N". 118 1909.
Donderdag 7 October.
90ste jaargang.
In stormachtige Tijden.
FEUILLETON.
tiOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjjs per kwartaal, in Goes f 0,75, buiten Goes, franco f 1,25.
Afzonderlijke nommers 5 cent.
inzending van advertentlën vóórja ureni:op;den;dag;der
uitgave.
COURANT.
De prjjs der gewone advertentiên is van 1-5 regels 50 ct., eiken regel meerlOct
B)j directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt
de prijs slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—10 regels 4 1,— berekend.
Bewijsnummers 5 cent.
Telefoonnummer 22.
Directeur A. F. A. van Seters. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesche Courant". Hoofdredacteur W. Kerrehans.
Boeken en Tijdschriften.
De Engelschen in Zeeland in
1809, door J. H. Deibel. Uitg.
v. Benthum en Jutting, Mid
delburg.
Honderd jaar, één eeuw, 'n betrek
kelijk toch kort tijdsbestek en hoe
ontzaglijk verschillen de toestanden
nu rnet toen. Veertig duizend Engel
schen waren toen in hun zeilschepen
naar hier gekomen om de schepen
van Napoleon, die tc Vlissingen, maar
vooral te Antwerpen lagen, te ver
nielen, om Walcheren te veroveren en
om de l'chelde onbevaarbaar te maken
voor oorlogsschepen. De Engelschen
waren -- niet ten onrechte bevreesd,
dat Napoleon een inval wagen zou
op hun eilandenrijk en dit poogden
ze te voorkomen.
Op Walcheren lag een allegaartje
van troepen Pruisen, Ieren, Franschen,
Spanjaarden, Polen en 180 Holland-
sche artilleristen. Het geheele leger
was nog geen 5000 man sterk.
Den 31sten Juli begonnen de En
gelschen Veere te beschieten, dat voor
een deel verwoest werd en den vol
genden dag zich overgaf
Den lsten Augustus werd een lan
ding op Zuid-Beveland beproefd tus-
schcn Wemeldinge en Kattendijke „en
„kort daarna kwam het gemeente
bestuur van Goes zich onder bescher-
„ming der Engelschen stelden. Dade-
„lijk werd daar (in onze stad dus) het
„hoofdkwartier gevestigd en nog dien-
zelfden dag zwermden deEngelsche
„patrouilles van Kapelle uit tot Vlake
en Schore".
De Tommie's van dien tijd echter
konden hier hun hart aan vechten niet
ophalen, fante de combattants. De
afwezigheid van troepen maakt de
onderdanige houding der Goesche auto
riteiten begrijpelijk. Misschien ook dat
de vroedschap, uit die dagen over
wogen heeft, dat 't maar weinig verschil
gaf om door de kat of door deo kater
te worden gebeten, Franschen of En
gelschen, 't was lood om oud ijzer.
Den lOen Augustus was Vlissingen
aan de land en zeezijde door Engel-
sehe kanonnen omringd en op Zondag
den 13en, 's middags half twee, begon
het bombardement. Het moet toen
geweest zijn of de wereld verging.
Duizenden kogels en bommen werden
op het ongelukkige stadje afgevuurd,
op verscheidene plaatsen ontstond
brand, gebouwen stortten in en gillend
vluchtten de menschen. Dat duurde
tot Dinsdagochtend. Toen werd wapen
stilstand gevraagd en daarna capitu
leerde de stad, die eene ruïne geleek.
De Engelschen bezetten Walcheren,
Noord- en Zuid-Beveland en Schouwen,
doch reeds den 29sten Augustus be
legden Jde opperbevelhebber, lord
Chattam, een krijgsraad te Goes en
daar werd besloten tot ontruiming
der beide Bevelanden en van Schou
wen. Zonder troepen en zonder vech
ten werd hier de vijand verslagen
door een onzichtbaren en onoverwin-
nelijken tegenstander de Zeeuwsche
koorts.
16
Naar het Engelsch.
VAN
Barones ORCZY.
Wat kan ik daaraan doen? Ik
heb nu ongeveer drie weken lang
met haar onder hetzelfde dak gewoond.
Sinds dien t(jd is zij mij lief gewor
den.
En eerst als je zult inzien, dat
je ideaal een gewoon menschenkind
is, eerst dan zul je de ware les der
liefde leeren, zei Blakeney ernstig
Is het liefde om een ideaal op een
afstand te aanbidden, iemand die je
niet durft aanraken, die als een nevel
om je heen hangt en die zelfs al voor
je blik verdwijnt Neen, liefhebben
is te voelen, dat er een wezen in de
wereld is, dat één is met ons, één in
alles Voor ons, mannen, is liefheb
ben eene vrouw te vereeren, te
weten, dat zij leeft en ademhaalt
evenals wij, lydt zooals wjj Jijden,
met ons denkt, met ons liefheeft. De
engel, die jü aanbidt, is geen vrouw,
als zp niet heeft geleden, nog minder
als zij nooit iets verkeerds heeft ge
daan. Val op de knieën voor je ide
aal, al» je dat wenscht, maar trek
De ziekte sleepte gelederen weg,
rukte compagnies en batayons uiteen,
met honderdtallen werden de sol
daten naar Engeland teruggezonden
en met tientallen in Zeeuwschen grond
begraven. „Een soort van pest" noem
de een Engelsche officier deze ziekte,
waartegen de wetenschap uit die dagen
machteloos stond. Drie kwart van
het Engelsche leger bevond zich op
Zuid-Beveland, maar in weinige da
gen. nog geen 3 weken, had de koorts
zoo hevig daaronder gewoed dat zoo
als boven gemeld den 29sten Aug.
reeds tot terugtrekken der troepen
besloten werd. Dageljjks stierven er
een 20 4 30 man, die in 't duister be
graven werden om de gezonde sol
daten niet nog angstiger te maken.
Een enkel staaltje. Den 13en Septem
ber gaf het rapport als aantal zieken
220 officieren, 348 onderofficieren, 121
tamboers en 7626 soldaten, te samen
is dat 8315, terwijl er reeds 1600 naar
Engeland waren getransporteerd.
Het lot der expeditie was door de
Zeeuwsche koortsen beslist. Van een
aanval op Antwerpen was al lang
afgezien en 14 September ging de helft
van het leger terug naar Engeland.
Tot einde December duurde 't voor
de rest vertrok, die voor hun heen
gaan de versterkingswerken, dokken
en arsenalen te Vlissingen vernielden.
Van deze hierboven in 't kort ver
melde gebeurtenissen geeft de heer
Deibel een boeiend en interessant ver
haal. De schrüver heeft zich niet be
paald tot een bloote vermelding der
feiten, maar ook heeft hij nauwkeurig
de oorzaken en gevolgen van de voor
naamste handelingen blootgelegd en
geschiedkundig toegelicht.
De heer Deibel toont in dit werkje
een zeer consoientieusen en nauwgezet
werker te zyn. Het boekje toch draagt
op wel elke bladzijde de sporen van
te zyn geschreven door iemand, die
eerst na rustige voorbereiding en
een breed en veelzijdig onderzoek zyn
bevindingen op papier stelt. Zoo
is 't den auteur gelukt om volkomen
vrij te blyven van partijdigheid jegens
deelnemers aan de verhaalde gebeurte
nissen en is hy er in geslaagd te geven
wat hy beoogd zal hebben een on
zijdige, accurate beschrijving der En
gelsche expeditie.
Het zeer lezenswaardig werkje, vlot
en gemakkelijk geschreven, is met 6
platen versierd. Vyf er van geven
afbeeldingen van de aangerichte ver
woestingen in Vlissingen, de zesde is
de reproductie van een Engelsche
spotprent op de ongelukkige expeditie.
Buitenland.
Een gevaarlijk avontüür.
Verwondering heefthetgewekt.dat
Spanje zulk een reusachtige troepen
macht zond naar Marokko. De toebe
reidselen, die werden getroffen deden
denken aan een grooten oorlog en zelfs
nu de Marokkanen hebben moeten
wijken voor de Spaansche wapenen,
worden nog versterkingen uitgestuurd.
Het wordt hoe langer hoe duidelijker,
haar dan tot je omlaag, tot de eenige
hoogte, die zy behoeft te bereiken,
die van je eigen hart.
Het is moeilijk een getrouw verslag
(e geven van den invloed, die van
dezen nian uitging, terwjjl hy sprak
van dezen goed gekleeden, eenigszins
fatterigen yveraar voor de grootste
liefde, die een man ooit gekend heeft.
En terwyl hy sprak, scheen het
geheele verhaal van zijn eigen groo-
te oprechte liefde voor de vrouw, die
hem eens zoo diep beleedigd had,
duidelijk op zyn sterk, droomerig,
goedhartig vriendelijk gezicht, dat
gloeide van teederheid voor haar, te
staan geschreven.
Dêroulède voelde dien invloed en
nam hem daarom deze toespeling op
zjjn engel, die hij nog wilde blyven
vereeren op zjjn manier, niet kwalijk.
Droomer en idealist als hy was,
werd zyn ziel geheel ingenomen door
de groote sociale vraagstukken, die
een geheel land in beroering brach
ten, hy had nog geen tjjd gehad, de
zoete les van de natuur aan haar
uitverkorenen 11 leeren de les van
een groote, ware, menscheljjke en
vurige liefde.
Voor hem vertegenwoordigde Ju
liette op dit oogenblik de volmaakte
belichaming van zijn meest idealisti
sche droomen. Zy stond in zijnen
geest zoo ver boven hem, dat hy nau
welijks geleden zou hebben als hem
dat Spanje niet voornemens is het te
laten bij een tuchtiging der vijande
lijke stammen en alles wijst erop, dal
uitbreiding van grondgebied wordt
nagestreefd.
Het gerucht loopt, dat zelfs een
aanval zal worden gedaan op Tetuan.
Een gevaarlijke onderneming, want
een dergelijke agressief optreden kan
niet anders ten gevolge hebben dan
dat nog meerdere Moorsche stammen
in het vuur komen.
Een langdurige oorlog schijnt dus
aanstaande en verwondering kan het
wekken, dat een zoo arme staat het
aandurft zulk een avontuurlijke poli
tiek te voeren.
De Spaansche regeering vindt in
eigen land nog te veel te doen, dan
dat ze haar aandacht mag gaan con-
centreeren op verovering van grond
gebied.
In de eerste plaats, oorlogvoeren
kost geld en de Spaansche natie is
niet zoo rijk, dat ze zonder gevaar
voor haar financieele positie schatten
kan gaan besteden aan een krijg, die
niet onvermijdelijk is en waarvan de
resultaten twijfelachtig zijn.
Toch reeds is er veel geld noodig,
ook voor de krijgsmacht. Spanje ziet
zich genoodzaakt vooral de vloot te
verbeteren en oorlogsschepen eischen
veel van de belastingbetalers.
Den laatsten tyd is trouwens overal
de bouw van oorlogsbodems aan de
orde van den dag en
aanzienlijke schatten
worden allerwege besteed voor de
zeemacht.
Het wanhopigste is, dat een oorlogs
schip nauwelyks gereed, weder tot
de verouderde typen behoort.
Hoe kort is het geleden dat het
type-Dreadnought werd gerekend tot
de meest volmaakte en machtigste
vlagsehepen
Tegenover het Engelsche oorlogs
schip Neptune dat dezer dagen van
stapel is geloopen, is de oer-Dread-
nought een kind Dank zy een nieuw
systeem gesehuttorens is de vuur
kracht aanmerkelijk vermeerderd.
Toch zit de admiraliteit niet stil.
In de Yereenigde Staten maakt men
plannen voor den bouw van schepen
van 30.000 ton, die bewapend zullen
worden met twaalf 14-duims kanon
nen, die projectielen van 1660 pond
verschieten.
De Engelsche schepen hadden tot
nu toe slechts hoogstens 10 kanon
nen van 12 duim.
De nieuwste Duitsehe schepen zijn
eveneens bewapend met 12-dnims ka
nonnen, die echter projectielen af
schieten 131 pond zwaarder dan de
Engelsche.
Italië zet twee zeemonsters op sta
pel van 21.000 ton, ieder met slechts
8 groote stukken geschut, maar dan
ook 14-duims. Kolonel Cuniberti, Itali-
aansch marine-ingenieur, wil echter
stukken van 17 duim geconstrueerd
hebben.
De Britsehe admiraliteit denkt echter
niet zoover te gaan en is tevreden
met 13 i/s duimstukken, die projectielen
gebleken was, dat zij onbereikbaar
was. Bijna verwachtte hij niets anders.
En zullen we nu naar de dames
gaan zei Blakeney, na eene lange
pauze, waarin het werken van zijn
scherpzinnig brein 'bijna zichtbaar
was in den ernstigén blik dien hy
op zyn vriend winrpl
Je zult de papieren in je schryf-
tafel bewaren, ze je- engel in bewa
ring geven, haar zonder voorbehoud
in vertrouwen nemen, en als de tyd
komt, dat je onttroond ideaal ter
aarde zal vallen, gun mij dan het
voorrecht getuige te zyn van je ge
luk.
Je bent nog vol van wantrou
wen Blakeney, zei Dêroulède luchtig.
Als je verder nog iets zegt dan
zal ik Mademoiselle De Marny deze pa
pieren tot morgen in bewaring geven.
HOOFDSTUK VII.
Dien avond, toen Blakeney in zyn
jas gehuld de Rue Ecole de Médecine
doorliep om op zyn eigen kamers te
komen, voelde hjj plotseling een be
deesde hand op zyn mouw.
Anne Mie stond naast hem, haar
bleek, melancholiek gelaat keek tus-
scken de plooien van een donkere
kap nit, die stijf onder haar kin was
vastgebonden, naar den langen En-
gelschman op.
Monsieur, zei ze verlegen, ik
hoop, dat u het niet al te brutaal zal
van 1250 pond kunnen wegwerken.
Deze kanonnen zullen 51 voet lang
zijn. Binnen enkele dagen zullen met
een dergelijk stuk proeven worden
genomen op een afgedankt oorlogs
schip.
Maar niet alleen de kanonnen wor
den met de onverflauwde belangstel
ling der admiraliteit vereerd. Ue ge
sehuttorens zullen voortaan geëclie-
loneerd worden opgesteld, zoodat zy
naar beide zijden zoowel van bakboord
als van stuurboord kunnen vuren.
Op de eerste Dreadnought staan de
gesehuttorens tegenover elkaar.
En ten slotte, aangezien de Duitsehe
slagschepen een snelheid van 21 knoop
per uur krijgen, zullen de Fngelsche
schepen er 23 loopen. 'Je machines
zullen daarom een vermogen van
45 000 paardekraehten kunnen ont
wikkelen.
Maar nu moet in Amerika een ver
beterde turbine zyn ontdekt, die de
snelheid der vaartuigen belangrjjk
verhoogt en oen groote besparing in
liet kolenverbruik ten gevolge zal
hebben. Deze uitvinding maakt alle
marines in eens ouderwetsch. Arme
ouderwetsche Dreadnoughts
Binnenland.
De Kuyper-zaak in de
Tweede Kamer.
Van belang, omdat er in aangegeven
is wat van de zijde der soe.-dem.
Kamerleden is te verwachten, is het
volgende, aan een artikel van mr.
Troelstra in het Volk ontleend. Dit
artikel behandelt de geheele lintjes-
quaestie en de toezegging van dr.
Kuyper om een brochure te schrijven,
welke nog altijd uitblijft. De heer
Troelstro eindigt zijn beschouwing
aldus
„Blijft hjj (dr. K.) echter zwijgen
en ook overigens hot noodige licht
aan de Kamer en hét volk ouftiouden,
dan is de eenige weg om tot klaar
heid te komen, dat de Kamer gebruik
maakt van haar recht van enquête
en uit haar midden een voorstel tot
het instellen van een onderzoek van
wege de Kamer zelve wordt inge
diend.
„Men heeft daarbij de gelegenheid,
beëedigde getuigenverklaringen te
verkrijgenmen kan de gedagvaarde
getuigen met den sterken arm dwin
gen te verschijnen, op de wjjze als
dit in gewone processen plaats vindt
men kan de Lehmann's en Mathilde
Westmeyer en ook dr. Kuyper zelf
hooren.
„Een voorstel hiertoe kan niet ach
terwege blyven, als men van dezjjde
van den beschuldigde en diens poli
tieke vrienden de taktiek mocht vol
gen, om de zaak dood te zwijgen.
Zoo'n voorstel moet naar de afdeelingen
worden verzonden en wordt overigens
op gelijke wijze behandeld als voor
stellen der Kegeering liet opent de
mogelijkheid, de Kuyper-Lehmann-
Westmeyerzaak in vollen omvang in
de Kamer te bespreken, voor zoover
vinden. Ik ik zou zoo graag wat
met u willen praten mag ik
Hjj keek heel vriendelijk op de on
aanzienlijke, kleine gestalte neer, en
het sterke gelaat kreeg een zachtere
uitdrukking, toen hy den armen, mis
vormden schouder, den harden, pijn
lijken trek van den jongen mond, deu
algemeenen aanblik van meelijwek
kende hulpeloosheid opmerkte, die
met zooveel kracht op zijn gevoel
van ridderlijkheid inwerkte.
Maar, mademoiselle, zeide hjj
vriendelijk, ik ben er trotsch op, als
ik n in eenig opzicht van dienst kan
zijn, ik verzoek u mij te bevelen.
Maar, voegde hij er bij, toen hij zag,
dat Anne Mie, eenigszins verschrikt
om zich heen keek, deze straat is niet
heel geschikt voor een particulier
gesprek. Zullen wij ons best doen,
een ander plekje te vinden
Parijs was nog niet naar bed gegaan.
In deze dagen was het maar het beste,
zijn geheimen op straat af te handelen.
Daar was iedereen druk bezig, meer
vervuld van belangstelling voor hui
zen, waarin koningsgezinden verblijf
zouden kunnen houden en geneigd
den wandelaar i4n zy n lot over te laten.
Biakeney bracht Anne-Mie naar de
tuinen van het Luxemburg, de groote,
verwoeste lusttuinen van de voor
malige voikstirannen.
De mooie Anna van Oostenrijk, en
De Medicis vóór haar, Lodewjjk XIII
dit op andere wijze mocht zyn ver
hinderd
Het Haagsche Correspondentie-
bureau schryltNadat wij van be
voegde zijde tegenspraak hadden
ontvangen, dat er een minder goede
verstandhouding tusschen den minis
ter van landbouw, nijverheid en han
del en den directeur generaal van
landbouw, den heer Lovink, zou be
staan, heeft bovendien de directeur-
generaal zelf ons deze tegenspraak
bevestigd.
Kamerverkiezing Bredkelen.
De uitslag van de gisteren in het
district Breukelen gehouden stemming
voor de Tweede Kamer is de volgende
Aantal kiezers 7758. Aantal uitge
brachte geldige stemmen 6675.
Gekozen mr. F. H. de Monté Ver
Loren (antir.) met 3514 stemmen.
Mr. J. B. L. G. C. de Weykersloot
de Weerdesteyn (r.-k.) kreeg 3161 st.
De uitslag van de stemming op
Woensdag 22 September was als volgt
Aantal uitgebrachte geldige stem
men 6420. Volstrekte meerderheid 3211.
Mr. J. B. L. C. C. de Wykersloot
de Weedesteyn (r.-k.) kreeg 2625 stem
men, mr. F. H. de Monté Ver Loren
(antir.) 1772, mr. F L. S. F. baron van
Tuyll van Serooskerken van Zuylen
(lib.) 1070 en mr. H. J. Doude van
Troostwijk (chr.-hist.) 953.
Landbouw, Veeteelt en Visscherij.
Veeprijzen,
Op de gisteren ten verzoeke van
dhr. P. Mange te Goes gehouden ver-
kooping werden verkocht
Koeien van 1258 tot f 176, kalfvaar-
zen van f226 tot f192. vaarzen van
f125 tot f78 en kalvers van f54 tot
f50.
Huldeblijk aan dhr. Lovink.
Een comité, gevormd met de voor
mannen op land- en tuinbouwgebied,
verzamelt gelden om den heer Lovink
by zyn vertrek naar Indië een hulde
blijk aan te bieden.
Doordat slechts kleine bijdragen
mogen gestort worden, zullen alle
land- en tuinbouwers er aan kannen
deelnemen, zoodat het een nationaal
huldeblijk zai worden, wat ook de
bedoeling is.
Secretaris van 't comité is de heer
Van Genderen Stort, Van Assendelft-
straat 14, Den Haag.
De Leeuw. Ct. meldtDe vorige
week schroef een gewestgenoot ons
over een goed melkkoetje, dat in twee
jaar tijd 19,143 K.G. melk en 1259 pond
boter gaf.
En nu zagen we Zondag iets, wat,
in figuurlijken zin, ook een goed melk
koetje genoemd kan worden. De heer
J. C. Maurer Jzn. te Leeuwarden liet
ons een tak zien van een pereboom,
35 centimeter lang, waaraan dertig
stuks peren zaten van het soort be
kend als beurre d'Amanlis. Het takje
woog 3 kilo. Dat kan nog al, zouden
wjj zoo denken.
Die tak gaat naar de weldra te
en zyn dappere musketiers allen
hebben aanleiding gegeven tot de
groote kanonnen-industrie van deze
belegerde republiek, Frankrijk, aan
alle zijden aangevallen, dwingt haar
zonen haar te verdedigenal zijn ze
door haar vervolgd, gemarteld, ten
doode opgeschreven, zy iB toch nog
hun moeder, het vaderland, dat hun
wapens noodig heeft tegen den vreem
den vijand. Engeland bedreigt het
Noorden, Pruisen en Oostenrijk het
Oosten. De vlag van admiraal Hood
wappert van het arsenaal te Toulon.
De belegering van de Republiek
En de republiek vecht voor haar
eigen leven. I)e Tuiieriën en de tui
nen van het Luxemburg zyn herscha
pen in een verzameling reusachtig
groote smeltovens en Anne-Mie werpt
steelsche, angstige blikken naar de
groote ovens en de rnwe aangezichten
van de arbeiders, terwjj] zjj met ver
schrikte oogen, op den ann van Bla
keney leunt.
„Het Fransche volk, zich wapenend
tegen tirannie I" Groote aanplakbiljet
ten, waarop deze woorden, zijn tegen
galgvormige palen geplakt en fladde
ren" in den avondwind, eenigszins
geschroeid door de hitte van de ovens
er om heen.
Wordt vervolgd).