageljjks binnen
Parjjs kwamen, om het uitgehongerde
volk te voeden met een handjevol
waterige aardappelen en ellendige,
half afgevreten kool, het eenige, dat
de broederlijke revolutie hun nog
toestond zonder hinder te kweeken.
Zoo vroeg in den morgen schjjnt
iedereen nog met zjjn werk bezig;
de bezigheid van vermoorden begint
niet voor later op den dag.
Nu kan Juliette nog op straat loo-
pen zonder te worden lastig gevallen
de vrouwen en kinderen haasten zich
meest allen naar hnn vaste verblijf
plaatsen in de Tuileriën, waar dage
lijks pluksel, verbandlinnen enjasBen
voor de soldaten worden gemaakt.
De muren van alle huizen dragen
het groote, vaderlandslievende devies
„Vrjjheid, gelijkheid, Broederschap
tot in den dood"andere dragen de
meer politieke aankondiging„De
Republiek een en onverdeeld".
Maar tegen de muren van het Lou
vre, van het groote paleis der voor
malige koningen, had de nieuwe en
groote Republiek haar laatste aankon
diging geplakt.
Op een groot bord tegen de muren
gespijkerd staan de woorden„De
Wet tegen de Verdachten". Onder het
bord is een reusachtig grooten kist
geplaatst met een gleuf in bet deksel.
ten
Alierwege heeft de terechtstelling
grootk beroering
gewekt en te i'arjjs is het zelfs geko
men tot betreurenswaardige onlusten.
Duizende betoogers trachtten het
Spaansche gezantschapsgebouw te be
reiken, doch politie en militaire macht
verhinderden dit. Herhaaldelijk moes
ten charges worden uitgevoerd en
een oogenblik was het alsof een wer
kelijke revolutie woedde.
Revolverschoten werden uit de
menigte gelost en een agent van poliiie
werd gedood. Meerdere gewonden
moesten naar het ziekenhuis worden
vervoerd.
Wel schjjnt, volgens het officieele
rapport, het uitschot der maatschappij
zich bjj deze gebeurtenissen niet on
betuigd te hebben gelaten, doch de
oorspronkelijke betooging was opgezet
door menschen, die in heftige veront
waardiging over de lage handelwijze
der Spaansche overheid, uiting wilden
geven aan hun haat tegen een regee
ring, die zoo durft optreden.
Jaurès b.v., de leider der Fransche
socialisten, trok met de geheele redactie
van zjjn blad en duizenden partjj-
genooten zingend door de straten aan
het hoofd van eenige duizende mani
festanten.
Dat de minderwaardige elementen
uit de bevolking van de verwarring
gebruik maakten om hun haat tegen
de politie te koelen, is een gewoon
verschijnsel, dat we onder dergeijjke
omstandigheden ook overal elders
waarnemen.
Zeker is, dat de jeudige koning
Alfons een goede gelegenheid heett
verzuimd om zich de algemeene sym
pathie van Europa te verzekeren.
Hjj heeft zjjn handteekening ge
plaatst onder een vonnis, dat geljjk
stond met een misdaad. Maar, tot zijn
verontschuldiging moet gezegd, dat
de koninkljjk# macht in Spanje niets
beteekent, zoodra ze staat tegenover
den clericalen invloed.
B i ii n e tt I a n ii.
De zaak-Lovink.
Naar het Vad. verneemt, zjjn door
den heer Roessingh de volgende vra
gen tot de regeering gericht
le. Is het gerucht juist, dat direc
teur-generaal van Landbouw, de heer
Lovink, binnenkort zal benoemd wor
den voor een betrekking in Ned.-Indië?
2e. Indien dit zoo is, zjjn er door
den minister van Landbouw, Nijver
heid en Handel pogingen aangewend,
om dien uitnemenden hoofdambtenaar,
in het belang van den landbouw in
Nederland, hier te behouden
Dat nog geen antwoord door den
minister is kannen gegeven worden
aan de Tweede Kamer vindt zjjn oor
zaak hierin, dat, zoolang eeno aange
legenheid nog aan de beslissing van
H. M. de Koningin is onderworpen en
de beslissing van Hare Majesteit den
minister nog niet heeft bereikt, de
minister zich tegenover de Tweede
Kamer daaromtrent niet kan uitlaten.
Dit is de laatste uitvinding om de
veiligheid te verzekeren van deze
eenige en onverdeelde republiek.
Voortaan wordt iedereen een verra
der op een woord van aanklacht van
een leeglooper of vjjand, en evenals
in de meest tyrannieke dagen van de
Spaansche Inquisitie werd de eene
helft van het volk opgezet tegen het
andere om het te bespionneeren, die
houten kist, met haar gleuf, is daar
neergezet om aanklachten van den
eenen mensch tegen den ander in
ontvangst te nemen.
Had Juliette nog maar een onder
deel van een seconde geaarzeld, was
zjj maar even bljjven staan om het
biljet, waarop die afschuwelijke wet
stond, te lezen, had zjj alleen nog
maar nagedacht, dan zou zjj zelfs nn
nog teruggekeerd zjjn en gevlucht
van die afschuwelijke kist van schan
dalen, zooals zjj het zou doen voor
een gevaarlijke en vergiftige slang.
Maar z(j was op dit oogenblik ais
I 't ware niets meer dan een automaat,
i Zjj haalde den brief te voorschijn en
liet hem door de gleuf vallen. Het
onherroepelijke was nu gebeurd. Niets
wat zjj voortaan zou doen of zeggen,
zelfs geen wonderen konden die on-
gedaan maken en Paul Déroulède red-
den van een gerechtelijk verhoor en
de guillotine.
Wordt vervolgd.)
